Gebelikte (Hamilelikte) Boğaz Sorunları;
Sayfa İçeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.
Faranjit herkes için riskli bir rahatsızlıktır. Yani sadece gebelik döneminde değil, her zaman etkili olabilir. Fakat gebelik süreci hem anne, hem de bebek açısından özel bir dönemdir. Bu yüzden gebelik döneminde faranjit daha riskli bir rahatsızlık olarak kabul edilmektedir. Gebelikte faranjit için ilaç kullanımı ve bitkisel tedavilerde riskli olduğundan dolayı, tedavide zorlu bir süreç yaşanıyor. Çünkü anne adayları hem tedavi edici ilaçları kullanamıyor, hem de tavsiye edilen her bitkisel kürü uygulamaları bebek açısından zararlı olabiliyor. Bunlar için anne adaylarının mutlaka doktoruna danışması gerekiyor.
Faranjit rahatsızlığı burun ve ağız boşluğunun arkasındaki kısmın iltihaplanmasıdır. Bu rahatsızlık ilerledikçe başka bölgeleri de etkileyebilir ve ciddi bir iltihaplanmaya yol açabilir. Bu yüzden gebelikte faranjit teşhisi yapıldığı andan itibaren nasıl tedavi edilmesi konusunda bir uzmandan yardım alınmalıdır. Bu sadece gebe kadınlar için değil, herkes için geçerlidir. Faranjit nedeni virüsler, mantarlar, bakteriler ya da alerjik tepkimeler olabilir. Ancak bunların vücudu etkilemesinin de en önemli temel nedeni bağışıklık sisteminin zayıflamış olmasıdır. Bu yüzden gebelikte beslenmeye dikkat edilmemesi, yaşam düzeninin sağlıklı olmaması gibi etkenler anne adaylarını faranjit rahatsızlığına karşı riskli duruma getirebilir. Öncelikle gebelik döneminde faranjit tedavisi için, bu etkenlerin belirlenmesi ve ortadan kaldırılması gerekir.
Gebelikte yaygın faranjit belirtileri arasında baş ve boğazda ağrı, geniz akıntısı, öksürük, kas ve eklem ağrıları, uykusuzluk, iştahsızlık, ateş sayılabilir. Ancak bu belirtilerin hepsinin birlikte olması gerekmez. Bu nedenle anne adayları bu belirtilerden rahatsız oluyorsa, bir doktora giderek gereken teşhisin konması için yardımcı olmalıdır. Çünkü bu belirtilerin nedeni başka bir solunum yolu rahatsızlığı da olabilir.
Gebelikte faranjit tedavisinden ziyade bunu önlemenin yollarını iyi bilmek gerekir. Çünkü tedavide anne ve bebek için sakıncalı olabilecek sorunlar yaşanabilir. Bu nedenle anne adaylarının bu süreçte öncelikle iyi beslenerek bağışıklık sistemlerini güçlü tutmaları gerekir. Günlük yaşamda stresten uzak kalmaları, spor yapmak için zaman ayırmaları ve düzenli uyumaları önerilir. Bu önlemler bağışıklık sistemini destekleyerek, faranjit rahatsızlığından korunmaya yardımcı olur. Bunun yanı sıra hastalardan uzak durmak, nemli ya da kuru ortamlarda bulunmamak gibi önlemlerde faranjiti önlemeye yardımcı olacaktır.
Ayrıca gebelik döneminde dişlerin her gün en az iki defa fırçalanması, yeterince su içilmesi, boğaz ve ağız bölgesinde bakterilerin beslenmesine neden olan şekerli besinlerin tüketilmemesi de faranjitten korunmaya yardımcı olabilir. Faranjite neden olan etkenler, ilk aşamada ağızdan girerek etkili olduğu için ağız temizliği çok önemlidir. Buna dikkat edilmediği takdirde ağız bakterilerin çoğalmasına uygun bir ortam haline gelebilir.
Faranjit tedavisinde genellikle ağız gargarası, antibiyotik, ağrı kesici, ağız spreyi kullanılır. Fakat gebelik döneminde bu ilaçların kullanımı kadınlar için uygun değildir. Gebe kadınlara duruma göre, doktor önerisiyle ilaç reçete edilebilir. Ancak bu kişiye özel verilir. Her gebe kadın için uygun olmaz. Bu nedenle gebe kadınların faranjit için başkalarından duyduğu ilaçları kullanmamaları gerekir.
