Hasisin Tavuğu Osmanlıca
OSMANLICA-TÜRKÇE SÖZLÜK
Original Title
Copyright
Available Formats
Share this document
Share or Embed Document
Did you find this document useful?
Original Title:
A
â (F.) [ 1 [ آ.ünlem edatı ey, hey. seafoodplus.info kelimenin
1 arasına girerek, anlamı pekiştiren yeni kelimeler
türetmeye yarayan orta ek.
[ ]
2 a’dâ (A.) [ ] اعداdüşmanlar. [ ]
3 a’dâd (A.) [ ] اعدادsayılar. [ ]
4 â’ik (A.) [ ] عائقengel. [ ]
5 a’lâ (A.) [ ] اعلیen yüksek, en yüce. [ ]
6 a’lâf (A.) [ ] آالفotlar. [ ]
7 a’lâl (A.) [ 1 [ اعالل.hastalıklar. seafoodplus.infoer. [ ]
8 a’lâm (A.) [ 1 [ اعالم.bayraklar. 2.özel isimler. [ ]
9 a’lem (A.) [ ] اعلمen iyi bilen. [ ]
10 a’mâ (A.) [ ] اعمیkör. [ ]
11 a’mâk (A.) [ ] اعماقderinlikler. [ ]
12 a’mâl (A.) [ ] اعمالişler, ameller, davranışlar. ] ]
13 a’mâr (A.) [ 1 [ اعمار.ömürler. seafoodplus.infoşlar. [ ]
14 a’nî (A.) [ ] اعنیyani. [ ]
15 a’râb (A.) [ ] اعرابAraplar, çöl arapları. [ ]
16 a’râbî (A.) [ ] اعرابیçöl arabı. [ ]
17 a’râz (A.) [ ] اعراضbelirtiler. [ ]
18 a’sâb (A.) [ ] اعصابsinirler. [ ]
19 a’sâr (A.) [ ] اعصارyüz yıllar. [ ]
20 a’şâr (A.) [ ] اعشارöşür vergileri, onda birler. [ ]
21 a’şârî (A.) [ ] اعشاریondalık. [ ]
22 a’vec (A.) [ ] اعوجyamuk, eğri büğrü. [ ]
23 a’ver (A.) [ ] اعورtek gözlü. [ ]
24 a’yâd (A.) [ ] اعيادbayramlar. [ ]
25
a’yân (A.) [ 1 [ اعيان.ileri gelenler, eşraf, sosyete.
2.gözler. [ ]
26 a’yün (A.) [ 1 [ اعين.gözler. 2.pınarlar. [ ]
27 a’zâ (A.) [ 1 [ اعضا.üyeler. seafoodplus.infoar. [ ]
28 a’zam (A.) [ ] اعظمen büyük. [ ]
âb (F.) [ 1 [ آب.su. seafoodplus.info 3.ırmak. 4.tükürük.
29 5.özsuyu. seafoodplus.info 7.döl suyu. seafoodplus.info seafoodplus.infolık.
yüzsuyu. letafet, hava.
[ ]
30 âb (F.) [ ] آبAğustos. [ ]
31
âb -ı âbistenî [ 1 [ آب آبستنی.meni; seafoodplus.infoerin
yetişmesine neden olan su. [ ]
32
âb -ı adâlet [ 1 [ آب عدالت.adalet suyu; seafoodplus.infoğruluğun
bereketi. [ ]
33
âb -ı ahmer [ 1 [ آب احمر.kızıl su. 2.kırmızı şarap.
3.gözyaşı. [ ]
34
âb -ı âteşîn [ 1 [ آب آتشين.ateşli su; 2.kırmızı şarap;
3.gözyaşı. [ .
35
âb -ı bâdereng [ 1 [ آب باده رنگ.kızıl su. 2.gözyaşı,
kanlı gözyaşı. [ ]
36 âb -ı engûr [ 1 [ آب انگور.üzüm suyu. 2.şarap. [ ]
37 âb -ı harâbât [ ( ] آب خراباتmeyhane suyu) şarap. [ ]
38 âb -ı kevser [ 1 [ آب کوثر.cennet suyu, 2.şarap. [ ]
39 ab’âb (A.) [ ] عبعابvantrolog. [ ]
40 abâ (A.) [ 1 [ عبا.kaba yün kumaş. seafoodplus.info [ ]
41 âbâ’ (A.) [ 1 [ آباء.babalar. seafoodplus.infonler. [ ]
42 âbâd (A.) [ ] آبادebedler. [ ]
âbâd (F.) [ ] آبادbayındır, mamûr.;âbâd
43
etmek/eylemek seafoodplus.infoûr etmek. seafoodplus.infoleştirmek.
seafoodplus.info vermek-âbâd olmak seafoodplus.infoûrlaşmak. [ ]
seafoodplus.infoleşmek. seafoodplus.info kavuşmak.
44 âbâdân (F.) [ ] آبادانbayındır. [ ]
45 âbâdânî (F.) [ ] آبادانیbayındırlık. [ ]
46 âbâdî (F.) [ 1 [ آبادی.bayındırlık. seafoodplus.info Hint kağıdı. [ ]
47 âbâl (A.) [ ] آبالdeveler. [ ]
48 âbân (F.) [ ] آبانÂbân ayı. [ ]
49 abâpûş (A.-F.) [ 1 [ عباپوش.abalı. seafoodplus.infoş. seafoodplus.info [ ]
50 âbâr (A.) [ ] آبارkuyular. [ ]
51 âbcâme (F.) [ ] آبجامهsu kabı. [ ]
52 âbçîn (F.) [ ] آبچينpeştemal. [ ]
53 abd (A.) [ 1 [ عبد.kul. 2.köle. [ ]
54 âbdân (F.) [ 1 [ آبدان.su kabı. seafoodplus.info [ ]
55 âbdâr (F.) [ 1 [ آبدار.sulu. seafoodplus.info seafoodplus.infoş [ ]
56 âbdendân (F.) [ 1 [ آبدندان.bön. 2.âciz. [ ]
57 abdest (F.) [ 1 [ آبدست.abdest. seafoodplus.infoa. [ ]
58
abdesthâne (F.) [ 1 [ آبدستخانه.tuvalet. seafoodplus.info alınan
yer.;abdestlik (F.-T.) kısa cübbe. [ ]
59 âbek (F.) [ 1 [ آبک.sulu. 2.cıva. [ ]
60 abes (A.) [ ] عبثsaçma, abes. [ ]
61
âbgîne (F.) [ 1 [ آبگينه.kristal. seafoodplus.info 3.sürahi.
seafoodplus.info 5.gözyaşı. [ ]
62 âbgîr (F.) [ 1 [ آبگير.havuz. seafoodplus.info birikintisi. [ ]
63 âbgûn (F.) [ 1 [ آبگون.su rengi. seafoodplus.info [ ]
64
abher (A.) [ 1 [ عبهر.nergis. seafoodplus.infokadeh çiçeği.
seafoodplus.infon. [ ]
65 âbhîz (F.) [ ] آبخيزbüyük dalga. [ ]
66 âbhord (F.) [ ] آبخوردnasip. [ ]
67 âbırû (F.) [ ] آبروyüzsuyu. [ ]
68 âbî (F.) [ ] آبیmavi. [ ]
69 âbid (A.) [ 1 [ عابد.ibadet eden. seafoodplus.info adı. [ ]
70 abîd (A.) [ 1 [ عبيد.kullar. 2.köleler. [ ]
71 âbidât [ ] آبداتanıtlar. [ ]
72 âbide (A.) [ ] آبدهanıt. [ ]
73 âbidevî (A.) [ ] آبدویanıtsal. [ ]
74 âbile (F.) [ 1 [ آبله.su çiçeği. seafoodplus.infoe. seafoodplus.info kabarcığı. [ ]
75 âbir (A.) [ ] عابرyaya. [ ]
76 âbisten (F.) [ ] آبستنgebe. [ ]
77 âbistengâh (F.) [ ] آبستنگاهdöl yatağı. [ ]
78 âbişhor (F.) [ 1 [ آبشخور.sulama yeri. seafoodplus.info [ ]
79 âbkâr (F.) [ 1 [ آبکار.saka. seafoodplus.infoş. [ ]
80 âbkeş (F.) [ 1 [ آبکش.saka, su çeken. seafoodplus.info [ ]
81 âbnûs (F.) [ ] آبنوسabanoz. [ ]
82 âbrâh (F.) [ ] آبراهsu yolu, kanal. [ ]
83 abraş (A.) [ ] ابرشalacalı. [ ]
84 âbrîz (F.) [ 1 [ آبریز.tuvalet. 2.ıbrık. [ ]
85 âbşâr (F.) [ ] آبشارçağlayan. [ ]
86 abûs (A.) [ ] عبوسsomurtkan. [ ]
87 âbühava (F.-A.) [ ] آب و هواiklim. [ ]
88 âbzih (F.) [ 1 [ آبزه.su kaynağı. 2.gözyaşı. [ ]
89 âc (A.) [ ] عاجfildişi. [ ]
90 âc (F.) [ ] آجılgın ağacı. [ ]
91 acâib (A.) [ ] عجائبtuhaf, ilginç, acaip. [ ]
92 acâleten (A.) [ ] عجالةalelacele. [ ]
93 aceb (A.) [ 1 [ عجب.tuhaflık. seafoodplus.info [ ]
94 acebâ (A.) [ ] عجباacaba. [ ]
95 acele (A.) [ ] عجلهacele. [ ]
96 aceleten (A.) [ ] عجلةçarçabuk, alelacele. [ ]
97 acem (A.) [ 1 [ عجم.arap olmayan. seafoodplus.infoı, acem. [ ]
98
acemaşîran (A.) [ ] عجم عشيرانTürk mûsikisinde bir
makam.;acemce (A.-T.) Farsça. [ ]
99 acemî (A.) [ 1 [ عجمی.deneyimsiz, acemi. seafoodplus.infoı. [ ]
acemistan (A.-F.) [ ] عجمستانİran. [ ]
acemiyân (A.-F.) [ 1 [ عجميان.deneyimsizler. seafoodplus.infoılar. [ ]
aceze (A.) [ ] عجزهdüşkünler, âcizler. [ ]
acîb (A.) [ ] عجيبtuhaf, acayip, ilginç. [ ]
acîbe (A.) [ ] عجيبهşaşılacak şey. [ ]
âcil (A.) [ ] عاجلacil. [ ]
âcilen (A.) [ ] عاجالderhal, acil olarak. [ ]
acîn (A.) [ ] عجينmacun, yoğurulmuş. [ ]
âciz (A.) [ 1 [ عاجز.aciz. seafoodplus.info [ ]
âcizâne (A.-F.) [ 1 [ عاجزانه.acizce. seafoodplus.infoçakgönüllüce. [ ]
âcizî (A.-F.) [ ] عاجزیacizlik. [ ]
âciziyyet (A.) [ ] عاجزیتacizlik.;âcizleri (A.-T.)
bendeniz, ben. [ ]
acûl (A.) [ ] عجولaceleci. [ ]
acûlâne (A.-F.) [ ] عجوالنهacele acele. [ ]
acûz (A.) [ 1 [ عجوز.kocakarı. seafoodplus.infoı. [ ]
acûze (A.) [ 1 [ عجوزه.kocakarı. seafoodplus.infoı. [ ]
âcür (F.) [ 1 [ آجر.tuğla. seafoodplus.infot. [ ]
acz (A.) [ ] عجزacizlik, çaresizlik, bir şey yapamama. [ ]
âdâb (A.) [ 1 [ آداب.edepler, terbiyeler. seafoodplus.info yordam. [ ]
adalât (A.) [ ] عضالتkaslar. [ ]
adale (A.) [ 1[ عضله.kas. seafoodplus.info [ ]
adâlet (A.) [ ] عدالتadalet. [ ]
adaletkâr (A.-F.) [ ] عدالتکارadil, adaletli. [ ]
âdât (A.) [ ] عاداتâdetler, alışkanlıklar. [ ]
adâvet (A.) [ ] عداوتdüşmanlık.;adâvet
etmek/eylemek düşmanlık gütmek. [ ]
add (A.) [ ] عدsayma, görme, değerlendirme, kabul
etme.;addedilmek sayılmak, görülmek,
değerlendirilmek.-addetmek/eylemek saymak,
görmek, değerlendirmek.-addolunmak sayılmak,
[ ]
kabul edilmek.
aded (A.) [ ] عددsayı. [ ]
adeden (A.) [ ] عدداsayıca. [ ]
adedî (A.) [ ] عددیsayısal. [ ]
âdem (A.) [ 1 [ آدم.ilk insan, Adem Peygamber.
seafoodplus.info, adam. [ ]
adem (A.) [ ] عدمyokluk, bulunmama, adem. [ ]
adem -i muvaffakiyet [ ] عدم موفقيتbaşarısızlık. [ ]
adem -i muvazenet [ ] عدم موازنتdengesizlik. [ ]
adem -i riâyet [ ] عدم رعایتuymama.. [ ]
adem -i te’lîfiyet [ ] عدم تأليفيتuzlaşamama, bir araya
gelememe. [ ]
adem -i teveccüh [ ] عدم توجهilgisizlik. [ ]
ademâbâd (A.-F.) [ ] عدم آبادyokluk ülkesi. [ ]
âdemhâr (A.-F.) [ ] آدم خوارyamyam, insan yiyen. [ ]
âdemî (A.-F.) [ 1[ آدمی.insanoğlu. seafoodplus.infoık. [ ]
âdemiyân (A.-F.) [ ] آدميانinsanlar. [ ]
âdemiyyet (A.) [ 1 [ آدميت.insanlık. seafoodplus.infoık. [ ]
ades (A.) [ ] عدسmercimek. [ ]
adese (A.) [ ] عدسهmercek. [ ]
âdet (A.) [ ] عادتalışkanlık, âdet. [ ]
âdeta (A.) [ ] عادتاbasbayağı. [ ]
âdeten (A.) [ ] عدتاâdet olarak, geleneklere göre. [ ]
adhâ (A.) [ ] اضحیkurbanlar. [ ]
âdi (A.) [ ] عادیsıradan, âdi, değersiz. [ ]
adîd (A.) [ ] عدیدbirçok. [ ]
adîde (A.) [ ] عدیدهbirçok. [ ]
âdil (A.) [ ] عادلadaletli. [ ]
adîl (A.) [ ] عدیلeşit, denk. [ ]
âdilâne (A.-F.) [ ] عدالنهadilce. [ ]
adîm (A.) [ ] عدیمyok olan. [ ]
adîmülimkân (A.) [ ] عدیم االمکانimkânsız. [ ]
âdiye (A.) [ ] عادیهalışılmış, sıradan. [ ]
adl (A.) [ ] عدلadalet. [ ]
adlâ’ (A.) ] اضالعkenarlar.
adlî (A.) [ ] عدلیadalet ile ilgili. [ ]
adliyye (A.) [ ] عدليهmahkeme, adliye. [ ]
adn (A.) [ ] عدنcennet. [ ]
adû (A.) [ ] عدوdüşman. [ ]
âfâk (A.) [ ] آفاقufuklar. [ ]
âfâkî (A.) [ 1 [ آفاقی.nesnel. 2.şuradan buradan
konuşma. [ ]
âfât (A.) [ ] آفاتafetler, belalar. [ ]
âferîde (F.) [ ] آفریدهyaratık, yaratılmış, mahluk. [ ]
âferîdgâr (F.) [ ] آفریدگارyaratan, Tanrı. [ ]
âferîn (F.) [ ] آفرینbravo, çok yaşa, aferin. [ ]
âferîn (F.) [ ] آفرینyaratan. [ ]
âferînende (F.) [ ] آفرینندهyaratıcı. [ ]
âferîniş (F.) [ ] آفرینشyaratılış. [ ]
âfet (A.) [ 1 [ آفت.afet, bela, felaket. 2.güzel sevgili. [ ]
âfet -i cân [ 1 [ آفت جان.can belası. 2.güzel. [ ]
âfet -i devrân [ 1 [ آفت دوران.güzel, dilber. [ ]
âfetengîz (A.-F.) [ ] آفت انگيزafet getiren. [ ]
âfetresân (A.-F.) [ ] آفت رسانbela getiren. [ ]
âfetzede (A.-F.) [ ] آفت زدهbelaya uğramış, afet
görmüş. [ ]
afîf (A.) [ ] عفيفiffetli. [ ]
âfil (A.) [ 1 [ آفل.batan. 2.görünmez olan. [ ]
âfitâb (F.) [ ] آفتابgüneş. [ ]
âfitâbcemâl (F.-A.) [ ] آفتاب جمالgüzel yüzlü, parlak
yüzlü, yüzü güneş gibi parlayan, sevgili, maşuk. [ ]
âfiyet (A.) [ ] عافيتesenlik.;âfiyet bulmak sağlığına
kavuşmak. [ ]
afiyetbahş [ ] آفيت بخشafiyet verici. [ ]
afrika (A.) [ ] افریقاAfrika kıtası. [ ]
afsun (F.) [ ] افسونbüyü, efsun. [ ]
âftâb (F.) [ ] آفتابgüneş. [ ]
âftâbe (F.) [ ] آفتابهıbrık, su kabı. [ ]
âftâbgîr (F.) [ ] آفتابگيرgüneş alan, güneş gören. [ ]
âftâbî (F.) [ ] آفتابیgüneşlik. [ ]
âftâbrû (F.) [ ] آفتاب روparlak yüzlü. [ ]
afv (A.) [ ] عفوbağışlama, af. [ ]
âgâh (F.) [ ] آگاهhaberdar.;âgâh etmek haberdar
etmek.-âgâh olmak haberdar olmak. [ ]
âgâhî (F.) [ ] آگاهیhaberdarlık. [ ]
âgeh (F.) [ ] آگهhaberdar. [ ]
âgehî (F.) [ ] آگهیhaberdarlık. [ ]
âgîn (F.) [ ] آگينdolu. [ ]
âgûş (A.) [ ] آغوشkucak. [ ]
âğâliş (F.) [ ] آغالشkışkırtma. [ ]
ağayân (T.-F.) [ ] آغایانağalar. [ ]
âğâz (F.) [ 1 [ آغاز.başlama. seafoodplus.infoşlangıç. [ ]
ağbiyâ (A.) [ ] اغبياkalın kafalılar. [ ]
âğişte (F.) [ ] آغشتهbulaşmış, bulanık. [ ]
ağlâl (A.) [ 1 [ اغالل.boyunduruklar. seafoodplus.infoler. [ ]
ağlât (A.) [ ] اغالطhatalar. [ ]
ağleb [(A.) [ ] اغلب احتمالçoğunlukla, genellikle, sık sık. [ ]
ağleb -i ihtimâl [ ] اغلب احتمالbüyük bir ihtimalle,
büyük bir olasılıkla. [ ]
ağnâ (A.) [ ] اغنیen zengin. [ ]
ağnâm (A.) [ ] اغنامkoyunlar. [ ]
ağniyâ (A.) [ ] اغنياzenginler. [ ]
ağniye (A.) [ ] اغنيهşarkılar. [ ]
ağrâs (A.) [ ] اغراسfidanlar. [ ]
ağrâz (A.) [ ] اغراضmaksatlar. [ ]
ağsân (A.) [ ] اغصانdallar. [ ]
ağşiye (A.) [ 1 [ اغشيه.perdeler. seafoodplus.info [ ]
ağyâr (A.) [ ] اغيارyabancılar. [ ]
ah (A.) [ 1 [ اخ.kardeş. seafoodplus.info [ ]
âh (F.) [ 1 [ آه.feryat etme, feryat. seafoodplus.info;âh almak
biri tarafından kendisine ilenilmek. [ ]
âh ü zâr [ ] آه و زارâh edip inleme. [ ]
âhâd (A.) [ ] آحادbirler. [ ]
ahad (A.) [ ] احدbir. [ ]
ahali (A.) [ ] اهالیhalk, ahali, insan topluluğu. [ ]
ahavât (A.) [ ] اخواتkızkardeşler. [ ]
ahbâb (A.) [ 1 [ احباب.dostlar. seafoodplus.info [ ]
ahbap (A.) [ ] احبابdostlar, sevdikler. [ ]
ahbâr (A.) [ ] اخبارhaberler. [ ]
ahcâr (A.) [ ] احجارtaşlar. [ ]
ahd (A.) [ 1 [ عهد.yemin, and. 2.çağ, devir. 3.söz
verme. [ ]
ahd -i atîk [ ] عهد عتيقTevrat, Zebur ve Mezâmir. [ ]
ahd -i cedîd [ ] عهد جدیدİncil ve ekleri. [ ]
ahdar (A.) [ ] احضرyemyeşil. [ ]
ahdâs (A.) [ 1 [ احداث.yeni olaylar. seafoodplus.infor. seafoodplus.infoçler. [ ]
ahdeb (A.) [ ] احدبkambur. [ ]
ahdnâme (A.-F.) [ ] عهدنامهahitname, antlaşma metni. [ ]
ahdüpeymân (A.-F.) [ ] عهد و پيمانand. [ ]
âhek (F.) [ ] آهکkireç. [ ]
âhen (F.) [ ] آهنdemir. [ ]
âhendil (F.) [ ] آهن دلacımasız. [ ]
âheng (F.) [ 1 [ آهنگ.uyum, ahenk. 2.eğlence. [ ]
âheng -i esvât [ ] آهنگ اصواتses uyumu. [ ]
âhengdâr (F.) [ ] آهنگدارuyumlu. [ ]
âhenger (F.) [ ] آهنگرdemirci. [ ]
âhenggüzâr (F.) [ ] آهنگ گذارuyumlu, ahenkli. [ ]
âhenîn (F.) [ 1 [ آهنين.demirden. seafoodplus.info gibi. [ ]
âhenîndil (F.) [ 1 [ آهنين دل.katı yürekli. seafoodplus.infoğit. [ ]
âhenk (F.) [ ] آهنگahenk, uyum. [ ]
âhenkdâr (F.) [ ] آهنگ دارuyumlu, ahenkli. [ ]
âhenkeş (F.) [ ] آهنکشmiknatıs. [ ]
âhenrüba (F.) [ ] آهن رباmiknatıs. [ ]
âhensâ(y) (F.) [ ] آهن سایtörpü. [ ]
âher (A.) [ ] آخرbaşka, diğer. [ ]
âheste (F.) [ ] آهستهyavaş, usul, ağır. [ ]
âhestegî (F.) [ ] آهستگیyavaşlık. [ ]
ahfâ (A.) [ ] اخفاen gizli. [ ]
ahfâd (A.) [ ] احفادtorunlar. [ ]
ahger (F.) [ ] اخگرkor ateş. [ ]
ahibbâ (A.) [ ] احباdostlar, sevilenler; sevgililer. [ ]
ahid (A.) [ ] عهدsöz, yemin. [ ]
ahidşiken (A.-F.) [ ] عهدشکنsözünden dönen,
antlaşmayı bozan. [ ]
âhîhte (F.) [ ] آهيختهkınından çıkmış, sıyrılmış. [ ]
ahîr (A.) [ ] آخرson, en son. [ ]
âhir -i kâr [ 1 [ آخر کار.sonunda. seafoodplus.infoç. [ ]
âhirbîn (A.-F.) [ ] آخربينileri görüşlü. [ ]
âhire (A.) [ ] آخرهson. [ ]
ahîren (A.) [ ] اخيراgeçenlerde, son zamanlarda, son
olarak. [ ]
âhiret (A.) [ ] آخرتöbür dünya.;âhiretlik (A.-T.)
seafoodplus.info kardeşi. seafoodplus.info edinilen öksüz. [ ]
âhirin (A.-F.) [ 1 [ آخرین.sonuncu. seafoodplus.infoiler. [ ]
âhirkâr (A.-F.) [ ] آخرکارsonunda, nihayet. [ ]
âhirülemr (A.) [ ] آخراالمرsonunda, işin sonunda. [ ]
âhiz (A.) [ ] آخذalan. [ ]
ahize (A.) [ ] آخذهalıcı gereç. [ ]
ahkâm (A.) [ ] احکامhükümler. [ ]
ahlâf (A.) [ ] اخالفhalefler. [ ]
ahlâk (A.) [ ] اخالقhuy, ahlak. [ ]
ahlâk -ı amelî [ ] اخالق عملیuygulamadaki ahlak
anlayışı. [ ]
ahlâk -ı hasene [ ] اخالق حسنهiyi huy. [ ]
ahlâk -ı nazarî [ ] اخالق نظریteorideki ahlak anlayışı. [ ]
ahlâk -ı zemîme [ ] اخالق ذميمهkötü huy. [ ]
ahlâken (A.) [ ] اخالقاahlakça. [ ]
ahlâkiyat (A.) [ ] اخالقياتahlak bilgisi. [ ]
ahlâkiyûn (A.) [ ] اخالقيونahlakçılar. [ ]
ahlâm (A.) [ 1 [ احالم.karmakarışık rüyalar.
2.düşazmalar. [ ]
ahlât (A.) [ ] اخالطsalgılar. [ ]
ahlât -ı erba’a [ ] اخالط اربعهdört özsuyu kan, salya,
safra, dalak. [ ]
ahmak (A.) [ ] احمقbudala, aptal, ahmak. [ ]
ahmakâne (A.-F.) [ ] احمقانهahmakça. [ ]
ahmakî (A.-F.) [ ] احمقیahmaklık. [ ]
ahmer (A.) [ ] احمرkırmızı, kızıl. [ ]
ahrâm (A.) [ 1 [ احرام.kutsal yerler. seafoodplus.infoer.
seafoodplus.infoımlar, eşler. [ ]
ahrâr (A.) [ ] احرارözgürler. [ ]
ahrârâne (A.-F.) [ ] احرارانهözgürce. [ ]
ahrâs (A.) [ ] احراسkoruyucular, muhafızlar. [ ]
ahret (A.) [ ] آخرتöbür dünya, ahiret.;ahretlik (A.-T.)
seafoodplus.info kardeşi. seafoodplus.info edinilen öksüz. [ ]
ahsâs (A.) [ ] احساسduygular. [ ]
ahsen (A.) [ ] احسنen güzel. [ ]
ahşâ’ (A.) [ 1 [ احشاء.iç organlar, 2.bölgeler, yöreler. [ ]
ahşâb (A.>T.) [ 1 [ اخشاب.ahşap. seafoodplus.infoeler. [ ]
ahşâm (A.) [ ] احشامmaiyet. [ ]
ahtâb (A.) [ ] احطابodunlar. [ ]
ahtâr (A.) [ ] اخطارtehlikeler. [ ]
âhte (F.) [ 1 [ آخته.iğdiş edilmiş. 2.kınından çıkarılmış. [ ]
ahter (F.) [ ] اخترyıldız. [ ]
ahter -i dünbâledâr [ ] اختر دنباله دارkuyruklu yıldız. [ ]
ahterbîn (F.) [ ] اختربينastrolog, yıldızbilimci. [ ]
ahterşinâs (F.) [ ] اخترشناسyıldızbilimci. [ ]
ahterşümâr (F.) [ 1 [ اخترشمار.yıldızbilimci. seafoodplus.infori
uyuyamayan. [ ]
ahu (A.) [ ] اخوkardeş. [ ]
âhû (F.) [ ] آهوceylan, karaca. [ ]
âhûbere (F.) [ ] آهوبرهceylan yavrusu. [ ]
âhûdil (F.) [ ] آهودلödlek, korkak. [ ]
âhund (F.) [ ] آخوندmolla, hoca. [ ]
âhûnigah (F.) [ ] آهونگاهceylan bakışlı. [ ]
âhur (F.) [ ] آخرahır. [ ]
âhuvân (F.) [ ] آهوانceylanlar. [ ]
âhûvâne (F.) [ ] آهوانهceylan gibi. [ ]
âhüvâh(F.) [ ] آه و واهferyat, sızlanma, hayıflanma. [ ]
âhüvâveylâ (F.-A.) [ ] آه و واویالferyat, âh çekme,
figan etme. [ ]
âhüzâr (F.) [ ] آه و زارâh çekip inleme. [ ]
ahvâl (A.) [ ] احوالhaller, durumlar. [ ]
ahvâl -i âdiye [ ] احوال عادیهolağan haller. [ ]
ahvâl -i sıhhiye [ ] احوال صحيهsağlık durumu [ ]
ahvef (A.) [ ] اخوفen korkunç. [ ]
ahvel (A.) [ ] احولşaşı. [ ]
ahyâ (A.) [ ] احياdiriler. [ ]
ahyâl (A.) [ ] اخيالyılkılar. [ ]
ahyânen (A.) [ ] احياناarasıra, kimi zaman. [ ]
ahyâr (A.) [ ] اخيارiyiler. [ ]
ahyât (A.) [ ] اخياطiplikler. [ ]
ahz (A.) [ ] اخذalma.;ahz ü kabul etmek alıp kabul
etmek. [ ]
ahzâb (A.) [ 1 [ احزاب.kütleler. seafoodplus.infoer. seafoodplus.infoâb
sûresi. [ ]
ahzân (A.) [ ] احزانhüzünler. [ ]
ahzar (A.) [ ] اخضرyeşil. [ ]
ahzen (A.) [ ] احزنçok hüzünlü.;ahzetmek almak. [ ]
ahzüi’tâ (A.) [ ] اخذ و عطاalış veriş. [ ]
ahzükabz (A.) [ ] اخذ و قبضalıp sahip çıkma. [ ]
âid (A.) [ 1 [ عائد.ait, ilişkin. seafoodplus.info dönen. [ ]
âidât (A.) [ ] عائداتgelirler, aidat. [ ]
âide (A.) [ ] عائدهkâr, kazanç, gelir. [ ]
âika (A.) [ ] عائقهengel. [ ]
âile (A.) [ 1 [ عائله.aile. 2.eş, karı. [ ]
ailevî (A.) [ ] عائلویaile ile ilgili. [ ]
âjeng (F.) [ ] آژنگburuşuk, cilt kırışığı. [ ]
âk (A.) [ ] عاقserkeş. [ ]
akab (A.) [ 1 [ عقب.arka, art. seafoodplus.info, ökçe. [ ]
akabât (A.) [ 1 [ عقبات.yokuşlar. seafoodplus.infoeli anlar. [ ]
akabe (A.) [ 1 [ عقبه.geçilmesi güç geçit. seafoodplus.infoş. [ ]
akabinde (A.-T.) ardından.
