Gut Hastalarının Yememesi Gereken Gıdalar

Gut Hastalığı Nedir?

Gut, metabolik bozukluklar sonucu, çeşitli hastalıkların peşi sıra gelen veya düzensiz yeme alışkanlıklarından kaynaklanan bir hastalıktır.

Bu hastalık, ani nöbetler halinde gelişir ve özellikle ayak başparmağı ve diz eklemlerinde şiddetli ağrı yaparak kendini gösterir. Bu ani ve yoğun ağrı veya gut atakları, kişilerde ayağın yanıyormuş gibi hissedilmesine neden olur.

Gut Hastalığının Nedenleri;

Gut hastalığı, kan ve metabolizma bozuklukları sonucu sağlıklı bir vücudun atık ürünü olan ürik asit üretiminin çok fazla artarak kandaki düzeylerinin yükselmesinden; başlıca dehidrasyon denilen vücudun susuz kalması gibi koşulların da etkisiyle böbreklerden ürik asit atımının az olmasından; veya vücutta ürik asit haline dönüştürülen pürin organik bileşiğinin bazı yiyecekler ile aşırı alımı sonucu kanda ürik asit birikiminden kaynaklanabilir.

Gut hastalığının kişilerde görülme olasılığını arttıran, kolaylaştıran ve hastalığa neden olan bazı etmenler şunlardır:

• Böbrek hastalığı, tiroit hastalığı veya kalıtsal bir rahatsızlıktan dolayı vücudunuzun ürik asit atımında yaşanan metabolik bozukluklar
• Orta yaşlı erkeklerde veya menopoz sonrası kadınlarda yaşanan hormonal değişimler sonucu artan yatkınlık
• Aile öyküsünde gut hastası ebeveynler, kardeşler veya diğer aile üyelerinde gut hastalığının olması
• Alkol tüketiminin çok olması
• Diüretikler ve siklosporin gibi vücuttan ürik asit atımını etkileyebilecek ilaçlar alınmasını gerektiren koşullar
• Yüksek tansiyon, diyabet veya uyku apnesi gibi durumların varlığı

Gut Hastalığının Tedavisi;

Gut, tedavi edilmediği takdirde sonunda artrite yani eklem iltihabına yol açabilir. Bu ağrılı durum eklemlerin kalıcı olarak hasar görmesine ve şişmesine neden olabilir. Bu nedenle uzmanlar tarafından doğru ve etkili tedavi yöntemlerinin uygulanması gerekmektedir.

Doktorların önerdiği tedavi planı, gutun evresine ve şiddetine göre değişkenlik gösterir. Gut hastalığında ani başlayan ataklar sırasında ve ataklar arasındaki dönemlerde ayrı ayrı tedavi yöntemleri uygulanır. Ağrıların yoğun yaşandığı akut dönemlerde anti-inflamatuar ilaçlar kullanılır.  Hastalığın gidişatına göre ilaç tedavisinde kullanılan ilaçlar değiştirilebilir. Kandaki ürik asit miktarı aşırı yüksek ise idrarla ürik asit atımını artıran ilaçlar kullanılabilir. Akut dönemde hastaların genellikle istirahat etmeleri önerilir. Aksi takdirde fiziksel aktivite, atakların şiddetini artırarak kişileri daha zor bir duruma sürükleyebilir.

Gut hastalığında doktorların uyguladığı ilaç tedavisi kadar kişilere uygulanacak diyet tedavisi de oldukça önemlidir. Gut hastalığı tedavisi için hastaların diyetisyen tarafından hazırlanan özel bir diyete uymaları, bol su tüketmeleri ve hafif egzersiz programları ile yaşam kalitelerini arttırmaları hedeflenir.

