Gut Hastalığı Evreleri
Gut
Gut veya damla hastalığı, (gut; ayak başparmağını da kapsadığında podagra olarak adlandırılır[1]), ayırt edici özelliği tekrarlayan akut enflamatuvar artrit—kırmızı renkli, hassas, sıcak, eklem şişliği— olan bir tıbbi durumdur. En sık etkilenen bölge, ayak başparmağının tabanındaki tarak kemiği-parmak kemiği eklemidir (vakaların yaklaşık %50'si). Bununla birlikte kireçlenme, böbrek taşı veya ürat nefropati şeklinde de var olabilir. Gutun sebebi kandaürik asit düzeylerinin yükselmesidir. Ürik asit kristalleşir ve kristaller eklemlerde, tendonlarda ve çevre dokularda birikir.
Bu özgün kristallerin eklem sıvısında görülmesiyle klinik tanı doğrulanmış olur. Nonsteroidal antienflamatuvar ilaçlar (NSAİİ'ler), steroidler veya kolşisin ile yapılan tedaviler belirtileri iyileştirir. Akut atak geçtiğinde, hayat tarzındaki değişikliklerle ürik asit düzeyleri genelde düşer ve sık atak görülen kişilerde allopürinol veya probenesid uzun süreli koruma sağlar. Son on-on beş yıldır gutun sıklığı artmıştır ve hayatlarının bir döneminde Batıdaki popülasyonun yaklaşık %'sini etkilemektedir. Bu artışın, popülasyondaki metabolik sendrom, daha uzun hayat süresi beklentisi ve beslenme düzenindeki değişiklikler gibi risk faktörlerinin artışına bağlı olduğu düşünülmektedir. Gut geçmişte "kralların hastalığı" veya "zengin hastalığı" olarak bilinmektedir.
Belirti ve işaretler[değiştir Gut Hastalığı Nedir?
Vücudumuzda, protein yapısındaki maddeler, ürik aside dönüştürülerek vücuttan uzaklaştırılmaktadır. Ürik asitlerin atılmasında bir sorun varsa ya da fazla üretimi söz konusu (diyabet, metabolik sendrom, obezite gibi hastalıklar durumunda) ise ürik asitin öncelikle kanda oranı artar belirli bir konsantrasyondan sonra eklemlerde birikmeye başlar ve enflamasyon meydana gelir bu tabloya “gut hastalığı” denir. Fazla miktardaki ürik asit, vücutta özellikle eklemlerde bazen de böbreklerde birikmektedir.
Gut Hastalığı Belirtileri Nelerdir?
Gut hastalığı genellikle sabaha karşı eklem ağrıları ile kendini göstermektedir. En sık görülen gut hastalığı belirtileri ise şöyle sıralanabilir.
- Eklemler şişer ve ağrılar başlar. Genellikle sabaha karşı vücutta asit iyonları biriktiğinde meydana gelir.
- Gece, ağrılar sebebi ile uyanmalar yaşanabilir.
- Eğer böbreklerden kaynaklanan bir gut hastalığı var ise; karın ve bel ağrıları, idrarda kan, taş gibi belirtiler de olabilir.
- Ağrıların kronikleşmesi, sürekli şişen eklemlerde deformeler yaratabilir.
Gut Ataklarını Tetikleyen Nedenleri Şu Şekilde Sıralayabiliriz:
- Aşırı alkol tüketimi
- Hatalı ve aşırı beslenme (aşırı kırmızı et tüketimi)
- Ani, şiddetli hastalık halleri
- Yanlış diyet uygulanması
- Eklem travmaları
- İlaç tedavileri (aspirin, idrar söktürücü ilaçlar)
- Geçirilen cerrahi operasyonlar
Gut Hastalığı Evreleri
Gut hastalığının akut atak, interkritik dönem, kronik gut, tofüslü gut gibi evreleri bulunmaktadır. Bu evrelerin özellikleri şöyledir;
Akut Atak: Eklemde ani başlayan sıklıkla gün süren şişme ve ağrı.