akâid (A.) [ ] عقائدinançlar, akideler. [ ]
akâmet (A.) [ 1 [ عقامت.verimsizlik, durgunlaştırma,
aksatma. 2.kısırlık. [ ]
akar (A.) [ ] عقارkazanç sağlayan mülk. [ ]
akarât (A.) [ ] عقراتkazanç sağlayan mülkler, akarlar. [ ]
akbeh (A.) [ ] اقبحçok çirkin. [ ]
akd (A.) [ 1 [ عقد.düğümleme, bağlama. seafoodplus.info
seafoodplus.infoaştırma. seafoodplus.info [ ]
akdâh (A.) [ ] اقداحkadehler. [ ]
akdâm (A.) [ ] اقدامayaklar. [ ]
akdedilmek yapılmak, uygulanmak, icra edilmek.
akdem (A.) [ ] اقدمönce, önceki. [ ]
akdes (A.) [ ] اقدسen kutsal. [ ]
akdetmek/ eylemek yapmak, uygulamak, icra etmek, imzalamak, antlaşma yapmak, sözleşme
yapmak.
akıbet (A.) [ ] عاقبتson. [ ]
âkıbetbîn (A.-F.) [ ] عاقبت بينsonu gören, ileri görüşlü. [ ]
âkıbetendîş (A.-F.) [ ] عاقبت اندیشsonunu düşünen. [ ]
âkıbetülemr (A.) [ ] عاقبت االمرsonunda. [ ]
âkıl (A.) [ ] عاقلakıllı, akıl sahibi. [ ]
akıl (A.) [ ] عقلakıl. [ ]
âkılâne (A.-F.) [ ] عاقلakıllıca. [ ]
âkıle (A.) [ ] عاقلهakıllı kadın. [ ]
âkır (A.) [ 1 [ عاقر.kısır. seafoodplus.infoiz. [ ]
âkid (A.) [ ] عاقدakit yapan. [ ]
akîde (A.) [ ] عقيدهinanç, akide. [ ]
akîdefurûş (A.-F.) [ ] عقيده فروشinanç tüccarı. [ ]
akîk (A.) [ ] عقيقakik taşı. [ ]
âkil (A.) [ ] آکلyiyen. [ ]
akîm (A.) [ 1 [ عقيم.kısır. seafoodplus.infoçsuz.;akim kalmak
gerçekleşememek, sonuçsuz kalmak. [ ]
akis (A.) [ ] عکسyansıma, aksetme, akis. [ ]
akl (A.) [ ] عقلakıl. [ ]
akl -ı bâliğ [ ] عقل بالغergin. [ ]
akl -ı evvel [ ] عقل اولTanrı. [ ]
akl -ı küll [ 1 [ عقل کل.doğadaki genel uyum. seafoodplus.infol. [ ]
akl -ı mücerred [ ] عقل مجردsoyut akıl. [ ]
akl -ı selim [ ] عقل سليمsağduyu. [ ]
aklâm (A.) [ 1 [ اقالم.kalemler. seafoodplus.infoı gereçleri.
seafoodplus.info daireleri. [ ]
aklen (A.) [ ] اقالakılca. [ ]
aklıselim (A.-F.) [ ] عقل سليمsağduyu. [ ]
aklî (A.) [ ] عقلیakılca, akıl bakımından, rasyonel. [ ]
akliyye (A.) [ ] عقليهakılcılık, rasyonalizm. [ ]
akliyyûn (A.) [ ] عقليونakılcılar, rasyonalistler. [ ]
akm (A.) [ ] عقمkısırlık. [ ]
akmâr (A.) [ ] اقمارaylar. [ ]
akmişe (A.) [ ] اقمشهkumaşlar. [ ]
akrabâ (A.) [ ] اقرباءakraba, yakınlar. [ ]
akran (A.) [ ] اقرانyaşıtlar. [ ]
akreb (A.) [ ] اقربen yakın. [ ]
akreb (A.) [ 1 [ عقرب.akrep. seafoodplus.info ibresi. [ ]
akrebek (A.-F.) [ ] عقربکsaati gösteren ibre. [ ]
aks (A.) [ ] عکسyansıma, akis. [ ]
aks -i müddeâ [ ] عکس مدعاçatışkı. [ ]
aks -i sedâ [ ] عکس صداyankı. [ ]
aksâ (A.) [ ] اقصیuzak, en son. [ ]
aksâ -yı emel [ ] اقصای املülkü, ideal. [ ]
aksâ -yı şark [ ] اقصای شرقUzakdoğu. [ ]
aksâm (A.) [ ] اقسامkısımlar, bölümler. [ ]
aksâm -ı sâire [ ] اقسام سائرهdiğer kısımlar, öbür
bölümler. [ ]
akser (A.) [ ] اقصرen kısa. [ ]
aksetmek yansımak, vurmak.
aksî (A.) [ 1 [ عکسی.inatçı. seafoodplus.info, zıt. seafoodplus.info [ ]
aksülamel (A.) [ ] عکس العملtepki, reaksiyon. [ ]
aktâ’ (A. [ 1 [ اقطاع.kesmeler. seafoodplus.info araziler. [ ]
aktâb (A.) [ 1 [ اقطاب.kutuplar. seafoodplus.infor. seafoodplus.infoler. [ ]
aktâr (A.) [ ] اقطارtaraflar, yöreler. [ ]
aktâr-ı cihân [ ] اقطار جهانdünyanın her tarafı. [ ]
akûr (A.) [ ] عقورazgın, kudurmuş, saldırgan. [ ]
akûrâne (A.-F.) [ ] عقورانهkudurmuşçasına. [ ]
akvâl (A.) [ ] اقوالsözler. [ ]
akvâm (A.) [ ] اقوامkavimler. [ ]
akviyâ (A.) [ ] اقویاkuvvetliler. [ ]
âl (A.) [ 1 [ آل.aile. 2.sülale. seafoodplus.info [ ]
âl (A.) [ ] عالyüce, yüksek. [ ]
alâ (A.) [ ] عالءyücelik, şeref. [ ]
alâ (A.) [ ] علیüst, üstü, üzeri. [ ]
alâeyyihâl (A.) [ ] علی ای حالher nasıl olsa. [ ]
âlâf (A.) [ ] آالفbinler. [ ]
alâhide (A.) [ ] عليحدهtek başına, başlı başına. [ ]
alâik (A.) [ ] عالئقalakalar, ilgiler.;alâim (A.) [ ]
işaretler, alametler. [ ]
alâim-i semâ [ ] عالئم سماgökkuşağı. [ ]
alak (A.) [ 1 [ علق.kan pıhtısı. 2.sülük. [ ]
alâka (A.) [ ] عالقهilgi, alaka. [ ]
alâkabahş (A.-F.) [ ] عالقه بخشilgilendiren, ilgili. [ ]
alâkadar (A.-F.) [ ] عالقه دارilgili, alakalı.;alâkadar
etmek ilgilendirmek.;alâkadar olmak ilgilenmek. [ ]
alakadârân (A.-F.) [ ] عالقه دارانilgililer. [ ]
alâkadrilimkân (A.) [ ] عالقدراالمکانolabildiğince. [ ]
âlâm (A.) [ ] آالمelemler, acılar. [ ]
alâmât (A.) [ ] عالماتişaretler, alametler. [ ]
alâmet (A.) [ ] عالمتişaret, iz, alamet, belirti. 2.çok iri. [ ]
âlât (A.) [ ] آالتaletler. [ ]
alâvechi (A.) [ ] علِی وجهüzere. [ ]
alâvefk (A.) [ ] علی وفقuygun olarak. [ ]
âlâyiş (F.) [ 1 [ آالیش.bulaşma. 2.gösteriş. [ ]
aleddevam (A.) [ ] علی الدوامsürekli. [ ]
alef (A.) [ 1 [ علف.ot. seafoodplus.info yemi. [ ]
aleka (A.) [ 1 [ علقه.kan pıhtısı. seafoodplus.infoçık. [ ]
alelacele (A.) [ ] علی العجلهçarçabuk. [ ]
alelâde (A.) [ ] علی العادهsıradan, bayağı. [ ]
alelamyâ (A.) [ ] علی العمياkörükörüne. [ ]
alelekser (A.) [ ] علی االکثرçok defa. [ ]
alelhusûs (A.) [ ] علی الخصوصözellikle. [ ]
alelıtlâk (A.) [ 1 [ علی االطالق.genellikle. seafoodplus.infole. [ ]
alelicmâl (A.) [ ] علی االجمالtopluca. [ ]
alelinfirâd (A.) [ ] علی االنفرادbirer birer. [ ]
alelistimrâr (A.) [ ] علی االستمرارsürekli, aralıksız. [ ]
aleliştirâk (A.) [ ] علی االشتراکortaklaşa. [ ]
alelkifâye (A.) [ ] علی الکفایهyeterince. [ ]
alelumûm (A.) [ ] علی العمومgenellikle, genelde, genel
olarak. [ ]
âlem (A.) [ ] عالمdünya; evren. [ ]
alem (A.) [ 1 [ علم.sancak. seafoodplus.info seafoodplus.infoşan, alamet. 1[ ]
âlemârâ (A.-F.) [ ] عالم آراdünyayı süsleyen. [ ]
alemdâr (A.-F.) [ ] علمدارsancaktar. [ ]
âlemefrûz (A.-F.) [ ] عالم افروزdünyayı parlatan. [ ]
âlemgîr (A.-F.) [ 1 [ عالمگير.dünyayı fetheden.
2.dünyaya yayılan. [ ]
âlemiyân (A.-F.) [ ] عالميانinsanlar. [ ]
âlemşümûl (A.) [ ] علم شمولdünyayı kaplayan. [ ]
âlemtâb (A.-F.) [ ] عالمتابdünyayı aydınlatan. [ ]
alenen (A.) [ ] علناaçıkça. [ ]
alenî (A.) [ ] علنیaçık, aşikâr. [ ]
âlet (A.) [ 1 [ آلت.araç, alet. seafoodplus.infoıt. [ ]
alettafsîl (A.) [ ] علی التفصيلayrıntılı olarak. [ ]
alettevâlî (A.) [ ] علی التوالیpeşpeşe. [ ]
aleyh (A.) [ ] عليهkarşı, karşıt; üzerine. [ ]
aleyhdar (A.-F.) [ ] عليه دارkarşıt, zıt. [ ]
aleyhisselâm (A.) [ ] عليه السالمselam onun üzerine
olsun. [ ]
âlî (A.) [ ] عالیyüce; yüksek. [ ]
âlîcâh (A.-F.) [ ] عالی جاهyüksek dereceli. [ ]
âlîcenâb (A.) [ 1 [ عالی جناب.cömert. seafoodplus.infoetli. [ ]
âlihe (A.) [ ] آلههilahlar. [ ]
âlîhimmet (A.) [ ] عالی همتyüce himmetli. [ ]
âlîkadr (A.) [ ] عالی قدرsaygıdeğer. [ ]
alîl (A.) [ 1 [ عليل.hasta, hastalıklı, illetli. seafoodplus.info [ ]
âlim (A.) [ ] عالمbilgin. [ ]
alîm (A.) [ ] عليمçok bilen. [ ]
âlîmakâm (A.) [ ] عالی مقامyüksek makamlı. [ ]
âlînazar (A.) [ ] عالی نظرyüksek görüşlü. [ ]
âlîşan (A.) [ ] عالی شانşanı yüce. [ ]
âliye (A.) [ ] عاليهyüce, yüksek. [ ]
aliyyülâlâ (A.) [ ] علی االعالen iyisi. [ ]
Allâh (A.) [ ] اهللTanrı, Allah. [ ]
allâme (A.) [ ] عالمهbüyük bilgin. [ ]
âlû (F.) [ ] آلوerik. [ ]
âlûbâlu (F.) [ ] آلوبالوvişne. [ ]
âlûd (F.) [ ] آلودbulanmış, bulaşmış. [ ]
âlûde (F.) [ ] آلودهbulanmış, bulaşmış. [ ]
âlûdedâmen (F.) [ ] آلوده دامنiffetsiz. [ ]
âlûdegî (F.) [ ] آلودگیbulaşma, bulaşıklık. [ ]
âlüfte (F.) [ 1 [ آلفته.iffetsiz, fahişe. seafoodplus.infoışık. [ ]
âmâc (F.) [ 1 [ آماج.hedef. seafoodplus.infoşan tahtası. [ ]
âmâcgâh (F.) [ ] آماجگاهnişan alınan yer. [ ]
âmâde (F.) [ ] آمادهhazır. [ ]
âmâdegî (F.) [ ] آمادگیhazırlık. [ ]
a'mâl (A.) [ ] اعمالdavranışlar, ameller. [ ]
âmâl (A.) [ ] آمالemeller. [ ]
âmâl (A.) [ ] آمالemeller. [ ]
âmâr (F.) [ 1 [ آمار.sayım. seafoodplus.info [ ]
amd (A.) [ ] عمدkasıt. [ ]
amden (A.) [ ] عمداkasıtlı olarak. [ ]
âmed (F.) [ ] آمدgelme, geliş. [ ]
âmedşüd (F.) [ ] آمدشدgeliş gidiş. [ ]
âmedüreft (F.) [ ] آمدورفتgeliş gidiş. [ ]
âmedüşüd (F.) [ ] آمدوشدgeliş gidiş. [ ]
amel (A.) [ 1 [ عمل.iş. seafoodplus.info [ ]
amele (A.) [ ] عملهişçi. [ ]
amelen (A.) [ ] عمالbilfiil, işleyerek. [ ]
amelî (A.) [ ] عملیpratik, uygulamalı. [ ]
ameliyât (A.) [ 1 [ عمليات.işlemler, uygulamalar.
seafoodplus.infoat. [ ]
ameliye(A.) [ ] عمليهişlem, uygulama. [ ]
âmennâ (A.) [ ] آمناdiyecek bir şey yok, inandık. [ ]
âmîhte (A.) [ ] آميختهkarışık, karışmış. [ ]
amîk (A.) [ ] عميقderin. [ ]
âmil (A.) [ 1 [ عامل.yapan, işleyen. seafoodplus.infoör, etken.
seafoodplus.info memuru. seafoodplus.info [ ]
amîm (A.) [ ] عميمyaygın. [ ]
âmîn (A.) [ ] آمنamin. [ ]
âminen (A.) [ ] آمناemin olarak. [ ]
âmir (A.) [ ] آمرemreden. [ ]
âmirâne (A.-F.) [ ] آمرانهemredercesine. [ ]
âmiyâne (A.-F.) [ ] عاميانهbayağı, avamca. [ ]
âmm (A.) [ ] عامgenel, yaygın. [ ]
âmm (A.) [ ] عامyıl. [ ]
amm (A.) [ ] عمamca. [ ]
ammâ (A.) [ ] اماama. [ ]
ammâba’d (A.) [( ] امابعدmaksada gelince. [ ]
amme (A.) [ ] عمهhala. [ ]
amûd (A.) [ ] عمودdirek. [ ]
amûden (A.) [ ] عموداdikine. [ ]
amûdî (A.) [ ] عمودیdikey. [ ]
âmurziş (F.) [ 1 [ آمرزش.bağışlama, affetme. [ ]
âmûz (F.) [ 1 [ آموز.öğrenen. 2.öğreten. [ ]
âmûzgâr (F.) [ ] آموزگارöğretmen. [ ]
âmürzgâr (F.) [ ] آمرزگارbağışlayıcı, Tanrı. [ ]
âmürziş (F.) [ ] آمرزشbağışlama. [ ]
ân (A.) [ ] آنan. [ ]
an (A.) [ – ] عنden, -dan. [ ]
ân (F.) [ 1 [ ان.çoğul eki -ler, -lar. seafoodplus.info yapan ek -
erek, -arak. [ ]
ân (F.) [ ] آنalım, cazibe, hava. [ ]
an’anât (A.) [ ] عنعناتgelenekler. [ ]
an’ane (A.) [ ] عنعنهgelenek. [ ]
an’anevî (A.) [ ] عنعنویgeleneksel. [ ]
ânân (F.) [ ] آنانonlar. [ ]
anâsır (A.) [ ] عناصرunsurlar, elemanlar. [ ]
anâsır-ı erba’a [ ] عناصر اربعهdört unsur ateş, hava,
su, toprak. [ ]
ânât (A.) [ ] آناتanlar. [ ]
anbean (A.-F.) [ ] آن به آنher an, gittikçe. [ ]
anber (A.) [ ] عنبرamber. [ ]
anberbû (A.-F.) [ ] عنبربوamber kokulu. [ ]
andelîb (A.) [ ] عندليبbülbül. [ ]
âne (F.) [ ] انهgibi anlamını verecek şekilde sıfat ve
zarf yapan son ek. [ ]
anh (A.) [ ] عنهondan. [ ]
anhâ (A.) [ ] عنهاondan. [ ]
anhâ (F.) [ ] آنهاonlar. [ ]
ânî (A.-F.) [ 1 [ آنی.bir an. seafoodplus.info [ ]
ânifen (A.) [ 1 [ آنفا.az önce, demin. seafoodplus.infoıda. [ ]
âniyen (A.) [ ] آنياbir anda, der hal, o anda. [ ]
ankâ (A.) [ ] عنقاzümrütüanka, [ ]
ankarîb (A.) [ ] عن قریبyakında, yakından, çok
geçmeden. [ ]
ankasdin (A.) [ ] عن قصدkasıtlı olarak, bile bile. [ ]
ankebût (A.) [ ] عنکبوتörümcek. [ ]
ansamîmilkalb (A.) [ ] عن صميم القلبiçtenlikle,
canügönülden. [ ]
anûd (A.) [ ] عنودinatçı. [ ]
âr (A.) [ ] عارutanma, ar. [ ]
ar’ar (A.) [ 1 [ عرعر.anırma. seafoodplus.infoi ardıç. [ ]
ârâ (F.) [ ] آراsüsleyen. [ ]
ârâ’ (A.) [ ] آراءoylar. [ ]
arâ’is (A.) [ ] عرائسgelinler. [ ]
arab (A.) [ ] عربarap [ ]
arabî (A.) [ ] عربیarapça. [ ]
arak (A.) [ 1 [ عرق.ter. seafoodplus.infoı. [ ]
arakçîn (A.-F.) [ ] عرقچينtakke kavuk altı takkesi. [ ]
arakdâr (A.-F.) [ ] عرقدارterli. [ ]
arakıyye (A.) [ ] عرقيهderviş külahı. [ ]
ârâm (F.) [ 1 [ آرام.dinlenme. seafoodplus.infoşme.;ârâm
etmek yerleşmek [ ]
ârâmbahş (F.) [ ] آرام بخشdinlendiren, huzur veren. [ ]
ârâmgâh (F.) [ 1 [ آرامگاه.dinlenme yeri. seafoodplus.info [ ]
ârâmiş (F.) [ 1 [ آرامش.dinlenme. seafoodplus.info [ ]
ârâste (F.) [ ] آراستهsüslenmiş, süslü. [ ]
ârâyiş (F.) [ 1 [ آرایش.süs. 2.süslenme. [ ]
araz (A.) [ 1 [ عرض.işaret, belirti. seafoodplus.infoüf. [ ]
arâzî (A.) [ ] اراضیyerler, arazi. [ ]
arbede (A.) [ ] عربدهkavga. [ ]
arbedecû (A.-F.) [ ] عربده جوkavgacı. [ ]
ard (F.) [ ] آردun. [ ]]
ardbîz (F.) [ ] آردبيزelek. [ ]
arefe (A.) [ ] عرفهarife, bayramdan önceki gün. [ ]
ârız (A.) [ 1 [ عارض.yanak. seafoodplus.info seafoodplus.info [ ]
ârızî (A.) [ ] عارضیgeçici. [ ]
ârî (A.) [ 1 [ عاری.çıplak. seafoodplus.info, uzakta, soyutlanmış. [ ]
ârî (F.) [ ] آریevet. [ ]
ârif (A.) [ ] عارفbilen, arif, irfan sahibi. [ ]
âriyyet (A.) [ ] عاریتödünç. [ ]
arîz (A.) [ ] عریضgeniş, genişlemesine. [ ]
arman (F.) [ 1 [ آرمان.özlem. sıkıntı. [ ]
arsa (A.) [ ] عرصهyer, meydan. [ ]
arş (A.) [ 1 [ عرش.gök. seafoodplus.info 3.çardak. [ ]
arşa (A.) [ ] عرشهgüverte. [ ]
arûs (A.) [ ] gelin.
arz (A.) [ 1 [ ارض.yer. 2.dünya, yeryüzü. [ ]
arz (A.) [ 1 [ عرض.genişlik, en. seafoodplus.info [ ]
arz (A.) [ ] عرضsunma, arzetme. [ ]
arzan (A.) [ ] ارضاenine, genişliğine. [ ]
arzıhâl (A.) [ ] ارض حالdilekçe. [ ]
ârzû (F.) [ ] آرزوistek, heves. [ ]
asâ (A.) [ 1 [ عصا.değnek, sopa. seafoodplus.infoş değneği. [ ]
âsâ (F.) [ ] آساgibi. [ ]
asab (A.) [ ] عصبsinir. [ ]
asabî (A.) [ ] عصبیsinirli. [ ]
asabiyülmizac (A.) [ ] عصبی المزاجasabî mizaçlı. [ ]
asabiyyet (A.) [ ] عصبيتsinirlilik. [ ]
âsaf (A.) [ 1 [ آصف.vezir. Hz. Süleyman’ın veziri. [ ]
asâkir (A.) [ ] عساکرaskerler. [ ]
asalet (A.) [ ] اصالتasillik. [ ]
asamm (A.) [ ] اصمsağır. [ ]
âsân (F.) [ ] آسانkolay. [ ]
âsâr (A.) [ 1 [ آثار.izler. seafoodplus.infor. [ ]
âsâyiş (F.) [ 1 [ آسایش.huzur. 2.güvenlik. [ ]
âsâyiş berkemâl [ ] آسایش برکمالher yerde huzur
hakim. [ ]
asdika (A.) [ ] اصدقاgerçek dostlar. [ ]
asel (A.) [ ] عسلbal. [ ]
ases (A.) [ ] عسسgece bekçisi. [ ]
asfer (A.) [ 1 [ اصفر.sarı. seafoodplus.info benizli. [ ]
asgar (A.) [ ] اصغرen küçük. [ ]
asgarî (A.) [ ] اصغریen az. [ ]
ashâb (A.) [ 1 [ اصحاب.dostlar, arkadaşlar. seafoodplus.infoer. [ ]
âsım (A.) [ 1 [ عاصم.günahtan sakınan. seafoodplus.infoi. [ ]
asır ba’de asır (A.) [ ] عصر بعد عصرasırlarca,
yüzyıllarca. [ ]
âsî (A.) [ 1 [ عاصی.isyancı. 2.günahkâr. [ ]
âsîb (F.) [ ] آسيبfelaket, bela, zarar. [ ]
asîl (A.) [ 1 [ اصيل.sağlam. seafoodplus.info [ ]
asîlzâde (A.-F.) [ ] اصيل زادهsoylu çocuğu, asilzade. [ ]
asîr (A.) [ ] عصيرözsuyu, usare. [ ]
âsitan (F.) [ ] آستانeşik. [ ]
âsiyâ (F.) [ ] آسياdeğirmen. [ ]
âsiyâb (F.) [ ] آسيابdeğirmen. [ ]
asker (A.) [ ] عسکرasker, er. [ ]
asl (A.) [ 1 [ اصل.asıl. 2.kök. seafoodplus.infoçek. [ ]
asla (A.) [ ] اصالhiçbir zaman. [ ]
aslî (A.) [ ] اصلیasıl. [ ]
aslünesl (A.-F.) [ ] اصل و نسلsoy sop. [ ]
âsmân (F.) [ ] آسمانgök, gökyüzü. [ ]
âsmânî (F.) [ 1 [ آسمانی.gökyüzüne ait. seafoodplus.info
3.açık mavi. [ ]
asnâm (A.) [ 1 [ اصنام.putlar. seafoodplus.infoler. [ ]
asr (A.) [ 1 [ عصر.yüzyıl. seafoodplus.info vakti. [ ]
asrî (A.) [ ] عصریmodern. [ ]
âstân (F.) [ 1 [ آستان.eşik. seafoodplus.info [ ]
âstâne (F.) [ 1 [ آستانه.eşik. seafoodplus.infoşkent. seafoodplus.info
seafoodplus.infoul. [ ]
âster (F.) [ ] آسترastar. [ ]
âstîn (F.) [ ] آستينyen. [ ]
âsûde (F.) [ ] آسودهrahat, huzurlu. [ ]
âsûdegî (F.) [ ] آسودگیhuzur. [ ]
âsûdehâtır (F.-A.) [ ] آسوده خاطرgönlü rahat, huzurlu. [ ]
âsüman (F.) [ ] آسمانgökyüzü. [ ]
âş (F.) [ 1 [ آش.yemek. 2.aşûre. [ ]
âşâm (F.) [ ] آشامiçen. [ ]
aşer (A.) [ ] عشرon. [ ]
aşere (A.) [ ] عشرهonlar. [ ]
aşhâne (F.) [ ] آشخانهmutfak. [ ]
âşık (A.) [ ] عاشقaşık. [ ]
âşıkân (A.-F.) [ ] عاشقانaşıklar. [ ]
âşifte (F.) [ 1 [ آشفته.perişan. seafoodplus.infoiz kadın. [ ]
âşikâr (F.) [ ] آشکارaçık, belli, aşikâr.;âşikâr etmek
ortaya çıkarmak, belli etmek.;âşikâr olmak ortaya
çıkmak, belli olmak.
[ ]
âşikâre (F.) [ ] آشکارهaçık, belli. [ ]
âşina (F.) [ 1 [ آشنا.tanıdık, bildik. seafoodplus.info [ ]
âşir (A.) [ ] عاشرonuncu. [ ]
aşîr (A.) [ ] عشيرonda bir. [ ]
âşiren (A.) [ ] عاشراonuncusu. [ ]
âşiyân (F.) [ 1 [ آشيان.yuva. seafoodplus.info [ .
aşk (A.) [ ] عشق[ ]عشقaşk. [ ][ ]
âşkâr (F.) [ 1 [ آشکار.açık, belli, aşikâr. [ ]
âşkârâ (F.) [ ] آشکاراaçık, belli, aşikâr. [ ]
âşnâ (F.) [ ] آشناtanıdık, dost, aşina. [ ]
âşnâyân (F.) [ ] آشنایانtanıdıklar, dostlar. [ ]
âşnâyî (F.) [ 1 [ آشنایی.dostluk. seafoodplus.info, haberdarlık. [ ]
âşpez (F.) [ ] آشپزaşçı. [ ]
aşre (A.) [ ] عشرهon. [ ]
âşûb (F.) [ 1 [ آشوب.kargaşa. seafoodplus.infoıştırıcı. [ ]
âşûbengîz (F.) [ ] آشوب انگيزkargaşa çıkaran. [ ]
âşûrâ (A.) [ ] عاشوراaşûre. [ ]
âşüfte (F.) [ 1 [ آشفته.iffetsiz kadın. seafoodplus.infoşan. [ ]
âşüftedil (F.) [ ] آشفته دلgönlü perişan. [ ]
ât (A.) [ ] اتçoğul eki -ler, -lar. [ ]
at’ime (A.) [ ] اطعمهtaamlar, yiyecekler. [ ]
atâ (A.) [ ] عطاءbağış, ihsan, bahşiş. [ ]
atâbahş (A.-F.) [ ] عطا بخشbahşiş veren, ihsanda
bulunan. [ ]
atâlet (A.) [ 1 [ عطالت.durgunluk. seafoodplus.infolik. [ ]
ataş (A.) [ ] عطشsusuzluk. [ ]
atâyâ (A.) [ ] عطایاbağışlar, ihsanlar, bahşişler. [ ]
atebât (A.) [ 1 [ عتبات.eşikler. 2.şiîlerin ziyaret yerleri
Necef, Kerbela, Kâzımiye. [ ]
atebe (A.) [ ] عتبهeşik. [ ]
ateh (A.) [ ] عتهbunama.;ateh getirmek bunamak. [ ]
âteş (F.) [ ] آتشateş. [ ]
âteşbâr (F.) [ ] آتش بارateş yağdıran. [ ]
âteşbâz (F.) [ ] آتشبازfişekçi. [ ]
âteşdân (F.) [ 1 [ آتشدان.mangal. seafoodplus.info [ ]
âteşdem (F.) [ ] آتش دمacı sözlü. [ ]
âteşefrûz (F.) [ ] آتش افروزateş yakan. [ ]
âteşfâm (F.) [ 1 [ آتش فام.ateş rengi. 2.kırmızı. [ ]
âteşfeşân (F.) [ ] آتش فشانateş saçan. [ ]
âteşgâh (F.) [ ] آتشگاهateşkede, ateşperest tapınağı. [ ]
âteşgede (F.) [ ] آتشگدهateşkede, ateşperest tapınağı. [ ]
âteşgîre (F.) [ 1 [ آتش گيره.maşa. 2.çıra. [ ]
âteşgûn (F.) [ ] آتش گونateş rengi, kırmızı. [ ]
âteşî (F.) [ 1 [ آتشی.ateşli. 2.öfkeli, kızgın. seafoodplus.infoı,
dokunaklı. seafoodplus.infoemlik. [ ]
âteşîn (F.) [ 1 [ آتشين.ateşli. seafoodplus.infotli. [ ]
âteşkâr (F.) [ ] آتش کارkülhancı, ateşçi. [ ]
âteşmizâc (F.-A.) [ ] آتش مزاجsert mizaçlı. [ ]
âteşpâre (F.) [ ] آتش پارهkıvılcım. [ ]
âteşperest (F.) [ ] آتش پرستateşe tapan, ateşperest. [ ]
atf (A.) [ 1 [ عطف.eğme. seafoodplus.infoğlaç.
