Granülosit Kan Bağışı

Aferez; kan bağışçısından (verici) kanının, hasta (alıcı) için gerekli olan bölümünün (eritrosit, trombosit veya plazma)alınıp, ihtiyaç duyulmayan bölümünün geri verilmesi işlemidir.

• Aferez işlemi nasıl gerçekleşir?

Türk Kızılayı Kan Bağışı Merkezleri trombosit aferezi yapmaktadır.
Trombosit aferez işlemi, kan bağışçı ile aferez cihazı arasında, hasta için gereken kan bileşeni(trombosit) elde edilene kadar devam eden bir kan alıp-verme işlemidir. Cihaz bağışçının kanını küçük miktarlarda alarak gerekli olan trombositi ayırır ve kanın trombosit dışında kalan kısmı bağışçıya geri verir. Bu işlem cihazdan cihaza değişiklik göstermekle birlikte ortalama dakika kadar sürer.

• Kimler aferez bağışçısı olabilir?

Damar yapısı uygun olan ve son 5 gün içinde aspirin veya türevi bir ilacı kullanmayan kan verebilecek herkes aferez bağışçısı olabilir. Kan vermeye engel oluşturacak herhangi bir hastalığı geçirmekte veya geçirmiş olan, kan sulandırıcı vb. ilaç kullanan, hastalık taşıyıcılık riski bulunan, kan değerleri uygun olmayan kişiler aferez bağışçısı olamazlar.

• Hangi sıklıkta aferez kan bağışı yapılır?

Aferez bağışı;

o Aralarında en az 48 saat olmak koşuluyla haftada 2 defadan fazla olmamak koşulu ile yılda 24 kez trombosit aferezi bağışı yapılabilir.
o Tam kan bağışından en az 4 hafta sonra trombosit aferezi bağışı yapılabilir.
o Trombosit aferezi bağışından sonra tam kan bağışı yapılabilmesi için en az 48 saatlik bir sürenin geçmesi gerekmektedir.

• Aferez işleminin sakıncası var mıdır?

Aferez işlemi esnasında kanın ayrıştırılması için kullanılan setler tek kullanımlık ve sterildir. Setler kapalı sistem olarak çalışmakta olup kanın cihaz ile teması söz konusu değildir. Bu nedenle aferez işlemi süresince hastalık bulaşması söz konusu değildir.

İçindekiler:

1. Granülosit kan bağışı nedir?
2. Aferez kan kimlere verilir?
3. Aferez kan ne işe yarar?
4. Havuzlanmış kan nedir?
5. Granülosit kan Vermek Zararlı mi?
6. Granülosit kan bağışı ne kadar sürer?
7. Granülosit kan nasıl alınır?
8. Plazma aferez işleminin kullanım amacı nedir?
9. Kimler kan bağışı yapamaz?
10. 1 ünite kan ne kadar zamanda verilir?
11. Alınan kan ne kadar süre saklanır?
12. Granülosit vermek ne kadar sürer?
13. Trombosit verme işlemi ne kadar sürer?
14. Granülosit kan bağışı zararlı mi?
15. Granülosit kan vermek ne kadar sürer?
16. Plazma Aferez Nedir?
17. Plazmaferez tedavisi hangi hastalıklara iyi gelir?

Granülosit kan bağışı nedir?

Aferez kan kimlere verilir?

Aferez kan ne işe yarar?

Havuzlanmış kan nedir?

Granülosit kan Vermek Zararlı mi?

Granülosit kan bağışı ne kadar sürer?

Granülosit kan nasıl alınır?

Plazma aferez işleminin kullanım amacı nedir?

Kimler kan bağışı yapamaz?

1 ünite kan ne kadar zamanda verilir?

Alınan kan ne kadar süre saklanır?

Granülosit vermek ne kadar sürer?

Trombosit verme işlemi ne kadar sürer?

Granülosit kan bağışı zararlı mi?

Granülosit kan vermek ne kadar sürer?

Plazma Aferez Nedir?

Plazmaferez tedavisi hangi hastalıklara iyi gelir?

Aferez nedir?