GUT HASTALIĞINDA BESLENME TEDAVİSİ

Gut hastaları için uygulanan tedaviyi destekleyen ve hastaların yaşam kalitesini arttırmayı hedefleyen Gut Diyetinin genel özellikleri şunlardır:

• Gut teşhisi konmuş hastaların diyetinde pürinden zengin besinler azaltılmalıdır. Örneğin; et, balık, kümes hayvanları gibi pürin içeren besinler akut ataklarda tüketilmez. Akut ataklar geçince bu besinler az miktarda (60 gr/gün) tüketilebilir. Süt, peynir ve yumurta, pürinden sınırlı bir diyette en iyi protein kaynaklarıdır.
• Yağ, böbreklerden ürik asit atımını azalttığından diyette yağ alımı azaltılır.
• Gut hastalığında kişilerin kilo kontrolünün de sağlanması gerekir. Aşırı kilolu olmak gut oluşum riskini artırır, vermek ise gut riskini azaltır. Ayrıca kilo vermek eklemlerdeki genel stresi de azaltır. Bu nedenle beslenme tedavisi boyunca kilo artışının önlenmesi ve kilolu bireylerin ise kilo vermesi hedeflenir.
• Bol su içiminin teşviki ile vücut dolaşımının canlı tutulması sağlanır.
• Alkol tüketimi, gut hastalığında dikkat edilmesi gereken önemli bir noktadır. Alkol, gut ataklarını tetikleyerek ürik asit birikimine neden olduğundan gut teşhisi konmuş kişilerin alkol tüketmemesi gerekir.

Beslenmenin yanı sıra yeterli egzersiz yapılarak hastalığın tedavisine de yardımcı olunmalıdır.

GUT HASTALARININ KAÇINMASI GEREKEN BESİNLER;

• Tam yağlı süt, yağlı et suları ve bunlarla yapılmış yemekler
• Sakatatlar (karaciğer, böbrek, dalak, işkembe, dil, beyin, kokoreç vb.)
• Sucuk, pastırma, sosis, salam
• Alkollü içecekler
• Havyar, midye, kalamar, ıstakoz, ançuez, sardalya
• Leblebi, kuruyemiş
• Tam yağlı peynirler
• Yağda kızartılmış, kavrulmuş, sos eklenmiş yemekler
• Kepekli, çavdarlı, yulaflı ekmekler, krakerler
• İçeriği bilinmeyen hazır gıdalar
• Şeker ve şekerli besinler, tatlılar (Bal, reçel, marmelat, pekmez vb.)
• Hamur işi, börek, çörek, pasta, kurabiye, kek vb.
• Kaymak, krema, mayonez
• Hayvansal yağlar (tereyağ, margarin, kuyruk yağ vb.)
• Av etleri (Kaz, ördek, keklik, bıldırcın, tavşan vb.)

GUT HASTALIĞINDA SERBEST OLARAK TÜKETİLEBİLEN BESİNLER;

• Yağı azaltılmış süt, yoğurt, kahve, çay, ıhlamur
• Unlu yiyecekler, patates, pirinç, makarna, erişte, şehriye
• Sebzeli veya katı pişmiş yumurta
• Günde 3 yemek kaşığı kadar yağ
• Bütün meyve ve meyve suları
• Yağı az sığır eti, dana eti, kuzu, tavuk, hindi, balık eti
• Az yağlı beyaz peynir
• Az yağlı süt, yoğurt ve sebzelerden yapılmış çorbalar
• Kuru baklagiller: Kuru fasülye, nohut, mercimek, bulgur (60 gr)
• Sebzeler: Karnabahar, ıspanak ( gr). Bezelye, mantar (60 gr). Diğer sebzeler.
• Tuz, nane, tere, maydanoz, sirke, patlamış mısır, maya, kuruyemişler.

KAYNAKÇA:

seafoodplus.info

seafoodplus.info

seafoodplus.info

seafoodplus.info

seafoodplus.info

                                                                                                                    Uzman Diyetisyen

                                                                                                                 İpek AĞACA ÖZGER

Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Aslı Doğruk Ünal ve Uzman Diyetisyen İpek Ağaca Özger konu hakkında bilgiler verdi.

