Güneş Hangi Yöne Doğru Döner

Çok değerli Kozmik Anafor okurları, dışarıya çıkıp halktan yetişkin insanlara mikrofon tutsak ve &#;Güneş bir yıldız mıdır, gezegen midir?&#; diye sorsak on kişiden üçünün bile ‘yıldız’ cevabını veremeyeceği bir zamanda olduğumuzun farkındayız ancak, yaşı küçük ama hayalindeki uzay profili büyük olan bir çocuğun sorduğu soru attırdı bu başlığı. Önce Güneş&#;in bildik hareketlerine bakıp, Solar Apex ne anlama geliyor, daha sonra değinelim.

Dokuz yaşındaki bir çocuk: &#;Dünya’nın üç türlü hareketi vardır: Kendi ekseni etrafında döner, Güneş etrafında döner, bir de Güneş’le birlikte gider ama nereye gider bilmiyorum&#; derse, Kozmik Anafor bu duruma açıklık getirir.

Dünya’nın kaç türlü hareketi vardır? dediğimizde, hiç kuşkusuz, okulda öğretmenlerimizin bize Dünya’nın iki çeşit hareketi olduğunu öğrettiklerini hatırlamak yerinde olacaktır. Bunlardan biri, Dünya kendi ekseni etrafında döner, böylece gece ve gündüz meydana gelir. İkincisi de, Dünya Güneş etrafında dolanır, böylece mevsimler oluşur. Her ne kadar bu öğretiler doğru kabul edilse de, son yıllarda yapılan seri gözlem ve araştırmalar sonucunda aslında gezegenimizin üyesi olduğu Güneş Sistemi’nin de kendisine özgü bir hareketi olduğu ortaya çıkmıştır.

Dünya’nın Güneş etrafındaki dolanımı saniyede 30 km’dir. Bu hızla Dünya bir saatte km yol alır ki, bu değer, Ay-Dünya arasındaki mesafenin yaklaşık  dörtte biri kadardır. Bir günde aldığı yol ise km’ye varır. Bu sırada Güneş; Dünya ve diğer gezegenlerle birlikte Herkül takımyıldızı yakınlarında bulunan Vega yıldızının bulunduğu yöne doğru yol almaktadır.

Bu hareketin hızı saniyede 20 km olmakla birlikte, sistemimizin bize nispeten ‘yakın’ yıldızlarına göre kabul edilen bir hızıdır. Yani, koordinat bazında görece yavaş bir harekettir. Ayrıca bu hareket Güneş’in hayali Zodyak takımyıldızları üzerindeki hareketi ile karıştırılmamalıdır.

Bu durumda Dünya, bir taraftan kendi ekseni etrafında dönerken, bir taraftan da Güneş etrafındaki yörüngesinde helezonik bir şekilde dolanır. Tabii ki Dünya&#;nın bu helezonik hareketini anlamlı hale getirmek için, arkasına uzay boşluğuna yazabilen bir kalem bağlayıp birkaç milyon yıl boyunca kalemin oluşturacağı çizgiyi beklememiz gerekiyor.

Güneş’in bu hareketine doğal olarak çekim gücü nedeniyle diğer gezegenler de iştirak ederler. Yani Dünya ve tüm gezegenler Güneş’le birlikte sürüklenirler. Bu durumda Güneş ve tüm sistem, uzayda geçtiği bir noktadan bir daha geçmez. Güneş’in bu hareketinin kuzey kutup ekseni ile 37 derecelik bir açı yapacak şekilde yörünge düzlemine yerleştiği anlaşılmıştır. Bu açıya Solar Apex adı verilir. Solar apex için bir yön belirleyen ilk kişi yılında, İngiliz astronom William Herschel&#;dir.

Apex, doruk, zirve, uç anlamına gelirken, Solar Apex Güneş hareketinin hedef noktası anlamında kullanılır. Kısaca, sürükleniyoruz dostlar 🙂

Ama burada ilave etmeliyiz ki, Güneş’in bu hareketi, mevcut olan diğer hareketleri ile karıştırılmamalıdır. Güneş Sistemi içindeki bütün cisimler Güneş’in etrafında dönerken, Güneş ve Güneş Sistemi’nin tamamı Samanyolu Gökadası’nın merkezinin etrafındaki dönüşünü saniyede km’lik bir hızla, yaklaşık milyon yılda tamamlar. Güneş’in kendi ekseni etrafındaki hareketini de unutmamamız gerekiyor tabiki (Güneş kendi ekseni etrafında saatte km hızla döner ve bir tam turunu yaklaşık 25 günde tamamlar).

Burada Galileo amcamızın sözlerini eklemeden geçemeyeceğim: &#;Güneş’in sanki başka işi yokmuş gibi, bir salkım koruğu bir salkım üzüm haline getirmek için aylarca uğraşır.&#;

Güneş’in her ne kadar yıldız şehrimiz, galaksimiz Samanyolu&#;ndaki milyar yıldız içinden sıradan bir yıldız olduğunu söylesek de, onun gerçekten çok işi var.

Güneş’in işlerine dair özet bir liste yapacak olursak:

1. Kütle çekimine karşı savaş vererek enerji üretmek; &#;hidrostatik denge&#; yi korumak,
2. &#;Çekim gücü&#; ile , etrafında dolanan cisimlerin merkezkaç kuvvetine denge oluşturmak,
3. Kendi ekseni etrafında dönmek,
4. Samanyolu galaksisi merkezi etrafında &#;sistem ile birlikte&#; dolanmak,
5. Solar Apex açısı yaparak sürüklenmek.

Güneş için yapılan ‘ısı, ışık ve hayat kaynağımız’ tanımının altında çok şey yatıyor, hakkını yemeyelim.

Hazırlayan: Reyhan Çelik

Dünyanın Dönüş Yönü