Gozu Ari Sokmasi
Bombus arısı sokmaları ve alerjilerinin tedavisi
Bombus arısı sokmaları hakkında burada verilen bilgiler, bombus arısı sokması olasılığının azaltılması ile sokmaya verilen olası tepkiler ve tedavi hakkında rehberlik sağlar. Bombus arısı sokmalarının ve alerjilerin afiş versiyonu buradan indirilebilir.
Bombus arısı, bal arısı ve yaban arısı sokmaları
Bombus arıları, birçok ülkede doğal ortamda bulunur. Bombus ve bal arıları ayrıca, tarım ve bahçe bitkilerinde polinatör olarak da kullanılır. Farklı renk ve desenler dahil, farklı görünümlere sahip çeşitli alt türler vardır. Genelde, bombus arıları bal arılarından daha büyük, yaban arılarından daha tüylüdür.
Bal arıları ve yaban arılarında olduğu gibi, bombus arılarında da sadece işçi arıların ve kraliçenin iğnesi vardır. Erkek arılar sokamaz. İğne bir savunma silahıdır. Arı bir canlıyı soktuğunda, vücuda iğne yoluyla bir miktar zehir enjekte edilir. İnsanlarda bu, kısa süreli şiddetli bir ağrıya yol açar ve bu ağrı daha sonra yavaş yavaş yok olur. Bazı durumlarda (vakaların yaklaşık %1'inde), enjekte edilen zehre karşı alerjik bir reaksiyon gelişir.
Vücudun bombus arısı sokmasına verdiği tepkiler vakaya göre değişiklik gösterebilir.
Bombus arısı ve yaban arısı iğnelerinde kanca yoktur. Bu, işçi veya kraliçenin iğnesini geri çekebileceği ve tekrar sokabileceği anlamına gelir. Bal arısı iğnesinde ise kanca vardır. Bal arısı iğnesini geri çekmeye çalıştığında, iğne, zehir bezi ile birlikte karından yırtılıp kurtulur.
Bombus arısı sokmaları nasıl önlenir?
Bombus arıları nadiren sokar. Bombus arısı tarafından sokulma olasılığı, onu tahrik etmek veya saldırgan hale getirmekten kaçınmak suretiyle azaltılabilir. Bombus arılarıyla çalışırken her şeyden önce sakin olmanız önemlidir. Bombus arılarının yanında kollarınızı sallamayın, kovana çarpmayın, bombus arılarına dokunup onları tutmayın vb.
Ayrıca, bombus arılarının alkol, ter, parfüm, kokulu sabun, tıraş losyonu ve benzeri kokulara saldırgan tepki verebileceğini unutmayın. Ayrıca, yüzükler, bilezikler ve saatler de (ciltle takı arasındaki okside olmuş malzemenin kokusundan dolayı) saldırgan davranışlara neden olabilir. Özellikle mavi ve açık mavi giysiler de dahil olmak üzere mavi renk, bombus arılarını cezbeder. Koruyucu kıyafetler giymek, bombus arısı tarafından sokulma riskini azaltabilir. Bombus arıları insanları giysi üzerinden sokabilir.
Bombus arısı mı soktu? Reaksiyonlar ve tedaviler
Bombus arısı sokması, genellikle alerjik olmayan lokal bir reaksiyona neden olur ve sokma bölgesindeki şişlik, kaşıntı ve kızarıklık sadece birkaç saat sürer. Bu belirtiler arı sokmasından sonra derhal ortaya çıkabilir, ancak genellikle birkaç saat sonra kendisini gösterir. Şişlik veya kaşıntı saatler ve hatta günlerce sürebilir. Bazı durumlarda, lokal reaksiyon bir miktar yayılabilir; bu durumda belirtilerin kaybolması genellikle daha uzun sürer. Bu, hala lokal ve alerjik olmayan bir reaksiyon sayılır.
Alerjik olmayan lokal reaksiyonların tedavisi
Genellikle tıbbi tedavi gerekmez. Lokal reaksiyonu en aza indirmek için -özellikle de arı kişiyi göze yakın yerler gibi hassas bir yerinden sokmuşsa- bazı önlemler alınabilir. Arı sokmasından sonra en kısa sürede bir anti-enflamatuar (Aspirin veya İbuprofen vb.) alınmalıdır. Bölgeye ayrıca soğuk kompres de uygulanmalıdır. Ayrıca, çeşitli kaşıntı merhemleri (dietil-m-toluamid vb. içeren merhemler) de mevcuttur.