Gutun neden olduğu ağrı ve şişliğe iyi gelen birkaç ilaç vardır. Eğer daha önce denediğiniz ve iyi geldiğini gördüğünüz bir ilaç varsa her zaman elinizin altında bulundurmanızda fayda vardır, böylece alevlenme hissettiğiniz anda alabilirsiniz. Semptomlar olmaya başladığınız anda ne kadar erken alırsanız o kadar etkisi hızlı başlar. Gut atağında en çok kullanılan ilaçlar steroid olmayan anti-inflamatuarlar, kolşisin ve steroiddir. Başlangıçta hangi tedavinin sizin için uygun olduğunun mutlaka doktorunuzun muayenesi sonrasında karar verilmesinde fayda vardır. 

Yine ileride olabilecek gut ataklarını engelleyen ilaç tedavileri de mevcuttur. Özellikle sık ve şiddetli atağı olan hastalara önerilir. Bu ilaç grupları genel olarak kanda ürik asit düzeyini azaltarak işe yararlar. Fakat hastalığın tedavisine bu ilaçlarla başlarsanız gut atağının şiddetlenmesine neden olabilirsiniz. O nedenle doktorunuz tarafından kan tahlileriniz ve mauyeneniz ile yakın takip edilerek doz ayarlanması ve sonrasında da atak görülmemesi için idame dozun ayarlanması gerekir. 

 Kilo fazlalığınız varsa kilo vermek kesinlikle hastalığın rahatlamasını sağlar. Özellikle sağlıklı beslenme programı hem kilo vermenize yardım eder hem de daha sağlıklı olmanızı sağlar. Sağlıklı beslenme yanında yeterli su içilmesi önemlidir. Yine gut atağının alevelenmesine neden olacak şekerli ve alkollü içeceklerden uzak durmakda fayda vardır. 

Genelde gut olan hastaların çoğunluğunda kalp hastalığı, hipertansiyon, obezite ve böbrek sorunları vardır. Guta ek bu hastalıklardan biri eşlik ediyorsa hem doktorunuzun hem diyet uzmanınızın medikal ve diyet tedavinizi koordineli düzenlemesi gerekir.

Gut, kandaki ürik asit düzeylerinin yükselmesinden ya da böbreklerden atımının az olmasından ya da vücutta ürik asit haline dönüşen pürinlerin bazı yiyeceklerle fazla miktarda alınmasından kaynaklanır. Ani nöbetler halinde gelişir ve şiddetli ağrı yapar özellikle ayak başparmağı ve diz eklemlerinde görülür. Ani ve yoğun ağrı veya gut atakları, ayağın yanıyormuş gibi hissedilmesine neden olur. 

Gut Hastalığının Nedenleri;

Pürinlerin parçalanmasıyla kanınızda ürik asit birikmesi gut oluşumuna neden olur. Kan ve metabolizma bozuklukları veya dehidrasyon gibi belirli koşullar vücudunuzun çok fazla ürik asit üretmesine neden olur. 

1. Böbrek, tiroid problemi veya kalıtsal bir rahatsızlık, vücudunuzun ürik asidi atmasını zorlaştırabilir. 

2. Orta yaşlı bir erkek veya menopoz sonrası kadınlarda 

3. Gut hastası ebeveynler, kardeşler veya diğer aile üyelerinde gut hastalığı varsa  

4. Alkol tüketimi durumuda 

5. Düretikler ve siklosporin gibi ilaçlar alındığında 

6. Yüksek tansiyon, böbrek hastalığı, tiroid hastalığı, diyabet veya uyku apnesi gibi bir durumun varlığında gut olma olasılığı yüksektir.  

Gut tedavi edilmezse sonunda artrite yani eklem iltihabına yol açabilir. Bu ağrılı durum eklemlerin kalıcı olarak hasar görmesine ve şişmesine neden olabilir. Doktorların önerdiği tedavi planı, gutun evresine ve şiddetine bağlı olacaktır. 

Gut hastalığında akut ataklar sırasında ve ataklar arasındaki dönemlerde ayrı ayrı tedavi yöntemleri uygulanır. Ağrıların yoğun yaşandığı akut dönemlerde antiinflamatuar ilaçlar kullanılır.  