Rahatsızlığı yaşayan kişiden ya da bağışçıdan gerekli olan kan bileşeninin cihaz yardımıyla ayrıştırılarak özel torbalara alınıp ihtiyaç duyulmayan kanın kişi ya da bağışçıya geri verilmesi işlemine aferez adı veriliyor. Aferezde, işlem ve cihaz tipine bağlı olarak süre değişiyor, dakika kadar sürüyor.

Aferez, trombosit bağışçılarına uygulanıyor mu?

İşlem öncesinde aşırı olmasa da karnın tok olması (özellikle trombosit ve plazma bağışçıları yağlı gıdalardan kaçınmalı) ve bol sıvı alınması gerekiyor. İşlem uzun süreceğinden tuvalet ihtiyacı önceden giderilmeli. Nabız, kan basıncı ve vücut sıcaklığı belirlenmiş uygun aralıkta olmalı.

İşlem, bağışçıya zarar veriyor mu?

İşleme başlamadan önce tek kullanımlık steril bir set cihaza takılıyor ve 10 dakikalık bir ön hazırlık yapılıyor. Bu hazırlık, cihazın ve kullanılan setin arızalı olup olmadığının kontrol edilmesi için yapılıyor. Daha sonra kişi veya bağışçı cihaza bağlanıyor. İşlem sırasında nadiren de olsa bazı belirtiler oluşabiliyor; ağız çevresinde uyuşma, bulantı, kusma, üşüme, titreme, kas seğirmesi, baş dönmesi, kramp ve çarpıntı şeklinde gelişebiliyor. İğnenin girmiş olduğu damar yolunda şişme ve morluklar oluşabiliyor.

Kan sayımı, bağış öncesi testler arasında yer alıyor ve kişinin bağışlayacak düzeyde kanı olup olmadığının bir işareti olarak değerlendiriliyor. "Bağışçı Bilgilendirme ve Onam Formu"nu Aferez Merkezi'nden temin edebilir, hangi durumların önemli olduğu konusunda bu merkezden bilgi edinebilirsiniz. Çünkü uygun olmayan kişilerin bağışlayacağı kan ürünleri, hem bağışçı hem de kişi için ciddi riskler taşıyabiliyor.

Düzenli veya sürekli ilaç kullanımı; mevcut, tanı konulmuş ya da geçirilmiş bir hastalık varsa ilgili personele mutlaka bildirmeniz gerekiyor. Bağış öncesi yapılacak testler yalnızca birkaç hastalığın göstergesi olduğundan istenen bilgileri tam ve doğru şekilde vermeniz önem taşıyor.

Kimler bağışçı olabilir?

• Tam kan bağışlayabilecek sağlıklı kişiler,
• Damar yolu ve test sonuçları uygun kişiler,
• Son 5 gün içinde doktorun belirttiği ilaçları kullanmamış kişiler, aferez bağışçısı olabilir.

İki bağış arasında en az 15 gün olmak koşulu ile yılda 24 kez bağışçı olunabiliyor. Eğer aferez verilmiş ise torba kan verebilmek için en az 2 hafta, torba kan verdikten sonra aferez ile trombosit verebilmek için en az 8 hafta geçmesi gerekiyor. Özel durumlarda bu süre, kan merkezi hekimi tarafından düzenlenebiliyor.

Aferez sonrası nelere dikkat etmeliyiz?

İşlem sonrası bol sıvı tüketilmesi, en az 1 saat sigara içilmemesi, 24 saat güç gerektirecek ağır işlerden (inşaat işçiliği, vinç operatörlüğü, pilotluk gibi) ve aşırı sıcak yerlerden (sauna, fırın vb) uzak durulması gerekiyor. Kan alınan kolla ağır yük kaldırılmaması ise bir diğer ayrıntı.

Baygınlık hissi olursa yere düz bir şekilde uzanıp ayaklar yukarı kaldırılmalı. Kendini iyi hisseden bağışçıların normal aktivitelerine devam etmelerinde sakınca yok.

Aferezin farklı türleri var mı?

