Sigmund Freud’un temellerini attığı psikanaliz, edebiyat eleştirisinde sıkça kullanılan bir yöntemdir. Psikanalitik eleştirinin ilk örneğini veren Freud, yazarın metinde ortaya koyduğu psikolojik semptomları incelerken yazarı nevrotik biri olarak değerlendirir. Ona göre bastırılmış dürtüler yazarı yazmaya itmekte ve yazar yaratma eylemi sayesinde baskıdan kurtulmaktadır. Yaratmanın kaynağını bulmaya çalışan bu yöntemde, metinde yazarın bilinçaltının tespit edilebileceği iddia edilir ve sanatın neden doğduğu, sanatçının neden yarattığı sorularına cevaplar aranır. Psikanalitik eleştiri, yazarı merkeze alan bir yöntem olması yanında eserdeki kişilere, eserin biçim ve içeriğine yönelik çözümlemelere de imkân tanımaktadır. Bu yazıda Halide Edib Adıvar’ın () Handan () adlı romanı psikanalitik eleştiri kuramına göre incelenmiştir. Romanın başkişisi Handan ile yazar arasında çok açık benzerlikler bulunmaktadır. Roman otobiyografik özellikler taşıdığından yazarın bir kadın olarak kendini yazma, kadın psikolojisini ve aşk duygusunu işleme şekli önem kazanmaktadır. Romanda idealleştirilmiş modern kadının etrafında gelişen üç aşk üçgeni vardır: Nâzım-Handan-Hüsnü Paşa üçgeninde cinselliğin ideolojiden üstün tutulması, Handan-Refik Cemal-Neriman üçgeninde geleneksel kadına karşı modern kadının arzulanması ve Hüsnü Paşa-Handan-Refik Cemal üçgeninde yaşanan ihanetler sonunda modern kadının yeni bir aşka düşmesi söz konusudur. İdealleştirilen modern kadın arzu nesnesiyle cinsel ve düşünsel alanda tam bir kaynaşma hali yaşamak, arzuladığı birlikteliğe bütün mevcudiyetiyle teslim olmak ister. Karşılıklı aşkı bulduğu anda ise yazar onu ölümle cezalandırır. Böyle bir sona varılması yazarın dönemin toplumsal koşullarına uymayı tercih etmesiyle ilintili olsa da aşk ilişkisi ve kadın psikolojisinin anlatımı göz önüne alındığında roman türünün iyi bir aşama kaydettiği anlaşılmaktadır.
Kitap Türü:Yerli Romanlar
Halide Edib Adıvar
Yerli Romanlar
naz ç. •
TatarcıkZeyno'nun OğluYeni TuranÇaresazSevda Sokağı KomedyasıAkile Hanım SokağıYolpalas CinayetiSonsuz PanayırHandanKalp AğrısıDağa Çıkan KurtTürk'ün Ateşle İmtihanıVurun KahpeyeMor Salkımlı EvAteşten GömlekSinekli Bakkalen iyi kitaplaryeni çıkan kitaplaren çok satan kitaplarokunması gereken kitaplaren çok okunan kitaplar temel eserbedava kitapeditör olkitap bağışıGün Olur Asra BedelTutunamayanlarAcımakCamdaki KızHayvan ÇiftliğiSokrates'in SavunmasıUzun HikayeAlice Harikalar DiyarındaHaritada KaybolmakKraliçeyi Kurtarmakİçimdeki MüzikÇalıkuşuÇocuk KalbiKüçük Kara BalıkİntibahBülbülü ÖldürmekBeyaz Zambaklar ÜlkesindeDon KişotSineklerin TanrısıToprak Anaİnce MemedSatrançİki Şehrin HikayesiVadideki Zambakİçimizdeki ŞeytanSergüzeştBeyaz GemiAraba SevdasıYabanİnsan Ne İle YaşarKüçük PrensDönüşümBeyaz DişSaatleri Ayarlama EnstitüsüFareler ve İnsanlarSol AyağımSuç ve CezaSefillerSimyacıŞeker PortakalıKürk Mantolu MadonnaMadalyonun İçiEsir Şehrin İnsanlarıÜç Anadolu Efsanesi Köroğlu, Karacaoğlan, AlageyikYeraltından NotlarSait Faik Seçme HikayelerRüzgarı Dizginleyen ÇocukSabahattin Ali Bütün ÖyküleriSadako ve Kağıttan Bin Turna KuşuAhmet ÜmitAhmet BatmanAyşe Kulinİskender PalaCanan TanDostoyevskiElif ŞafakJojo MoyesKahraman TazeoğluMemduh Şevket EsendalOrhan KemalPeyami SafaSabahattin AliSarah JioTarık BuğraVictor HugoZülfü Livaneli