İnterkritik Dönem: Şikayetlerin olmadığı tamamen iyileşmenin olduğu bir dönem ve bunun ardından tekrar şiddetli alevlenme.
Kronik Gut: Pek çok alevlenmeden sonra, hastalık içinde tedavi edilmediği takdirde kronikleşir ve bir veya daha fazla eklemde kalıcı ağrı, şişlik ve hareket kısıtlılığı oluşur. Romatoid artrit denilen iltihaplı eklem romatizması ile karışabilir.
Tofüslü Gut: Tofüs denilen ürik asit kristallerinin bir araya toplanarak cilt altında ya da dokularda çökmesi ile oluşan birikintilerin olduğu dönemdir. Özellikle ayak başparmağının birinci tarak kemiğinde sık görülür. Bunun dışında el, dirseklerin yanında, parmakların üstünde, büyük eklemlerde de ortaya çıkabilmektedir.
Gut herkesi aynı şekilde etkilemez. Bazı insanlar hayatları boyunca bir tek atak geçirirler ve bundan başka hiçbir problem oluşmaz. Bazılarında ise zamanla eklemlerde hasara ve ağrıya yol açan şiddetli kronik ataklar görülür. Gutun kesin kür sağlanan bir tedavisi yoktur ancak iyi bir tedavi ile tamamen hastalık önlenebilir.
Ürik asidin kandaki normal sayılabilecek en yüksek düzeyi 7 mg/dl’dir. Gut hastalığında ise bu düzey mg/dl’ye ulaşmaktadır. Yapılan tetkiklerde sadece ürik asidinin yüksek çıkması gut hastalığının olduğu anlamına gelmemektedir. Eklemler için film çekilmesi, eklemlerden sıvı alınması gerekebilir.
Yaş ve cinsiyet de gut hastalığının gelişmesinde önemli bir faktördür. Nedeni çok bilinmemekle birlikte gut hastalığı daha çok erkeklerde görülen bir hastalık türüdür. Erkeklerde özellikle 30 yaşından sonra görülen gut hastalığı menopoz sonrası kadınlarda da sıkça görülebilir.
Gut hastalığı gelişiminde genetik faktörler de önemlidir. Doğuştan gelen bazı hastalıklar gut hastalığına neden olabilmektedir.
Gut Hastalığı Tanısı
Gut hastalığı tanısı için ilk olarak kanda ürik asit miktarının yüksek olmasına bakılır. Ancak sadece ürik asit miktarının yüksek olması, gut hastalığının tanısı için yeterli değildir. Kan testi dışında gut hastalığı tanısı için özel bir kan testi bulunmamaktadır. Bunun yanı sıra film çekilmesi şişliklerin görülmesini sağlayacaktır.
Gut Hastalığı Tedavisi
Gut hastalığının tedavisi akut ataklar sırasında ve ataklar arasında ayrı şekillerde yapılır. Akut atak döneminde “antienflamatuar” ilaçlar kullanılır. Gut hastalığında kullanılan ilaçlar kişinin hastalık seyrine göre ayarlanmaktadır. Eğer ürik asit seviyeleri oldukça yüksekse idrarla atılmalarını sağlayan ilaçlar da verilebilmektedir. İltihaplı eklemlere buz koymak; ağrı ve şişliğin azalmasında etkili olabilir. Ancak bunun dışında tedavi edici bir etkisi yoktur. Gut tedavisi mutlaka doktor kontrolünde yapılmalıdır. İltihaplar için doktor tavsiyesi dışında asla ilaç kullanılmamalıdır.
kaynağı değiştir]
Gut Hastalığı Nedir?
Vücudumuzda, protein yapısındaki maddeler, ürik aside dönüştürülerek vücuttan uzaklaştırılmaktadır. Ürik asitlerin atılmasında bir sorun varsa ya da fazla üretimi söz konusu (diyabet, metabolik sendrom, obezite gibi hastalıklar durumunda) ise ürik asitin öncelikle kanda oranı artar belirli bir konsantrasyondan sonra eklemlerde birikmeye başlar ve enflamasyon meydana gelir bu tabloya “gut hastalığı” denir. Fazla miktardaki ürik asit, vücutta özellikle eklemlerde bazen de böbreklerde birikmektedir.