3.çevirme,yöneltme. [ ]
atfen (A.) [ ] عطفاatıfta bulunarak,;atfetmek
yöneltmek, vermek. [ ]
âtıf (A.) [ 1 [ عاطف.şefkatli. seafoodplus.infoen. seafoodplus.infoğlayan. [ ]
âtıfet (A.) [ ] عاطفتşefkat gösterme. [ ]
âtıfetkâr (A.-F) [ ] عاطفتکارşefkat gösteren, gözeten. [ ]
âtıl (A.) [ 1 [ عاطل.yararsız. seafoodplus.info [ ]
âtî (A.) [ 1 [ آتی.gelecek.;âtîdeki (A.-T.) [ ] ilerideki,
aşağıdaki, gelecek olan. [ ]
atîk (A.) [ 1 [ عتيق.eski, antik. seafoodplus.info 3.özgür. [ ]
atîka (A.) [ 1 [ عتيقه.eski, antik. seafoodplus.info 3.özgür. [ ]
atîkiyyât (A.) [ ] عتيقياتarkeoloji. [ ]
âtiye (A.) [ ] آتيهgelecek. [ ]
âtiyen (A.) [ 1 [ آتيا.gelecekte. 2.aşağıda görüleceği
gibi. [ ]
âtiyülbeyân (A.) [ ] آتی البيانaşağıda açıklanacak olan. [ ]
âtiyüzzikr (A.) [ ] آتی الذکرaşağıda zikredilecek olan. [ ]
atiyyât (A.) [ ] عطياتbağışlar, ihsanlar. [ ]
atiyye-i seniyye [ ] عطيهء سنيهpadişah tarafından
verilen hediye. [ ]
atlas (A.) [ 1 [ اطلس.atlas kumaş. 2.büyük harita,
dünya haritası. [ ]
atnâb (A.) [ 1 [ اطناب.ipler. 2.çadır ipleri. 3.ağaç
kökleri. [ ]
ats (A.) [ ] عطسhapşırma, aksırma. [ ]
atse (A.) [ ] عطسهhapşırık, aksırık. [ ]
atş (A.) [ ] عطشsusuzluk. [ ]
atşân (A.) [ ] عطشانsusuz, susamış. [ ]
attar (A.) [ ] عطارattar, baharatçı. [ ]
attârî (A.-F.) [ 1 [ عطاری.attarlık. seafoodplus.info dükkanı. [ ]
atûfet (A.) [ ] عطوفتşefkat. [ ]
avâid (A.) [ ] عوائدgelirler. [ ]
avâkıb (A.) [ 1 [ عواقب.sonuçlar. seafoodplus.info [ ]
avâlim (A.) [ ] عوالمâlemler, dünyalar. [ ]
avâm (A.) [ ] عوامhalk tabakası. [ ]
avâmil (A.) [ 1 [ عوامل.etkenler, faktörler. [ ]
avâmpesend (A.-F.) [ ] عوام پسندhalkın beğendiği. [ ]
avân (A.) [ ] اوانzaman. [ ]
âvâre (F.) [ ] آوارهaylak. [ ]
âvâreser (F.) [ ] آواره سرaylak. [ ]
avârız (A.) [ 1 [ عوارض.belalar. seafoodplus.infoer. seafoodplus.infoçici
vergi. [ ]
avârif (A.) [ ] عوارفbilginler, arifler. [ ]
âvâz (F.) [ ] آوازses. [ ]
âvâze (F.) [ 1 [ آوازه.bağırma. 2.ün. [ ]
avdet (A.) [ ] عودتgeri dönüş.;avdet etmek dönmek. [ ]
avene (A.) [ ] عونهyardakçılar, avene. [ ]
âvîze (F.) [ ] آویزهasılı. [ ]
avn (A.) [ ] عونyardım. [ ]
avrât (A.) [ ] عوراتkadınlar. [ ]
avret (A.) [ ] عورتkadın. [ ]
âyâ (F.) [ ] آیاacaba. [ ]
ayân (A.) [ ] عيانaçık, belli, aşikâr. [ ]
ayâr (A.) [ ] عيارayar. [ ]
âyât (A.) [ ] آیاتayetler. [ ]
ayb (A.) [ ] عيبayıp. [ ]
âyet (A.) [ 1 [ آیت.ayet. 2.işaret. [ ]
âyîn (F.) [ 1 [ آیين.tören. seafoodplus.info seafoodplus.info [ ]
âyine (F.) [ ] آینهayna. [ ]
âyînhân (F.) [ ] آیين خوانayin okuyan. [ ]
ayn (A.) [ 1 [ عين.göz. 2.tıpkı. seafoodplus.infoın harfi. [ ]
aynen (A.) [ ] عيناtıpkı, aynen, olduğu gibi. [ ]
ayniyye (A.) [ 1 [ عينيه.taşınabilir değerli eşya. 2.göz
hastalıkları bölümü. [ ]
ayniyyet (A.) [ ] عينيتaynılık. [ ]
aynülyakîn (A.) [ ] عين اليقينkesin, kesin bilgi. [ ]
ayş (A.) [ ] عيشyaşama, keyif alma, gününü gün
etme. [ ]
ayyâr (A.) [ 1 [ عيار.kurnaz. 2.düzenbaz. [ ]
ayyârî (A.-F.) [ 1 [ عياری.kurnazlık. 2.düzenbazlık. [ ]
azâb (A.) [ ] عذابazap. [ ]
azab (A.) [ ] عزبbekar. [ ]
azâbengiz (A.-F.) [ ] عذاب انگيزazap veren. [ ]
âzâd (F.) [ ] آزادözgür. [ ]
âzâde (F.) [ ] آزادهözgür. [ ]
âzâdî (F.) [ ] آزادیözgürlük. [ ]
azamet (A.) [ 1 [ عظمت.büyüklük, ululuk. 2.çalım. [ ]
âzâr (F.) [ 1 [ آزار.incitme. seafoodplus.infon. [ ]
azdâd (A.) [ ] اضدادzıtlar, karşıtlar. [ ]
âzer (F.) [ 1 [ آذر.ateş. 2.Âzer ayı. [ ]
âzerâsâ (F.) [ 1 [ آذرآسا.ateş gibi. seafoodplus.infoş rengi. [ ]
azil (A.) [ ] عزلgörevden alma. [ ]
âzim (A.) [ ] عازمkararlı. [ ]
azîm (A.) [ ] عظيمbüyük. [ ]
azîmet (A.) [ ] عزیمتgitme, yola çıkma.;azimet etmek
gitmek. [ ]
aziz (A.) [ ] عزیزdeğerli, saygın. [ ]
azîzan (A.-F.) [ ] عزیزانdeğerliler. [ ]
azîze (A.) [ 1 [ عزیزه.sevgili. seafoodplus.infoın. [ ]
azl (A.) [ ] عزلgörevden alma. [ ]
azm (A.) [ 1 [ عزم.azim. seafoodplus.info [ ]
azm (A.) [ ] عظمkemik. [ ]
âzmâyiş (F.) [ ] آزمایشdeneme, sınama. [ ]
âzmend (F.) [ ] آزمندhırslı. [ ]
azrâ (A.) [ ] عذراbâkire. [ ]
azrâil (A.) [ ] عزدائيلAzrail. [ ]
azrar (A.) [ ] اضرارzararlar. [ ]
azulât (A.) [ ] عضالتadaleler. [ ]
âzürde (F.) [ ] آزردهincinmiş, gücenmiş. [ ]
OSMANLICA-TÜRKÇE SÖZLÜK
B
bâ (F.) [ 1 [ با.ile. seafoodplus.info [ ]
ba’de (A.) [ ] بعدsonra. [ ]
ba’dehu (A.) [ ] بعدهdaha sonra, ondan sonra. [ ]
ba’delmîlâd (A.) [ ] بعدالميالدmilattan sonra, İsa’dan
sonra. [ ]
ba’demâ (A.) [ ] بعدماbundan böyle. [ ]
ba’dezin (A.-F.) [ ] بعدازاینbundan sonra, bundan
böyle. [ ]
ba’s (A.) [ ] بعثdiriliş. [ ]
ba’süba’delmevt (A.) [ ] بعث بعد الموتölümden sonra
diriliş. [ ]
ba’zan (A.) [ ] بعضاbazen, kimi zaman. [ ]
bâb (A.) [ 1 [ باب.kapı. seafoodplus.info 3.bölüm. [ ]
bâbâ (F.) [ 1 [ بابا.baba. seafoodplus.info [ ]
bâbâyâne (F.) [ ] بابایانهbabaca, babacan. [ ]
bâbûne (F.) [ ] بابونهbabuna, papatya. [ ]
bâc (F.) [ 1 [ باج.haraç. seafoodplus.info 3.gümrük vergisi. [ ]
bâcgîr (F.) [ ] باجگيرvergi memuru. [ ]
bâd (F.) [ 1 [ باد.rüzgar, yel. seafoodplus.info, kez. 3.yük.
seafoodplus.info [ ]
bâdâm (F.) [ ] بادامbadem. [ ]
bâdbân (F.) [ ] بادبانyelken. [ ]
bâdbedest (F.) [ ] بادبدستeli boş, züğürt. [ ]
bâdbîz (F.) [ ] بادبيزyelpaze. [ ]
bâde (F.) [ 1 [ باده.içki. 2.şarap. [ ]
bâdefürûş (F.) [ ] باده فروشmeyhaneci. [ ]
bâdehâr (F.) [ ] باده خوارiçki içen. [ ]
bâdekeş (F.) [ ] باده کشşarap içen. [ ]
bâdenûş (F.) [ ] باده نوشiçki içen. [ ]
bâdî (A.) [ ] بادیsebep olan, yol açan. [ ]
bâdî olmak sebep olmak, yol açmak.
bâdire (A.) [ ] بادرهtehlikeli olay, felaket. [ ]
bâdiye (A.) [ ] بادیهçöl. [ ]
bâğ (F.) [ ] باغbahçe, bağ. [ ]
bağal (F.) [ ] بغلkoltuk. [ ]
bâğbân (F.) [ ] باغبانbahçıvan. [ ]
bâğçe (F.) [ ] باغچهbahçe. [ ]
bağçevan (F.) [ ] باغچوانbahçıvan. [ ]
bağteten (A.) [ ] بغتةansızın, birdenbire. [ ]
bâh (A.) [ ] باهcinsel güç. [ ]
bahâ (F.) [ ] بهاdeğer, kıymet. [ ]
bâhaber (F.-A.) [ ] باخبرhaberli, haberdar. [ ]
bahâdar (F.) [ ] بهادارkıymetli. [ ]
bahâdır (F.) [ ] بهادرyiğit. [ ]
bahâne (F.) [ 1 [ بهانه.bahane. seafoodplus.info [ ]
bahânecû (F.) [ ] بهانه جوbahaneci. [ ]
bahâr (F.) [ 1 [ بهار.ilkbahar. seafoodplus.info seafoodplus.infot. [ ]
bahârî (F.) [ ] بهاریilkbahar ile ilgili. [ ]
bahâyim (A.) [ ] بهایمdört ayaklı hayvanlar. [ ]
bahîl (A.) [ ] بخيلcimri. [ ]
bâhired (F.) [ ] باخردakıllı. [ ]
bâhis (A.) [ ] باحثbahseden, söz eden. [ ]
bahis (A.) [ 1 [ بحث.konu. seafoodplus.infoışma. [ ]
bahr -i siyâh [ ] بحر سياهKaradeniz. [ ]
bahr (A.) [ ] بحرdeniz. [ ]
bahr -i ahdar [ ] بحر احضرHint Okyanusu. [ ]
bahr -i ahmer [ ] بحر احمرKızıldeniz. [ ]
bahr -i hazer [ ] بحر خزرHazar Denizi. [ ]
bahr -i kulzum [ ] بحر قلزمKızıldeniz. [ ]
bahr -i muhît-i atlasî [ ] بحر محيط اطلسیAtlas Okyanusu. [ ]
bahr -i muhît-i kebîr [ ] بحر محيط کبيرBüyük Okyanus. [ ]
bahr -i mutavassıt [ ] بحر متوسطAkdeniz. [ ]
bahs (A.) [ 1 [ بحث.konu. seafoodplus.infoışma. [ ]
bahs edilmek ele alınmak, söz edilmek.
bahs etmek ele almak, söz etmek.
bahş (F.) [ ] بخشbağışlayan. [ ]
bahş edilmek seafoodplus.infoğışlanmak. seafoodplus.infoek.
bahş etmek seafoodplus.infoğışlamak. seafoodplus.info
bahşâyiş (F.) [ 1 [ بخشایش.bağışlama. seafoodplus.infoğış, ihsan. [
bahşiş (F.) [ 1 [ بخشش.bağış. seafoodplus.infoşiş. [ .
baht (F.) [ ] بختtalih. [ ]
bahtiyârî (F.) [ ] بختياریbahtiyarlık. [ ]
bâhûr (A.) [ ] باخورaşırı sıcak. [ ]
bâhusus (F.-A.) [ ] باخصوصhele hele, özellikle. [ ]
baîd (A.) [ ] بعيدuzak. [ ]
bâis (A.) [ ] باعثyol açan, sebep olan. [ ]
bâis olmak yol açmak, sebep olmak.
bâjurnal (F.-Fr.) [ ] باژورنالtutanak ile. [ ]
bâk (F.) [ ] باکkorku. [ ]
bakâyâ (A.) [ ] بقایاgeriye kalanlar. [ ]
bakıyye (A.) [ ] بقيهgeriye kalan, bakiye. [ ]
bâkî (A.) [ 1 [ باقی.kalıcı, ölümsüz. seafoodplus.info, geri kalan. [
bâkir (A.) [ ] باکرel sürülmemiş. [ ]
bâkire (A.) [ ] باکرهkızoğlan kız. [ ]
bâl (F.) [ ] بالkanat. [ ]
bâlâ (F.) [ 1 [ باال.yukarı, üst. seafoodplus.info [ ]
bâlâbülend (F.) [ ] باالبلندuzun boylu. [ ]
bâlâhâne (F.) [ ] باالخانهtavan arası, çatı. [ ]
bâlâpervaz (F.) [ ] باالپروازyükseklerden uçan. [ ]
bâliğ (A.) [ 1 [ بالغ.erişkin. seafoodplus.info, varan. [ ]
bâliğ olmak seafoodplus.infoşkin olmak. seafoodplus.info, ulaşmak, varmak
bâlîn (F.) [ 1 [ بالين.başucu. seafoodplus.infoık. [ ]
bâliş (F.) [ ] بالشyastık. [ ]
bâm (F.) [ ] بامdam, çatı. [ ]
bâmazbata (F.-A.) [ ] بامضبطهtutanak ile. [ ]
bâmdâd (F.) [ ] بامدادsabah, sabahleyin. [ ]
bâmukâvele (F.-A.) [ ] بامقاولهsözleşme ile,
sözleşmeli. [ ]
bâng (F.) [ 1 [ بانگ.ses. seafoodplus.infoırış. [ ]
bânû (F.) [ 1 [ بانو.bayan. 2.büyük hanım. [ ]
bâr (F.) [ 1 [ بار.yük. seafoodplus.info, kez. seafoodplus.infoı. seafoodplus.info
seafoodplus.infoğdıran. [ ]
bâr vermek meyva vermek.
bârân (F.) [ ] بارانyağmur. [ ]
bârapor (F.-Fr.) [ ] باراپورrapor ile birlikte, raporlu. [ ]
bârber (F.) [ ] باربرhamal. [ ]
bâre (F.) [ 1 [ باره.defa. seafoodplus.info [ ]
bârgâh (F.) [ 1 [ بارگاه.yüksek huzur, padişah huzuru.
seafoodplus.infoğ. [ ]
bârgîr (F.) [ ] بارگيرbeygir. [ ]
bârî (F.) [ ] باریhiç olmazsa, en azından. [ ]
bârid (A.) [ ] باردsoğuk. [ ]
bârîk (F.) [ ] باریکince. [ ]
bârika (A.) [ ] بارقهşimşek. [ ]
bâriz (A.) [ ] بارزbelirgin. [ ]
bârû (F.) [ ] باروburç, hisar burcu. [ ]
bârver (F.) [ 1 [ بارور.verimli. seafoodplus.infoı. [ ]
basar (A.) [ 1 [ بصر.görme. 2.görme yetisi. [ ]
basîret (A.) [ ] بصيرتgörüş, ileriyi görme gücü. [ ]
basît (A.) [ 1 [ بسيط.sade. seafoodplus.info [ ]
bast (A.) [ ] بسطyayma. [ ]
batâet (A.) [ ] بطائتağırlık, yavaşlık. [ ]
bâtakrîr (F.-A.) [ ] باتقریرrapor halinde. [ ]
bâtıl (A.) [ 1 [ باطل.hükümsüz. seafoodplus.infoş. [ ]
batın (A.) [ 1 [ بطن.karın. seafoodplus.infoşak, nesil. [ ]
bâtınen (A.) [ ] باطناişin iç yüzünde. [ ]
batî (A.) [ ] بطیağır, yavaş. [ ]
batn (A.) [ 1 [ بطن.karın. seafoodplus.infoşak, nesil. [ ]
batt (A.) [ ] بطkaz. [ ]
battal (A.) [ 1 [ بطال.yiğit. 2.köhnemiş. seafoodplus.info [ ]
bâvekar (F.-A.) [ ] باوقارağırbaşlı. [ ]
bâyi (A.) [ ] بایعsatıcı. [ ]
bayrakdâr (A.-F.) [ ] بيدقدارbayraktar, sancaktar. [ ]
baytâr (A.) [ ] بيطارveteriner. [ ]
bâz (F.) [ 1 [ باز.tekrar. 2.açık. seafoodplus.infoğan. [ ]
bazargâh (F.) [ ] بازارگاهpazar yeri. [ ]
bazen (A.) [ ] بعضاkimi zaman [ ]
bazı (A.) [ ] بعضkimi. [ ]
bâzî (F.) [ ] بازیoyun. [ ]
bâzîçe (F.) [ ] بازیچهoyuncak. [ ]
bâzû (F.) [ 1 [ بازو.kol. 2.güç. [ ]
be’s (A.) [ ] بأسzarar, kötü yan. [ ]
bebr (F.) [ ] ببرkaplan. [ ]
becâ (F.) [ ] بجاyerinde. [ ]
becâyiş (F.) [ ] بجایشyer değişimi. [ ]
beççe (F.) [ 1 [ بچه.çocuk. seafoodplus.info [ ]
bed (F.) [ ] بدkötü. [ ]
bed’ etmek başlamak.
bedahd (F.-A.) [ ] بدعهدsözünde durmayan. [ ]
bedâheten (A.) [ ] بداهةdüşünmeden. [ ]
bedahlâk (F.-A.) [ ] بداخالقahlaksız. [ ]
bedâvâz (F.) [ ] بدآوازkötü sesli. [ ]
bedâvet (A.) [ 1 [ بداوت.göçebelik. seafoodplus.infoîlik. [ ]
bedâyi’ (A.) [ ] بدایعyeni ve güzel şeyler. [ ]
bedbaht (F.) [ ] بدبختtahilsiz. [ ]
bedbaht etmek mutsuz etmek.
bedbîn (F.) [ ] بدبينkötümser, karamsar. [ ]
bedbû (F.) [ ] بدبوkötü kokulu. [ ]
bedcins (F.-A.) [ ] بدجنسkötü cinsli, cinsi bozuk. [ ]
bedçeşm (F.) [ ] بدچشمkötü gözlü. [ ]
beddil (F.) [ ] بددلödlek. [ ]
bedduâ (F.-A.) [ ] بددعاilenç. [ ]
bedelât (A.) [ ] بدالتbedeller. [ ]
bedendîş (F.) [ ] بداندیشkötü düşünceli. [ ]
bedenen (A.) [ ] بدناvücutça. [ ]
bedestân (F.) [ ] بزستانbedesten. [ ]
bedevî (A.) [ ] بدویçöl arabı. [ ]
bedeviyyet (A.) [ 1 [ بدویت.göçebelik. seafoodplus.infoîlik. [ ]
bedfercâm (F.) [ ] بدفرجامkötü sonlu. [ ]
bedgû (F.) [ ] بدگوdedikoducu. [ ]
bedgüher (F.) [ ] بدگهرkalbi bozuk, mayası bozuk. [ ]
bedhâh (F.) [ ] بدخواهbirinin kötülüğünü isteyen, kötü
niyetli. [ ]
bedhû (F.) [ ] بدخوhuysuz, kötü huylu. [ ]
bedî’ (A.) [ ] بدیعgüzel, yepyeni. [ ]
bedîa (A.) [ ] بدیعهyepyeni şey. [ ]
bedîhe (A.) [ ] بدیههdüşünmeden. [ ]
bedîhî (A.) [ ] بدیهیkuşkusuz. [ ]
bedkâr (F.) [ ] بدکارkötü hareketli. [ ]
bedlikâ (F.-A.) [ ] بدلقاçirkin. [ ]
bedmâye (F.) [ ] بدمایهmayası bozuk. [ ]
bedmest (F.) [ ] بدمستiçip içip dağıtan. [ ]
bedmestî (F.) [ ] بدمستیiçip içip dağıtma. [ ]
bedmestlik (F.-T.) [ed+mes] içip içip dağıtma.
bedmestlik etmek içip için dağıtmak.
bedmihr (F.) [ ] بدمهرsevgisiz. [ ]
bednâm (F.) [ ] بدنامadı kötüye çıkmış. [ ]
bednigâh (F.) [ ] بدنگاهkötü gözlü, kötü bakışlı. [ ]
bednihâd (F.) [ ] بدنهادkötü yaratılışlı, soysuz. [ ]
bedr (A.) [ ] بدرdolunay. [ ]
bedre (A.) [ ] بدرهpara kesesi. [ ]
bedreftâr (F.) [ ] بدرفتارkötü davranışlı. [ ]
bedreka (F.) [ 1 [ بدرقه.uğurlama, yolcu etme.
2.kılavuz. [ ]
bedrûd (F.) [ ] بدرودveda. [ ]
bedsigâl (F.) [ ] بدسگالkötü düşünceli. [ ]
bedsîret (F.-A.) [ ] بدسيرتahlaksız. [ ]
bedsirişt (F.) [ ] بدسرشتkötü yaratılışlı, mayası bozuk. [ ]
bedter (F.) [ ] بدترdaha kötü, beter. [ ]
bedtıynet (F.-A.) [ ] بدطينتtıynetsiz, karaktersiz. [ ]
bedzebân (F.) [ ] بدزبانağzı bozuk. [ ]
bedzehre (F.) [ ] بدزهرهödlek. [ ]
begâyet (F.-A.) [ ] بغایتçok, son derece. [ ]
behâ (F.) [ ] بهاdeğer, kıymet. [ ]
behbûd (F.) [ ] بهبودsağlık. [ ]
behcet (A.) [ 1 [ بهجت.sevinç. 2.güzellik. [ ]
behem (F.) [ ] بهمbirlikte, beraber. [ ]
behemehâl (F.-A.) [ ] بهه حالher halükârda, mutlaka,
ne olursa olsun. [ ]
beher (F.) [ ] بهرher, her biri. [ ]
behic (A.) [ ] بهيجgüleryüzlü. [ ]
behîmî (A.) [ ] بهيمیhayvanî. [ ]
behîmiyyet (A.) [ ] بهيميتhayvanlık. [ ]
behişt (F.) [ ] بهشتcennet. [ ]
behiştî (F.) [ ] بهشتیcennetlik. [ ]
behiyye (A.) [ ] بهيهgüzel. [ ]
behmân (F.) [ ] بهمانfalan, filan. [ ]
behre (F.) [ ] بهرهnasip. [ ]
behremend (F.) [ 1 [ بهرمند.hisse sahibi. seafoodplus.infoanan. [ ]
beht (A.) [ ] بهتşaşkınlık. [ ]
behte uğramak şaşakalmak, şaşkınlığından donakalmak.
bekâ (A.) [ ] بقاkalıcılık. [ ]
bekâm (F.) [ ] بکامmuradına ermiş. [ ]
bekâm olmak muradına ermek.
bekâya (A.) [ ] بقایاgeriye kalanlar; kalıntılar. [ ]
bekrî (A.) [ ] بکریiçki düşkünü. [ ]
beksimat (F.) [ ] بکسماتpeksimet. [ ]
bel (A.) [ ] بلbelki. [ ]
bel’ (A.) [ 1 [ بلع.yutma. seafoodplus.infoa. [ ]
bel’ edilmek yutulmak.
bel’ etmek yutmak.
belâ (A.) [ ] بالfelaket, musibet. [ ]
belâ (A.) [ ] بلیevet. [ ]
belâdet (A.) [ ] بالدتdangalaklık. [ ]
belâdîde (A.-F.) [ ] بالدیدهbelaya uğramış. [ ]
belâgat (A.) [ ] بالغتkusursuz söz söyleme [ ]
belâhet (A.) [ ] بالهتeblehlik. [ ]
belâyâ (A.) [ ] بالیاbelalar. [ ]
belde (A.) [ 1 [ بلده.kent. seafoodplus.info, memleket. [ ]
beled (A.) [ 1 [ بلد.kent. seafoodplus.infoet. [ ]
beledî (A.) [ ] بلدیkentli. [ ]
belediyye (A.) [ ] بلدیهbelediye. [ ]
belî (A.) [ ] بلیevet. [ ]
belîğ (A.) [ 1 [ بليغ.fasih konuşan. seafoodplus.info, düzgün. [ .
beliyyât (A.) [ ] بلياتbelalar. [ ]
belki (F.-A.) [ ] بلکهolabilir, belki. [ ]
belût (A.) [ 1 [ بلوط.pelit, palamut. seafoodplus.infoşe. [ ]
benâdir (A.<F.) [ ] بنادرlimanlar. [ ]
benâm (F.) [ 1 [ بنام.ünlü. seafoodplus.infoında. [ ]
benân (A.) [ 1 [ بنان.parmaklar. seafoodplus.info uçları. [ ]
benât (A.) [ ] بناتkızlar. [ ]
bend (F.) [ 1 [ بند.bağ. seafoodplus.info seafoodplus.infoğum. seafoodplus.info,
fıkra. seafoodplus.info, su bendi. [ ]
bend olmak bağlanmak.
bende (F.) [ 1 [ بنده.kul. 2.köle. [ ]
bendegân (F.) [ 1 [ بندگان.kullar. 2.köleler. [ ]
bendegî (F.) [ 1 [ بندگی.kulluk. 2.kölelik. [ ]
bendehâne (F.) [ ] بنده خانهbenim evim. [ ]
bender (F.) [ ] بندرliman. [ ]
bendergâh (F.) [ ] بندرگاهrıhtım. [ ]
bendezâde (F.) [ 1 [ بنده زاده.köle çocuğu. seafoodplus.info
çocuğum. [ ]
benefşe (F.) [ ] بنفشهmenekşe. [ ]
benefşî (F.) [ ] بنفشیmor. [ ]
beng (F.) [ ] بنگesrar. [ ]
bengî (F.) [ ] بنگیesrarkeş. [ ]
benî (A.) [ ] بنیoğullar. [ ]
benîâdem [ ] بنی آدمinsanlar, Adem oğulları. [ ]
benîisrâîl ı [ ] بنی اسرائيلİsrailoğulları. [ ]
bennâ (A.) [ ] بناءyapı ustası. [ ]
benû (A.) [ ] بنوoğullar. [ ]
ber (F.) [ 1 [ بر.üzeri. 2.üzere. 3.göğüs. seafoodplus.info [ ]
berâ’et (A.) [ ] برائتaklanma. [ ]
berâ’et etmek aklanmak.