Ender görülen ağız veya gırtlaktan sokulma durumlarında hasta derhal hastaneye götürülmelidir çünkü bu sokmalar solunum yollarının tıkanmasına neden olabilir. Hastanede hastaya kortikosteroid (prednizon vb.) verilir ve hasta müşahede altında tutulur.
Alerjik reaksiyon
Tekrarlanan sokmalar (veya bazı durumlarda sadece iki veya üç sokma), nüfusun yaklaşık %1'inde alerjik reaksiyona neden olabilir (buna genel alerjik reaksiyon, sistemik alerjik reaksiyon veya anafilaktik reaksiyon adı verilir). Alerjik reaksiyon, bir antijene daha önceki maruz kalmalar sırasında oluşan antikorları içerdiğinden, ilk sokmadan sonraki sokmalarda alerjik reaksiyon oluşması mümkün değildir. Alerjik reaksiyonlar genellikle sokmadan çok kısa bir süre sonra (birkaç saniye ile yarım saat arasında) ortaya çıkar.
Alerjik reaksiyonlar, az şiddetliden çok şiddetliye doğru dört düzeyde sınıflandırılır:
Düzey 1 - Bütün vücutta kaşıntı, kızarıklık ve şişlik (ürtiker, kurdeşen)
Düzey 2: Düzey 1 belirtilerine ek olarak bağırsak sorunları (kusma, ishal)
Düzey 3: Düzey 1 ve/veya 2 belirtilerine ek olarak solunum güçlüğü ve/veya boğulma duygusu
Düzey 4: Düzey 1 ve/veya 2 ve/veya 3 belirtilerine ek olarak kalp çarpıntısı, bayılma, anafilaktik şok (baş dönmesi, aşırı terleme ve soğuk titreme ile birlikte)
Alerjik reaksiyonun tedavisi
Ateş çıkması veya 1. düzey reaksiyon durumunda, bir hekimle temasa geçin. Durumu gözetim altında tutup gidişatı izleme kararı verilebilir. Reaksiyon zaman içinde kademeli olarak artabileceğinden, hastanın hastanede bir süre müşahede altında tutulması istenir.
Kusma durumunda ve özellikle de 3. veya 4. düzey belirtilerde mağdur kesinlikle derhal hastaneye kaldırılmalıdır.
Alerjik bir reaksiyon ortaya çıkarsa, reçeteyle satılan bir antihistaminik (ör. klemastin) verilmesi yararlı olur. Antihistaminik, zehirdeki histaminin neden olduğu şişliği azaltır. Bazen kortikosteroid (ör. DAF/Deksametazon gibi) yazılır. Düzey 3 veya 4 reaksiyon durumunda, önce adrenalin verilmesi gerekir. Adrenalin kalbi uyarır, kan damarlarını daraltır ve hava yollarını açar. Kişi adrenalini, bir adrenalin oto enjektörü (EpiPen veya Jext gibi) aracılığıyla kendi kendine uygulayabilir. Adrenalin oto enjektörleri sadece reçeteyle satılır ve hastanın bombus arısı sokmasına karşı alerjik bir reaksiyon geçirmesi gibi durumlarda verilir. Yerel mevzuata bağlı olarak, bombus arılarıyla çalışan firmalarda da adrenalin oto enjektörü bulunabilir.
Toksik reaksiyonlar
Toksik reaksiyonlar ancak mağdur kısa bir süre içinde onlarca kez sokulursa gerçekleşir. Sinir veya dolaşım sisteminde, kardiyak aritmi veya solunum sıkıntısı gibi genel alerjik reaksiyonlar oluşabilir. Bu gibi durumlarda da mağdur tedavi ve müşahede için hastaneye götürülmelidir.
Hiperventilasyon
4. düzey ciddi alerjik reaksiyonlara ek olarak, şok sonucu ortaya çıkabilecek hiperventilasyon da bilinç kaybına neden olabilir. Bu gibi durumlarda derhal acil tıbbi yardım hizmetlerini aramak gerekir.
Yüksek risk
Belirli ilaçları (beta blokerleri gibi) kullanan insanlar ve hamile kadınlar, bombus arısı sokması sonrasında meydana gelen alerjik reaksiyonlarda daha yüksek bir riskle karşı karşıya olur.
Bombus arısı alerjisiyle yaşamak
Bir kez alerjik reaksiyon geçirmeniz, bir sonraki arı sokmasına karşı mutlaka alerjik bir reaksiyon göstereceğiniz anlamına gelmez. Özellikle 1’inci veya 2’nci düzey bir reaksiyon geçirdiyseniz, olasılık düşüktür. Bombus arısı sokmasına karşı reaksiyonlar her durumda farklı olabilir. Günümüzde, bir sonraki arı sokmasında alerjik bir reaksiyon gösterip göstermeyeceğinizi belirlemek üzere saflaştırılmış bombus arısı zehri kullanılarak bir test yaptırmanız mümkündür. Saflaştırılmış zehri hiposensitizasyon tedavisi için kullanmak da mümkündür.
