Hamilelikte Hangi Balık Yenmemeli

Balık omega-3, B vitamini ve proteinlerden dolayı çok fazla besleyicidir. Ancak bu yüksek besin değerine rağmen sağlık için problem olan cıva nedeniyle sorun oluşturabilir. Cıva beyin ve sinir sistemi gelişimi için zararlıdır. Düşük cıva seviyeli balık en fazla haftada gr, yüksek cıva içeren balık ise ayda en fazla 3 kez gr tüketilebilir. Gebelikte sağlıklı beslenme için balık yemeyi bırakmamız kesinlikle mantıklı değil. Çünkü balık birçok faydalı besin içerir. Cıva nedeniyle kesinlikle kaçınmamız gereken 4 tip balık vardır; köpek balığı, uskumru, kılıç balığı ve tile balığı.

Gebelik için balıklardaki cıva miktarlarına göre sınıflandırırsak:

En Fazla Cıva İçerenler: Yememek gerekir.

• Köpek balığı
• Kılıç balığı ve Atlantik kılıçbalığı
• Uskumru (kral)
• Tile balığı
• Ton (bigeye, ahi)

Fazla Cıva İçerenler: Her ay en fazla 3 kez gr yenilebilir

• Okyanus balığı
• Uskumru (İspanyol, körfez)
• Ton (konserve, beyaz albacore)
• Ton (sarı fin)

Az Cıva İçerenler: Her ay en fazla 6 kez gr yenilebilir

• Levrek (çizgili, siyah)
• Morina
• Kalkan
• Istakoz
• Mahi mahi
• Maymun balığı
• Levrek (tatlı su)
• Sable balığı
• Tırpana
• Alabalık (deniz)
• Ton (konserve)

En Az Cıva İçerenler: Her hafta 2 kez gr yenilebilir

• Hamsi
• Mezgit
• Tekir
• Levrek
• Somon
• Sardalye
• Karides
• Alabalık (tatlı su)
• Yayın balığı
• İstiridye
• Deniz tarağı
• Yengeç
• Kerevit
• Dere pisisi
• Barlam balığı
• Ringa

Ton balığında cıva seviyesi yakalandığı yere göre değişmekte.

Omega 3 ve Omega 6 yağ asitleri yönünden oldukça zengin bir besin türü olan balığın gebelik döneminde tüketilmesi, anne karnındaki bebeğin beyin ve göz gelişimi için oldukça önem taşıyor. Aynı zamanda hayvansal protein kaynağı olan balığın diğer hayvan etlerinden önemli farklılıkları bulunuyor. Protein ve D vitamini açısından da zengin bir besin kaynağı olan balık bebeğin gelişimine kritik derecede katkı sağlıyor. Sağlıklı bir hamilelik için tüketilmesinde oldukça fayda görülüyor. Ancak bazı balıklar içlerinde barındırdıkları yüksek düzeyde civa maddesi sebebiyle gebelik döneminde anne adayları ve bebek için zararlı etkilere yol açabiliyor. Bu tür balıkların tüketimi bebeğin gelişimini olumsuz yönde etkileyebiliyor.

CİVA İÇEREN BALIKLAR, BEBEĞİN BEYİN VE SİNİR SİSTEMİNİ OLUMSUZ ETKİLİYOR

Deniz ürünleri hamile kadınların beslenmesinde önemlidir ve dengeli olarak yer almalıdır. Deniz ürünleri yüksek kalitedeki protein ve diğer besin öğeleri bakımından iyi bir kaynaktır. Ancak civa maddesi içeren bu tür balıklar tüketildiğinde, basit bir şekilde vücut tarafından emilirek, buradan plasentaya geçer. Yapılan araştırmalar gebelik döneminde yüksek civa barındıran balıkları sık sık tüketmenin, fetusun beyin ve sinir sistemi gelişimini olumsuz yönde etkilediğini ortaya koymuştur. Bebeğin bilişsel becerileri, motor becerileri, dil becerileri ve görme yeteneği bundan az veya çok etkilenebilmektedir.