Hastalığın gidişatına göre ilaç tedavisinde kullanılan ilaçlar değiştirilebilir. Kandaki ürik asit miktarı aşırı yüksek ise idrarla ürik asit atımını artıran ilaçlar kullanılabilir. Akut dönemde hastaların istirahat etmeleri önerilir. Fiziksel aktivite, atakların şiddetini artırabilir. Gut hastalığında ilaç tedavisi kadar diyet tedavisi de oldukça önemli rol oynar. Gut hastalığı tedavisi için hastaların diyetisyen tarafından hazırlanan özel bir diyete uymaları, bol su tüketmeleri ve hafif egzersiz programları ile yaşam kalitelerini artırmaları önerilmektedir.

YENİLMEMESİ GEREKEN BESİNLER;

• Tam yağlı süt, yağlı et suları ve bunlarla yapılmış yemekler 

• Sakatatlar (karaciğer, böbrek, dalak, işkembe, dil, beyin, kokoreç vb.) 

• Sucuk, pastırma, sosis, salam 

• Alkollü içecekler 

• Havyar, midye, kalamar, ıstakoz, ançuez, sardalya 

• Leblebi, kuruyemiş 

• Tam yağlı peynirler 

• Yağda kızartılmış, kavrulmuş, sos eklenmiş yemekler 

• Kepekli, çavdarlı, yulaflı ekmekler, krakerler 

• İçeriği bilinmeyen hazır gıdalar 

• Şeker ve şekerli besinler, tatlılar (Bal, reçel, marmelat, pekmez vb.) 

• Hamur işi, börek, çörek, pasta, kurabiye, kek vb. 

• Kaymak, krema, mayonez 

• Hayvansal yağlar (tereyağ, margarin, kuyruk yağ vb.) 

• Av etleri (Kaz, ördek, keklik, bıldırcın, tavşan vb.) 

SERBEST TÜKETİLEBİLEN BESİNLER; 

• Yağı azaltılmış süt, yoğurt, kahve, çay, ıhlamur 

• Unlu yiyecekler, patates, pirinç, makarna, erişte, şehriye 

• Sebzeli veya katı pişmiş yumurta 

• Günde 3 yemek kaşığı yağ 

• Bütün meyve ve meyve suları 

• Yağı az sığır eti, dana eti, kuzu, tavuk, hindi, balık eti 

• Az yağlı beyaz peynir 

• Az yağlı süt, yoğurt ve sebzelerden yapılmış çorbalar 

• Kuru baklagiller: Kuru fasülye, nohut, mercimek, bulgur (60 gr) 

• Sebzeler: Karnabahar, ıspanak ( gr). Bezelye, mantar (60 gr). Diğer sebzeler. 

• Tuz, nane, tere, maydanoz, sirke, patlamış mısır, maya, kuruyemişler. 

• Pürinden zengin besin tüketimi azaltılmalı. Örneğin; et, balık, kümes hayvanları gibi pürin içeren besinler akut ataklarda yenilmez. Akut ataklar geçince bu besinler az miktarda (60 gr/gün) verilebilir. Süt, peynir, yumurta, pürinden sınırlı diyette en iyi protein kaynaklarıdır. 

• Yağ böbreklerden ürik asit atımını azalttığından yağ alımı azaltılmalı. 

• Kilo alımına dikkat edilmeli. Kilolu bireyler kilo vermeli. Aşırı kilolu olmak gut oluşumu riskini artırır, vermek ise gut riskini azaltır. Ayrıca kilo vermek eklemlerdeki genel stresi de azaltır. 

• Bol su içerek vücut dolaşımı canlı tutulmalı. 

• Alkol tüketilmemeli. Alkol, gut ataklarını tetikler ve ürik asit birikimine neden olur. 

Beslenmenin yanı sıra yeterli egzersiz yapılarak hastalığın tedavisine yardımcı olunmalıdır.