Gut Hastalığı Belirtileri Nelerdir?
Gut hastalığı genellikle sabaha karşı eklem ağrıları ile kendini göstermektedir. En sık görülen gut hastalığı belirtileri ise şöyle sıralanabilir.
- Eklemler şişer ve ağrılar başlar. Genellikle sabaha karşı vücutta asit iyonları biriktiğinde meydana gelir.
- Gece, ağrılar sebebi ile uyanmalar yaşanabilir.
- Eğer böbreklerden kaynaklanan bir gut hastalığı var ise; karın ve bel ağrıları, idrarda kan, taş gibi belirtiler de olabilir.
- Ağrıların kronikleşmesi, sürekli şişen eklemlerde deformeler yaratabilir.
Gut Ataklarını Tetikleyen Nedenleri Şu Şekilde Sıralayabiliriz:
- Aşırı alkol tüketimi
- Hatalı ve aşırı beslenme (aşırı kırmızı et tüketimi)
- Ani, şiddetli hastalık halleri
- Yanlış diyet uygulanması
- Eklem travmaları
- İlaç tedavileri (aspirin, idrar söktürücü ilaçlar)
- Geçirilen cerrahi operasyonlar
Gut Hastalığı Evreleri
Gut hastalığının akut atak, interkritik dönem, kronik gut, tofüslü gut gibi evreleri bulunmaktadır. Bu evrelerin özellikleri şöyledir;
Akut Atak: Eklemde ani başlayan sıklıkla gün süren şişme ve ağrı.
İnterkritik Dönem: Şikayetlerin olmadığı tamamen iyileşmenin olduğu bir dönem ve bunun ardından tekrar şiddetli alevlenme.
Kronik Gut: Pek çok alevlenmeden sonra, hastalık içinde tedavi edilmediği takdirde kronikleşir ve bir veya daha fazla eklemde kalıcı ağrı, şişlik ve hareket kısıtlılığı oluşur. Romatoid artrit denilen iltihaplı eklem romatizması ile karışabilir.
Tofüslü Gut: Tofüs denilen ürik asit kristallerinin bir araya toplanarak cilt altında ya da dokularda çökmesi ile oluşan birikintilerin olduğu dönemdir. Özellikle ayak başparmağının birinci tarak kemiğinde sık görülür. Bunun dışında el, dirseklerin yanında, parmakların üstünde, büyük eklemlerde de ortaya çıkabilmektedir.
Gut herkesi aynı şekilde etkilemez. Bazı insanlar hayatları boyunca bir tek atak geçirirler ve bundan başka hiçbir problem oluşmaz. Bazılarında ise zamanla eklemlerde hasara ve ağrıya yol açan şiddetli kronik ataklar görülür. Gutun kesin kür sağlanan bir tedavisi yoktur ancak iyi bir tedavi ile tamamen hastalık önlenebilir.
Ürik asidin kandaki normal sayılabilecek en yüksek düzeyi 7 mg/dl’dir. Gut hastalığında ise bu düzey mg/dl’ye ulaşmaktadır. Yapılan tetkiklerde sadece ürik asidinin yüksek çıkması gut hastalığının olduğu anlamına gelmemektedir. Eklemler için film çekilmesi, eklemlerden sıvı alınması gerekebilir.
Yaş ve cinsiyet de gut hastalığının gelişmesinde önemli bir faktördür. Nedeni çok bilinmemekle birlikte gut hastalığı daha çok erkeklerde görülen bir hastalık türüdür. Erkeklerde özellikle 30 yaşından sonra görülen gut hastalığı menopoz sonrası kadınlarda da sıkça görülebilir.
Gut hastalığı gelişiminde genetik faktörler de önemlidir. Doğuştan gelen bazı hastalıklar gut hastalığına neden olabilmektedir.