HAMİLELER VE ÇOCUKLAR DİKKAT ETMELİ

Son yıllarda tartışılan önemli bir konu da, hangi balıkların yenmesi gerektiğidir. Bu durum özellikle hamile kadınlar ve çocuklar açısından büyük önem taşıyor. Denizlerin kirlenmesiyle birlikte suyun derinlerinde ağır metaller birikmeye başladı. Toksik maddelerin başında ise kurşun, kadminyum ve civa geliyor. Bu sularda yaşayan balıkların da sağlık açısından risk oluşturabileceği biliniyor. Zehirlenme başta olmak üzere, üreme bozuklukları, DNA ve kromozomlarda bozulma, öğrenme bozuklukları gibi ciddi etkileri olabiliyor. Bunun dışında kısa vadede ishal, bulantı, kusma, şiddetli baş ağrıları gibi etkilere de rastlanmaktadır. Bu nedenle hamile kadınlar ve çocuklar bu konuda çok dikkatli olmalıdır.

HANGİ BALIKLAR TERCİH EDİLMELİ?

Derin sularda en riskli olan deniz ürünü midyedir. Ağır metalleri tutma kapasitesi oldukça yüksektir. Bunun dışında mezgit, levrek, lüfer, barbunya, kefal ve kalkan gibi derin su balıklarının besleyici değerleri çok yüksektir ancak hangi denizden avlandıkları çok önemlidir. Temiz denizlerdeki bu balıklar rahatlıkla tüketilebilir. Risk almadan balık yenmek isteniyorsa da yüzey balıkları tercih edilmelidir. Hamsi, istavrit, palamut ve uskumru gibi balıklar bu kategoriye girer. Tazeliğine dikkat edildiği müddetçe çok rahat tüketilebilir. Her balıkta bir miktar civa maddesi bulunabilir. Ancak hepsi insanlarda zararlı etki yaratmaz. Uzun yaşayan, diğer balıkları yiyerek beslenen büyük balıklarda, metil civa seviyesi en yüksek seviyededir ve bu balıkları sürekli yiyen kişiler büyük risk altındadır. Balık seçiminize dikkat etmeniz sizi bu riskten korur. Bunların dışında somon balığı, ton balığı, sardalya, beyaz balık, alabalık ve uskumru gebelik döneminde tüketilebilecek balıklardır ve besleyici özelliklerinin yanında folik asit yönünden de zengindirler. Bunlar hem yüksek omega 3 yağ asitlerine sahiptir hem de civa oranları oldukça düşüktür. Hamile anneler için önemlidir. Ancak yine bu balıkların da hangi denizlerden geldiği sorulmadan alınmamalıdır. Balık tüketmeyen anne adayları ise, omega 3 içeren balık yağı desteklerinden alabilirler. Fakat bu tür vitamin ve mineral desteklerini mutlaka hekim tavsiyesiyle almaları gerekmektedir.

ÇİĞ BALIK VE KATKILI KONSERVELERDEN UZAK DURULMALI

Haftada ortalama gram pişmiş balık yemek, hamileler için güvenilir bir miktardır. Bir haftadaki balık tüketimi metil civa seviyesini hemen etkilemez. Eğer bir haftada aşırı balık tüketildiyse, bir sonraki hafta balık tüketimi azaltılmalı ya da o hafta balık yenmemelidir. Hamilelik süresince çiğ balık ve katkılı konservelerin tüketilmemesi önerilir. Balık hazırlanırken de bazı özelliklere dikkat edilmelidir. Buğulama, ızgara, fırınlama gibi yöntemler tercih edilmelidir. Kızartmada balıklar tüm vitamini kaybeder. Bu nedenle uzun pişirmemek önemlidir. Balık yerken yanında taze hazırlanmış bol salata yenmelidir. Yanında çorba veya tahıllı ekmekle çok sağlıklı ve çok besleyici bir öğün oluşturulabilir.