berâber (F.) [ 1 [ برابر.birlikte. 2.eşit. [ ]
berâberî (F.) [ 1 [ برابری.birliktelik. 2.eşitlik. [ ]
berâhîn (A.) [ ] براهينdeliller, kanıtlar. [ ]
berâyı (F.) [ ] برایiçin. [ ]
berâyı malûmât [ ] برای معلوماتbilgi edinmek için, bilgi
vermek için, bilgi sahibi olmak için. [ ]
berbâd (F.) [ 1 [ برباد.mahvolmuş. 2.kötü, pis, berbat. [ ]
bercâ (F.) [ ] برجاyerinde, uygun. [ ]
berceste (F.) [ ] برجستهseçkin, seçme. [ ]
berd (A.) [ ] بردsoğuk. [ ]
berde (F.) [ ] بردهköle. [ ]
berdevâm (F.-A.) [ ] بردوامsürekli, devam eden. [ ]
berdülacuz (A.) [ ] بردالعجوزkocakarı soğuğu. [ ]
bere (F.) [ ] برهkuzu. [ ]
berehne (F.) [ ] برهنهçıplak. [ ]
berekât (A.) [ ] برکاتbereketler. [ ]
bereket (A.) [ 1 [ برکت.bolluk. 2.uğur. [ ]
berevât (A.) [ ] برواتberatlar. [ ]
berf (F.) [ ] برفkar. [ ]
berfîn (F.) [ ] برفينkarlı. [ ]
berg (F.) [ ] برگyaprak. [ ]
bergüzâr (F.) [ ] برگذارhatıra, hediye, yadigâr. [ ]
berhâne (F.) [ ] برخانهharap vaziyetteki ev. [ ]
berhayât (F.-A.) [ ] برحياتhayatta olan, sağ. [ ]
berhayât bulunmak yaşamak, hayatta olmak.
berhürdâr (F.) [ ] برخوردارmutlu, muradına ermiş. [ ]
berî (A.) [ ] بریarınmış, temiz, uzak. [ ]
berîd (A.) [ 1 [ برید.ulak. seafoodplus.infoı. [ ]
berîn (F.) [ ] برینyüksek, yüce. [ ]
berk (A.) [ ] برقşimşek. [ ]
berkarâr (F.-A.) [ ] برقرارyerinde duran, karar eden. [ ]
berkarâr olmak devam etmek, kalmak.
berkemâl (F.-A.) [ ] بزکمالen iyi şekilde, mükemmel. [ ]
bermâh (F.) [ ] برماهmatkap, burgu. [ ]
bermu’tâd (F.-A.) [ ] برمعتادalışıldığı gibi, mutâd
olduğu üzere. [ ]
bermûcib-i (F.-A.) [ ] برموجبuyarınca, gereğince. [ ]
bernâ (F.) [ ] برناgenç. [ ]
berpâ (F.) [ ] برپاayakta. [ ]
berr (A.) [ 1 [ بر.toprak. seafoodplus.info 3.kıta. [ ]
berrak (A.) [ ] براقduru. [ ]
berren (A.) [ ] براkara yolu ile. [ ]
berrî (A.) [ ] بریkara ile ilgili. [ ]
bersâbık (F.-A.) [ ] برسابقeskiden olduğu gibi. [ ]
bertaraf (F.-A.) [ 1 [ برطرف.bir yana. seafoodplus.infolmiş. [ ]
bertaraf etmek gidermek.-bertaraf olmak giderilmek.
berter (F.) [ ] برترdaha üstün. [ ]
berterîn (F.) [ ] برترینen üstün. [ ]
bervech-i (F.-A.) [ ] بروجهgibi. [ ]
berzah (A.) [ 1 [ برزخ.cehennem. seafoodplus.info, kara uzantısı.
seafoodplus.info, dert. [ ]
berzger (F.) [ ] برزگرçiftçi. [ ]
bes (F.) [ 1 [ بس.yeterli. 2.çok. [ ]
besâ (F.) [ ] بساnice. [ ]
besâtîn (A.) [ ] بساتينbahçeler. [ ]
besend (F.) [ ] بسندyeterli. [ ]
besende (F.) [ ] بسندهyeterli. [ ]
beserüçeşm (F.) [ ] بسر و چشمbaşüstüne, başım
gözüm üstüne. [ ]
besî (F.) [ ] بسیbirçok. [ ]
besîm (A.) [ ] بسيمgüleç. [ ]
beste (F.) [ 1 [ بسته.kapalı. seafoodplus.info [ ]
bestekâr (F.) [ ] بسته کارbesteci. [ ]
bestenigâr (F.) [ ] بسته نگارTürk mûsikîsinde bir
makam adı. [ ]
beşâret (A.) [ ] بشارتmüjde. [ ]
beşer (A.) [ 1 [ بشر.insan. seafoodplus.infoık. [ ]
beşere (A.) [ ] بشرهderi, dış deri. [ ]
beşerî (A.) [ ] بشریinsanlıkla ilgili, insanî. [ ]
beşeriyyât (A.) [ ] بشریاتantropoloji. [ ]
beşeriyyet (A.) [ ] بشریتinsanlık. [ ]
beşîr (A.) [ ] بشيرmüjdeci. [ ]
beşûş (A.) [ ] بشوشgüleç. [ ]
beşûşâne (A.-F.) [ ] بشوشانهgüleryüzle. [ ]
betâet (A.) [ ] بطائتağırlık, yavaşlık. [ ]
beter (F.) [ ] بدترdaha kötü, beter, şiddetli. [ ]
bevl (A.) [ 1 [ بول.idrar. 2.işeme. [ ]
bevlî (A.) [ ] بولیidrar ile ilgili. [ ]
bevliyye (A.) [ ] بوليهüroloji. [ ]
bevvâb (A.) [ ] بوابkapıcı. [ ]
bevvâbîn (A.) [ ] بوابينkapıcılar. [ ]
bey’ (A.) [ ] بيعsatış. [ ]
beyâbân (F.) [ ] بيابانçöl. [ ]
beyân (A.) [ ] بيانaçıklama, ifade etme, dile getirme. [ ]
beyân edilmek açıklanmak, dile getirilmek.;beyân etmek açıklamak, dile getirmek.
beyânât (A.) [ ] بياناتaçıklamalar, demeç. [ ]
beyânnâme (A.-F.) [ ] بيان نامهbildirge. [ ]
beyâz (A.) [ ] بياضak, beyaz. [ ]
beyhûde (F.) [ ] بيهودهboş, boşuna. [ ]
beyn (A.) [ ] بينara, orta. [ ]
beynelmilel (A.) [ ] بين المللuluslararası. [ ]
beyn-i (A.-F.) [ ] بينarasında, ortasında. [ ]
beynülmilel (A.) [ ] بين المللuluslararası. [ ]
beyt (A.) [ 1 [ بيت.ev. seafoodplus.info seafoodplus.info [ ]
beytâr (A.) [ ] بيطارveteriner. [ ]
beytullah (A.) [ ] بيت اهللKâbe. [ ]
beytûtet (A.) [ ] بيتوتتgeceleme. [ ]
beytülmal (A.) [ ] بيت المالhazine, maliye hazinesi. [ ]
beyzâ (A.) [ ] بيضاbembeyaz, çok beyaz. [ ]
beyze (A.) [ 1 [ بيضه.yumurta. seafoodplus.info [ ]
beyzî (A.) [ ] بيضیoval. [ ]
beze (F.) [ 1 [ بزه.günah. seafoodplus.infoç. [ ]
bezekâr (F.) [ 1 [ بزه کار.günahkar. seafoodplus.infoçlu. [ ]
bezir (A.) [ ] بذرtohum. [ ]
bezirgân (F.) [ ] بازرگانtüccar. [ ]
bezistân (A.-F.) [ ] بزستانbedesten. [ ]
bezle (A.) [ ] بذلهşaka, latife. [ ]
bezlegû (A.-F.) [ ] بذله گوşakacı. [ ]
bezm (F.) [ 1 [ بزم.eğlence meclisi. 2.içki meclisi. [ ]
bezmgâh (F.) [ ] بزمگاهeğlence yeri, eğlence meclisi. [ ]
bezzaz (A.) [ ] بزبزmanifaturacı, kumaşçı. [ ]
bi’r (A.) [ ] بئرkuyu. [ ]
bi’set (A.) [ ] بئثتgönderiliş, Hz. Muhammed’in
peygamber olarak gönderilişi. [ ]
bîaman (F.) [ ] بی امانamansız. [ ]
bîâr (F.-A.) [ ] بی عارarsız. [ ]
bîbahâ (F.) [ ] بی بهاçok değerli, paha biçilmez. [ ]
bîbedel (F.-A.) [ ] بی بدلeşsiz, benzersiz. [ ]
bîbehre (F.) [ ] بی بهرهnasipsiz. [ ]
bîcâ (F.) [ ] بيجاyersiz. [ ]
bîcan (F.) [ ] بی جانcansız. [ ]
bîçâre (F.) [ 1 [ بيچاره.çaresiz. seafoodplus.infoı. [ ]
bîçâregân (F.) [ 1 [ بيچارگان.çaresizler. seafoodplus.infoılar. [ ]
bîçunuçirâ (F.) [ 1 [ بی چون و چرا.sorgusuz sualsiz.
seafoodplus.infoı. [ ]
bîd (F.) [ ] بيدsöğüt. [ ]
bid’at (A.) [ 1 [ بدعت.sonradan ortaya çıkma. seafoodplus.info
yeni getirilmiş şey. [ ]
bîdâd (F.) [ ] بيدادzulüm. [ ]
bîdâdger (F.) [ ] بيدادگرzalim. [ ]
bîdâr (F.) [ ] بيدارuyanık. [ ]
bîdârbaht (F.) [ ] بيداربختtalihli. [ ]
bidâyet (A.) [ ] بدایتbaşlangıç.-bidâyette (A.-T.) [d]
başlangıçta. [ ]
bîd-i mecnûn [ ] بيد مجنونsalkımsöğüt. [ ]
bîdil (F.) [ ] بيدلaşık. [ ]
bîdin (F.-A.) [ ] بی دینdinsiz. [ ]
bîedeb (F.-A.) [ ] بی ادبterbiyesiz, edepsiz. [ ]
bîeman (F.) [ ] بی امانamansız. [ ]
bîendişe (F.) [ ] بی اندیشهdüşünmeyen, umursamayan. [ ]
bîgâne (F.) [ ] بيگانهyabancı. [ ]
bîgüman (F.) [ ] بی گمانkuşkusuz. [ ]
bîgünah (F.) [ 1 [ بی گناه.günahsız. seafoodplus.infoçsuz. [ ]
bîh (F.) [ ] بيخkök. [ ]
bîhaber (F.-A.) [ ] بی خبرhabersiz. [ ]
bîhadd (F.-A.) [ ] بی حدsınırsız. [ ]
bihakkın (A.) [ ] بحقhakkıyla, hak ederek. [ ]
bihamdillah (A.) [ ] بحمداهللAllah’a şükürler olsun. [ ]
bihâr (A.) [ ] بحارdenizler. [ ]
bîhareket (F.-A.) [ ] بی حرکتhareketsiz. [ ]
bîhâsıl (F.-A.) [ ] بی حاصلsonuçsuz. [ ]
bîhayâ (F.-A.) [ ] بی حياutanmaz, hayasız. [ ]
bîhayat (F.-A.) [ ] بی حياتcansız, yaşamayan. [ ]
bihâzelemr (A.) [ ] بهذا االمرbuna göre, bu durumda,
böylelikle. [ ]
bihbûd (F.) [ ] بهبودsağlık. [ ]
bîhemtâ (F.) [ ] بی همتاbenzersiz. [ ]
bîhesâb (F.-A.) [ ] بی حسابhesapsız, sonsuz. [ ]
bîhiss (F.-A.) [ ] بی حسhissiz, duygusuz. [ ]
bihişt (F.) [ ] بهشتcennet. [ ]
bîhod (F.) [ 1 [ بيخود.baygın. seafoodplus.infoe olmama,
kendinden geçme. [ ]
bihter (F.) [ ] بهترdaha iyi. [ ]
bîhude (F.) [ ] بيهدهboşuna, beyhude. [ ]
bîinsâf (F.-A.) [ ] بی انصافinsafsız. [ ]
bîkâr (F.) [ 1 [ بيکار.işsiz. seafoodplus.info [ ]
bîkarâr (F.-A.) [ ] بی قرارkararsız. [ ]
bikr (A.) [ 1 [ بکر.el sürülmemiş. seafoodplus.infoi, orijinal. [ ]
bîl (F.) [ ] بيلbel. [ ]
bilâd (A.) [ 1 [ بالد.beldeler. seafoodplus.infoetler. [ ]
bilâfâsıla (A.) [ ] بالفاصلهaralıksız, kesintisiz. [ ]
bilâhareket (A.) [ ] بالحرکتhareketsiz, hareket
etmeden. [ ]
bilâhere (A.) [ 1 [ باآلخره.sonradan. seafoodplus.infoa,
nihayet. [ ]
bilâinkıtâ (A.) [ ] بالانقطاعkesintisiz, aralıksız. [ ]
bilâkayt (A.) [ ] بالقيدkayıtsız şartsız, kesin. [ ]
bilakis (A.) [ ] بالعکسaksine, tersine. [ ]
bilâmâni’a (A.) [ ] بالمانعهengelsiz [ ]
bilâmazeret (A.) [ ] بالمعذرتmazeretsiz, özür
bildirmeksizin. [ ]
bilâmerhamet (A.) [ ] بالمرحمتacımasızca. [ ]
bilâmühlet (A.) [ ] بالمهلتzaman tanımadan, süre
vermeden. [ ]
bilâpervâ (A.-F.) [ ] بالپرواkorkusuzca. [ ]
bilâşikâyet (A.) [ ] بالشکایتşikayet etmeden. [ ]
bilâte’ehhür (A.) [ ] بالتأخرgecikmeden. [ ]
bilâtefrik (A.) [ ] بالتفریقhiçbir ayırım gözetmeksizin. [ ]
bilâtehlike (A.) [ ] بالتهلکهtehlikesizce. [ ]
bilâteminat (A.) [ ] بالتأميناتgüvencesiz, teminatsız. [ ]
bilâücret (A.) [ ] بالأجرتparasız, ücretsiz. [ ]
bilcümle (A.) [ ] بالجملهtümüyle. [ ]
bilfarz (A.) [ ] بالفرضdiyelim ki. [ ]
bilfiil (A.) [ ] بالفعلgerçekten, yaparak, katılarak,
bizzat. [ ]
bilhassa (A.) [ ] بالخاصهözellikle, hele hele. [ ]
biliktizâ (A.) [ ] باالقتضاgerektiğinden. [ ]
bililtizâm (A.) [ ] بااللتزامbilerek, bile bile. [ ]
bilistifade (A.) [ ] باالستفادهyararlanarak, istifade
ederek. [ ]
bilistihsâl (A.) [ ] باالستحصالalarak, elde ederek. [ ]
biliştirâk (A.) [ ] باالشتراکkatılarak. [ ]
billûr (A.) [ ] بلورkristal. [ ]
bilmecbûriye (A.) [ ] بالمجبئریهzorunlu olarak,
mecburen. [ ]
bilmukabele (A.) [ ] بالمقابلهkarşılığında, aynen,
mukabele ederek, mukâbil olarak. [ ]
bilmünâsebe (A.) [ ] بالمناسبهbir münasebetle, sırası
geldiğinde. [ ]
bilmünâvebe (A.) [ ] بالمناوبهdönüşümlü. [ ]
bilmüzakere (A.) [ ] بالمذاکرهgörüşülerek. [ ]
bilumum (A.) [ ] بالعمومtüm, bütün. [ ]
bilvâsıta (A.) [ ] بالواسطهdolaylı olarak. [ ]
bîm (F.) [ ] بيمkorku. [ ]
bîma’nâ (F.-A.) [ ] بی معنیanlamsız. [ ]
bîmâr (F.) [ ] بيمارhasta. [ ]
bîmârân (F.) [ ] بيمارانhastalar. [ ]
bîmecâl (F.-A.) [ ] بی مجالtakatsiz, dermansız. [ ]
bîmekân (F.-A.) [ 1 [ بی مکان.yersiz. seafoodplus.info [ ]
bîmerhamet (F.-A.) [ ] بی مرحمتacımasız. [ ]
bîmeze (F.) [ ] بی مزهlezzetsiz, tatsız. [ ]
bîmihr (F.) [ ] بی مهرsevgisiz, şefkatsiz. [ ]
bîmisâl (F.-A.) [ ] بی مثالbenzersiz. [ ]
bîmuhâbâ (F.-A.) [ ] بی محاباçekinmeden. [ ]
bîmübâlât (F.-A.) [ ] بی مباالتkayıtsız, umursamaz. [ ]
bîmürüvvet (F.-A.) [ ] بی مروتmürüvvetsiz. [ ]
bin (A.) [ ] بنoğul. [ ]
binâ (A.) [ ] بناءyapı. [ ]
bînâ (F.) [ ] بيناgören, iyi gören. [ ]
binâberin (A.-F.) [ ] بنابرینbundan dolayı, buna
dayanarak. [ ]
binâen (A.) [ ] بناءdayanarak, göre. [ ]
binâenaleyh (A.) [ ] بناء عليهbu yüzden, bundan dolayı. [ ]
bînâm (F.) [ ] بينامadsız, tanınmamış. [ ]
bînamaz (F.) [ ] بی نمازbeynamaz. [ ]
bînasîb (F.-A.) [ ] بی نصيبnasipsiz, kısmetsiz. [ ]
bînazîr (F.-A.) [ ] بی نظيرbenzersiz. [ ]
bînemek (F.) [ ] بی نمکtuzsuz. [ ]
bînevâ (F.) [ 1 [ بينوا.zavallı. seafoodplus.info [ ]
bînî (F.) [ ] بينیburun. [ ]
bînihaye (F.-A.) [ ] بی نهایهsonsuz, bitmez tükenmez. [ ]
binnetice (A.) [ ] بالنتيجهsonuçta, sonuç olarak. [ ]
binnisbe (A.) [ ] بالنسبهbir dereceye kadar, nispeten. [ ]
bint (A.) [ ] بنتkız. [ ]
bîpâyân (F.) [ ] بی پایانsonsuz. [ ]
bîpervâ (F.) [ 1 [ بی پروا.korkusuz. 2.çekinmeden. [ ]
bir gûna (T.-F.) [ ] hiçbir, herhangi bir.
bir nevi (T.-A.) [ ] adeta, bir bakıma.
birâder (F.) [ ] برادرerkek kardeş. [ ]
bîrahm (F.-A.) [ ] بی رحمmerhametsiz, acımasız. [ ]
bîrayb (F.-A.) [ ] بی ریبkuşkusuz. [ ]
birinc (F.) [ ] برنجpirinç. [ ]
birişte (F.) [ ] برشتهkavrulmuş. [ ]
bîrûn (F.) [ 1 [ بيرون.dış. 2.dışarı. [ ]
biryân (F.) [ ] بریانkebap. [ ]
bisât (A.) [ ] بساطyaygı. [ ]
bîsebat (F.-A.) [ ] بی ثباتdayanıksız. [ ]
bîsebeb (F.-A.) [ ] بی سببdayanıksız. [ ]
bîser (F.) [ ] بی سرbaşsız. [ ]
bîst (F.) [ ] بيستyirmi. [ ]
bister (F.) [ ] بسترyatak. [ ]
bîsûd (F.) [ ] بی سودyararsız. [ ]
bisyâr (F.) [ ] بسيارçok. [ ]
bîşe (F.) [ ] بيشهorman. [ ]
bîşerm (F.) [ ] بی شرمorman. [ ]
bîşuur (F.-A.) [ ] بی شعورbilinçsiz. [ ]
bîşübhe (F.-A.) [ ] بی شبههkuşkusuz, şüphesiz. [ ]
bîşümâr (F.) [ ] بی شمارsayısız. [ ]
bîtâb (F.-A.) [ ] بيتابyorgun, takatsiz. [ ]
bîtâb kalmak bitkin düşmek.
bîtâbane (F.) [ ] بيتابانهbitkince. [ ]
bitamâmihâ (A.) [ ] بتمامهاtümüyle, tamamen. [ ]
bîtaraf (F.-A.) [ ] بی طرفtarafsız. [ ]
bîtarafâne (F.-A.) [ ] بی طرفانهtarafsızca, yan
tutmadan. [ ]
bittab’ (A.) [ ] بالطبعdoğal olarak. [ ]
bittafsîl (A.) [ ] بالتفصيلayrıntılı olarak, uzun uzadıya. [ ]
bittamâm (A.) [ ] بالتمامtümüyle. [ ]
bîve (F.) [ ] بيوهdul. [ ]
bîvefâ (F.-A.) [ ] بی وفاvefasız. [ ]
bîvezen (F.) [ ] بيوه زنdul kadın. [ ]
bîzâr (F.) [ ] بيزارbıkmış, usanmış. [ ]
bîzâr olmak bıkmak, usanmak.
bizâtihi (A.) [ ] بذاتهkendiliğinden. [ ]
bizzarûre (A.) [ ] بالضرورهzorunlu olarak. [ ]
bostân (F.) [ ] بوستانbahçe. [ ]
bû (F.) [ ] بوkoku. [ ]
bu’d (A.) [ 1 [ بعد.uzaklık. seafoodplus.info [ ]
bu’diyet (A.) [ ] بعدیتuzaklık, mesafe. [ ]
bûd (F.) [ ] بودvarlık. [ ]
buğrâ (F.) [ ] بغراturna. [ ]
buhalâ (A.) [ ] بخالcimriler. [ ]
buhâr (A.) [ ] بخارbuğu, buhar. [ ]
buhl (A.) [ ] بخلcimrilik. [ ]
buhrân (A.) [ ] بحرانbunalım, kriz. [ ]
buht (A.) [ ] بهتşaşkınlık. [ ]
buhûr (F.) [ ] بخورtütsü. [ ]
buhurdan (F.) [ ] بخوردانtütsülük, tütsü kabı. [ ]
buk’a (A.) [ 1[ بقعه.yer, diyar. 2.ülke. [ ]
buk’avî (A.) [ ] بقعویyerel. [ ]
bûm (F.) [ 1 [ بوم.yer. 2.ülke. [ ]
bûm (F.) [ ] بومbaykuş. [ ]
bûmehen (F.) [ ] بومهنdeprem. [ ]
bundan mâada (T.-A.) [dan+m] bundan başka, bunun yanısıra.
bûr (F.) [ ] بورkumral. [ ]
burc (A.) [ 1 [ برج.burç. 2.yıldız kümesi. [ ]
burhan (A.) [ ] برهانkanıt, delil. [ ]
bûriya (F.) [ ] بوریاhasır. [ ]
burûc (A.) [ ] بروجburçlar. [ ]
burûdet (A.) [ ] برودتsoğukluk. [ ]
bûs etmek öpmek.
bûse (F.) [ ] بوسهöpücük. [ ]
bûstân (F.) [ ] بوستانbahçe. [ ]
bûte (F.) [ 1 [ بوته.çalı çırpı. seafoodplus.info [ ]
bûtimar (F.) [ ] بوتيمارbalıkçıl, botimar. [ ]
butlân (A.) [ 1 [ بطالن.boşluk, anlamsızlık. seafoodplus.info [ ]
butûn (A.) [ 1 [ بطون.karınlar. seafoodplus.infoşaklar, nesiller. [ ]
bûy (F.) [ ] بویkoku. [ ]
bûydâr (F.) [ ] بویدارkokulu. [ ]
bûzîne (F.) [ ] بوزینهmaymun. [ ]
bühtân (A.) [ ] بهتانiftira. [ ]
bühtân etmek iftira etmek.
bükâ (A.) [ ] بکاءağlama. [ ]
bülaceb (A.) [ ] بوالعجبşaşılacak şey. [ ]
büldân (A.) [ ] بلدانbeldeler, diyarlar, ülkeler. [ ]
büleğâ (A.) [ ] بلغاءbelagat sahipleri. [ ]
bülend (F.) [ 1 [ بلند.yüksek. 2.yüce. [ .
bülendbâlâ (F.) [ ] بلندباالuzun boylu. [ ]
bülendpervâz (F.) [ 1 [ بلندپرواز.yükseklerden uçan.
2.şerefli. [ ]
bülheves (A.) [ ] بوالهوسmaymun iştahlı. [ ]
bülûğ (A.) [ ] بلوغerginlik. [ ]
bün (F.) [ 1 [ بن.kök. seafoodplus.info seafoodplus.info [ ]
bünyâd (F.) [ 1 [ بنياد.temel, kök. seafoodplus.infoı, bina. [ ]
bünye (A.) [ ] بنيهyapı. [ ]
bünyeviyat (A.) [ ] بنيویاتbünye ile ilgili bilim dalı,
morfoloji. [ ]
bürdbâr (F.) [ ] بردبارsabırlı. [ ]
bürde (A.) [ ] بردهhırka. [ ]
bürhân (A.) [ ] برهانkanıt. [ ]
bürîde (F.) [ ] بریدهkesik. [ ]
bürka (A.) [ ] برقعpeçe. [ ]
bürnâ (F.) [ ] برناgenç. [ ]
bürrân (F.) [ ] برانkeskin. [ ]
bürûdet (A.) [ ] برودتsoğukluk. [ ]
bürûz (A.) [ ] بروزortaya çıkma. [ ]
büstân (F.) [ ] بستانbahçe. [ ]
büşrâ (A.) [ ] بشراmüjde. [ ]
büt (F.) [ ] بتput. [ ]
büthâne (F.) [ ] بت خانهputhane. [ ]
bütperest (F.) [ ] بت پرستputperest, puta tapan. [ ]
bütûn (A.) [ 1 [ بطون.karınlar. seafoodplus.infoşaklar, nesiller. [ ]
büyût (A.) [ 1 [ بيوت.evler. seafoodplus.infoer. [ ]
büz (F.) [ ] بزkeçi. [ ]
büzdil (F.) [ ] بزدلödlek. [ ]
büzûr (A.) [ ] بذورtohumlar. [ ]
büzürg (F.) [ 1 [ بزرگ.büyük. seafoodplus.info [ ]
büzürgân (F.) [ 1 [ بزرگان.büyükler. seafoodplus.info [ ]
büzürgzâde (F.) [ ] بزرگ زادهseçkin kişinin çocuğu,
asilzade, kişizade. [ ]
OSMANLICA-TÜRKÇE SÖZLÜK
C
câ (F.) [ 1 [ جا.yer. seafoodplus.info seafoodplus.info [ ]
ca’l (A.) [ ] جعلyapma. [ ]
ca’lî (A.) [ 1 [ جعلی.yapma, uydurma. seafoodplus.info [ ]
câbecâ (F.) [ ] جابجاyer yer. [ ]
câbir (A.) [ ] جابرzorlayıcı. [ ]
câdde (A.) [ ] جادهana yol, cadde. [ ]
câdû (F.) [ 1 [ جادو.büyücü. seafoodplus.infoı. [ ]
câdûger (F.) [ ] جادوگرbüyücü. [ ]
câh (F.) [ ] جاهmakam, mevki. [ ]
câhid (A.) [ ] جاهدçalışıp çabalayan. [ ]
câhil (A.) [ ] جاهلbilgisiz. [ ]
câhilâne (A.-F.) [ ] جاهالنهcahilce. [ ]
câiz (A.) [ ] جائزuygun. [ ]
câize (A.) [ ] جائزهödül. [ ]
câlib (A.) [ ] جالبilginç, çekici. [ ]
câlib -i dikkat [ ] جالب دقتdikkat çekici. [ ]
câm (F.) [ 1 [ جام.kadeh. 2.şişe. seafoodplus.info [ ]
câme (F.) [ ] جامهgiysi. [ ]
câmedân (F.) [ ] جامه دانgardrop. [ ]
câmegî (F.) [ 1 [ جامگی.giysi parası. seafoodplus.infoçi. [ ]
câmekan (F.) [ ] جامکانhamamda soyunma odası. [ ]
câmekan (F.-A.) [ 1 [ جامکان.camlı bölme. seafoodplus.info [ ]
câmeşûy (F.) [ ] جامه شویçamaşırcı. [ ]
câmi’ (A.) [ 1 [ جامع.toplayan. seafoodplus.info [ ]
câmia (A.) [ ] جامعهtopluluk. [ ]
câmid (A.) [ 1 [ جامد.cansız. seafoodplus.info [ ]
câmûs (A.) [ ] جاموسmanda, camız. [ ]
cân (F.) [ 1 [ جان.ruh. seafoodplus.info seafoodplus.infoi. [ ]
cânâ (F.) [ ] جاناsevgilim, ey sevgili. [ ]
cânân (F.) [ ] جانانsevgili. [ ]
cânâne (F.) [ ] جانانهsevgili. [ ]
cânbâz (F.) [ 1 [ جانباز.canını hiçe sayan. seafoodplus.info
seafoodplus.info [ ]
cândâr (F.) [ 1 [ جاندار.canlı. seafoodplus.infocu. [ ]
canefşân (F.) [ ] جان افشانcanını hiçe sayan, fedai. [ ]
cânefzâ (F.) [ ] جان افزاcana can katan. [ ]
cânfersâ (F.) [ ] جان فرساömür törpüsü, yürek tüketen. [ ]
cânfeşân (F.) [ ] جان فشانcanını hiçe sayan, fedai. [ ]
cânfezâ (F.) [ ] جان فزاcana can katan. [ ]
cângüdâz (F.) [ ] جان گدازyürek yakan. [ ]
canhıraş (F.) [ ] جان خراشyürek paralayan. [ ]
cânib (A.) [ ] جانبtaraf. [ ]
cânişin (F.) [ ] جانشينhalef, birinin yerine oturan. [ ]
cânnisâr (F.-A.) [ ] جان نثارcanını feda eden. [ ]
cânsipâr (F.) [ ] جان سپارcanını feda eden. [ ]
cânsiperâne (F.) [ ] جان سپرانهcanını feda edercesine. [ ]
cânsitân (F.) [ ] جان ستانcan alan. [ ]
cânver (F.) [ 1 [ جان ور.canlı. seafoodplus.infor. [ ]
câr (A.) [ ] جارkomşu. [ ]
cârî (A.) [ ِ ] جارgeçerli, yürürlükte. [ ]
câriha (A.) [ 1 [ جارحه.yırtıcı kuş. 2.yırtıcı hayvan. [ ]
câriye (A.) [ ] جاریهhalayık. [ ]
cârû (F.) [ ] جاروsüpürge. [ ]
cârûb (F.) [ ] جاروبsüpürge. [ ]
câsûsî (A.-F.) [ ] جاسوسیcasusluk, ajanlık. [ ]
câvid (F.) [ ] جاودkalıcı, sonsuz, ebedi. [ ]
câvidân (F.) [ ] جاودانkalıcı, sonsuz, ebedi. [ ]
cây (F.) [ ] جایyer. [ ]
câygâh (F.) [ 1 [ جایگاه.yer. seafoodplus.info [ ]
câyi’ (A.) [ ] جایعaç. [ ]
câynişîn (F.) [ ] جاینشينbirinin yerine geçen, halef. [ ]
câzib (A.) [ 1 [ جاذب.ilginç. 2.çekici. [ ]
câzibe (A.) [ ] جاذبهçekicilik. [ ]
cazibedar (A.-F.) [ ] جاذبه دارçekici, cazibeli. [ ]
câzibiyyet (A.) [ ] جاذبيتçekicilik. [ ]
cebâbire (A.) [ ] جبابرهzorbalar. [ ]
cebânet (A.) [ ] جبانتkorkaklık. [ ]
cebbâr (A.) [ 1 [ جبار.zorba. 2.güçlü. seafoodplus.infoı.