Bal arısı zehri ile uygulanan immünoterapi, bombus arısı alerjisi olan hastalar için koruma sağlamayabilir. Bu tedavi vücudu bombus arısı zehrine karşı duyarsızlaştırmayı amaçlar. Hiposensitizasyon tedavisi görmek istemiyorsanız, doktorunuza adrenalin oto enjektörü (EpiPen veya Jext gibi) reçetesi yazdırabilirsiniz. Bunu yanınızda taşıyabilir ve bir arı sokması durumunda kendinize kalçadan epinefrin enjekte etmek için kullanabilirsiniz.
Test ve tedaviler RdGG'nin Voorburg’deki Diakonessehuis şubesinde bulunan Alergoloji Departmanında (Dr. De Groot) uygulanmaktadır.
Doktorlar için bilgi
Alerjik reaksiyonların tıbbi tedavisi ile ilgili ayrıntılı bilgi, istek üzerine Koppert’ten temin edilebilir.
Daha fazla bilgi için, bir alerji uzmanı veya dahiliye uzmanıyla temasa geçin.
Literatür
De Groot, H. Allergie voor insecten, Huisarts en Wetenschap ; 45 (7):
De Groot, H. Allergy to bumble bees. Curr Opin Allergy Clin Immunol ; 6:
Resimli, basılı bir poster Koppert'ten edinilebilir. Bu poster ayrıca indirilebilir (URL) formatta da mevcuttur.
İpucu: Posterin üzerine tıbbi yardım ve acil tıbbi tedavi almak için gerekli olan iletişim bilgilerini ekleyin.
Bu bilgiler sadece eğitim kaynağı amaçlı olup, ne bir sağlık sorununun tanı ve tedavisi için kullanılabilir, ne de tıbbi tedavinin yerini alabilir. Sağlık probleminiz varsa veya olduğundan şüpheleniyorsanız, lütfen tıbbi yardım talep edin.
Haber bültenimize abone olun
Mahsulleriniz hakkındaki en son haber ve bilgilerin doğrudan posta kutunuza gelmesini sağlayın.
Arı sokması belirtileri neler? Arı sokması alerjisi nasıl anlaşılır? İşte tedavi önerileri…
Yaz aylarının başlaması ile birlikte böcek sokmaları özellikle de arı sokmalarında artış görülür. Arı sokması genelde önemsenmese de alerjsisi bulunan insanlarda ciddi tehlike oluşturmaktadır. Şimdi arı sokmasında belirtiler, yapılması gerekenler ve tedavi hakkında faydalı olacağına inandığımız bilgiler vermeye çalışacağız
Yayınlanma: - 02 Temmuz Güncellenme:
Yaz aylarında en sık karşılaştığımız ve en tatsız olaylardan birisi de arı sokmasıdır. En tatlı besin kaynağı balın üreticisi arılar, bazen kabusumuz olabilir. Peki arı sokmasında belirtiler nedir? Arı sokmasında neler yapılır? Arı sokmasında tedavi nasıl olur? Hepsi ve daha fazlası haberimizde…
ARI SOKMASI HAKKINDA BİLİNMESİ GEREKENLER
Böcekler, iğneleri ile insanları sokabilir ya da ısırabilir. Ancak, günlük hayatta en sık arıların neden olduğu böcek sokmalarıyla karşılaşılmaktadır. Arılar, iğneleri ile insanları sokabilen zar kanatlı böceklerdir. Toplumda yaşamı boyunca arının sokmadığı kişi sayısı oldukça azdır. Ama çok az kişide de ölümle sonuçlanabilme olasılığı vardır.
Arıların zehir keseleri vardır ve bazı kişilerde “venom” denilen arı zehirine karşı alerji gelişebilir. Çoğu kişinin önceden bilinen alerjisi olabileceği gibi bazı kişilerde tekrarlayan arı sokmaları sonucunda alerji ortaya çıkabilir. Çok sayıda arı aynı anda sokarsa, o zaman toksik reaksiyon görülebilir. Bu durum alerji belirtilerine benzerse de testlerde alerjik duyarlılık saptanamaz.
Ülkemizde en çok balarısı olarak bilinen Apis mellifera ve yaban arısı ya da sarı arı olarak bilinen Vespula vulgaris türleri vardır.
