Hamilelik, kadnlarn hayatlarnda kritik bir dnemdir. eitli hormonal deiiklikler nedeniyle, annenin olduu kadar bebein salk durumunu da belirleyen belli belirtiler ortaya kar. Hafif bir rahatszlk, ciddi bir probleme dnebilir ve ciddi hamilelik risklerine yol aabilir. Bu tr ciddi problemlerden biri de karacier fonksiyonlarndaki anormalliktir. Hamilelik srasndaki karacier problemleri, karacierde anormallikler oluturan ciddi komplikasyonlara meydan verir.
ICP, hamilelikte yaygn karacier problemlerindendir ve safra akyla ilikilidir. Anormal safra ak ve asit birikimi nedeniyle meydana gelir. Asl belirtileri kanl dkyla birlikte ortaya kan sarlk ve koyu renkli idrardr. iddetli kantya elik eden kzarklk vardr. Kadnlarda, ksa zaman iinde anksiyete ve yorgunluk ortaya kar. GK bebein saln da etkiler. Doum esnasnda mekonyum (ilk dk) lekelenmesi riskini tar. Baz u vakalarda erken doum veya bebek lmleriyle sonulanabilir.
Sendrom, karacier enzimleri seviyesinin yksek olmas ve kandaki dk trombosit seviyesiyle tanmlanr. Bu da krmz kan hcrelerinin hzl bir ekilde paralanmasyla oluan ciddi hamilelik komplikasyonlarndan biridir. Hamileliin son aylk dneminde, normal olarak tehis edildiinde bir preeklampsi formudur. Bu sendromdan muzdarip kadnlarda doum sonras problemler de ortaya kabilir. Plasenta ayrlmas gzlenmise, erken doum tek seenek haline gelir. iddetli kanama, bbrek yetmezlii ve fel, annenin lmne yol aabilir.
Karacier yalanmasnn sebepleri, karacier hcreleri iinde ya birikmesiyle balantldr. Bu, nadiren rastlanan bir durum olmasna ramen, karacier ve bbrek yetmezliine neden olmaktadr. Karacier yalanmas belirtileri anormal ar, kusma ve iddetli ba arsdr. Ar sarlktan muzdarip olanlar, karacier yalanmasna eilimlidirler.
Hepatite esasen tr virs Hepatit A, B ve C virsleri sebep olur. Bu tr virs arasnda hepatit B, rahimden bebee geen en iddetli biimdir. Hepatit enfeksiyonu iin karacier problemlerinin gstergesi olabilecek belirtiler, sarlk, anormal rahatszlklar, yorgunluk ve itahszlktr.
Bu, hamile kadnlarda en ok gzlenen durumdur. Preeklampsi, karacierde imeye neden olacak ekilde karacier enzimlerinin ykselmesi olarak tarif edilir. Erken belirtisi annede kan basncnn ykselmesidir. Karacierde oluan zararn nedeni, idrardan darya protein szmasdr. Esasen hamileliin son aylk dneminde meydana gelen bu durum, erkenden tedavi edilmedii takdirde fel, kaslma ve hatta annenin, bebein veya her ikisinin birden lmne neden olabilir.
Hamilelikte en ok rastlanan karacier problemleri ilalarla tedavi edilebilir. Bazen hamilelikte ortaya kan karacier problemlerinin tek tedavisi bebein dnyaya gelmesidir. GK erkenden tehis edilirse, doktorlar baarl neticeler gsteren tedaviler uygulayabilirler. Kzarklklar iin antihistamin ilalar ve safra akn dzenlemek iin de baka kimi ilalar verirler. Hepatit tedavileri henz gelitirilme aamasnda. Hepatit as ise anne iin hamilelikten sonra karacier problemlerinin nlemesi bakmndan azami bir neme sahiptir. HELLP sendromu, karacier yalanmas ve preeklampsi iin tedavi ise, doumdur. HELLP sendromu vakasnda bebek haftadan daha kkse, doum iki gn daha ertelenerek bebein akcierinin gelimesi iin ila verilebilir.
Hamilelikteki karacier problemleri ciddi bir durumdur. Hamile kadnlar, hibir tehis konulmamas riskini gze almamaldrlar. Doktorlar karacier fonksiyonlarndaki anormallikleri tespit etmek iin belli testler yapabilmektedirler. Doru zamanda uygulanan doru tedavi, belirtilerin tamamyla tedavi edilmesi iin nemlidir.