seafoodplus.infoğunu koparan, becerikli. [ ]
cebbârî (A.-F.) [ 1 [ جباری.zorbalık. seafoodplus.infoklilik,
tuttuğunu koparma. [ ]
cebel (A.) [ ] جبلdağ. [ ]
cebhe (A.) [ 1 [ جبهه.cephe. seafoodplus.infoın. 3.yüz. [ ]
cebîn (A.) [ ] جبينkorkak. [ ]
cebr (A.) [ 1 [ جبر.zorlama. seafoodplus.info [ ]
cebr etmek zorlamak.
cebren (A.) [ ] جبراzorla. [ ]
cebrî (A.) [ ] جبریzoraki, zorla. [ ]
cedâvil (A.) [ ] جداولcetveller, çizelgeler. [ ]
cedd (A.) [ ] جدata. [ ]
cedel (A.) [ 1 [ جدل.tartışma. 2.mücadele. [ ]
cedelî (A.) [ ] جدلیtartışmaya dayalı, münakaşa
üstüne oturmuş. [ ]
cedî (A.) [ 1 [ جدی.oğlak. 2.oğlak burcu. [ ]
cedîd (A.) [ ] جدیدyeni. [ ]
cedîde (A.) [ ] جدیدهyeni. [ ]
cedvel (A.) [ 1 [ جدول.cetvel. 2.çizelge. [ ]
cefâ (A.) [ ] جفاüzme, eziyet etme. [ ]
cefâ çekmek cefaya katlanan, üzülen.
cefâcû (A.-F.) [ ] جفاجوüzen, cefa eden. [ ]
cefâdîde (A.-F.) [ ] جفادیدهüzülmüş, cefa çekmiş. [ ]
cefâkâr (A.-F.) [ 1 [ جفاکار.cefa eden, üzen. seafoodplus.info
çeken, üzülen. [ ]
cefâkârî (A.-F.) [ 1 [ جفاکاری.cefa etme, üzme. seafoodplus.info
çekme. [ ]
cefâkeş (A.-F.) [ ] جفاکشüzülen, cefa çeken, eziyete
katlanan. [ ]
cefâpîşe (A.-F.) [ 1 [ جفاپيشه.üzmeyi huy edinmiş, cefa
eden. 2.aşığını üzen sevgili. [ ]
cefcâf (F.) [ 1 [ جفجاف.hoppa kadın. seafoodplus.info [ ]
ceffelkalem (A.) [ ] جف القلمçalakalem. [ ]
cefr (A.) [ ] جفرgaipten haber veren bilim. [ ]
cehâlet (A.) [ ] جهالتcahillik, bilgisizlik. [ ]
cehd (A.) [ ] جهدçalışma, çabalama. [ ]
cehd etmek çalışıp çabalamak.
cehele (A.) [ ] جهلهcahiller. [ ]
cehennemî (A.-F.) [ 1 [ جهنمی.cehennemlik.
seafoodplus.infoem gibi sıcak. [ ]
cehl (A.) [ ] جهلcahillik, bilgisizlik. [ ]
cehren (A.) [ ] جهراaçıkça. [ ]
celâdet (A.) [ ] جالدتyiğitlik. [ ]
celâl (A.) [ ] جاللululuk. [ ]
celb (A.) [ ] جلبkendine çekme. [ ]
celb edilmek seafoodplus.infoe çekilmek. seafoodplus.infoı ile çağırılmak.
celbnâme (A.-F.) [ ] جلب نامهçağırı mektubu. [ ]
celeb (A.) [ ] جلبsığır tüccarı. [ ]
celesât (A.) [ ] جلساتoturumlar. [ ]
celîl (A.) [ ] جليلulu. [ ]
celîs (A.) [ ] جليسarkadaş. [ ]
cellâd (A.) [ ] جالدcellat. [ ]
cellâdî (A.-F.) [ ] جالدیcellatlık. [ ]
celse (A.) [ ] جلسهoturum. [ ]
cem’ (A.) [ 1 [ جمع.toplama. 2.çoğul. [ ]
cem’ edilmek toplanılmak.
cem’ etmek toplamak, derlemek, bir araya getirmek.
cem’an (A.) [ ] جمعاtoplam. [ ]
cem’iyyât (A.) [ ] جمعياتcemiyetler, dernekler. [ ]
cem’iyyet (A.) [ 1 [ جمعيت.cemiyet, dernek. seafoodplus.infouk. [1[ ]
cem’iyyet -i akvâm [ ] جمعيت اقوامBirleşmiş Milletler. [ ]
cemâat (A.) [ 1 [ جماعت.topluluk. seafoodplus.info ibadet
edenler. [ ]
cemâd (A.) [ ] جمادcansız varlık. [ ]
cemâdât (A.) [ ] جماداتcansız varlıklar. [ ]
cemâhîr (A.) [ ] جماهيرcumhuriyetler. [ ]
cemâl (A.) [ ] جمالyüz güzelliği. [ ]
cemel (A.) [ ] جملdeve. [ ]
cemî’ (A.) [ ] جميعtümü. [ ]
cemî’an (A.) [ ] جميعاtümüyle. [ ]
cemil (A.) [ 1 [ جميل.güzel. 2.yüzü güzel. [ ]
cemîle (A.) [ ] جميلهiyilik. [ ]
cemiyet (A.) [ ] جمعيتtopluluk, toplum. [ ]
cemm (A.) [ ] جمkalabalık. [ ]
cenâb (A.) [ ] جنابhazret. [ ]
cenâbet (A.) [ 1 [ جنابت.pis, murdar. 2.cünüplük hali. [ ]
cenâh (A.) [ ] جناحkanat. [ ]
cenb (A.) [ ] جنبtaraf. [ ]
cendere (A.) [ 1 [ جندره.pres. seafoodplus.infoınç, baskı.
seafoodplus.info [ ]
ceng (F.) [ ] جنگsavaş. [ ]
ceng etmek seafoodplus.infoşmak. 2.dövüşmek.
cengâver (F.) [ ] جنگاورsavaşçı. [ ]
cengâverî (F.) [ ] جنگاوریsavaşçılık. [ ]
cengcû (F.) [ 1 [ جنگجو.savaşçı. seafoodplus.infoı. [ ]
cengel (F.) [ ] جنگلorman. [ ]
cennât (A.) [ 1 [ جنات.cennetler. seafoodplus.infoçeler. [ ]
cennet (A.) [ 1 [ جنت.cennet. seafoodplus.infoçe. [ ]
cennet -i a’lâ [ ] جنت اعلیcennet. [ ]
cennetmekân (A.) [ ] جنت مکانmekanı cennet olan. [ ]
cenûb (A.) [ ] جنوبgüney. [ ]
cenûb -i garb [ ] جنوب غربgüneybatı. [ ]
cenûb -i garbî [ ] جنوب غربیgüneybatı. [ ]
cenûb -i şark [ ] جنوب شرقgüneydoğu. [ ]
cenûb -i şarkî [ ] جنوب شرقیgüneydoğu. [ ]
cenûbî (A.) [ ] جنوبیgüneye ait. [ ]
cerâd (A.) [ ] جرادçekirge. [ ]
cerâhat (A.) [ ] جراحتyara. [ ]
cerâid (A.) [ ] جرائدgazeteler. [ ]
cerâim (A.) [ ] جرائمsuçlar. [ ]
cerbeze (A.) [ ] جربزهbeceriklilik. [ ]
ceres (A.) [ 1 [ جرس.çan. 2.çıngırak. [ ]
cereyân (A.) [ 1 [ جریان.akış. seafoodplus.infoş. seafoodplus.infoım. [ ]
cereyân etmek olmak, gerçekleşmek.
cerge (F.) [ ] جرگهküme. [ ]
cerh (A.) [ 1 [ جرح.yaralama. 2.çürütme. [ ]
cerh edilmek seafoodplus.infonmak. 2.çürütülmek.
cerh etmek seafoodplus.infomak. 2.çürütmek.
cerîde (A.) [ 1 [ جریده.gazete. seafoodplus.infok. [ ]
cerîha (A.) [ ] جریحهyara. [ ]
cerîme (A.) [ 1 [ جریمه.suç. seafoodplus.info cezası, cereme.
seafoodplus.info ödeme. [ ]
cerrâh (A.) [ ] جراحoperatör. [ ]
cerrâhî (A.) [ ] جراحیoperatörlük. [ ]
cesâmet (A.) [ ] جسامتirilik. [ ]
cesâret (A.) [ ] جسارتcesurluk. [ ]
cesîm (A.) [ ] جسيمiri, büyük. [ ]
cesîmülcüsse (A.) [ ] جسيم الجثهiri yapılı, iriyarı. [ ]
cesûr (A.) [ ] جسورcesaret sahibi. [ ]
cev (F.) [ ] جوarpa. [ ]
cevâb (A.) [ 1 [ جواب.yanıt. seafoodplus.infoşılık. [ ]
cevâben (A.) [ ] جواباyanıt olarak. [ ]
cevâd (A.) [ ] جوادcömert. [ ]
cevâhir (A.) [ 1 [ جواهر.mücevherler. 2.mücevher. [ ]
cevâmi’ (A.) [ ] جوامعcamiler. [ ]
cevâmid (A.) [ ] جوامدcansız varlıklar. [ ]
cevâmîs (A.) [ ] جواميسmandalar. [ ]
cevân (F.) [ ] جوانgenç. [ ]
cevânib (A.) [ ] جوانبyanlar, yönler. [ ]
cevârî (A.) [ ] جواریhalayıklar. [ ]
cevâz (A.) [ ] جوازizin, uygun verme. [ ]
cevâz vermek uygun vermek, olur vermek, müsaade etmek.
cevdet (A.) [ 1 [ جودتiyilik. seafoodplus.infouk. seafoodplus.infok. [
cevelân (A.) [ ] جوالنdolaşma, gezinti. [ ]
cevelân etmek seafoodplus.infoşmak, akmak. seafoodplus.infoek.
cevelângâh (A.-F.) [ 1 [ جوالنگاه.gezinti yeri, mesire
yeri. seafoodplus.infoşım yeri. [ ]
cevf (A.) [ ] جوفboşluk. [ ]
cevher (A.) [ 1 [ جوهر.mücevher. 2.öz. seafoodplus.info [ ]
cevherfürûş (A.-F.) [ ] جوهرفروشmücevherci. [ ]
cevherî (A.) [ 1 [ جوهری.mücevherle ilgili.
2.mücevherli. 3.öz ile ilgili. [ ]
cevîn (F.) [ ] جوینarpadan yapılmış. [ ]
cevir (A.) [ ] جورhaksızlık, üzülme, üzme, zulüm. [ ]
cevir çekmek acı çekmek, zulüm görmek.
cevr (A.) [ ] جورhaksızlık, üzme, üzülme, zulüm. [ ]
cevr etmek haksızlık etmek, üzmek, acı çektirmek.
cevşen (F.) [ ] جوشنzırhlı giysi. [ ]
cevv (A.) [ 1 [ جو.hava. seafoodplus.infoşluk. [ ]
cevvâl (A.) [ ] جوالçok hareketli, koşan. [ ]
cevvî (A.) [ ] جویhava ile ilgili. [ ]
cevzâ (A.) [ ] جوزاءikizler burcu. [ ]
ceyb (A.) [ ] جيبcep. [ ]
ceyş (A.) [ ] جيسasker. [ ]
ceyyid (A.) [ ] جيدiyi, güzel. [ ]
cezâ (A.) [ 1 [ جزاء.karşılık. seafoodplus.info [ ]
cezâir (A.) [ ] جزائرadalar. [ ]
cezâlet (A.) [ ] جزالتakıcılık, düzgünlük. [ ]
cezb (A.) [ ] جذبkendine çekme. [ ]
cezb edilmek kendine çekilmek.;cezb etmek kendine çekmek.
cezbe (A.) [ 1 [ جذبه.coşku. seafoodplus.infoden geçiş. [ ]
cezer (A.) [ ] جزرhavuç. [ ]
cezîre (A.) [ ] جزیرهada. [ ]
cezm (A.) [ ] جزمkesin karar. [ ]
cezm etmek kesin karar vermek, kesin olarak niyetlenmek.
cezzâb (A.) [ ] جذابçekici, cazibeli. [ ]
cibâl (A.) [ ] جبالdağlar. [ ]
cibillet (A.) [ ] جبلتkarakter, yaratılış. [ ]
cibilliyet (A.) [ ] جبليتkarakter, yaratılış. [ ]
cibilliyetsiz (A.-T.) [ ] جبلتسزkaraktersiz, kötü yaratılışlı. [ ]
cidâl (A.) [ ] جدالmücadele. [ ]
cidâlcû (A.-F.) [ ] جدال جوmücadeleci. [ ]
cidâr (A.) [ 1 [ جدار.duvar. seafoodplus.info [ ]
cidden (A.) [ ] جداciddi olarak. [ ]
ciddî (A.) [ 1 [ جدی.ağırbaşlı. 2.önemli. [ ]
ciddiyyet (A.) [ 1 [ جدیت.ciddilik. 2.ağırbaşlılık. [ ]
cîfe (A.) [ ] جيفهleş. [ ]
ciger (F.) [ ] جگرciğer. [ ]
cigergûşe (F.) [ 1 [ جگرگوشه.ciğerköşe, evlat. seafoodplus.infoi. [ ]
cigerpâre (F.) [ 1 [ جگرپاره.ciğer parçası. seafoodplus.info [ ]
cigersûz (F.) [ ] جگرسوزyürek yakan. [ ]
cihâd (A.) [ ] جهادdin uğrunda savaş.;cihâd etmek din
uğrunda savaşmak. [ ]
cihân (F.) [ 1 [ جهان.dünya. 2.âlem. [ ]
cihânâferîn (F.) [ ] جهان آفرینdünyayı yaratan, Tanrı. [ ]
cihandar (F.) [ ] جهاندارbüyük hükümdar, imparator. [ ]
cihandîde (F.) [ ] جخان دیدهgörmüş geçirmiş. [ ]
cihangîr (F.) [ ] جهانگيرbüyük hükümdar, imparator. [ ]
cihangîrî (F.) [ ] جهانگيریbüyük hükümdarlık,
imparatorluk. [ ]
cihângüşâ (F.) [ ] جهانگشاdünyayı feth eden, fatih
hükümdar. [ ]
cihânî (F.) [ 1 [ جهانی.dünya ile ilgili. seafoodplus.info [ ]
cihannüma (F.) [ 1 [ جهان نما.dünya atlası. seafoodplus.infoça. [1[ ]
cihâr (F.) [ ] چهارdört. [ ]
cihâren (A.) [ ] جهاراaçıkça. [ ]
cihât (A.) [ 1 [ جهات.yönler. seafoodplus.infoer. seafoodplus.info [ ]
cihâz (A.) [ 1 [ جهاز.çeyiz. seafoodplus.infoıt. seafoodplus.info [ ]
cihet (A.) [ 1 [ جهت.yön, taraf. seafoodplus.infoım, nokta.
seafoodplus.info [ ]
cilâ (A.) [ 1 [ جالء.parlaklık. seafoodplus.info [ ]
cilâdar (A.-F.) [ ] جالدارcilalı. [ ]
cild (A.) [ 1 [ جلد.deri, cilt. seafoodplus.info [ ]
cilve (A.) [ 1 [ جلوه.görünme. 2.kırıtma. [ ]
cilvegâh (A.-F.) [ ] جلوه گاهgörünme yeri. [ ]
cilvegâh olmak yatak teşkil etmek, yurt olmak.
cilveger (A.-F.) [ 1 [ جلوه گر.görünen. 2.kırıtan. [ ]
cilvesâz (A.-F.) [ ] جلوه سازkırıtan, cilve yapan. [ ]
cimâ’ (A.) [ ] جماعcinsel ilişki.;cimâ’ etmek cinsel
ilişkide bulunmak. [ ]
cinâ’î (A.) [ ] جنائیcinayetle ilgili. [ ]
cinân (A.) [ 1 [ جنان.cennetler. seafoodplus.infoçeler. [ ]
cinayetkâr (A.-F.) [ ] جنایتکارcâni, cinayet işleyen. [ ]
cinâze (A.) [ ] جنازهtabut. [ ]
cindar (A.-F.) [ ] جندارcinci, afsuncu.;cindarlık (A.-F.-
T.) cincilik, afsunculuk, muskacılık. [ ]
cinnet (A.) [ ] جنتçıldırma. [ ]
cins (A.) [ 1 [ جنس.tür. seafoodplus.info [ ]
cinsî (A.) [ ] جنسیcinsel. [ ]
cirm (A.) [ ] جرمcismin kapladığı yer, hacim. [ ]
cism (A.) [ 1 [ جسم.cisim, madde. 2.vücut, beden. [ ]
cismânî (A.) [ 1 [ جسمانی.cisim ile ilgili. seafoodplus.infoel. [ ]
cismen (A.) [ ] جسماbedenen. [ ]
cisr (A.) [ ] جسرköprü. [ ]
civan (F.) [ ] جوانgenç. [ ]
civânân (F.) [ ] جوانانgençler. [ ]
civanbaht (F.) [ ] جوان بختtalihli. [ ]
civânî (F.) [ ] جوانیgençlik. [ ]
civânmerd (F.) [ 1 [ جوانمرد.cömert. seafoodplus.info [ ]
civâr (A.) [ ] جوارyakın çevre. [ ]
cîve (F.) [ ] جيوهcıva. [ ]
cizye (A.) [ ] جزیهgayrimüslim vergisi. [ ]
cû (F.) [ 1 [ جو.arayan. seafoodplus.info [ ]
cû (F.) [ ] جوçay, ırmak. [ ]
cû’ (A.) [ ] جوشaçlık. [ ]
cûce (F.) [ ] جوجهcivciv. [ ]
cûd (A.) [ ] جودcömertlik. [ ]
cuğd (A.) [ ] جغدbaykuş. [ ]
cûlâh (F.) [ 1 [ جواله.dokumacı. 2.çulha. [ ]
cum’a (A.) [ ] جمعهcuma. [ ]
cumhûr (A.) [ 1 [ جمهور.halk. seafoodplus.infolık. [ ]
cumhûrî (A.) [ ] جمهوریcumhuriyetle ilgili. [ ]
cumhûriyyet (A.) [ ] جمهوریتcumhuriyet. [ ]
cûş (F.) [ 1 [ جوش.coşku. seafoodplus.infoa. [ ]
cûş eylemek coşmak, coşup taşmak.
cûşâcûş (F.) [ ] جوشاجوشcoşkun, coşkulu. [ ]
cûşân (F.) [ 1 [ جوشان.coşan. seafoodplus.infoan. [ ]
cûşiş (F.) [ ] جوششcoşku. [ ]
cûy (F.) [ 1 [ جوی.arayan. seafoodplus.info [ ]
cûy (F.) [ ] جویçay, ırmak. [ ]
cûybâr (F.) [ ] جویبارırmak. [ ]
cûyende (F.) [ ] جویندهarayan. [ ]
cübn (A.) [ ] جبنkorkaklık. [ ]
cüdâ (F.) [ ] جداayrı. [ ]
cüda kalmak ayrı düşmek, uzak kalmak.
cüdâyî (F.) [ ] جداییayrılık. [ ]
cüdrân (A.) [ ] جدرانduvarlar. [ ]
cüft (F.) [ ] جفتçift. [ ]
cüfte (F.) [ ] جفتهçifte. [ ]
cühelâ (A.) [ ] جهالءcahiller. [ ]
cühhâl (A.) [ ] جهالcahiller. [ ]
cüllâh (A.) [ ] جالهdokumacı, çulhacı. [ ]
cülûs (A.) [ 1 [ جلوس.oturma. seafoodplus.info geçme.cülûs
etmek tahta geçmek. [ ]
cülûsiyye (A.) [ 1 [ جلوسيه.tahta çıkan hükümdarın
dağıttığı bahşiş. seafoodplus.info çıkan hükümdar için yazılan
şiir.
[ ]
cümcüme (A.) [ ] جمجمهkafatası. [ ]
cümel (A.) [ ] جملcümleler. [ ]
cümle (A.) [ 1 [ جمله.bütün, tüm. 2.tümce. [ ]
cümleten (A.) [ ] جملةtümüyle [ ]
cümûd (A.) [ ] جمودdonukluk. [ ]
cümûdiyye (A.) [ ] جمودیهbuzul. [ ]
cünbân (F.) [ 1 [ جنبان.sallayan. seafoodplus.infoan. [ ]
cünbiş (F.) [ ] جنبشkıpırtı, hareket, sallanma. [ ]
cünd (A.) [ 1 [ جند.asker. seafoodplus.info [ ]
cündî (A.) [ ] جندیusta binici. [ ]
cündîlik (A.-T.) [ ] binicilik, at binme.
cünha (A.) [ ] جنحهküçük suç. [ ]
cünûd (A.) [ 1 [ جنود.askerler. seafoodplus.infor. [ ]
cürm (A.) [ ] جرمsuç. [ ]
cürûf (A.) [ ] جروفmaden atığı, maden posası. [ ]
cüsse (A.) [ ] جثهgövde, yapı. [ ]
cüstücû (F.) [ ] جست و جوarayış, arama. [ ]
cüvâl (F.) [ ] جوالçuval. [ ]
cüvân bk. civan.
cüz’ (A.) [ 1 [ جزء.parça. seafoodplus.infoe alfabe kitabı. [ ]
cüz’î (A.) [ ] جزئیçok az. [ ]
cüz’iyyât (A.) [ ] جزئياتküçük şeyler, önemsiz şeyler. [ ]
cüzâm (A.) [ ] جذامcüzzam. [ ]
cüzdan (A.-F.) [ 1 [ جزئدان.para çantası. seafoodplus.info
çantası. [ ]
OSMANLICA-TÜRKÇE SÖZLÜK
Ç
çâbük (F.) [ ] چابکkıvrak, çevik, çabuk. [ ]
çâbükî (F.) [ ] چابکیkıvraklık, çeviklik, çabukluk. [ ]
çâbükpâ (F.) [ ] چابک پاayağına çabuk. [ ]
çâbükrev (F.) [ ] چابک روhızlı giden. [ ]
çâbüksüvar (F.) [ ] چابک سوارusta binici. [ ]
çâder (F.) [ 1 [ چادر.çadır. 2.örtü, kadınların giydiği
örtü. [ ]
çâdernişin (F.) [ ] چادرنشينgöçebe, çadırda yaşayan. [ ]
çadır (F.) [ 1 [ چادر.çadır. 2.örtü, kadınların giydiği
örtü. [ ]
çağz (F.) [ ] چغزkurbağa. [ ]
çâh (F.) [ 1 [ چاه.kuyu. 2.çukur. [ ]
çâk (F.) [ 1 [ چاک.yırtık. 2.yırtmaç. [ ]
çâk etmek yırtmak.-çâk olmak yırtılmak.
çâkâçâk (F.) [ ] چاکاچاکkılıç şakırtısı. [ ]
çâker (F.) [ 1 [ چاکر.kul. seafoodplus.infokâr. [1[ ]
çâkerî (F.) [ 1 [ چاکری.kulluk. seafoodplus.infokârlık. [ ]
çâkûç (F.) [ ] چاکوچçekiç. [ ]
çâlâk (F.) [ ] چاالکçevik, kıvrak. [ ]
çâlâkî (F.) [ ] چاالکیçeviklik, kıvraklık. [ ]
çâlik (F.) [ ] چاليکçelik çomak. [ ]
çâlpâre (F.) [ ] چارپارهçalpara. [ ]
çâme (F.) [ ] چامهşiir. [ ]
çâne (F.) [ ] چانهçene. [ ]
çâpâr (F.) [ 1 [ چاپار.ulak. seafoodplus.infoı. [ ]
çâplûs (F.) [ ] چاپلوسdalkavuk. [ ]
çâr (F.) [ ] چارçare. [ ]
çâr (F.) [ ] چارdört. [ ]
çârçûbe (F.) [ ] چارچوبهçerçeve. [ ]
çardak (F.) [ ] چارطاقçardak. [ ]
çârdeh (F.) [ ] چاردهondört. [ ]
çâre (F.) [ 1 [ چاره.tedbir. 2.çare. seafoodplus.infoç, derman. [ ]
çârecû (F.) [ ] چاره جوçare arayan. [ ]
çâresâz (F.) [ ] چاره سازçare bulan. [ ]
çâresâz olmak çare bulmak.
çâresâzî (F.) [ ] چاره سازیçare bulma. [ ]
çârgâh (F.) [ ] چارگاهTürk musikîsinde bir makam. [ ]
çârgûşe (F.) [ ] چارگوشهdört köşe. [ ]
çarh (F.) [ 1 [ چرخ.tekerlek. 2.çarkıfelek. seafoodplus.info
seafoodplus.info 5.çıkrık. [ ]
çarmıh (F.) [ ] چارميخçarmıh. [ ]
çârnâçâr (F.) [ ] چارناچارister istemez, çaresiz,
mecburen. [ ]
çârpâ (F.) [ ] چارپاdört ayaklı. [ ]
çârsû (F.) [ ] چارسوdört yön. [ ]
çârsû (F.-A.) [ ] چارسوçarşı. [ ]
çârşeb (F.) [ ] چارشبçarşaf. [ ]
çârşenbe (F.) [ ] چارشنبهçarşamba. [ ]
çârtâk (F.) [ 1 [ چارطاق.çardak. seafoodplus.info şeklinde çadır. [ ]
çârüm (F.) [ ] چارمdördüncü. [ ]
çâryâr (F.) [ ] چاریارdört halife, Ebubekir, Ömer,
Osman ve Ali. [ ]
çâşni (F.) [ ] چاشنیçeşni. [ ]
çâşnigîr (F.) [ ] چاشنی گيرçeşnici. [ ]
çâşt (F.) [ ] چاشتkuşluk vakti. [ ]
çeğâle (F.) [ ] چغالهçağla. [ ]
çeh (F.) [ 1 [ چه.kuyu. 2.çukur. [ ]
çehâr (F.) [ ] چهارdört. [ ]
çehre (F.) [ ] چهرهyüz. [ ]
çehreperdâz (F.) [ ] چهره پردازressam. [ ]
çekâçâk (F.) [ ] چکاچاکkılıç şakırtısı. [ ]
çekîde (F.) [ ] چکيدهdamlamış. [ ]
çekûç (F.) [ ] چکوچçekiç. [ ]
çelîpâ (F.) [ ] چليپاhaç. [ ]
çem (F.) [ 1 [ چم.salınma. 2.süslü. [ ]
çemen (F.) [ 1 [ چمن.çimenlik, çayırlık. seafoodplus.infoşillik. [ ]
çemenzâr (F.) [ ] چمنزارçimenlik. [ ]
çenâr (F.) [ ] چنارçınar. [ ]
çenber (F.) [ 1 [ چنبر.çember. seafoodplus.info [ ]
çend (F.) [ 1 [ چند.kaç. seafoodplus.infoç. seafoodplus.info zamana kadar. [ ]
çendan (F.) [ ] چندانo kadar, onca. [ ]
çendin (F.) [ ] چندینbu kadar, bunca. [ ]
çeng (F.) [ 1 [ چنگ.pençe. seafoodplus.info seafoodplus.info, çeng. [ ]
çengâl (F.) [ 1 [ چنگال.pençe. 2.çengel. [ ]
çengî (F.) [ 1 [ چنگی.çeng çalan. seafoodplus.infoöz, çengi. [ ]
çep (F.) [ ] چپsol. [ ]
çerâ (F.) [ ] چراotlama. [ ]
çerâgâh (F.) [ ] چراگاهotlak. [ ]
çerâğ (F.) [ 1 [ چراغ.mum. seafoodplus.info [ ]
çerâğân (F.) [ ] چراغانaydınlatma, donatma. [ ]
çerâkese (A.) [ ] چراکسهçerkesler. [ ]
çerb (F.) [ ] چربsemiz. [ ]
çerbzebân (F.) [ 1 [ چرب زبان.yaltakçı. 2.ağzı laf
yapan. [ ]
çerh (F.) [ 1 [ چرخ.çark. seafoodplus.info seafoodplus.infoek. 4.çıkrık.