Terapötik Eritrosit Değişimi: Hastalıklı kırmızı kan hücreleri, aferez cihazı yardımıyla sağlıklı bağışçılardan alınmış kırmızı kan hücreleri ile değiştiriliyor. Bu işlem en çok; Orak Hücre Anemisi tedavisinde kullanılıyor. İşlem sayesinde dokulara yeterli miktarda oksijen taşınmasını sağlayacak torba kandaki hücreler kişiye verilmiş oluyor.

Terapötik Plazma Değişimi: Bazı hastalıklarda veya zehirlenmelerde kandaki bağışıklık hücreleri (antikor), proteinler, toksik maddeler artabiliyor. Bu maddeler, genellikle kanın sıvı kısmında, yani plazmasında artıyor.  Terapötik plazma değişimi, bu maddelerin içerisinde bulunduğu plazma ile beraber vücut dışına alınması ve yerine sağlıklı bağışçılardan alınmış plazmanın verilmesi işlemine deniliyor.  Bazı durumlarda insan plazması yerine ona eş değer olabilecek çeşitli sıvılar da kullanılıyor.

Lökoferez veya Trombositaferez: Kan hücrelerinin sayısı, (trombosit, lökosit gibi) bazı hastalıklarda çok fazla artar. Artan bu hücreler, aferez cihazı ile kandan toplanır ve yerine uygun sıvılar verilir. Bu sayede, artan hücre sayısına bağlı oluşan hastalık belirtileri azaltılır.

Bağış aferezi nedir?

Aferez işlemi, rahatsız bir insana verilmek üzere sağlıklı bağışçıya uygulanır ve bir ürün elde edilirsa buna bağış aferezi denir.

• Lökosit Aferezi

- Periferik kök hücre

- Granülosit

- Lenfosit (DLI)

• Trombosit

• Eritrosit

• Plazma

Periferik kök hücre: Özellikle kemik iliği ve daha düşük oranda da çevre kanında bulunan, kendi kendini yenileyebilme, farklı kan hücrelerine dönüşebilme özelliğine sahip hücrelere verilen isimdir. Bir bağışçıdan ya da kişinin kendisinden toplanabiliyor.

Granülosit: Tedaviye yanıt vermeyen ciddi mantar veya bakteriyel enfeksiyonu olan kişilerde kullanılmak üzere sağlıklı bağışçılardan granülosit toplanır.

Lenfosit (DLI): Kemik iliği vericisinden toplanır. Kemik iliği nakli sonrasında kan hücrelerinin tamamen vericiye ait olmasını sağlamak amacıyla yapılır ve toplanan hücreler ihtiyaç sahibine verilir. İlik nakli sonrası, tam kimerizm oluşmasını sağlar. Genelde ayda bir işlem yapılır ve tam kimerizm (kan sisteminin tamamen vericiye ait olması) sağlanana kadar devam edilir.

Trombosit, Eritrosit, Plazma: Tek bir bağışçıdan aferez yöntemi ile kişilere verilmek üzere yoğun miktarda trombosit, eritrosit ya da plazma elde edilmesi işlemine deniyor.

Kan bağışı her zaman çok büyük önem taşıyor. Hayati bir öneme sahip olan kan bağışına duyulan gereksinim de oldukça fazla Kan ve kan ürünlerine olan talebin karşılanmasında başta Türk Kızılay’ı olmak üzere hastane kan bankaları bu önemli görevi başarı ile yerine getiriyor. Prof. Dr. Barış Malbora, kan bağışının sürekli bir ihtiyaç olduğunu vurgularken, kan bağışı konusunda dikkat edilmesi gerekenler hakkında bilgiler verdi.

Kan merkezlerinin, kan ve kan bileşenlerine olan talepleri zamanında karşılayabilmek için yeterli stok bulundurma ve fazla stoktan dolayı bozulmaları engelleyecek stok politikaları üretmeleri gerektiğini ifade eden Prof. Dr. Barış Malbora, "Yakın zamanda yaşadığımız büyük depremde bu politikaların ne denli önemli olduğunu maalesef hep birlikte yaşayarak anladık. Bu konuda bizlerin, yani bugünün sağlıklı insanlarının da dikkat etmesi gereken önemli notalar var. Geçmiş yıllarda kan nakli, ‘tam kan’ adı altında tüm kan bileşenlerini bir arada kapsarken günümüzde bu kan bileşenleri yüksek teknolojili cihazlarla birbirinden ayrıştırarak daha verimli kullanılmakta ve bir gönüllüden alınan numune ile farklı kan bileşenlerine ihtiyacı olan birden fazla hastaya şifa olunabilir" dedi.