Doktor tarafından anne adayının gebelik haftasına, bebeğin durumuna ve anne adayının genel sağlık durumuna göre bir değerlendirme yapılmalı ve hastaya uygun ilacın, uygun dozda verilmesi sağlanmalıdır. Bilinçsiz kullanılan antibiyotikler herkeste olduğu gibi gebe kadınlarda da anne ve bebek için çok zararlı olabilir.
Gebelik döneminde faranjit tedavisinde kullanılan antibiyotiklerden sonra, bağırsaklardaki bulunan yararlı bakterilerin bir kısmı da yok olacaktır. Bu nedenle tedavinin ardından prebiyotik yoğurt ve kefir gibi yiyecekler beslenmeye dahil edilmelidir. Bu sayede faydalı bakteriler yeniden etkisini arttırır.
Faranjit ya da farenjit bir üst solunum yolu hastalığıdır. Farenks, farinks ya da türkçe karşılığı olarak yutak (geniz) adı verilen bademciklerin alt kısmında bulunan bölümdür. Yaklaşık 12 cm uzunluğunda tüpe benzeyen bir yapıya sahiptir. Büyük ölçüde kastan oluşur ve içinde mukoza barındırır. Farenks üstten burun boşluğuna alttan yemek borusuna bağlanır. Faranjit ise bu bölgenin iltihaplanması kızarması, tahriş olması olarak adlandırılır. Halk arasında birçok boğaz rahatsızlığına farenjit denmektedir. Yani “bademciklerim şişmiş”, “farenjit olmuşum”, “larenjitim azdı” “boğazım şişmiş” … gibi cümleler aynı hastalıklar için ya da birbirlerinin yerine kullanılabilir. Boğaz hastalıklarının birbiri ile karışmasının sebebi benzer belirtilere sahip olmalarıdır.
Faranjitin temel nedeni virüslerdir. parainfluenza, herpes, rhinovirüs, adenovirüs vb virüsler faranjitte neden olur. Bakterilerin nende olduğu faranjit oranı yaklaşık yüzde10 civarındadır. Yani her 10 faranjit hastasından 9’u virüs kaynaklı faranjit olur.
Faranjit nezle grip gibi rahatsızlıklarla birlikte gelişir. Bu hastalıklara nende olan virüsler farenkste hassasiyete nede olur. Bunun dışında yukarıda saydığımız virüsler önemli nedenler arasındadır. Ancak bunlar akut faranjit olarak adlandırılır. Yani geçici faranjit… Kronik faranjit kalıcı olan sürekli tekrarlayan faranjittir. Bu tür faranjitlerin nedenleri ise sık sık solunum yolu enfeksiyonu geçirmek, sigara ve alkol kullanımı, burun tıknaıklığı, solunum yolu veya burun anomalileri, çok soğuk ya da çok sıcak besinler tüketilmesi, sürekli kirli havaya maruz kalmak olarak sıralanabilir.
Faranjit aşağıdaki gruplarda sık görülmektedir.
Hamilelikte faranjit sık karşılaşılan bir durumdur. Ancak gebeler ilaç kullanamadığı için faranjit semptomlarını yaşamak zorunda kalırlar. Zaten faranjit ilaçları belirtileri baskılamak üzerine kuruludur. Gebeler faranjit olduğunda ilaç kullanırsa bu bebek için zararlı olabilir.
Üstelik doktor tavsiyesi olmadan rastgele faranjit ilacı kullanılmamalıdır.
Zaten gebelerin alkol ve sigardan kesinlikle durmaları gerekir. Bunun dışında çok konuşup boğazı yormak faranjit oluşumuna zemin hazırlar. Ekşi ya da acı yiyecekler tüketmekten kaçınmalı, aşırı sıcak ve soğuk besinler tüketilmemelidir. Reflü varsa mutlaka reflü yastığı kullanılmalı baş en az 15 cm yüksekte olmalı, ağza safra gelmesi önlenmelidir.