5.çarkıfelek. seafoodplus.info [ ]
çerm (F.) [ ] چرمderi. [ ]
çeşm (F.) [ ] چشمgöz. [ ]
çeşmân (F.) [ ] چشمانgözler. [ ]
çeşmderîde (F.) [ ] چشم دریدهarsız. [ ]
çeşme (F.) [ 1 [ چشمه.pınar. 2.çeşme. [ ]
çetr (F.) [ 1 [ چتر.gölgelik. 2.şemsiye. [ ]
çevgân (F.) [ ] چوگانçevgen. [ ]
çeyrek (F.) [ ] چهاریکdörtte bir, çeyrek. [ ]
çîgûne (F.) [ ] چگونهnasıl. [ ]
çigûnegî (F.) [ ] چگونگیnitelik. [ ]
çihâr (F.) [ ] چهارdört. [ ]
çihar yâr (F.) [ ] چهاریارdört halife. Ebubekir, Ömer,
Osman, Ali. [ ]
çihârüdü (F.) [ ] چهار و دوdört ve iki. [ ]
çihârüse (F.) [ ] چهار و سهdört ve üç. [ ]
çihârüyek (F.) [ ] چهار و یکdört ve bir. [ ]
çihil (F.) [ ] چهلkırk. [ ]
çihilpâ (F.) [ ] چهل پاkırkayak. [ ]
çihre (F.) [ ] چهرهyüz. [ ]
çil (F.) [ ] چلkırk. [ ]
çile (F.) [ 1 [ چله.kırk günlük ibadet. 2.sıkıntı, azap.
seafoodplus.info demeti. [ ]
çilekeş (F.) [ ] چله کشçile çeken, acı çeken. [ ]
çimen (F.) [ ] چمنçimenlik. [ ]
çîn (F.) [ ] چينkırışık. [ ]
çirâğ (F.) [ 1 [ چراغ.mum. seafoodplus.info 2.çırak. [ ]
çîredest (F.) [ ] چيره دستyetenekli, becerikli. [ ]
çirk (F.) [ 1 [ چرک.kir. seafoodplus.info [ ]
çirkâb (F.) [ ] چرک آبpis su. [ ]
çirkîn (F.) [ 1 [ چرکين.kirlenmiş. 2.çirkin. [ ]
çîz (F.) [ ] چيزşey. [ ]
çûb (F.) [ 1 [ چوب.sopa. seafoodplus.info seafoodplus.info [1[ ]
çûbân (F.) [ ] چوبانçoban. [ ]
çûbek (F.) [ 1 [ چوبک.tokmak, tokaç. 2.çomak. [ ]
çun (F.) [ 1 [ چون.gibi. seafoodplus.infoi. seafoodplus.infoıl. 4.için.
5.çünkü. [ ]
çün (F.) [ 1 [ چن.gibi. seafoodplus.infoi. seafoodplus.infoıl. 4.için.
5.çünkü. [ ]
çünki (F.) [ ] چونکهçünkü. [ ]
çüst (F.) [ ] چستçevik, kıvrak. [ ]
çüstî (F.) [ ] چستیçeviklik, kıvraklık. [ ]
çüvâl (F.) [ ] چوالçuval. [ ]
çüvaldûz (F.) [ ] چوالدوزçuvaldız. [ ]
OSMANLICA-TÜRKÇE SÖZLÜK
D
dâ’î (A.) [ 1 [ داعی.dua eden, duacı. seafoodplus.info eden. [ ]
dâ’ussıla (A.) [ ] داء الصلهyurdunuِ zleme, kِyünü
ِzleme. [ ]
dâd (F.) [ 1 [ داد.adalet. seafoodplus.info, ihsan. [ ]
dâd (F.) [ 1 [ داد.verme. seafoodplus.info seafoodplus.info [ ]
dâdgâh (F.) [ ] دادگاهmahkeme. [ ]
dâdhâh (F.) [ ] دادخواهdavacı. [ ]
dâdres (F.) [ ] دادرسimdada koşan. [ ]
dâdû (F.) [ ] دادوdadı. [ ]
dâdüferyâd (F.) [ ] دادوفریادferyat figan. [ ]
dâdüsited (F.) [ ] داد و ستدalışveriş. [ ]
dâfi’ (A.) [ ] دافعuzaklaştıran, defeden. [ ]
dâğ (F.) [ 1 [ داغ.yara. 2.kızgın demirle vurulmuş
işaret. [ ]
dağal (F.) [ ] دغلhile, hilehurda, alavere dalavere. [ ]
dağalbâz (F.) [ ] دغل بازhileci. [ ]
dağdağa (A.) [ ] دغدغهtelaş, gürültü patırtı. [ ]
dâhî (A.) [ ] داهیdeha sahibi. [ ]
dâhil (A.) [ ] داخلiç, içeri. [ ]
dâhil olmak içeri girmek.
dâhile (A.) [ ] داخلهiç, iç yüz. [ ]
dâhilen (A.) [ ] داخالiçten. [ ]
dâhilî (A.) [ ] داخلیiç ile ilgili, iç yüze ait. [ ]
dâhiliye (A.) [ ] داخليهiç ile ilgili, iç yüze ait. [ ]
dahl (A.) [ ] دخلmüdahale etme, karışma. [ ]
dahme (F.) [ 1 [ ضخمه.mezar. seafoodplus.infoık. seafoodplus.info [ ]
dâim (A.) [ ] دائمsürekli, devamlı. [ ]
dâimî (A.) [ ] دائمیsürekli, devamlı. [ ]
dâir (A.) [ 1 [ دائر.ilişkin, hakkında. 3.dِnen. [ ]
dâire (A.) [ 1 [ دائره.daire. 2.büro, ofis. seafoodplus.info
dairesi. seafoodplus.info, zilli tef. [ ]
dâirenmâdâr (A.) [ ] دائرا مادارçepeçevre. [ ]
dâirevî (A.) [ ] دائرویdairemsi. [ ]
dâirezen (A.-F.) [ ] دائره زنdaire çalan. [ ]
dâiye (A.) [ 1 [ داعيه.arzu, istek. seafoodplus.info [ ]
dakâyık (A.) [ 1 [ دقایق.incelikler. seafoodplus.infolar. [ ]
dakîk (A.) [ 1 [ دقيق.ince, hassas. seafoodplus.info şaşmayan. [ ]
dakîka (A.) [ 1 [ دقيقه.incelik. seafoodplus.info [ ]
dalâlet (A.) [ ] ضاللتsapkınlık. [ ]
dâll (A.) [ ] دالdelalet eden. [ ]
dâlle (A.) [ ] ضالهsapık, yoldan çıkmış. [ ]
dâm (F.) [ 1 [ دام.tuzak, kapan. seafoodplus.info hayvanı. [ ]
dâmâd (F.) [ ] دامادdamat, güveyi. [ ]
dâmân (F.) [ ] دامانetek. [ ]
dâmen (F.) [ ] دامنetek. [ ]
dâmenâlûde (F.) [ ] دامن آلودهiffetsiz. [ ]
dâmenbûs (F.) [ ] دامن بوسetekِ pen. [ ]
dâmene (F.) [ ] دامنهyamaç, dağ eteği. [ ]
dâmengîr (F.) [ 1 [ دامن گير.davacı, şikayetçi. seafoodplus.infoğe
sarılan. [ ]
dâmgâh (F.) [ ] دامگاهtuzak kurulmuş yer. [ ]
dân (F.) [ ] دانbilen. [ ]
dân (F.) [ ] دانkap. [ ]
dânâ (F.) [ ] داناbilgili, iyi bilen. [ ]
dâne (F.) [ 1 [ دانه.tohum. seafoodplus.info seafoodplus.info [ ]
dânende (F.) [ ] دانندهbilen. [ ]
dâng (F.) [ ] دانگaltıdabirlik dirhem. [ ]
dâniş (F.) [ 1 [ دانش.bilgi. seafoodplus.info [ ]
dânişâmûz (F.) [ ِ]دانش آموزğrenci. [ ]
dânişgâh (F.) [ ] دانشگاهüniversite. [ ]
dânişmend (F.) [ 1 [ دانشمند.bilgin, alim. seafoodplus.infoer kadı. [ ]
dânişver (A.) [ ] دانشورbilgin. [ ]
dâr (A.) [ 1 [ دار.yurt. seafoodplus.info [ ]
dâr (F.) [ ] دارdar ağacı. [ ]
dâr (F.) [ ] دارsahip olan, bulunduran, tutan. [ ]
dâr -ı bekâ [ ] دار بقاahiret. [ ]
dâr -ı fenâ [ ] دار فناdünya. [ ]
dârâ (F.) [ 1 [ دارا.sahip. 2.büyük hükümdar. [ ]
darabân (A.) [ 1 [ ضربان.çarpıntı. seafoodplus.infoş. [ ]
darabât (A.) [ 1 [ ضربات.darbeler, vuruşlar. [ ]
darb (A.) [ 1 [ ضرب.vuruş. seafoodplus.info basımı. 3.dِvme. [ ]
darbe (A.) [ 1 [ ضربه.vuruş, darbe. seafoodplus.info [ ]
darbhâne (A.) [ ] ضرب خانهdarphane, para basımevi. [ ]
darbımesel (A.-F.) [ ] ضرب مثلatasِzü. [ ]
dârçîn (F.) [ ] دارچينtarçın. [ ]
dârende (F.) [ ] دارندهsahip. [ ]
darîr (A.) [ ] ضریرdoğuştan kِr. [ ]
dârû (F.) [ ] داروilaç. [ ]
dârûhâne (F.) [ ] داروخانهeczane. [ ]
dârülaceze (A.) [ ] دارالعجزهdüşkünler evi. [ ]
dârülbedâyi (A.) [ ] دارالبدایعkonservatuvar. [ ]
dârülelhân (A.) [ ] دارااللحانkonservatuvar. [ ]
1ST INTERNATIONAL BLACK SEA CONFERENCE ON LANGUAGE AND LANGUAGE EDUCATION ‘Current Trends in Language Education’ September , Samsun, TURKEY BOOK OF PROCEEDINGS ISBN: Honorary Chairs: Prof. Dr. Sait BİLGİÇ Rector, Ondokuz Mayıs University Prof. Dr. Dursun Ali AKBULUT Dean, Faculty of Education Prof. Dr. Rıfat GÜNDAY Chair of Foreign Language Education Department Conference Chairs: Assist. Prof. Dr. İsmail YAMAN, Ondokuz Mayıs University Assist. Prof. Dr. Emrah EKMEKÇİ, Ondokuz Mayıs University Organizing Committee Dr. İsmail YAMAN, Ondokuz Mayıs University Dr. Emrah EKMEKÇİ, Ondokuz Mayıs University Dr. Müfit ŞENEL, Ondokuz Mayıs University Dr. Deren Başak AKMAN YEŞİLEL, Ondokuz Mayıs University Dr. Ceylan YANGIN ERSANLI, Ondokuz Mayıs University Dr. Dilek ÇAKICI, Ondokuz Mayıs University Dr. Işıl ATLI, Ondokuz Mayıs University Inst. Burcu Bür, Hitit University Scientific Committee: Dr. Abdulvahit ÇAKIR, Gazi University, Turkey Dr. Arif SARIÇOBAN, Selçuk University, Turkey Dr. Atta Gebril, The American University in Cairo, Egypt Dr. Belma HAZNEDAR, Boğaziçi University, Turkey Dr. Cem BALÇIKANLI, Gazi University, Turkey Dr. Dinçay KÖKSAL, Çanakkale Onsekiz Mart University, Turkey Dr. Gonca YANGIN EKŞİ, Gazi University, Turkey Dr. Gülay ER, Ondokuz Mayıs University, Turkey Dr. Hacer Hande UYSAL , Gazi University, Turkey Dr. İskender Hakkı SARIGÖZ, Gazi University, Turkey Dr. İsmail Hakkı MİRİCİ, Hacettepe University, Turkey Dr. Janice Bland, University of Vechta, Germany Dr. Kemal Sinan ÖZMEN, Gazi University, Turkey Dr. Nalan KIZILTAN, Ondokuz Mayıs University, Turkey Dr. Paşa Tevfik CEPHE, Gazi University, Turkey Dr. Rıfat GÜNDAY, Ondokuz Mayıs University, Turkey Dr. Ute Smit, University of Vienna, Austria Dr. Zerrin EREN, Ondokuz Mayıs University, Turkey Dr. Nashwa Nashaat Sobhy, San Jorge University, Spain Anoosheh Behroozi, Eastern Mediterranean University, Cyprus Jessica Han, The Chinese University of Hong Kong, China FOREWORD Dear Colleagues, We are pleased to publish the proceedings of the papers presented at the 1st International Black Sea Conference on Language and Language Education organized by Ondokuz Mayıs University on September , We hope that the conference, with its full program of plenary talks and oral presentations has been inspiring, informative, and horizon-broadening for all participants. In this book of proceedings, we present the full texts of some of the valuable studies on language, language teaching, and other aspects of the field. The educational paradigms possess an ever-changing nature. The traditional understanding of teaching and learning, student-teacher roles and educational materials has changed to a considerable extent in recent decades. One of our primary aims behind organizing this conference has been to enable a cooperative atmosphere in which participants could discuss what is going on about languages and language education. We hope that this conference has contributed to the knowledge of all participants and added something to the existing literature. We would like to express our greatest thanks to all presenters and participants for sharing their valuable work and experience. We would also like to extend our thanks to our institution, Ondokuz Mayıs University, for supporting this international event. Dr. İsmail Yaman Dr. Emrah Ekmekçi Conference Chair Conference Chair 1st International Black Sea Conference on Language and Language Education September , , Ondokuz Mayıs University, SAMSUN OSMANLI TÜRKÇESİ DERS KİTAPLARI ÜZERİNDE KARŞILAŞTIRMALI BİR ARAŞTIRMA Doç. Dr. Tuncay Böler, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, [email protected] ÖZET Osmanlı Türkçesi veya Osmanlıca denilince genellikle Osmanlı Devleti sınırları içinde yaşayan Türklerin konuşup yazdığı dil anlaşılmaktadır ve Osmanlı Türkçesi terimi çoğunlukla Arap harfli Türkçe metinleri akla getirmektedir. Latin harflerine geçişten sonra bu metinlerin okunup anlaşılabilmesi için ders kitabı mahiyetinde yazılan eserler olmuştur. Bu eserlerden biri Ahmet Cevat Emre’nin Osmanlı Edebiyatına Hazırlık Dersleri’dir. tarihli bu eserin dönemine göre önemli bir çalışma olduğu söylenebilir. Araştırmamızın temelini de söz konusu eser oluşturmaktadır. Ahmet Cevat Emre’nin yeterince bilinmediğini düşündüğümüz bu eseri bir yana bırakılırsa, özellikle üniversitelerde okutulan Osmanlı Türkçesi derslerinde ’li yılların başına kadar genellikle Faruk Kadri Timurtaş (I/Osmanlı Türkçesine Giriş, II/Osmanlı Türkçesi Metinleri, III/Osmanlı Türkçesi Grameri) ve Muharrem Ergin (Osmanlıca Dersleri)’in yazdıkları eserlerin kullanıldığı görülmektedir. (Osmanlıca Dersleri) ve (Osmanlı Türkçesine Giriş) yıllarında ilk baskıları yapılan bu eserler bugün dahi üniversitelerde okutulmaktadır ve günümüze kadar onlarca kez yeniden basılmıştır. Yakın döneme gelindiğinde ise Osmanlı Türkçesini konu alan ders kitapları bakımından daha şanslı olunduğu söylenebilir. Zira, bugün çok sayıda Osmanlı Türkçesi kitabının varlığından bahsetmek mümkündür. Emre, Timurtaş ve Ergin’inkilere göre oldukça yeni tarihli bu yayınlar içerisinde dikkatleri çekenlerden biri de Hayati Develi’nin Osmanlı Türkçesi Kılavuzu adlı çalışmasıdır. Osmanlı Türkçesi Kılavuzu günümüzde birçok üniversitede Osmanlı Türkçesi derslerinde ders kitabı ihtiyacını karşılamaktadır. Bildiride Ahmet Cevat Emre’nin Osmanlı Edebiyatına Hazırlık Dersleri, Muharrem Ergin’in Osmanlıca Dersleri ve Hayati Develi’nin Osmanlı Türkçesi Kılavuzu adlı eserleri karşılaştırılmalı olarak incelenecektir. Böylelikle geçmişten günümüze Osmanlı Türkçesini öğretmek bakımından her bir eserin nasıl bir metot kullandığı tespit edilecek ve ders kitaplarından hareketle Osmanlı Türkçesi öğretiminin günümüze gelinceye kadar katettiği mesafe gösterilmeye çalışılacaktır. Anahtar sözcükler: Osmanlı Türkçesi, ders kitabı, Osmanlı Edebiyatına Hazırlık Dersleri, Osmanlıca Dersleri, Osmanlı Türkçesi Kılavuzu GİRİŞ Türk dilinin Köktürk Türkçesi, Uygur Türkçesi, Eski Anadolu Türkçesi, Kıpçak Türkçesi vb. dönemlerine odaklanan ve ele aldığı dönemin Türkçesini çeşitli yönleriyle ortaya koyan ders kitaplarının sayısı günümüzde artarak devam etmektedir. Dilimizin bu tarihî devirlerini ele alıp inceleyen kitapların yanında, yine dilin başka bir tarihî dönemi olan Osmanlı Türkçesi öğretimi için yazılmış birtakım ders kitapları da olmuştur. İşte, bu kitaplardan biri de ’de Ahmet Cevat Emre1 tarafından kaleme alınan Osmanlı Edebiyatına Hazırlık Dersleri’dir. Osmanlı Edebiyatına Hazırlık Dersleri, günümüzde az bilinmekle birlikte dönemine göre değerlendirildiğinde değerli bir eserdir. Mecdut Mansuroğlu’nun Muharrem Ergin’in ilk baskısı ’de yapılan Osmanlıca Dersleri kitabı için “Unutmamalıdır ki 1 Girit’in Resmo şehrinde doğan dil bilgini Ahmet Cevat Emre (), Darülfünun’da Ural-Altay kürsüsünü kuran Türkolog Giese’nin asistanlığını yapmış, Giese’den fonetik ve linguistik dersleri almıştır. Darülfünun’da dersler vermiş, Dil Encümeni’nde çalışmıştır. Emre’nin başta dil olmak üzere çeşitli konularda yazılmış eserleri ve çevirileri vardır (Daha geniş bilgi için bk. Sağol vd., ). Tuncay Böler Türkiye’de Arap yazısının kaldırılması ve Edebiyat Fakültesinde Arap yazısı ile Türkçe dersleri konduğundan beri öğrencilerin eline bir kitap vermek kudretini Muharrem Ergin göstermiştir” (Mansuroğlu, , s. ) şeklindeki tespiti yerinde olmakla birlikte, Ahmet Cevat Emre’nin kitabı da bu anlamda yabana atılacak cinsten değildir ve Osmanlı Edebiyatına Hazırlık Dersleri hak ettiği değeri tam anlamıyla bulamamıştır. Ergin’in Osmanlıca Dersleri’nden bahsetmişken, ’li yılların başlarına kadar Osmanlı Türkçesi öğretimi için özellikle üniversitelerde Muharrem Ergin ve Faruk Kadri Timurtaş’ın kitaplarının kullanıldığını söylemek yanlış olmayacaktır. Bu kitaplar, bugün dahi ders kitabı olarak okutulmaktadır. Günümüzde Emre, Ergin ve Timurtaş’ın Osmanlı Türkçesi öğretimi bağlamında oluşturduğu alt yapıyı da kullanarak meydana getirilen ve Osmanlı Türkçesini daha modern bir biçimde ele alan kitaplar da yayımlanmaktadır2. Söz konusu yayınlardan biri de Hayati Develi’nin Osmanlı Türkçesi Kılavuzu adlı çalışmasıdır. “Osmanlı Türkçesi Kılavuzu, Türk dili ve edebiyatı bölümlerinin Osmanlıca derslerinde okutulması artık geleneksel hâle gelmiş olan Faruk K. Timurtaş ve Muharrem Ergin kitapları yanında, üçüncü ve daha modern bir seçenek olarak görünmektedir” (Yılmaz, , s. ). KURAMSAL ÇERÇEVE Bildiride Osmanlı Türkçesi öğretiminde ders kitapları bağlamında gelinen noktayı tespit etmek bakımından Osmanlı Edebiyatına Hazırlık Dersleri (=OEHD), Osmanlıca Dersleri (=OD) ve Osmanlı Türkçesi Kılavuzu (=OTK1/OTK2) karşılaştırmalı olarak ele alınmaya, böylece Osmanlı Türkçesi kitaplarından hareketle yılından günümüze Osmanlı Türkçesi öğretiminin katettiği mesafe incelenmeye çalışılacaktır3. YÖNTEM Osmanlı Türkçesi ders kitapları bildiride aşağıdaki başlıklar altında değerlendirilecektir: Osmanlı Türkçesi Ders Kitaplarının Amacı Osmanlı Türkçesi Ders Kitaplarında Türk Dilinin Tarihî Bir Dönemi Olarak Osmanlı Tür kçesi Osmanlı Türkçesi Ders Kitaplarının Bölümleri Osmanlı Türkçesi Ders Kitaplarında Alfabe Osmanlı Türkçesi Ders Kitaplarında Türkçe Unsurlar Osmanlı Türkçesi Ders Kitaplarında Arapça Unsurlar Osmanlı Türkçesi Ders Kitaplarında Farsça Unsurlar Osmanlı Türkçesi Ders Kitaplarında Metinler Osmanlı Türkçesi Ders Kitaplarında Yazı Türleri Osmanlı Türkçesi Ders Kitaplarında Aruz Osmanlı Türkçesi Ders Kitaplarında Yazma Et kinlikleri Osmanlı Türkçesi Ders Kitaplarında Metot/Yöntem Osmanlı Türkçesi Ders Kitaplarında Görsel Materyallerin Kullanımı 2 Bu yayınlardan bazılarının künyesi şöyledir: Aksoyak, İ. H. (). Osmanlı Türkçesi Okuma Kitabı. Ankara: Grafiker Yayınları; Babacan, H., Sakin, O. ve Avşar S. (). Osmanlı Türkçesi Dersleri. İstanbul: Altınpost Yayınları; Candemir M., Günalan R. (). Osmanlı Türkçesi (Yeni Metod). İstanbul: Kayıhan Yayınları; Coşkun, M. (). Uygulamalı Osmanlı Türkçesi. İstanbul: Dergâh Yayınları; Külekci, N. (). Osmanlı Türkçesi. İstanbul: Sahhaflar Kitap Sarayı. 3 Faruk Kadri Timurtaş’ın Osmanlı Türkçesi kitabı başta olmak üzere başka çalışmalar da bildiriye dâhil edilebilirdi. Bildirinin boyutu bu şekilde oldukça artacağından bu kitaplar dışarıda bırakıldı. Osmanlı Türkçesi Ders Kitapları Üzerinde Karşılaştırmalı Bir Araştırma BULGULAR Osmanlı Türkçesi Ders Kitaplarının Amacı Bütün ders kitapları, belirli bir amaca ve belirli bir hedef kitleye yönelik olarak hazırlanır. Bu manada Osmanlı Türkçesi ders kitaplarından OEHD ve OTK’nin Osmanlı Türkçesini öğrenmek steyenler ç n hazırlandığı eserlerde net bir şekilde ifade edilmiştir. OD’de ise eserin yazılış amacına dair doğrudan kaydedilen bir bilgi yoktur. Fakat OD ile ilgili olarak Mecdut Mansuroğlu tarafından ’da yapılan değerlendirmede kitabın yazılış amacı şu şekilde ifade edilmiştir: “Öğrenciler ve genel olarak Arap harfleri ile Türkçe yazılışını öğrenmek isteyenler için pratik maksatla kaleme alınmış bir kitaptır” (Mansuroğlu, , s. ). Tablo 1: Osmanlı Türkçesi Ders Kitaplarının Amacı OEHD OD OTK Bu küçük kitap Osmanlıcayı yazı - Osmanlı Türkçesi Kılavuzu, bir dil sistemiyle ve yabancı kelimelere bilgisi kitabı değildir; Osmanlı mahsus grameriyle ö ğ r e n me k Türkçesini edebî, ilmî, tarihî ve i s t e y e nl e r için yazılmıştır resmî metinleri yazıdan başlayarak (Emre , s. 5). metni anlamaya uzanan süreçte öğ r e n me k i ç i n hazırlanmıştır (Develi, a:, s. 9). Yukarıdaki açıklamalardan ve tablodaki alıntılardan da anlaşılacağı üzere burada ele alınıp incelenen Osmanlı Türkçesi kitapları, Osmanlı Türkçesini öğrenmek ist eyen öğrenciler için hazırlanmış ders kitabı mahiyetinde çalışmalardır. Osmanlı Türkçesi Ders Kitaplarında Türk D l n n Tar hî B r Dönem Olarak Osmanlı Türkçes Ders kitaplarına çoğu kez kitabın hareket noktası olan konu hakkında genel bilgiler verilmek suretiyle başlanır. Örneğin, Kıpçak Türkçesine dair bir kitapta ilk önce ele alınacak konu Kıpçak Türkçesinin Türk dil tarihi içindeki yeri, Kıpçak Türkçesi ve Kıpçaklar hakkında genel teorik bilgiler olacak, Kıpçak Türkçesinin tam anlamıyla ne olduğu bilinmeden konuyla ilgili başka ayrıntılara girilmesi ise doğru olmayacaktır. Buna göre, Osmanlı Türkçesi ders kitaplarına Osmanlı Türkçesinin Türk dilinin tarihî dönemleri içinde nerede bulunduğuna ve Osmanlı Türkçesinin ne olduğuna dair bilgi verilerek başlanması yerinde bir tutum olacaktır. Türk dilinin Osmanlı Türkçesi Dönemi hakkında genel bilgi, burada incelenen ders kitaplarından OEHD ve OD’de yoktur. Emre ve Ergin belki de kitabı takip eden öğrencilerin söz konusu dönem hakkında bilgi sahibi olduğunu düşünmekte veya bu konuyu dersi veren öğretim elemanına bırakmaktadırlar. OTK’de ise Hayati Develi kitaptaki konulara/derslere başlamadan önce yerinde bir şekilde Osmanlı Türkçesi başlığı altında Türk dilinin Osmanlı Türkçesi Dönemine dair bilgi vermektedir: Tablo 2: Osmanlı Türkçesi Ders Kitaplarında Türk Dilinin Tarihî Bir Dönemi Olarak Osmanlı Türkçesi OEHD OD OTK1 - - Osmanlı Türkçesi Türklerin Anadolu’ya yüzyıldan itibaren yerleşmesinden sonra yüzyılda Türkçe Anadolu’da bir yazı dili olarak gelişmeye başladı. [] Osmanlı Devleti dönemi ise Türk dilinin gerçek bir Tuncay Böler zirvesidir. Bu dönemde, devletin siyasi gücüne denk olarak Türkçe üç kıtada yaygın olarak kullanılan bir dil oldu. [] Bu dil, Türkçenin yaklaşık altı yüz yıllık bir döneminden başka bir şey değildir. Genel hatlarıyla ifade edecek olursak Türkiye Türkçesini şu dönemlere ayırabiliriz: 1. Tarihî Türkiye Türkçesi (Osmanlı Türkçesi) a. Eski Osmanlı Türkçesi (Eski Türkiye Türkçesi): yüzyıldan yüzyılın ortalarına kadar. b. Klasik Osmanlı Türkçesi: yüzyılın ortalarından yüzyıla kadar. c. Yeni Osmanlı Türkçesi: Tanzimat döneminden ’e kadar. 2. Yeni Türkiye Türkçesi (Bugünkü dilimiz): ’den günümüze kadar. Bu tasnif, daha çok dilin söz varlığının niteliğine ve söz dizimindeki değişmelere göre yapılmıştır (Develi, a, s. 12). [] Osmanlı Türkçesi Ders Kitaplarının Bölümler Konuların belli bir plan dâhilinde ele alınıp incelenmesi ders kitaplarının önemli özelliklerinden biridir. Bu gözle bakıldığında Osmanlı Türkçesi ders kitaplarında konu planı bakımından bir birliktelik söz konusudur. Aşağıdaki tabloda da görüldüğü gibi, alfabenin tanıtılmasından sonra kitaplarda Türkçe unsurlar, Arapça unsurlar, Farsça unsurlar ve Metinler bölümleri yer almaktadır. Bu bölümlerden başka OD’de ayrı bir bölüm olarak ve geniş bir şekilde ele alınan Yazı Çeşitleri’nden OTK1’de 2. derste Yazı başlığı altında kısaca bahsedilmiş (Develi, a, s. ) yine kitabın başka bölümlerinde bir kısım yazı (hat) örneklerine yer verilmiştir. OEHD’de yazı çeşitleri yoktur. Ayrıca OD’de müstakil bir bölüm olarak kısaca da olsa değinilen Aruz’un OEHD ve OTK’de yer almadığını belirtmek gerekir. Tablo 3: Osmanlı Türkçesi Ders Kitaplarının Bölümleri OEHD OD OTK4 1. Osmanlıcanın Yazı Sistemi Eski Yazı Alfabe bölüm Türkçe El Yazmalarından Örnekler Türkçe Kelimelerin İmlâsı Türkçe Unsurların İmlâsı Osmanlıcada Türkçe Kelimelerin (s. ) (OTK1, s. )5 İmlası (s. ) 2. Arapça Kelimeler Arapça Unsurlar Arapça Kelimelerin Yapısı bölüm6 (s. )) (s. ) (OTK2, s. ) 3. Farsça Kelimeler Farsça Unsurlar Farsça Kelimelerin Yapısı bölüm (s. ) (s. ) (OTK2, s. ) 4 Aslında OTK bu şekilde bölümler hâlinde düzenlenmemiştir. Fakat yine de kitabın genel kurgusuna bakıldığında - eserin başında yer alan Osmanlı Türkçesi Kılavuzu Hakında başlığı altında da bahsedildiği gibi- 1. ciltte çoğunlukla Türkçe, 2. ciltte ise Arapça ve Farsça unsurların ele alındığı görülmektedir. 