BendeDvitamin ileB12 eksikligi vartupbebek yaptirirsam hamilelikte sorun cikarmi devamı
Gebelik süreci hem anne hem de bebek için son derece önemli bir dönemdir. Bebek bekleyen anne adayları hastalıklara karşı çok dikkatli olmalı, beden ve ruh sağlığına özen göstermelidir. Çünkü anne adaylarının yaşadığı tüm sağlık sorunları az ya da çok bebeği etkileyebilmektedir. Bu bağlamda hamilelik döneminde anne adayının gün boyunca ve uzun süreli devam eden mide bulantısı yaşaması, ten renginin solgunlaşması ve hatta kimi zaman sarı renk alması bazı şeylerin yolunda gitmediğinin göstergesidir. Özellikle de ciltte renk değişikliği, bulantı ve iştah kaybı gibi belirtiler hem kansızlık hem de sarılık hastalığı semptomları olarak bilinmektedir. Hamilelik döneminde dikkat edilmesi gereken, çok fazla etkileyen hastalıklardan biri de sarılıktır. Sarılık aslında altta yatan karaciğer sorunu sebebiyle ortaya çıkan bir hastalıktır.
Hamilelikte sarılık neden olur?
Sarılık demek aslında, kişinin karaciğer fonksiyonlarının azalması anlamına geliyor. Karaciğerin işlevlerindeki sorunlar ise:
Hamilelikte sarılık belirtileri nelerdir?
Hamilelikte sarılık teşhisi nasıl konur?
Sarılık, yukarıda sayıldığı üzere sarılık gözle görülür belirtiler veren bir hastalıktır. Bu bağlamda sarılık şüphesiyle doktora başvuran kişilere fiziksel muayene yapıldıktan sonra, doktor hastanın şikayetçi olduğu semptomları öğrenir ve hastanın kullandığını reçeteli ilaçlar hakkında bilgi alır. Gebelikte sarılıktan şüphe edilmesi durumunda ise öncelikle doktor, ürobilinojen kontrolü için idrar testi yaptırır. Ürobilinojenin beklenenden daha yüksek veya daha düşük seviyelerde olması, sarılık teşhisine yardımcı olur. Bununla birlikte sıtma veya hepatit hastası olup olmadığınızı kontrol etmek amacıyla da kan testi yapılır.
Bazı vakalarda doktor; alkolik karaciğer hastalığı, siroz, hepatit veya karaciğeri etkileyebilen diğer sağlık koşullarını kontrol etmek için karaciğer fonksiyon testi önermektedir. Bunun yanında doktor, ekstra bir ultrason taraması isteyebilir. Daha ciddi durumlardan şüphe edildiğinde, doktor siroz veya karaciğer kanseri tanısı için karaciğer biyopsisi önerebilir.
Hamilelikte sarılık nasıl tedavi edilir?
Sarılık şüphesiyle doktora başvuranlarda kan testi ve gerekirse, BT taraması raporları doktorun sarılık tanısı koymasına ve de nedenini belirlemesine yardımcı olur. Yukarıda bahsedildiği üzere sarılık genellikle altta yatan daha büyük bir sorunun göstergesidir. Bu bağlamda doktor da sarılık hastalığının altında yatan nedeni öğrendikten sonra tedaviyi planlayacaktır.
Eğer sarılık hastalığının altında yatan neden Hepatit A ise, hastalık kendiliğinden geçebilir ve genellikle tedaviye gerek kalmaz.
Eğer sarılık hastalığı sıtmanın bir yan etkisi olarak ortaya çıkmışsa, doktor en doğru tedaviyi önerir.
Hamilelikte sarılık nedeni eğer siroz, karaciğer kanseri ya da hepatit ise; ciddi bir tıbbi yardım gerektiği bilinmektedir.
Hamilelikte sarılık nasıl önlenir?
Sarılık hastalığının yaşanmasının çok çeşitli nedenleri vardır ve belirli bir önleyici tedbirden bahsetmek oldukça zordur. Ancak uzmanlar genellikle hamilelikte sarılık hastalığını önlemek için bazı ortak önerilerde bulunmaktalar. Bu öneriler;
Hamilelik süresi boyunca sağlıklı ve hijyenik bir şekilde beslenmek, sarılık ve diğer tüm sağlık sorunlarından korunmaya yardımcı olur. Sağlıklı bir gebelik dönemi geçirmek, yeterince sağlıklı büyüyen, gelişen bir bebeğe sahip olmanın en temel şart anne adayının sağlıklı ve yeterli beslenmesidir. Bu bakımdan anne adayı her besin grubundan tüketmeli, protein, vitamin, mineraller, sağlıklı yağlar bakımından zengin, karbonhidrat bakımındansa düşük beslenmek sağlıklı beslenmeye yardım edecektir. Bu bağlamda kırmızı ve beyaz et, süt ve süt ürünleri, taze sebze ve meyveler, tam tahıllar, baklagiller ve kuruyemişler sağlıklı beslenme önerileridir. Bu dönem içinde aşırı yağlı, tuzlu, şekerli, hazır, paketli gıdalardan uzak durmak, evde hazırlanan yemekleri tüketmek en doğrusudur.