Gut Hastalığı Tanısı
Gut hastalığı tanısı için ilk olarak kanda ürik asit miktarının yüksek olmasına bakılır. Ancak sadece ürik asit miktarının yüksek olması, gut hastalığının tanısı için yeterli değildir. Kan testi dışında gut hastalığı tanısı için özel bir kan testi bulunmamaktadır. Bunun yanı sıra film çekilmesi şişliklerin görülmesini sağlayacaktır.
Gut Hastalığı Tedavisi
Gut hastalığının tedavisi akut ataklar sırasında ve ataklar arasında ayrı şekillerde yapılır. Akut atak döneminde “antienflamatuar” ilaçlar kullanılır. Gut hastalığında kullanılan ilaçlar kişinin hastalık seyrine göre ayarlanmaktadır. Eğer ürik asit seviyeleri oldukça yüksekse idrarla atılmalarını sağlayan ilaçlar da verilebilmektedir. İltihaplı eklemlere buz koymak; ağrı ve şişliğin azalmasında etkili olabilir. Ancak bunun dışında tedavi edici bir etkisi yoktur. Gut tedavisi mutlaka doktor kontrolünde yapılmalıdır. İltihaplar için doktor tavsiyesi dışında asla ilaç kullanılmamalıdır.
Gut pürin metabolizması bozukluğudur[6] ve nihai metaboliti olan ürik asit monosodyum ürat şeklinde kristalleştiğinde ve eklem, tendon ve çevre dokularda çökeldiğinde meydana gelir.[4] Bu kristaller daha sonra bağışıklık sistemi vasıtasıyla meydana gelen yerel bir enflamatuvar reaksiyonu tetikler,[4] bu enflamasyon kaskadındaki ana proteinlerden biri interleukin 1βdır.[6] Ürik asidi yıkan ürikazın insanlar ve yüksek primatlardaki evrimsel kaybı bu hastalığı yaygınlaştırmıştır.[6] Ürik asidi çökelten tetikleyiciler iyi anlaşılmamıştır. Normal düzeylerde de kristalleşebildiği gibi, düzeyler arttıkça kristalleşme olasılığı daha fazladır.[4][20] Akut artrit vakasının tetiklenmesinde önemli olduğu düşünülen diğer faktörler soğuk sıcaklıklar, ürik asit düzeylerinde hızlı değişiklikler, asidoz,[21][22] artiküler hidrasyon ve proteoglikanlar, kolajenler ve kondroitin sülfat gibi ekstraselüler matriks proteinleridir.[6] Düşük sıcaklıklarda meydana gelen artmış çökelme durumu, neden ayak eklemlerinin en fazla etkilenen bölge olduğunu kısmen açıklamaktadır.[2] Ürik asitte görülen hızlı değişiklikler travma, ameliyat, kemoterapi, diüretik ilaçlar ve allopürinolün durdurulması ve başlatılması dahil birkaç faktöre bağlı olarak meydana gelebilir.[1]Kalsiyum kanal blokerleri ve losartan diğer seafoodplus.infoçlarına göre daha düşük bir gut riski ile ilişkilidir.[23]
Tanı[değiştir kaynağı değiştir]
Gut sıklıkla diğer tıbbi sorunlarla birlikte ortaya çıkar. Vakaların yaklaşık %75'inde abdominal obezite, hipertansiyon, insülin direnci ve anormal lipid düzeylerinin bir birleşimi olan metabolik sendrom meydana gelir.[3] Gutla genellikle karmaşık hale gelen diğer hastalıklar şunlardır: polisitemi, kurşun zehirlenmesi, böbrek yetmezliği, hemolitik anemi, psoriasis ve solid organ transplantları.[6][16] 35 ve üzeri bir vücut kitle indeksi bir erkeğin gut riskini üç katına çıkarır.[10] Kurşuna uzun süre maruz kalma ve kurşun bulaşmış alkol, kurşunun böbrek işlevi üzerine olan zararlı etkisine bağlı olarak gut için risk faktörleridir.[17]Lesch-Nyhan sendromu genellikle gutlu organ artriti ile ilişkilidir.