Kan bileşenleri, kırmızı kan, kan pıhtılaştırıcı hücrelerimizi barındıran ‘trombosit süspansiyonu’, ‘plazma’ ve nadiren ihtiyaç duyulan, vücudun savunma hücreleri çok azalan ve mikroplarla savaşan beyaz küre ismindeki hücrelerin dışarıdan temininde kullanılan ‘granülosit süspansiyonu olduğunu söyleyen Prof. Dr. Barış Malbora, bu ürünlerin elde edilmesinde çok çeşitli tıbbi yöntemlerin olduğunu dile getirdi.

"Örneğin, kırmızı kan ihtiyacı olan hastalar için eritrosit süspansiyonu eldesi için tam kan toplama işlemi gerçekleştirilir. Bu santrifüj işlemi sonrasında iki önemli bileşene ayrılır. ‘Trombositten zengin plazma’ ve ‘eritrosit süspansiyonu’ şeklinde ayrışır. Trombositten zengin plazma ise yeniden santrifüj edilerek ‘trombosit süspansiyonu’ ve ‘plazma’ya ayrışır. Yani bu yöntem ile bir sağlıklı gönüllüden üç ayrı kan bileşeni elde edilmiş olur. Yani bir gönüllü üç farklı soruna sahip üç ayrı hastaya can olabilir. Bu işlem gönüllünün hayatından sadece dakikasını alırken, üç ayrı hastaya ömürlük can seafoodplus.info diğer yöntem ise sadece trombositin elde edildiği ve ‘aferez’ isimli özel cihazlarla elde edilen ve diğer yönteme göre daha kaliteli trombositin elde edildiği yöntemdir.

İlk yöntemle, bir gönüllüden elde edilen trombosit miktarı erişkin bir hastaya yeterli gelmez ve birden fazla hastanın benzer yöntemle elde edilmiş trombositleri birleştirilir ve bu yöntemle elde edilen trombosite ‘havuzlamış’ trombosit ismi verilir. İkinci yöntemde ise bir gönüllüden elde edilen trombosit miktarı rahatlıkla erişkin bir hastanın ihtiyacını karşılar. Bu yöntemle elde edilen ürüne ise ‘aferez trombosit süspansiyonu’ denir. Birinci yöntemden elde edilen trombositin 6 ila 8 katı kadar daha fazla ürün elde edilebilir. Hasta için bu yöntem çok daha sağlıklıdır. Aferez yöntemiyle trombositin elde edilebilmesi için gönüllülerimizin gününden bir saatini ayırması yeterli olacaktır. Ayrıca, eğer gönüllünün kan değerleri uygun ise iki hatta üç ünite trombosit süspansiyonu tek seferde elde edilebilir. Yani hayatımızdan ayıracağımız bir saat kanamaya meyli olan üç hastanın hayata tutunmasına katkı sağlayabilir."

Kan bileşenlerinin çeşitlerine göre saklama koşulları ve süresi değişiklikler gösterdiğini vugulayan uzman isim, "Örneğin ‘tam kan’ derecede, alarmlı ve ısı kontrollü bir kan saklama dolabında 35 gün saklanabilir. ‘Eritrosit süspansiyonu’ ise aynı koşullarda 42 güne kadar saklanabilir. Trombosit süspansiyonu’ için bu kadar şanslı değiliz maalesef.