Gebelikte alınan kiloyu sağlıklı bir düzeyde tutmak, kontrol altında tutmak kandaki kolesterol seviyesini de düzenler. Kandaki kolesterol seviyesinin dengede olması, daha doğrusu kötü kolesterolün yükselmemesi hem anne adayının tüm yaşamının hem de gebeliğin sağlıklı seyretmesi anlamına geliyor. Zira yüksek kolesterol demek, başta damar tıkanıklığı, kalp ve damar hastalıkları olmak üzere pek çok ciddi, ölümcül hastalığa yakalanma riskinin yüksek olması demektir. Bu sebeple de özellikle gebelikte doktorun uygun gördüğü kilo aralığını aşmamak çok önemlidir.
Hamilelik döneminde güvenli olarak yapılabilen spor ve egzersiz programları kiloyu kontrol altında tutarak tüm hastalıklardan korur. Yukarıdaki 2 maddede anlatılan sağlıklı beslenme ve sağlıklı bir kiloda kalabilme gereklilikleri aktif yaşam ve düzenli egzersizle de bağlantılıdır. Bu süreçte mümkün olduğunca düzenli olarak yürüyüş yapmak, yüzmek, hamileler için önerilen egzersiz programlarını uygulamak doğru olacaktır. Bu sayede daha aktif ve sağlıklı olmak, istenen kiloda kalabilmek mümkün olur.
Gebelik döneminde anne adayının bünyesi çok daha hassas ve mikroplara, virüslere karşı çok daha açıktır. Bu sebeple de bu süreçte korunmak daha büyük önem taşır. Özellikle de gebelikte büyük bir risk olan hepatit enfeksiyonlarını önlemek için jinekolog tarafından önerilen tüm aşılar yapılmalı, vücudun koruması, direnci artırılmalıdır.
Her türlü ilaç, hayatın her döneminde kesinlikle sadece ve sadece doktor önerisi ve reçetesi ile kullanılmalı, doktorun önermediği bir ilaç alınmamalıdır. Bu hassasiyet gebelikte çok daha büyük önem taşıyor. Gebelik döneminde yenen, içilen her şey ve özellikle de kullanılan ilaçlar bebeğe birebir etki etmektedir. Bu dönemde anne adayları herhangi bir ilaç almadan önce mutlaka doktora danışmalılar ve reçetesiz veya tavsiye üzerine ilaç kullanmamalılar.
Özellikle bulaşıcı hastalıkların olduğu, sıtma gibi hastalıkların yaygın olarak yaşandığı bölgelere gebelikte gitmemek doğru olur. Bu bağlamda eğer seyahat etmek gerekiyorsa mutlaka önleyici tedbirler alınmalı.
.
Belirli sağlık sorunları yalnızca gebelik döneminde ortaya çıkarak anne ve bebek sağlığını ciddi manada tehdit eder. Bu rahatsızlıklar hakkında yeterli ve doğru bilgiye sahip olmak; hem sağlıklı bir gebelik geçirmek, hem de doğum öncesinde ve sonrasında bebeğin sağlığını korumak adına oldukça önemlidir. Gebelikte karşılaşılan bu sağlık problemlerinden biri de gebelik kolestazıdır.
Gebelik kolestazı; yalnızca gebelik dönemine özgü, vücuttaki safra yollarının işlevindeki bozukluk nedeniyle kandaki safra asit miktarındaki artışa bağlı olarak çeşitli şikayetlerin ortaya çıkmasıdır. Bu şikayetlerin başında ise ciltte döküntü ve kızarıklık olmadan kaşıntı yaşanması gelir. Yapılan araştırmalar, her gebelikten 1 ila 2’sinde gebelik kolestazının meydana geldiğini gösterir. Kontrol altına alınıp tedavi edilmediği takdirde, anne ve çocuk sağlığını kötü etkileyecek önemli bir rahatsızlık durumuna gelebilir.
Kolestaz; gebelik dışı durumlarda da meydana gelebilen, safra yollarından ince bağırsağa safra salgısının geçişindeki aksamaları tanımlamak için kullanılan sağlık problemlerinin genel adıdır. Safra salgısının engellenmesinin anatomik veya fizyolojik çok çeşitli sebepleri olabilir. Gebelik kolestazı ise bu sebeplerin dışında özel bir durum olarak görülür.