ALERJİYE DİKKAT!
Arı alerjisi öngörülemeyen bir durumdur. Bir kişiyi arı soktuğunda sadece soktuğu yerde geçici hafif ağrı, yanma, kaşıntı ve kızarıklıkla beraber ufak bir şişlik olabilir. Bu normal bir reaksiyondur ve genellikle tedavisiz iyileşir. Bazı kişilerde ise arının soktuğu yerdeki şişlik giderek büyüyebilir. Çok az kişide ise soktuğu yerden uzaktaki vücut bölgelerinde belirtiler hemen (30 dakika içinde) ortaya çıkar. Bu durumda “alerjik şok” tablosu dediğimiz nefes darlığı, hırıltılı solunum, çarpıntı, bayılma, karın ağrısı bulantı ve kusma, ishal, tüm vücutta kaşınma ve kızarıklıklar, yüzde ve dilde, deride şişlikler ortaya çıkabilir. Hayati tehlike arz eden belirtiler ise boğazda dilde şişme, ses kısıklığı ve tansiyon düşmesidir. Bu belirtilerin bir veya birkaçı beraber bulunabilir. Bu durum sistemik yani genel bir alerjik tepkiye işaret eder ve nadiren de olsa ölümle sonuçlanabilir.
Bazı riskli kişilerde arı alerjisi belirtileri daha ağır seyredebilir. Bunlar; yaşlı bireyler, kalp hastalığı ve hipertansiyonu olan hastalar, bazı tansiyon ve kalp ilaçlarını kullananlar, mastositoz hastalarıdır.
ARI SOKMASINDA ALERJİ BELİRTİLERİ
Özellikle yaz aylarında sık sık karşılaşılan bir durumdur arı sokmaları. Arı sokması sonrasında yaşanan arı alerjisi belirtileri ise alerjinin erken teşhis edilmesi açısından oldukça önem taşır. Arı sokmalarında küçük kaşıntılar olabilir. Bunlar genellikle 24 saat içinde kaybolurlar. Bazen de 2 gün içinde ortaya çıkan kızarıklık ve kabartılar olabilir. Bunlar 2 ile 7 gün arasında kaybolur. Arı alerjileri belirtileri ise kendisini ürtiker (kurdeşen), anjiödem (kurdeşenin tehlikeli olanı) ve anaflaksi (aniden fenalaşma) gibi şeklinde gösterebilir. Hatta bu reaksiyonlar ölüme bile yol açabilirler. Arı alerjisi belirtileri hemen olabildiği gibi saat sonra da kendini gösterebilir. Boğazda ödem, ses kısıklığı, nefes darlığı, şokla birlikte dolaşım bozuklukları ortaya çıkabilir. Arı alerjisine bağlı ölüm olayları genellikle 50 yaşın üstündeki erkeklerde daha fazladır.
ARI SOKMASINDA YAPILMASI GEREKENLER
Arı sokması karşısında yapmanız gereken ilk şey, yara yerinin sabunlu suyla temizlenmesi ve buz uygulanmasıdır. İğnenin çok derinde olması durumunda cımbızla çekebilirsiniz. Nefes darlığı, bulantı ve güçsüzlük gibi durumlarda da mutlaka hastaneye gitmeniz gerekiyor. Arının soktuğu yeri gün kadar mutlaka gözlemleyin.
ARI SOKMASINA İYİ GELEN BAZI YÖNTEMLER
– Ortadan ikiye bölünmüş sarımsağı arının soktuğu bölgeye 10 dakika boyunca masaj yaparak sürün. Sarımsağın antiseptik özelliği sayesinde zehir kana karışmadan kendini vücuttan atmaya başlayacaktır.
– Bir demet maydanozu iyice dövün. (taze olması önemlidir) Dövülmüş maydanozu arın soktuğu bölgeye sarabilirsiniz.
– Karbonatın iltihap kurutucu etkisi sayesinde hem acıyı hem de oluşabilecek komplikasyonları engeller. Su ve karbonatı karıştırıp macun şeklinde arının soktuğu bölgeye sürebilirsiniz.
– Soğuk yoğurt arı sokmasına iyi gelen etkili yöntemlerden bir diğeridir. Yoğurdu sürmeden önce arının soktuğu yere 4 damla limon sıkın.
– Lavantanın antibakteriyel özelliği sayesinde, arı zehirlenmelerine karşı oldukça etkilidir. Ped pamuk yardımıyla sürdüğünüz lavanta yağının etkisi geçtikten sonra tekrar sürmeye devam edin.
Ağrıkefirnefes darlığıÖlümyoğurt