Evde bulunan faranjit ilaçları ya da boğaz spreyleri doktora danışılmadan kullanılmamalıdır. Virüslerden korunmak için kalabalık ortamlardan okul, kreş vb kapalı bölgelerden uzak durulmalıdır. Temiz hava almak düzenli spor yapmak sağlıklı beslenmek sadece faranjit için değil tüm hastalıklara karşı koruyucu bir kalkan görevi görecektir. Bu nedenle dengeli beslenmeye spor yapmaya gayret etmeliyiz.
Hamilelik sürecinde ilaç kullanılamadığı için tedavi yöntemlerini genellikle doğal yöntemlerden seçeriz. Ancak şiddetli vakalarda mutlaka doktora danışılmalıdır. Bu tür şiddetli faranjit vakalarında antibiyotik tedavisi uygulanmaktadır. Gebelik sınıfı b ve daha uygun antibiyotikler faranjit için doktor önerisi ile kullanılabilir.
Onun dışında boğazı ıslak tutmak için sürekli ılık su tüketmek çok faydalı olacaktır. “Faranjit ve adaçayı” çok önerilen bir yöntemdir. Ancak hamileler adaçayı tüketmemelidir. Bu nedenle Papatya, ıhlamur, kuşburnu, rezene tüketmek daha doğru olacaktır. Bunun dışında tuzlu su ile gargara yapmak farenks bölgesinde antiseptik etkiye neden olacak ve iyileşmenizi hızlandıracaktır. Sarımsak da antibiyotik etkisi nedeni ile gebelikte kullanılabilir.
Farenjit, boğazdaki bakteri enfeksiyonudur. Kadınlar hamilelikte de farenjit olabilirler ancak gebeliğin kendisi onu kapma ihtimalini arttırmaz.
Farenjitin yaygın belirtileri arasında boğaz ağrısı, yutkunma zorluğu, ateş ve boğazda kırmızı veya beyaz noktacıklar yer alır.
Hamile olan ve farenjit olabileceğini düşünen herkes doktora görünmeli. Doktorlar bakteri enfeksiyonları ile savaşan ilaçlar kullanarak tedavi uygulayabilirler. Genelde sık olmasa da tedavi edilmeyen farenjit hem kadınlar hem de bebek için ciddi tıbbi komplikasyonlara sebep olabilir.
İşaret ve Belirtileri
Boğaz ağrısı genelde Streptococcus bakterisi ile temas ettikten 2-5 gün sonra aniden ortaya çıkar.
Boğazda şişkinlik olur ve kişinin konuşması zor olabilir. Ayrıca gıdaları ve hatta sıvıları yutmak da zor olabilir. Boğazın arka kısmında bademciklerde iltihap veya beyaz noktacıklar görünür olabilirler.
Diğer işaret ve belirtileri şöyle:
Hamile kadınların yorgun hissetmeleri de oldukça kolaydır ancak farenjit kaynaklı yorgunluk daha büyük olacaktır.
Farenjit ve soğuk algınlığı arasındaki farklardan en büyüğü, farenjitte genelde öksürük olmamasıdır.
Sebepleri
Farenjit Grup A Streptococcus veya Streptococcus pyogenes adı verilen bakteriler sebebiyle olur. Bunlara genelde kısaca grup A strep bakterileri denilir.
Enfeksiyona sahip olan kişi bakteriyi salyası ve akciğer ile burnundan attığı damlacıklar ile bulaştırabilir. Hasta kişi öksürdüğünde, hapşurduğunda ve sonrasında bir nesneye dokunduğunda, ona kısa süre sonra dokunan herkes strepi kapabilir. Ayrıca alet edevat paylaşmak, öpüşmek ve el sıkmak da yayılıma sebep olur.
ABD’deki Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri’ne göre grup A strep yetişkinlerdeki boğaz ağrılarının %5-15’inden sorumlu.
Risk Faktörleri
Hamilelik farenjit için bir risk faktörü değildir. Ancak evde hali hazırda küçük bir çocuğu olanlar veya okul, bakımevi veya başka bir kalabalık ortamda çalışanların grup A strep bakterisine temas etme ihtimalleri daha fazladır.
Farenjit özellikle 5-15 yaş arası çocuklarda yaygındır. Genelde kış sonunda ve baharın başlarında görülür. Yaz aylarında kapmak çok nadirdir.
Farenjit ve Grup B
Strep bakterilerinin pek çok türü var ve farenjite sebep olan türü Grup A.