Gebelik kolestazının temel mekanizması ve nedenleri tam olarak bilinmemektedir. Bununla beraber, gebelikle birlikte kandaki miktarı artış gösteren östrojen hormonunun; safra yollarındaki safra boşaltım mekanizmasını bozarak, ince bağırsağa geçen safra miktarında azalmaya yol açması ve safranın karaciğer dokularında birikmesi neden olarak gösterilebilir. Karaciğerde biriken safranın içeriğindeki safra asitleri, kana geçerek kandaki miktarını artırır ve kolestaza işaret eden semptomların gelişmesine neden olur.
Gebelik kolestazının gelişmesinde en belirgin etken genetik faktörlerdir. Bu sebeple, ailesinde gebelik kolestazı geçirme öyküsü olan kadınların aynı rahatsızlıkla karşılaşma ihtimali yüksektir. Bununla birlikte, çeşitli durumların varlığında gebelik kolestazının meydana gelme riski artış gösterir. Bu durumlar aşağıdaki gibi sıralanabilir:
Son olarak, daha önceki gebeliklerinde kolestaz geçirmiş olan annelerin, sonraki gebeliklerinde bu durumun tekrarlama riski giderek artar.
Hastada gebelik kolestazının gelişmesinin birinci şartı gebeliğin meydana gelmesidir. Gebelik kolestazı, gebeliğin son üç ayında (son trimester) ortaya çıkar. Bu aylarda aşağıdaki belirtilerin varlığı gebelik kolestazı şüphesini artırır:
Gebelik kolestazı sıklıkla zararsız bir durum olarak seyretme eğiliminde olsa da; vücutta meydana getirdiği aksaklıklar nedeniyle anne ve bebek sağlığını olumsuz etkileyebileceği unutulmamalıdır. Özellikle aşağıdaki durumlara yol açtığı bilindiğinden, erken tanı ve tedavisi önem kazanmaktadır:
Bunların yanında, gebelik kolestazında annede besinlerdeki yağların sindiriminde sorunlar ortaya çıktığından, özellikle yağla birlikte emilen bazı vitaminlerin eksiklikleri gözlemlenebilir. Bunlar arasında K vitamini, eksikliğinde çeşitli kanama problemleri gelişebildiğinden; özellikle doğum esnasında önemlidir.
Gebelik kolestazı belirtileri geliştiren gebelerin bir hekim değerlendirmesine başvurması gerekir. Hekim tarafından alınan öykü ve yapılan fiziki muayene sonucunda bazı biyokimyasal kan tetkiklerine başvurulur. Sonuçta kanda artış gösteren safra asitleri ve zehirli maddeler tespit edilerek gebelik kolestazı tanısı konur. Bunun yanında, çeşitli vitaminlerin eksiklikleri de önceden tespit edilerek doğum öncesi gerekli takviyeleri sağlanabilir.
Buradaki bir diğer önemli konu, gebelikte gelişen bir diğer karaciğer hastalığı olan gebeliğin akut yağlı karaciğeri ile gebelik kolestazının birbirinden ayrımının yapılmasıdır. Akut yağlı karaciğer; gebelikte anne ve bebek yaşamını ciddi olarak tehdit eden ve sonraki gebeliklerde tekrarlamayan önemli bir rahatsızlıktır. Bilinmeyen sebeplerle karaciğer dokusunun zarar görmesi ile tanınan bu rahatsızlıkta da kolestaza benzer şekilde sarılık, bulantı, halsizlik gibi belirtiler izlenir. Ancak tablo daha şiddetlidir; kan tetkiklerinde karaciğer hasarı ciddi miktarda saptanır ve önceki gebeliklerde veya aile öyküsünde benzer bir tablonun varlığı tespit edilemez.
Gebelik kolestazı tedavisinde amaç, kanda artış gösteren safra asitlerinin miktarını azaltmak ve bu rahatsızlıkla beraber ortaya çıkan sorunların gebelik süresince kontrol altına alınmasını sağlamaktır. Bu doğrultuda, gebelik kolestazı tanısı konan kişilere uygun görülen ilaçlar reçete edilerek safra asitlerinin kandaki miktarı azaltılır. Ayrıca, safra yollarındaki bozukluk nedeniyle emilimi azalan gıdaların ve vitaminlerin takviyeleri yapılır. Kaşıntı şikayetine yönelik çeşitli ilaç tedavilerine başvurulur.
Gebelik kolestazı süresince anne ve bebek yakından takip edilir. Bu hastalık, erken doğum gibi çeşitli komplikasyonlara zemin hazırlayabildiğinden, hekim kontrolleri sıklaştırılır ve olası bir komplikasyon durumunda erken müdahalenin yapılması hedeflenir.