2. ciltte Arapça ve Farsça yapıların Türkçe söz dizimi içinde nasıl kullanıldığı üzerinde de durulmuştur. Bu sebeple kitapta tablodaki gibi bir bölümlendirmenin var olduğundan bahsetmek yanlış olmayacaktır. 5 Burada 2. cilde geçilmeden s. arasında Farsça yapılı tamlamalar, Farsça sıfat tamlamaları, Farsça sıfat tamlamalarında uyum, Arapça kelimelerde cinsiyet kategorisi, tesniye (ikilik) kategorisi, üç kelimeden oluşan Farsça tamlamalar, ay adları, takvimle ilgili tabirler, Arapça kelimelerin yapısı konularına da değinilmiştir. 6 OEHD’de aslında birinci bölüm dışında ayrılmış başka bölümler yoktur. Fakat eserin genel yapısı dikkate alındığında -OTK’de olduğu gibi- bu şekilde bir bölümlendirmenin söz konusu olduğundan bahsedilebilir. Osmanlı Türkçesi Ders Kitapları Üzerinde Karşılaştırmalı Bir Araştırma 4. Osmanlı Şiirlerinden Örnekler Yazı Çeşitleri Osmanlı Türkçesi Söz Dizimi bölüm (s. ) (s. ) Özellikleri (Arapça ve Farsça yapılı tamlamalar, birleşik sıfatlar, Arapça söz kalıpları vb.) (OTK2, s. ) 5. - Aruz Metinler bölüm (s. ) (OTK1, s. ) (OTK2, s. ) 6. - Metinler - bölüm (s. ) Sonuç olarak, Osmanlı Türkçesinin özellikle Arapça ve Farsçadan çok sayıda kelime alması dolayısıyla Türk dilinin bu dönemini ele alıp inceleyen ders kitaplarında Türkçe unsurlar yanında Arapça ve Farsça unsurlara da yer verilmiştir. Böylelikle, Osmanlı Türkçesi ders kitapları genel itibarıyla Türkçe, Arapça ve Farsça Unsurlar ile okuma parçalarının yer aldığı Metinler bölümlerinden oluşmuştur. Ergin bu bölümlere ek olarak kitabına Yazı Çeşitleri ve Aruz biçiminde iki bölüm daha ilave etmiştir. Osmanlı Türkçesi Ders Kitaplarında Alfabe Osmanlı Türkçesi ders kitaplarında yazının sağdan sola yazılması, harflerin birçoğunun birleştirilmesi, harflerin başta, sonda ve ortada yazılış biçimlerinin ayrı olması vb. temel kurallar/ilk bilgilerden sonra alfabeye geçilmektedir. Burada diğerlerinden farklı olarak Ahmet Cevat Emre OEHD’de alfabe tablosundan hemen önce Atatürk yurdumuzu kurtardı cümlesini Osmanlı harfleri ile yazmış ve ardından Sıra ile işaretleri veriyoruz diyerek cümleyi oluşturan her bir heceyi Osmanlı yazısına göre incelemiştir. Emre’nin böyle yaparak kitaptaki konulara farklı bir başlangıç yaptığı söylenebilir: [] (Emre, , s. 6) Tuncay Böler Eserlerde tablo hâlinde alfabe verilirken temel ilke ise, harflerin bitişmemiş/asli şekilleri ve başta (soldan bitişik), ortada (her iki taraftan bitişik), sonda (sağdan bitişik) yazımları şeklindedir. Burada OEHD’de harflerin ses değerlerine işaret edildiğini de belirtmek gerekir: Tablo 4: Alfabe tablosu7(Emre, , s. ) [] OTK1’de Harflerin Bitişme Tablosu’nda harflerin başta, ortada ve sondaki şekillerine birer örnek kelime de eklenmiştir. Diğer kitaplarda rastlanılmayan8 bu durum oldukça faydalıdır. Zira, harfler öğretilirken öğrenciye bu şekilde okuma uygulaması yapma/örnekler görme imkânı da sağlanmıştır: 7 Sayfa sayısı oldukça artacağı için bildiriye tabloların tamamı alınamıştır. 8 OD’de kitabın arkasındaki Metinler bölümüne geçilmeden hemen önce birkaç sayfalık Alıştırmalar yer almaktadır. Alıştırmalarda Osmanlı harflerinin listesi yeniden verildikten sonra her bir harfin başta, ortada ve sondaki şekillerine örnekler sunulmuştur. Osmanlı Türkçesi Ders Kitapları Üzerinde Karşılaştırmalı Bir Araştırma [] Tablo 5: Harflerin Bitişme Tablosu (Develi, a, s. 16) OD’de diğer kitaplardan farklı olarak kitap yazısının yanında el yazısındaki harfleri (rika) gösteren tablo da eklenmiştir: Tablo 6: Alfabe-Kitap Yazısı (Ergin, , s. ) [] Tuncay Böler Tablo 7: Alfabe-El Yazısı (Ergin, , s. ) [] Alfabeden hemen sonra OD ve OTK1’de hareke (şedde, tenvin, sükûn, vasla, üstün, esre, ötre vb.) konusunun ele alındığı görülmektedir. Esasen el yazması eserler dışında Osmanlı Türkçesinde hareke kullanımından bahsetmek mümkün değildir. Nitekim bunun farkında olan Muharrem Ergin de OD’de bu işaretlerin ancak eski harekeli metinlerde görüldüğünü, Osmanlı Türkçesinde normal harekesiz yazıda bu işaretlerin kullanılmadığını, ancak bir kelime bilhassa belirtilmek istenirse bu işaretlere başvurulduğunu ifade etmektedir (Ergin, , s. ). Aslında bu konunun harekeli el yazması eserlerden de alınacak örneklerle, kısaca dahi olsa, anlatılması matbu olmayan eski eserleri okumak bakımından faydalı olacaktır. Burada son olarak, incelenen eserlerden OEHD’de hareke konusunda altıncı derste şedde ve tenvinden bahsedilmekle (Emre, , s. 29) yetinildiğini belirtelim. Aşağıdaki tabloda Osmanlı Türkçesi ders kitaplarında hangi harekelere yer verildiği gösterilmiştir: Tablo 8: Osmanlı Türkçesi Ders Kitaplarında Harekeler OEHD OD OTK Üstün - + + Ötre - + + Esre - + + Cezim - + + Şedde + + - Tenvin + + + Vasla - + - Alfabe konusuyla lg l olarak transkr ps yondan da bahsetmek gerek r. Transkr ps yon (çev r yazı) b r yazıyı bütün ses ncel kler n bel rterek başka b r alfabeye çev rme yoludur. Transkripsiyon konusunun kitaplarda yer alması, hatta ilk derslerden başlamak üzere çeviri yazının öğrencilere layıkıyla öğretilmesi yararlı olacaktır. Zira, mesela Türk dili ve edebiyatı bölümünde okuyan bir öğrenci için transkripsiyonu bilmek ve bir metni doğru bir biçimde transkribe edebilmek önemlidir. Bu gözle bakıldığında Osmanlı Türkçesi ders kitaplarından OEHD’de transkripsiyon konusuna yer verilmediği görülmektedir. Hayati Develi, OTK1’de (Develi, a, s. 15) sadece bir tablo ile transkripsiyon alfabesini vermekle yetinmiş, kitabın ikinci cildinin son dersinde (Develi, b, ders) ise konuyu detaylandırarak ele almıştır. Yukarıda da değinildiği gibi metinleri doğru bir biçimde transkribe edebilmek Osmanlı Türkçesi Osmanlı Türkçesi Ders Kitapları Üzerinde Karşılaştırmalı Bir Araştırma dersini alan Türk dili ve edebiyatı, tarih gibi bölümlerde önemli bir husustur. Dolayısıyla, transkripsiyonun ele alındığı söz konusu dersin kitabın birinci cildinde ilk konulardan biri olarak verilmesi daha uygun olacaktır. Öte yandan, OD’de Muharrem Ergin, kitabının başındaki alfabe tablosuna transkripsiyon işaretlerini de eklemek suretiyle transkripsiyon harflerine yer vermiştir. Osmanlı Türkçesi Ders Kitaplarında Türkçe Unsurlar Osmanlı Türkçesi ders kitaplarında Türkçe unsurlar bölümü ünlülerin başta, ortada ve sonda yazılışları ve eklerin yazılışları üzerine bina edilmiştir. Kitaplar Türkçe unsurlar bakımından değerlendirildiğinde OEHD’de oldukça sınırlı bilginin yer aldığını söylemek yanlış olmayacaktır. Eserde üç buçuk sayfa tutan bölümde Türkçe kelimelerde ünlülerin yazılışı üzerinde durulmuştur. Burada ünsüzlerin durumuyla/yazılışıyla ilgili herhangi bir bilgi yoktur. Eklerin yazılışına gelindiğinde ise OEHD’de konu genel bir kural hâlinde “Bükün eklerinden vokalle bitmeyenlerin vokali, dar olsun geniş olsun, yazılmaz; fakat iki heceli ekleri bitişmez harfle biten temele bağlayan vokali yazmak ve yazmamak caizdir.” (Emre, , s. ) notu ile özetlenmiş ve aşağıdaki örnekler verilmiştir: (Emre, , s. 12) OTK’de ise Türkçe unsurlar incelenirken ünlülerin yanında ünsüzlerin de söz konusu edilmesi önemlidir. Kitapta Türkçe kelimelerde bugünkü alfabeden farklı olarak kimi harflerin (kaf-kef, gayın-gef, tı-te, sad-sin) yalnızca kalın ünlülerle veya yalnızca ince ünlülerle kullanıldığı hakkında bilgiler ve örnekler verilmiştir. Hayati Develi’nin OTK’de Türkçe kelimelerdeki ünlülerin yazımından sonra, karşılaştırma yapılmasına da imkân sağlaması açısından, 9, 10 ve derslerde Arapça ve Farsça kelimelerde ünlülerin yazılışı ile Türkçede ses karşılığı bulunmayan harfler (peltek se, zel, ha, hı, he, dat, zı) ve ayın ile hemzeden bahsetmesi oldukça yerindedir. Osmanlı Türkçesinde kalıplaşmış yazımların başında zamirlerin yalın ve çekimli şekilleri gelmektedir. OTK’de ders Türkçe zamirler konusuna ayrılmıştır. OEHD ve OD’de zamirler konusu ele alınıp incelenmiş değildir. OTK’de derste Türkçe sayıların yazımı ve sayıların yazımındaki kalıplaşmalara (yirmide olduğu gibi) da yer verilmiştir. Kitabın bundan sonraki kısmı çoğunlukla Türkçedeki eklerin yazımına ayrılmıştır. Tuncay Böler OD’de Vokallerin Yazılışı’ndan sonra Türkçe kelimelerin imlasına değinilmiştir. Burada kelime başında, içinde ve sonunda vokal yazılışlarından sonra e’lerin i ile yazılması, d’lerin tı ile yazılması, sonda t, p, ç yazılması üzerinde durulmuş, ardından eklerin yazılışına geçilmiştir. Bunlardan başka, kitapta Türkçedeki eklerin Osmanlı Türkçesindeki yazılışları örnekler verilerek genel hatlarıyla anlatılmıştır. Ergin kitabında, klasik bir yöntem kullanarak, eklerin yazılışlarını özetlemekle yetinmiş, öğrenciler için herhangi bir alıştırma veya uygulama çalışmasına yer vermemiştir. Ayrıca Ergin burada eklerin yazılışlarına değindikten sonra Arapça unsurların ele alındığı bölüme geçmeden önce ebcet hesabından bahsetmiştir. Ebcet hesabına yer veren tek Osmanlı Türkçesi kitabı OD’dir. Sonuç itibarıyla, Türkçe unsurlar bakımından OEHD’de oldukça özet ve sınırlı bilgilerin bulunduğundan söz etmek mümkündür. OD’de Türkçe unsurlar OEHD’ye göre biraz daha geniş ama yine de genel hatlarıyla ele alınmıştır. OTK’de ise Türkçe unsurların detaylı bir biçimde ele alındığı, birtakım alıştırma ve uygulama çalışmalarıyla Türkçe unsurların işlendiği görülmektedir. Aşağıdaki tabloda her bir eserde Türkçe unsurlar bakımından hangi konulara yer verildiği gösterilmiştir: Tablo 9: Osmanlı Türkçesi Ders Kitaplarında Türkçe Unsurlar OEHD OD OTK (s. ) (s. ) (OTK1 s. ) İmla Kuralları Vokallerin Yazılışı 3. ders OD’de Türkçe kelimelerin 4. ders Kelime başında ve ortasında /e/’nin imlasına geçilmeden önce Türkçe ünlülerin yazılışı (/a/ ve yazımı Vokallerin Yazılışı şeklinde bir /e/’nin yazımı) Kelime başında ve ortasında /a/’nın başlık vardır. Ergin burada Arap yazımı alfabesinin vokal işaretlerinin Kelime başında ve ortasında /ı/ ve Türkçe için yetersizliğini ifade /i/’nin yazımı ederek (Ergin, , s. 14) Kelime başında ve ortasında /o/, /ö/, konuya başlamıştır. Ardından /u/ ve /ü/’nün yazımı vokallerin başta, ortada ve Sonda (kelime ve eklerde) /e/ ve sondaki yazımları bir tablo ile /a/’nın yazımı gösterilmiştir. Sonda (kelime ve eklerde) /ı/, /i/ ve /u/, /ü/’nün yazımı Kapalı /e/’nin yazımı Emir 3. kişi çekimindeki -sIn/-sUn ekinin yazımı Kelime başında /a/’nın yazımı 5. ders Ünsüzlerin özellikleri (k=kaf, kef, ğ=gayın, kef, s=sad, sin, peltek se, t=tı, te) Kelime başında /e/’nin yazımı 6. ders Türkçe ünlülerin yazılışı (/o/, /ö/, /u/, /ü/’nün yazımı) Kelime başında /ı/ ve /i/’nin 7. ders yazımı Türkçe ünlülerin yazılışı (/ı/, /i/’nin yazımı) Kelime başında /o/, /ö/, /u/ ve 8. ders /ü/’nün yazımı Türkçe ünlülerin yazılışı (kelime başında ve sonunda /e/’nin yazımı)9 9 9. derste Arapça ve Farsça kelimelerde ünlülerin yazılışı, şedde konuları işlenmiştir. Osmanlı Türkçesi Ders Kitapları Üzerinde Karşılaştırmalı Bir Araştırma Özet: Türkçedeki ünlülerin yazılışı Vokallerin İmlası ders10 Türkçe kelimelerin imlası kâf-ı Farisî, /ñ/ ünsüzü Köklerin yazılışı Kelime başında vokal yazılışı ders Türkçe eklerin yazılışı (çokluk eki - lAr, yapım ekleri -lIk/-lUk, -CI/- CU, -lI/-lU, -sIz/-sUz, -ki, -CA, - CIk/-CUk, -cAgIz, -ncI/-nCU, - mAk, -mA, -IcI/-UcU, -lA, -lAş, - lAn, -DIr/-DUr, -Il/-Ul, -Iş/-Uş) Kelime içinde vokal yazılışı ders Zarf-fiil (-Ip/-Up, -IncA/-UncA, - ArAk, -A, -DIkCA/-DUkCa, -AlI, - mAdAn, -iken/-ken) ve sıfat-fiil (- An, -DIk/-DUk) eklerinin yazılışı Kelime sonunda vokal yazılışı ders Türkçe zamirler (ben, sen, o, biz, siz, onlar ve bu zamirlerin hâl eki almış biçimleri), Türkçe sayılar /e/’lerin i ile yazılması ders Bildirme ekleri /d/’lerin tı ile yazılması ders Hâl ekleri (ilgi hâli -In/-Un, -nIn/- nUn, yönelme hâli -A, yükleme hâli -I/-U, bulunma hâli -DA, ayrılma hâli -DAn, vasıta hâli –lA) Sonda /t/, /p/, /ç/ yazılması ders İyelik ekleri (-m/-Im/-Um, -n/-In/- Un, -I/-sI/-sU, -mIz/-mUz/-ImIz/- UmUz, -nIz/-nUz/-InIz/-UnUz, - lArI) Eklerin yazılışı ders Yardımcı sesler Kapalı /e/’nin yazılışı, soru edatı mI/mU’nun yazılışı İsimden isim yapma ekleri (-lIk/ - ders lUk, -CI/-CU, -lI/-lU, -lIm/-lUm, Görülen geçmiş zaman (-DI/-DU) -sIz/-sUz, -ki, -cIk/-cUk, -cAk, - eklerinin yazılışı ve görülen geçmiş CA, -nCI/-ncU) zamanın olumsuz biçiminin yazılışı, /d/’nin tı ile yazılışı Fiilden isim yapma ekleri (-mAk, ders -mA, -IcI/-UcU, -tI/-tU) Geniş zaman (-r/-Ar/-Ir/-Ur) eklerinin yazılışı, geniş zamanın olumsuzu Fiilden fiil yapma ekleri (-mA, -t, ders -DIr/-DUr) Öğrenilen geçmiş zaman (-mIş/- mUş) eklerinin yazılışı, öğrenilen geçmiş zamanın olumsuzunun yazılışı İsim işletme ekleri ders Çokluk eki (-lAr) Şimdiki zaman (-yor) çekiminin 10 derste bunların yanında Türkçede ses karşılığı bulunmayan harflerden (peltek se, zel, ha, hı, he, dat, zı), derste ayın ve hemzeden bahsedilmiştir. Tuncay Böler yazılışı, şimdiki zamanın olumsuzunun yazılışı İyelik ekleri (-m, -n, -I/-U, -sI/- ders sU, -mIz/-mUz, -nIz/-nUz, -lArI) Gelecek zaman (-AcAk) çekiminin yazılışı, gelecek zamanın olumsuzunun yazılışı Hâl ekleri ders Genitif eki (-In/-Un, -nIn/-nUn) Dilek-şart (-sA) kipinin yazılışı, Akkuzatif ekleri (-I/-U, -nI/-nU) dilek-şart kipinin olumsuzunun Datif eki (-A) yazılışı, bazı edatlar (ile, için, Lokatif eki (-DA) niçin) Ablatif eki (-DAn) Eşitlik eki (-CA) Soru eki (mI/mU) ders İstek ve emir kiplerinin yazılışı, istek ve emir kiplerinin olumsuzunun yazılışı, iç sesteki /y/ ve /v/ sesleri, kalıplaşmış olarak kef ile yazılan bazı kelimeler (bey, tüy, güvercin, gövde, üveyik vb.), Arapça ve Farsça kelimelerin tanınması Şahıs ekleri ders Birinci tip Gereklilik kipinin yazılışı, -Im/-Um, -sIn/-sUn, -Iz/-Uz, - gereklilik kipinin olumsuzunun sInIz, -sUnUz, -lAr yazılışı, -mAktA ile yapılan İkinci tip şimdiki zamanın yazılışı, nazal /n/ -m, -n, -k, -nIz/-nUz, -lAr (ñ)’nin yazılışı, kalın sıradan kelimelerde /k/’nin kaf ile, /t/’nin tı ile, /s/’nin sad ile yazılışı Şekil ve zaman ekleri ders Geniş zaman eki (-Ar) Ek-fiil (şimdiki zaman, görülen Geçmiş zaman eki (-DI//-DU, - geçmiş zaman, öğrenilen geçmiş mIş/-mUş) zaman) ve birleşik fiil çekimlerinin Gelecek zaman eki (-AcAk) (hikâye, rivayet, şart) yazılışı, Emir ekleri (-AyIm, -sIn/-sUn, - damaksı /ñ/ sesinin yazıldığı ekler AlIm, -In/-Un, -InIz/-UnUz, - (ilgi hâli -Iñ/-Uñ//-nIñ/-nUñ, ben, sInlAr/-sUnlAr) sen, o zamirlerinin yönelme hâli Şart eki (-sA) almış şekilleri, çokluk ve teklik 2. İstek eki (-A) şahıs ekleri, görülen geçmiş zaman Gereklik eki (-mAlI) ve şart çekimlerinin teklik ve çokluk 2. şahıs ekleri, geniş zaman, şimdiki zaman, öğrenilen geçmiş zaman, istek ve gereklilik kipleri çekiminde teklik ve çokluk 2. şahıs ekleri, emir çekiminde 2. çoğul şahıs, bildirme teklik ve çokluk 2. şahıs çekiminde) Bildirme ekleri (-Im/-Um, -sIn/- sUn, -DIr/-DUr, -Iz/-Uz, -sInIz/- sUnUz, -DIrlAr, -DUrlAr) Soru eki (mI/mU) Partisip ekleri (-An, -DIk/-DUk, - Osmanlı Türkçesi Ders Kitapları Üzerinde Karşılaştırmalı Bir Araştırma mAz) Gerundim ekleri (-I/-U, -Ip/-Up, - ArAk, -IncA/-UncA, -AlI, - mAdAn, -ken) Bazı edatlar (ile, -lA, dahi, çünkü, belki, dA, ki, için, kadar) Rakamlar Osmanlı Türkçesi Ders Kitaplarında Arapça Unsurlar Osmanlı Türkçesi ders kitaplarının içeriklerinin önemli bir bölümünü Arapça unsurlar oluşturmaktadır. Arapça kelimelerin yapısı, vezni, aksam-ı seba, Arapçada çokluk, mastarlar, ism-i fail ve ism-i meful kavramları, tamlamalar (terkipler) vb. kitaplarda az ya da çok ele alınan konular arasındadır. Bunlar içinde Arapçanın da yapısı gereği üzerinde en çok durulan konu kalıplar/vezinlerdir. Aslında Osmanlı Türkçesi öğrenenlerin en çok zorlandığı konuların başında Arapça kelimelerin kalıpları gelmektedir. Öğrenciler her bir kalıbı öğrenmekte güçlüklerle karşılaşmaktadırlar. Üstüne üstlük bir de i‘lâl adı verilen istisnai durumların olması kalıpları öğrenmeyi daha da zor hâle getirebilmektedir. Arapçadaki kalıpların öğretimi bakımından Osmanlı Türkçesi ders kitapları incelendiğinde, konunun eserlerde çoğunlukla birbirine benzer şekilde ele alınıp incelendiğini söylemek yanlış olmayacaktır. Özellikle OEHD ve OD’de kalıpların öğretimindeki yöntem, ilgili kalıpla ilgili bilgilerden sonra örnekler vermek şeklindedir. Burada örnek olması bakımından tef’îl bâbının Osmanlı Türkçesi ders kitaplarında hangi suretle ele alındığı aşağıda gösterilmiştir: [] [] Tuncay Böler [] (Emre, , s. ) (Ergin, , s. ) Görüldüğü üzere OEHD ve OD’de tef’îl kalıbı hakkında verilenler klasik bir yöntemle konuyla ilgili bilgi ve örneklerden oluşmaktadır. Kalıbın öğretimine yönelik başka herhangi bir Osmanlı Türkçesi Ders Kitapları Üzerinde Karşılaştırmalı Bir Araştırma etkinlik söz konusu değildir. OTK’de diğer derslerde olduğu gibi kalıpların anlatıldığı derslerde de yer alan alıştırmalar, öğrencilere kalıplarla ilgili uygulama yapma imkânı sağlamaktadır: [] [] [] [] Tuncay Böler [] (Develi, b, s. ) Sonuç olarak, kitapların kalıplar/vezinler konusunu daha özel bir yöntemle ve öğrenilebilirliği kolaylaştıracak başkaca (boşluk doldurma, bulmaca vb.) etkinliklerle vermelerinin faydalı olacağını söylemek mümkündür. Toplu olarak görülmesi ve karşılaştırmalara imkân sağlaması için Osmanlı Türkçesi ders kitaplarında Arapça unsurlar bölümlerinde ele alınıp incelenen konular aşağıda tablo hâlinde verilmiştir: Tablo Osmanlı Türkçesi Ders Kitaplarında Arapça Unsurlar OEHD OD OTK (s. ) (s. ) (OTK2 s. ) 6. ders Türkçede Arapça kelimelerin OTK1’de Farsça ve Arapça Arapça kelimelerde hemze aldığı şekiller: Söyleyiş unsurların birlikte ele alındığı Arapça kelimelerde şedde, tenvin değişiklikleri görülmektedir. Buna göre: ( ders: Farsça yapılı tamlamalar) 7. ders Arapça kelimelerin imlası: vokal ( ders: Farsça sıfat Arapçada harf-i tarif yazılışı, ikiz konsonant, yuvarlak tamlamaları, Farsça sıfat Ulama (vasıl) t, kısa elif, hemze tamlamalarında uyum) Arapça kelimelerde cinsiyet kategorisi, tesniye (ikilik) kategorisi 8. ders Arapça kelime çeşitleri ve ( ders: Üç kelimeden oluşan Osmanlıda Arapça İsimler vezinleri: Arapça kelimelerin Farsça tamlamalar) Arapça Kelimelerde Aslî ve Zait11 yapısı, üçüzlü, dördüzlü, beşizli Harfler kökler, aslî harfler, zâit harfler, vezinler, aksâm-ı seb’a 9. ders Kelime çeşitleri: masdar, ism-i ders: Ay adları, takvimle ilgili Osmanlıcada Arapça Mastarlar fâ’il, ism-i mef’ûl tabirler (fa’l) Sülâsî semâî masdarlar, ism-i Kelimenin Yedi Kısmı (Aksâm-ı fâ’illeri, ism-i mef’ûlleri seb’a) Masdar: fa’l, fi’l, fu’l, fa’al, fi’al, fa’let, fi’let, fu’let, fi’âl, fu’âl, 11 Kitaplarda yer alan zait, zâit, zâid gibi yazım farklılıklarına bunların görülmesi için müdahale edilmemiştır. Osmanlı Türkçesi Ders Kitapları Üzerinde Karşılaştırmalı Bir Araştırma fe’âlet, fi’âlet, fu’ûl, fu’ûlet, fa’lûlet, fi’lân, fu’lân, fa’alân, fa’îl, fa’ûl, tef’âl, mef’il, mef’al, mef’alet, mef’ilet ders İsm-i fâ’il ders: Farsça ve Arapça çokluk Arapça Mastarların Vezinleri İsm-i mef’ûl ekleri: Farsça çokluk ekleri (-ân, - (Devamı: fi’l, fu’l, fa’al, fi’al, fa’let, Sülâsîler cetveli hâ), Arapça çokluk ekleri (-în, -ûn, fi’let, fu’let) -ât) ders Rübâî semâ’î masdar, ism-i fâ’ili, OTK1’de dersten itibaren fe’âl, fi’âl, fu’âl vezinleri ism-i mef’ûlü: fa’lele vezni, ism-i Arapça kelimelerin yapısına fâ’ili: müfa’lil, ism-i mef’ûlü: geçilmektedir: müfa’lel ders: Arapça kelimelerin yapısı Aslî ve zâid harfler Arapça kelimelerin vezni Arapça kelimelerin veznini bulmak Arapçada isimler İsimlerin vezinleri (fa’âl, fa’l, fi’l, fu’l, fa’lel, fu’lul) Sülâsî, rubâî, humâsî isimler ders Sülâsî kıyasî masdarlar, ism-i ders tef’îl, ism-i fâ’ili: müfa’il, ism-i ders: Arapça isimlerde çokluk fu’ûl, fu’ûlet, fa’lûlet, fi’lân, fu’lân, mef’ûlü: müfa’al Arapça çokluk kalıpları (cem-i fa’alân, fa’ûl, fa’îl, tef’âl vezinleri mükesser): ef’âl, fu’ûl, fi’âl, fu’âl, fa’ale, fu’alâ, fevâ’il, fevâ’îl, efâ’il, mefâ’il ders müfâ’ale ve fi’âl, ism-i fâ’illeri: Konular OTK2’de aşağıdaki sıra ile Mimli mastarlar (mef’il, mef’al, müfâ’il, ism-i mef’ûlleri: müfâ’al devam etmektedir: mef’alet, mef’ilet) 1. ders