Grup B farklı bir strep bakteri türü ve vajina ile rektal bölgelerde görülüyor. Grup B doğumda bebek için tehlikeli olabilir ve bu nedenle doktorlar hamileliğin son haftalarında bu enfeksiyona karşı tarama yaparlar.
Farenjit Grup B strepe dönüşemez.
Teşhis
Sağlık uzmanları hızlı bir strep testi ile kolayca teşhis edebiliyorlar.
İlk olarak uzun bir pamuklu çubuk kullanarak boğaz ve bademciklerden numune alırlar. Doktor bu numuneyi bir kaba koyar ve bir solüsyonla karıştırarak bakteri varlığını kontrol eder.
Pozitif test sonucu kişide farenjit olduğunu gösterir ve tedavi gerekir.
Eğer sonuç negatifse ancak doktorun şüphesi devam ediyorsa, boğaz kültürü alabilir. Bu test daha uzun sürer ve doktorun aldığı numunede bakteri gelişimi olup olmayacağı gözlemlenir. Ancak bu yöntem normal testten kaçan bakterileri tespit edebilir.
Boğaz kültürü uygulaması çocuklarda daha yaygındır çünkü çocuklar tedavi edilmediklerinde daha fazla risk altında olurlar.
Tedavi
Gebelik farenjit tedavisini etkilemez ve doktorlar bakterileri yok eden antibiyotik ilaçları ile müdahale ederler.
İlk tercih genelde penisilin olur ve gebelik için B kategorisinde bir ilaçtır. Yani hayvanlarla yapılan çalışmalarda ilacın fetüse herhangi bir zarar verdiğine dair kanıt yoktur ancak araştırmacılar ilacın hamile kadınlardaki etkilerini de araştırmalılar.
Eğer penisiline alerjiniz varsa, doktorun kullanabileceği başka güvenli seçenekler de mevcut.
Farenjit için antibiyotik almak romatizmal ateş adı verilen nadir komplikasyona engel olabilir. Ancak bu ilaçlar belirtilerin süresini sadece bir gün kadar kısaltırlar. Çocuklar ve yetişkinlerde romatizmal ateş olması ihtimali yetişkinlerden daha fazladır.
Yönetimi ve Ev Çözümleri
Antibiyotik almaya ek olarak farenjitin sebep olduğu ağrı ve sızıları geçirmek için başka önlemler de almak isteyebilirsiniz.
Kadınlar reçetesiz ağrı kesiciler almadan veya doğal tedaviler denemeden önce doktorlarından izin almalılar.
Aşağıda farenjitin verdiği rahatsızlığı azaltabilecek bazı seçenekler var:
Farenjit olan gebe kadınların yapabilecekleri en iyi şey dinlenmektir. Ekstra bir yorgunluk olacaktır çünkü beden enfeksiyonla savaşmaktadır. Dinlenme için bazı öneriler şöyle:
Önleme
Gebelikte farenjiti önlemenin tek yolu enfeksiyona sebep olan bakteri ile temas etmekten kaçınmaktır.
Ellerinizi sık sık sabun ve suyla yıkamalısınız. Ayrıca aşağıdaki durumlardan sonra kesinlikle el yıkamalı:
Ayrıca evde birisi farenjit olursa doktorunuza görünmelisiniz. Çünkü bakteri aynı hane bireyleri arasında kolayca yayılabilir.
Sonuç Olarak
Hamilelikte farenjit belirtileri hamile olmayan bireylerinki ile aynıdır. Çoğu insanda boğaz ağrısı, ateş olur ve boğazın arka kısmında beyaz veya kırmızı lekelenmeler görülürler.
Farenjit olan insanların bedenlerini fazladan dinlendirmeleri ve ayrıca enfeksiyondan kurtulmaları için ilaç kullanmaları gerekir. Hamilelikte bedenin enerji düzeylerinin normale dönmesi fazladan bir kaç gün sürebilir.
Çoğu zaman antibiyotik tedavisinin ardından bir iki gün içerisinde daha iyi hale gelir. Tüm ilaç bitirildiği sürece komplikasyon riski olmaz ve bir hafta içerisinde iyi hissedersiniz.
Eğer antibiyotik aldıktan 48 saat sonra hiç bir iyileşme olmazsa, doktorla görüşmeniz gerekir.
Prof. Dr. Bülent Tıraş