Çünkü bu kan bileşeninin ömrü sadece 5 gündür. Bunun için ‘trombosit süspansiyonu’ özel torbalar içinde derece sıcaklıkta ajitatör ismindeki cihazlarda sürekli sallanmak şartıyla fonksiyonlarını korurlar. Hastalara faydasının en üst düzeyde olması için tüm kan bileşenlerinin, toplandıktan sonra en kısa sürede verilmesi uygun olacaktır. Ayrıca unutmamak gerekir ki depolanma ömrü en kısa olan ‘trombosit süspansiyonu’ kanamalı hastalar için hem acil hem de taze verilmesi gereken bir kan bileşenidir." dedi

KAN BAĞIŞI İLE İLGİLİ DOĞRU BİLİNEN YANLIŞLAR

Kan bağışı ile ilgili doğru bilinen yanlışlara değinen Prof. Dr. Barış Malbora, Bu yanlış bilgilerden birincisi ‘toplumda sık görülen kan grubu bileşenlerine ulaşımın daha kolay olması’. Türkiye’de en sık görülen kan grubunun A Rh pozitif olduğu birçoğumuz tarafından bilinir. Bu nedenle bu kan grubuna ulaşımın diğer kan gruplarına göre çok daha kolay olduğu yanlış kanısına varılarak bu kan grubuna sahip bireyler kan bağışı konusunda ‘tembellik’ gösterebilir. Bu yanlış bir algıdır. Çünkü unutmayalım ki aynı kan grubuna sahip bir o kadar fazla hasta olacaktıseafoodplus.info Rh negatif kan grubuna sahip bireyler ise kendi sağlıklarına lütfen iki kat daha fazla dikkat etsinler. Çünkü, birincisi sizin kanınız çok kıymetli. İhtiyacı olan hasta için altın değerinde bir kana sahipsiniz. İkincisi, kan bileşenlerine ihtiyacınız olursa, aman dikkat. Toplumumuzda bu kan grubuna sahip insan oranı sadece %1!" dedi.

"ORUÇ TUTMAK KAN BAĞIŞÇISI OLMAYA ENGEL DEĞİL"

Ramazan ayında Oruç tutan, yani aç ve susuz bir kişinin sağlığı elverse bile bu dönemde kan bağışçısı olmasının tıbben uygun olmadığını dile getiren Malbora, Ramazan ayında kan bağışı yapılabilmesi için çözüm önerilerini sıraladı.

"Hepimizin malumu tüm İslam aleminin kutsal ayı Ramazan. Bu ayda tüm Müslüman toplumlarında sağlığı elveren birçok kişi dini vecibelerinin bir parçası olarak oruç tutmaktadır. Oruç tutan, yani aç ve susuz bir kişinin sağlığı elverse bile bu dönemde kan bağışçısı olması tıbben uygun değildir. Bu nedenle, bu kutsal günlerde biz hekimler ve tedavi süreci devam etme zorunluluğu olan lösemi, kanser, Akdeniz anemisi (talasemi), kemik iliği yetmezliği hastaları, kemik iliği nakli olmuş kişiler ve büyük cerrahi girişimler geçirmesi gereken hastalar çok zorlanmaktadır. Hemen tüm hastaneler Ramazan ayında kan bağışı konusunda gönüllülerimizin kan verme sürecini kolaylaştırmak için iş akışlarında önemli değişiklikler yaparlar. Normal günlerde sadece mesai saatlerinde kan bağışı kabulü yapılırken Ramazan ayında bu süreç iftar sonrasına taşınır. Bu nedenle biz sağlıklı kan bağışçısı gönüllülerinde bu sağlık zincirini devam ettirmek esas olmalıdır. Yani oruç tutmak kan bağışçısı olmaya asla engel değildir."

KAN BAĞIŞI YAPMANIZ İÇİN NELER YAPMANIZ GEREKİR?

Gönüllülerin öncelikle Kızılay şubelerine veya hastanelerin kan bankasına kimlik kartı ile başvurması ilk adımdır.
Ardından, gönüllünün sağlık durumunu gözden geçirdiğimiz anket formunu doldurması gerekir.
Bu formda, hastanın genel sağlık problemlerinin olup olmadığı, düzenli ve yakın zamanda kullandığı ilaçların varlığı, vücuduna yakın zamanda dövme yaptırıp yaptırmadığı, özellikle bulaşıcı hastalıkların yaygın ve kontrolsüz olduğu yurt dışı seyahatlerinin olup olmadığı sorgulanır.
Bu ankette gönüllünün kan bağışçısı olmasında engel olmadığı kanaatine varılırsa kan bağışı yapılabilir.