Sülasi (üç asli harfi olan), rübaî Arapça ve Farsça kelimelerin (dört asli harfi olan) mastarlar yapısı Arapça kelimelerin yapısı (aslî harfler, zâid harfler) Arapçada kelime yapımı Arapça kelimelerin vezni Arapça kelimelerin veznini bulmak ders infi’âl, ism-i fâ’ili: münfa’il, ism- 2. ders Kurallı (kıyasî) mastarlar: if’âl i mef’ûlü: yoktur Harflerine göre Arapça kelimeler: Aksâm-ı seb’a Arapça sayı isimleri (birler hanesindeki sayılar, onlar hanesindeki sayılar, yüzler hanesindeki sayılar, Arapça sıra sayı isimleri) ders ifti’âl, ism-i fâ’ili: müfta’il, ism-i 3. ders Tuncay Böler tef’îl vezni mef’ûlü: müfta’al Arapçada isimler ve çokluk (Kitapta buradan başlamak üzere İsimlerin vezinleri (fa’al, fa’l, fi’l, derse kadar ilgili veznin Latin harfli fu’l, fa’let, fu’lul) ve sülâsî, rubâî, şekli verilmiyor.) humâsî kavramları Arapça isimlerde çokluk: ef’âl, fu’ûl, fu’ul, fu’al, fi’al, fi’âl, fu’âl, fa’ale, fu’alâ, fe’â’il, fevâ’il, fevâ’îl, efâ’il, efâ’îl, ef’ilâ, ef’ile, mefâ’il, mefâ’îl, tefâ’îl, ef’ul ders tefe’ül, ism-i fâ’ili: mütefa’il, 4. ders mufâ’ale vezni ism-i mef’ûlü: mütefa’al Arapça masdarlar ders tefâ’ül, ism-i fâ’ili: mütefâ’il, 5. ders mufâ’ale vezninden başka örnekler ism-i mef’ûlü: mütefâ’al Sülâsî mücerred masdarların ism-i fâ’illeri ve ism-i mef’ûlleri Rubâî mücerred masdarlar: fa’lelet Rubâî mücerred masdarların ism-i fâ’illeri (mufa’lil) ve ism-i mef’ûlleri (mufa’lel) Mimli masdarlar: mef’il, mef’ilet, mef’alet ders istif’âl, ism-i fâ’ili: müstef’il, 6. ders infi’âl vezni ism-i mef’ûlü: müstef’al Mezîdünfih masdarlar (kıyâsî masdarlar) if’âl bâbı, ism-i fâ’ili: muf’il, ism-i mef’ûlü: muf’al ders if’ilâl, ism-i fâ’ili: müf’all, ism-i 7. ders ifti’âl vezni mef’ûlü: yoktur tef’îl bâbı, ism-i fâ’ili: mufa’il, Sülâsî kıyasîler cetveli ism-i mef’ûlü: mufa’al ders Rübâî kıyâsî masdarlar, ism-i 8. ders tefa’ul vezni fâ’illeri tefe’’ul bâbı, ism-i fâ’ili: mütefa’il, tefa’lül, ism-i fâ’ili: mütefa’lil ism-i mef’ûlü: mütefa’al ders if’illâl, ism-i fâ’ili: müf’alil 9. ders tefâ’ul vezni tefâ’ul bâbı, ism-i fâ’ili: mütefâ’il, ism-i mef’ûlü: mütefâ’al ders if’inlâl ders istif’âl vezni Rübâî kıyâsîler cetveli müfâ’alet bâbı, ism-i fâ’ili: mufâ’il, ism-i mef’ûlü: müfâ’al ders Ca’lî masdarlar ders İsm-i fâil: fâil vezni infi’âl bâbı, ism-i fâ’ili: münfa’il, ism-i mef’ûlü: kullanılmaz if’ilâl bâbı, ism-i fâ’ili: müf’all, ism-i mef’ûlü: kullanılmaz ders Sıfat-ı müşebbehe: ef’al, fa’lân, ders müf’il vezni (if’âl veznindeki fa’îl ifti’âl bâbı, ism-i fâ’ili: müfta’il, mastarların ism-i fâili) ism-i mef’ûlü: müfta’al ders Mübâlağa sigası: fa’âl, fa’âle, ders müfa’il vezni (tef’îl veznindeki faûl, fu’âl, fi’’îl, mif’îl, fa’îl, istif’âl bâbı, ism-i fâ’ili: mustaf’il, mastarların ism-i fâili) mif’âl ism-i mef’ûlü: mustaf’al müfâ’il vezni (mufâ’ale vezninin Mec’ûl (yapma) masdarlar: ism-i fâili) (/iyyet/) münfa’il vezni (infi’âl vezninin ism- i fâili) Osmanlı Türkçesi Ders Kitapları Üzerinde Karşılaştırmalı Bir Araştırma ders İsm-i tafdil: ef’al ders müfta’il vezni (ifti’âl vezninin ism-i Arapça sıfatlar fâili) Sıfat-ı müşebbehe: fa’îl, ef’al İsm-i tafdîl: ef’al ders İsm-i tasgîr: fu’ayl, fuay’il, ders mütefâ’il vezni (tefâ’ul vezninin fuay’îl Mübâlağa-i fâ’il: fa’âl, fa’ûl ism-i fâili) İsm-i mensûb: /iyyûn/, Osmanlı müstef’il vezni (istif’âl vezninin Türkçesinde /î/ ism-i fâili) Az kullanılır ism-i fâiller Aslî dörtlülerden ism-i fâil ders İsm-i mensûb ders İsm-i mef’ûl İsm-i mekân: mef’al, mef’il, muf’al vezni (if’âl vezninin ism-i mef’alet, mef’ilet mef’ûlü) İsm-i zaman: mef’âl, mef’il İsm-i âlet: mif’al, mif’âl, mif’ale İsm-i tasgîr: Osmanlı Türkçesinde daha sık kullanıldığı belirtilerek sadece fu’ayl vezni konu edinilmiştir. Arapça masdarların Türkçede kullanılışları ders İsm-i zamân, ism-i mekân: 17, 18, 19, 20, 21, 22 ve müfa’al vezni (tef’îl vezninin ism-i mef’al, mef’il, mef’ale derslerde Farsça unsurlar üzerinde mef’ûlü) durulmaktadır. müfâ’al vezni (mufâ’ale vezninin ders ism-i mef’ûlü) Arapça yapılı tamlamalar müfte’al vezni (ifti’âl vezninin ism-i Harf-i tarif mef’ûlü) Güneş harfleri Arapça yapılı isim tamlamaları Arapça tamlamaların okunuşu Makam ve mevki isimleri Kitap isimleri Bilimsel terimler ders İsm-i âlet: mif’al, mif’âl, mif’ale ders mütefa’al vezni (tefa’ul vezninin Arapça sıfat tamlaması ism-i mef’ûlü) Arapça sıfat tamlamalarında uyum mütefâ’al vezni (tefâ’ul vezninin Arapça ön edatlar (harf-i cerr’ler) ism-i mef’ûlü) Arapça tamlamalardaki müstef’al vezni (istif’âl vezninin değişiklikler: tamlamanın üstünlü ism-i mef’ûlü) okunması, tamlamanın esreli Dört aslî harflilerin ism-i mef’ûlü okunması Eklemeli kurallı mastaların ism-i mef’ûlü ders Müennes, Müzekker ders Arapça sıfatlar Arapça birleşik sıfatlar: lafzî izafet, Sıfat-ı müşebbehe: ef’al, fa’lân, fa’îl lafzî izafetlerin kullanılışı ders Arapça isimlerde çokluk ders Mübalağa vezinleri: fa’âl, fa’âle, Tesniye İsim ve sıfat tamlamalarının Türkçe fa’ûl Çokluk: cem-i sâlim, cem-i söz diziminde kullanılması mükesser ders Cem-i sâlim: -ûn, -în, -ât 28 ve derslerde Farsça İsm-i tafdîl: ef’al unsurlar konu edinilmektedir. Tuncay Böler ders Arapça edatların kullanılışları: lâ-, mâ-, ma’a-, keyfe, gayr, li ders Cem-i mükesser: ef’âl, ef’ile, ders İsm-i mensûb efâ’il, efâ’îl, fa’ale, fu’âl, fu’ât, Arapça söz kalıpları: kalıplaşmış fu’ûl, fu’al, fi’al, fu’ul, fe’âil, ifadeler, dua ve beddua cümleleri fev’âil, fevâ’îl, tefâ’îl, mefâ’il, mefâ’îl, fi’âl, ef’ül, fi’lân, efâ’ile, fu’elâ, fe’âlil, fe’âla, fe’âlîl, fa’lâ ders Arapça sayılar: asıl sayı sıfatları, Zaman, mekân isimleri: mef’al, sıra sayı sıfatları, kesir sayı mef’il, mef’ale sıfatları Alet ismi: mif’al, mif’âl, mif’ale ders Arapça zamirler ve edatlar İsimlerin dişil şekilleri, elif ile dişil Zamirler kılmak, gerçek ve itibari dişiller Edatlar ders Arapça Terkipler Arapça isimlerin sayısı: müfred, tesniye, cem’ Arapçada çoğul şekilleri: -în, -ûn, - ât ders İlaveler: harf-i ta’rîf, elif-i Bükünlü çoğul (cem-i mükesser): maksûre ef’âl, ef’ile, ef’ilâ, efâ’il, fe’ale ders (Bükünlü çoğulun devamı) fu’âl, fu’ûl, fu’al, fi’al, fe’âil, fevâ’il, fevâ’îl, fe’âlil, fe’âlîl, tefâ’îl ders (Bükünlü çoğulun devamı) mefâ’il, mefâ’îl, fi’âl, ef’ul, fi’lân, ifâ’ale, fa’lâ Arapça küçültme vezinleri: fu’ayl, fu’ay’il, fu’ay’iyl ders Arapça izafet ders Ulama olayları Osmanlı Türkçesi Ders Kitaplarında Farsça Unsurlar B rleş k kel meler, çokluk ekler , başa ve sona gelen eklerle kel me yapımı, tamlamalar vb. konular Osmanlı Türkçes k taplarında konu ed n len Farsça unsurlar arasındadır. D ğer bölümlerde olduğu g b , metotları gereğ , OEHD ve OD’de Farsça unsurlar y ne klas k b r yöntemle ele alınmış, her b r konuyla lg l b lg ler ver lmes ve örnekler n sıralanmasıyla yet n lm şt r. OTK, etk nl klere/alıştırmalara yer vererek söz konusu k k taptan ayrılmaktadır. D ğer taraftan, Farsça unsurlar açısından değerlend r ld ğ nde özell kle OEHD ve OTK, Farsça tamlamalara daha gen ş yer vermek bakımından OD’den farklılık göstermekted r. OEHD’de konuya Farsça tamlamaların nasıl yapıldığı le başlandıktan sonra Farîsî terkîb- tavsîfî (sıfat tamlaması), mavsufun son harf , mutabakat (uygunluk), atıf terkîb konularına yer ver lm şt r: Osmanlı Türkçesi Ders Kitapları Üzerinde Karşılaştırmalı Bir Araştırma [] (Emre, , s. ) (Emre, , s. ) [] (Emre, , s. ) Tuncay Böler [] (Emre, , s. ) [] (Emre, , s. ) OTK’ye bakıldığında se Farsça tamlamaların eser n her k c ld nde de ele alındığı görülmekted r OTK1’de derste Farsça yapılı tamlamalar başlığı altında Türkçe le karşılaştırmalı b r şek lde Farsça yapılı s m ve sıfat tamlamaları ele alınmış ve b rçok örnek ver lm ş, ardından alıştırmalara geç lm şt r. derste Farsça sııfat tamlamaları ve Farsça sıfat tamlamalarında uyum derste üç kel meden oluşan Farsça tamlamalar konuları şlenm şt r. OTK2’de se derste Farsça tamlamalara b r kez daha yer ver lerek Farsça yapılı s m ve sıfat tamlamaları, üç ve dört kel meden oluşan s m ve sıfat tamlamaları, beş ve altı kel meden oluşan Farsça tamlamalar şlenm ş, sonrasında alıştırmalarla uygulama çalışmaları yapılmasına mkân sağlanmıştır: 12 Farsça tamlamalarda olduğu gibi, Arapça çokluk, Arapça mastarlar vb. birtakım konulara OTK’nin hem birinci hem de ikinci cildinde yer verilmiştir. Yazarın buradaki amacı, kitabın sadece birinci cildini kullanacaklara Osmanlı Türkçesinin temel konularını görme imkânı sağlamak olmalıdır. OTK’de birinci ciltte yer alan bu konular ikinci ciltte daha geniş bir biçimde ele alınmaktadır. Osmanlı Türkçesi Ders Kitapları Üzerinde Karşılaştırmalı Bir Araştırma OTK1 (Develi, a, s. ) [] OTK1 (Develi, a, s. ) Tuncay Böler [] OTK2 (Develi, b, s. ) [] OTK2 (Develi, b, s. ) OD’de Farsça terk pler başlığı le anlatılan Farsça tamlamalar konusu özetlenerek ana hatlarıyla k taba alınmıştır: Osmanlı Türkçesi Ders Kitapları Üzerinde Karşılaştırmalı Bir Araştırma (Ergin, , s. ) Sonuç t barıyla, Osmanlı Türkçes ders k taplarında Farsça unsurlar da Türkçe ve Arapça unsurlarda olduğu g b k m eserde az k m s nde se detaylı b r şek lde ele alınıp şlenm şt r. Farsça tamlamalara ver len önem bakımından OEHD ve OTK, OD’den ayrılmaktadır. K taplardak Farsça unsurlar bölümünde bahsed len konular aşağıda b r tabloyla göster lm şt r: Tablo Osmanlı Türkçesi Ders Kitaplarında Arapça Unsurlar OEHD OD OTK (s. ) (s. ) (OTK2 s. ) ders Farsça ve Türkçedeki Farsça OTK1’de daha önce de belirtildiği Farsça kelimeler (Burada Osmanlı Unsurlar gibi Farsça unsurlar Arapça edebiyatında Farsça kelimelerin unsurlarla birlikte dersten isim nevinden olduğu ve isim, sıfat, itibaren ele alınmaya başlanmıştır. zarf rolünü oynadıkları belirtilmiş, ders ardından yaklaşık beş sayfa Farsça Farsça yapılı tamlamalar örnek kelime listesi verilmiştir.) ders ( ders olması gerekirken Birleşik kelimeler ders sehven ders olarak Farsça sıfat tamlamaları, Farsça kaydedilmiştir.) sıfat tamlamalarında uyum, Arapça Farsçada tekrarlamalar, kelimelerde cinsiyet kategorisi, bileştirmeler, iki isimden bileşikler tesniye (ikilik) kategorisi ders Birleşik isim ders Tuncay Böler Bileşiklerde ortaçlar Üç kelimeden oluşan Farsça tamlamalar ders Başa gelen edatlar (nâ-, bî-, ez-, ders Ortaçlar ve emirlerle kurulmuş der-, ender-, ber-, bâ-, be-) Ay adları bileşiklere örnekler ders Sona gelen edatlar (râ-, â-) ders Öntakılarla kelime yapımı (nâ-, bî-, Farsça ve Arapça çokluk ekleri: ber-, der-, bâ-) Farsça çokluk ekleri (-ân, -hâ), Arapça çokluk ekleri (-în, -ûn, -ât) ders Sona gelen yapım ekleri (-dân, - OTK2’de dersten itibaren Soneklerle kelime yapımı (-â, -ân, - sitân/-istân, -zâr, -sâr, -gede, - Farsça Kelimelerin Yapısı başlığı e, -çe, -(i)çe, -gîn, -mend, -vend, - şen, -bâr, -lâh, -bân/-vân, -mend, ile Farsça unsurlar ayrı bir bölüm vâr, -ver, -ûr, -yâr, -îr, -nâk, -bân, - -vend, -vâr/-ver, -ûr, -yâr, -îr, - hâlinde ele alınmıştır: vân, -ger, -gâr, -dân, -zâr, -sâr, -sân, nâk, -gîn, -veş, -âsâ/-sâ, -fâm, - ders -şen, -istân, -âsâ, -sâ, -veş, -fâm) kâr/-gâr/-ger, -çe/-içe, -ek, -â/-nâ, Farsça Kelimelerin Yapısı -âk, -âl, -ân, -âne, -gân, -î, -e) Farsçada yalın isimler ve sıfatlar Farsça sayı isimleri ve sıfatları Sıra sayıları Farsçada kelime yapısı İsimden türemiş isimler ders Fiil isimleri ders Farsçada çoğul (-ân, -hâ) Masdarlar (mâzî gövdesi, emir İsimden türemiş sıfatlar Farsça izafet veya hâlihazır gövdesi, kıyasî Sıfat takımı yapmak, ca’lî masdar, emir Farisî terkîb-i tavsîfî gövdesinin kullanılışı) ders İsm-i fâ’il, ism-i mef’ûl ders Mavsufun son harfı Fiilden türemiş isim ve sıfatlar: emir gövdesi, geçmiş zaman gövdesi ders Farsça çokluk (-ân, -hâ) ders Mutabakat (uygunluk) Farsça fiilden türemiş sıfatlar Farsçada atıf terkibi (terkîb-i atfî) Fiilden türemiş isimler Farsça birleşik isimler: iki isimden oluşanlar, ikilemelerle oluşanlar Farsça sayılar ders Farsça yapılı isim ve sıfat tamlamaları Dört kelimeyle kurulmuş tamlamalar Osmanlı Türkçesi Ders Kitapları Üzerinde Karşılaştırmalı Bir Araştırma Farsça terkipler ders Beş ve altı kelimeden oluşan Farsça tamlamalar İlaveler (düş-/düj-, ne-) 24, 25 ve derslerde Arapça unsurlar üstünde durulmaktadır. ) ders Farsça birleşik kelimelerin tamlamalarda kullanılışı Birleşik isimlerin kullanılışı Birleşik sıfatların kullanılışı: iki isimden oluşanlar, bir sıfat ile bir isimden oluşanlar, bir isim ile bir sıfat-fiilden oluşanlar ders Birleşik sıfatların Türkçe yardımcı fiillerle kullanılması Osmanlı Türkçesi Ders Kitaplarında Met nler Osmanlı Türkçes ders k taplarının ortak yönler nden b r de eserler n arka kısımlarına alınan okuma met nler d r. Okuma met nler OD ve OTK’de aşağıdak g b bölümlere ayrılmış, OEHD’de se herhang b r bölümlend rme yapılmamıştır: Tablo Osmanlı Türkçesi Ders Kitaplarında Metinler OEHD OD OTK13 (s. -Önden- ) (-Arkadan- s. ) (-Arkadan- OTK1 s. ) (-Arkadan- OTK2 s. Tuncay Böler Türkçesine Geçiş Okuma metinlerinde Ahmet Cevat Emre, OEHD’de ilk olarak metinlerin Arap harfli şekillerini, ardından Latin harfleriyle okunuşunu ve son olarak da Kelimeler, Terkipler başlığı altında metinde bilinmediğini düşündüğü kelime ve tamlamaların anlamlarını vermektedir. OEHD’de dikkatleri çeken bir nokta da bazı metinlerden sonra Öğretmenlere şeklindeki notlardır. Örneğin, Hürriyet Kasidesi’nden sonra bu başlıkla öğretmenlere yapılan uyarı kitaptaki yazımıyla şu şekildedir: “Kasiydenin her beyti, kelime ve terkipleri birer birer incelenerek açıklanmalıdır. İki ders bütün sınıf işgal edilerek bu inceleme ve açıklama devam etmelidir. Her beytin noktalaması da tartışma ile tespit edilmelidir” (Emre, , s. ). Tevfik Fikret’ten alınan Sultaniye’den sonraki öğretmenlere notta ise şu kayıt vardır: “Şiir mısra mısra, kısım kısım, bütün sınıfça incelenerek açıklanmalıdır” (Emre, , s. ). OD’de ise okuma metinleri kitabın 6. bölümü olarak yer almaktadır. Eserde metinlere geçilmeden hemen önce Alıştırmalar başlıklı girişte bir kez daha Osmanlı harflerinin listesi ve sonrasında her bir harfin başta, ortada ve sondaki şekillerine örnek olmak üzere bazı kelimeler verilmiştir. Burada Işık Sultan adlı manzum metnin Latin harfleriyle okunuşu da eserdeki yerini almıştır. OD’nin bundan sonraki kısmını Metinler oluşturmaktadır. Metinler bölümünde yüzyıldan başlanarak 19, 18, 17, 16, 15, 14, ve yüzyıl metinlerinden örnekler sunulmuştur. OTK’nin ikinci cildinde Hayati Develi, seçilen okuma metinleriyle ilgili olarak Metinler Hakkında başlığı altında şu bilgileri vermektedir: “Metinlerin çoğu matbu metinlerden tarayıcı ile alınmıştır. Bundaki amaç metinlerin orijinal imlaları ve yazı tipleriyle verilmek istenmesidir. Asıl ağırlık edebî ve tarihî metinlerdedir. Edebî metinler kronolojik sıraya göre değil, kolaylık- zorluk sırasına göre verilmiştir. Tarihî metinler ise mümkün mertebe bir kronolojik sıra gözetilerek verilmiştir. Okuma alıştırmaları için kolaylık-zorluk sıralaması yapılmak istenirse edebî metinlerde baştan sona doğru, tarihî metinlerde ise sondan başa doğru gidilmelidir. Diğer gruplardaki metinlerde böyle bir sıralama yoktur. Metinler bölümü, bir antoloji olarak değil, teorik bilgilerin uygulanabileceği bir yardımcı kaynak olarak değerlendirilmektedir. Bu yüzden kimi metinlerin tamamı değil, bir kısmı kitaba alınmıştır” (Develi, b, s. ). Burada matbu metinlerin tarayıcı marifetiyle aynen alınmak yerine yeniden dizilmesinin gerekliliğini belirtmek gerekir. Ancak böyle yapılarak kitaba alınan metinlerdeki gözden kaçan noktaların önüne geçilmesi mümkün olabilecektir. Aşağıda üç kitabın bu bölümünde yer alan ilk metinlerine yer verilmiştir. OEHD’de ilk üç metnin ikisi Tevfik Fikret’e, biri de Namık Kemal’e aittir. Yani metinler Tanzimat ve Servet-i Fünun dönemlerinden seçilmiştir. Bu bağlamda OD ve OTK’deki metinler başlangıç için daha uygundur. Yine OD ve OTK’de metinlerin kolaydan zora şeklinde bir sıra takip ettiği görülmektedir: OEHD OD OTK1 OSMANLI ŞİİRLERİNDEN YİRMİNCİ ASIR-TÜRKİYE EDEBÎ METİNLER ÖRNEKLER TÜRKÇESİ 1. Asker Geçerken Havuçlu Pilav Meselesi İstiklal Marşı (Tevfik Fikret) (Tarık Buğra) (Mehmet Akif Ersoy) Nakkare önde bir müteharrik cebel gibi Yağmur yağıyordu, pis pis Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al Geçmekte zî vakar-u tarep mevkib-i yağıyordu. Bu havada ancak, sancak; zafer; yapabilecek bir şey bulanların, Sönmeden yurdumun üstünde tüten en Sancak o reng-i âl ile fecr-i ezel gibi bulduklarını yapabilenlerin canı son ocak Fark-ı mehabetinde saçar mevce mevce sıkılmazdı. Bense gazetenin bilmecesini O benim milletimin yıldızıdır, fer. de çözmüş bulunuyordum. Bekârken parlayacak; pazar, başka türlü geçerdi. O benimdir, o benim milletimindir ancak. Herkes, büyük küçük, birikir rehgüzarine Bir incizâb-i rûh ile, pür şevk-u ihtiram; Karımı düşünmek istedim. Henüz Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı gençti, güzeldi, şimdi akşam yemeğini hilal! hazırlamaya çalışıyor ve henüz mutfak Kahraman ırkıma bir gül Ne bu şiddet, Osmanlı Türkçesi Ders Kitapları Üzerinde Karşılaştırmalı Bir Araştırma işlerinden hoşlanıyordu. Epey bu celal? çalışmama rağmen, onu duygularımda Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra canlandıramadım. Bu fena bir hâldi… helal; Ne yapmalı? Hakkıdır, Hakk’a tapan, milletimin istiklal. 2. Kaside-i Hürriyet’ten İstanbul’u Dinliyorum Lisan (Namık Kemal) (Orhan Veli) (Ziya Gökalp) Görüp hükkâm-ı asrı münharif sıdk u İstanbul'u dinliyorum, gözlerim kapalı; Güzel dil Türkçe bize selâmetten Önce hafiften bir rüzgâr esiyor; Başka dil gece bize Çekildik izzet ü ikbal ile bâb-ı Yavaş yavaş sallanıyor İstanbul konuşması hükûmetten. Yapraklar, ağaçlarda En saf, en ince bize. Uzaklarda, çok uzaklarda, Usanmaz kendini insan bilenler halka Sucuların hiç durmayan çıngırakları; Lisanda sayılır öz hizmetten İstanbul'u dinliyorum, gözlerim kapalı. Herkesin bildiği söz; Mürüvvetmend olan mazluma el çekmez Manası anlaşılan ianetten. İstanbul'u dinliyorum, gözlerim kapalı; Lügate atmadan göz. Kuşlar geçiyor, derken; Hakîr olduysa millet şanına noksan gelir Yükseklerden sürü sürü çığlık çığlık. Uydurma söz yapmayız, sanma Ağlar çekiliyor dalyanlarda; Yapma yola sapmayız, Yere düşmekle cevher sakıt olmaz kadr u Bir kadının suya değiyor ayakları; Türkçeleşmiş, Türkçedir kıymetten. İstanbul'u dinliyorum, gözlerim kapalı. Eski köke tapmayız. Felekten intikam almak demektir ehl-i idrâke Edüp tezyîd-i gayret müstefiyd olmak nedametten. 3. Sultaniye Bu Eller miydi? Peri Kızıyla Çoban Hikâyesi (Tevfik Fikret) (Fazıl Hüsnü Dağlarca) (Orhan Seyfi) -Ziya Gökalp Beyefendiye- Fecrin bütün semâsını birden kucaklayan Bu eller miydi masallar arasından Çok eski zamanda; Bir pencerende, sahne-i hâverle ru beru, Rüyalara uzattığım bu eller miydi? -Oğuz Han Hükümdarmış- Yıllarca bundan evvele raci' bugün yavan Arzu dolu yaşamak dolu, İşitmiştim “Turan”da Bir sergüzeşt, o günler içün mâcera dolu Bu eller miydi resimleri tutarken Bir peri kızı varmış. Bir ömre nasb-i fikr ile daldımBugünki uyuyan? ben Bu nazlı peri kızı, Kim der o yirmi beş sene evvelki Bilyaların aydınlık dünyacıkları Bu güzellik yıldızı, gölgeyim? Bu eller miydi hayatı o dünyaların? Her gönülde bir sızı Bir çeyrek asra öyle uzaktan bakup gülen Altın bir oyun gibi eserdi Bırakarak yaşarmış. Simaya şimdi ben bile bîgâneyim O Altın tüylerinden mevsimin rüzgârı. kim? Issız dağlarda gezer; Topraktan evler yapan bu eller miydi, Yokmuş izinden eser Kimdir hakîkaten şu beyaz bir gelin Ki şimdi değmekte toprak olan evlere. Bazen göründüğü yer kadar El işi vazifelerin önünde Bir sihirli pınarmış. Hassas u şûh akasyaların gölgesinde gâh Tırnaklarını yiyerek düşünmek ne idi? Bağran, gülen, koşan, tepinen, bazı pürvakar Bir tavr-ı iktinah ile, bir yanda bir siyah Cildin zılâl-i lâl-i suturunda gaybolan Cevval u muhteriz çocuk? Ey me'men-i şebâp, Ey me'men-i şebâb ü zekâ, ben de bir zaman Ettim geniş kanatların altında ihticap. Aşağıdaki tabloda ise kitaplardaki diğer okuma metinleri gösterilmiştir: OEHD OD OTK1 4. Garip İhtiyar (İsmail Safa) Otuz Beş Yaş Şiiri (Cahit Sıtkı Tarancı) Otuz Beş Yaş Şiiri (Cahit Sıtkı Tarancı) 5. Gazel (Kıldı âfâkı münevver tal’at-i rahşan-i Karıma (Oktay Rıfat) Deli Dumrul (Ziya Gökalp) iyd, Baki) 6. Gazel (Sabâ ki dest ura ol zülfe müşk-i nâb Saadet (Bedri Rahmi Eyüboğlu) Falaka’dan: Amin Alayı (Ahmet Rasim) kokar, Nedim) 7. Gazel (Ya rab, belây-ı aşk ile kıl mübtelâ Hikâye (Cahit Külebi) Mehlika Sultan (Yahya Kemal) beni, Fuzuli) Tuncay Böler 8. Türbe-i Fatih’i Ziyaret (Abdülhak Hamit) Bir Kavak ve İnsanlar (Haldun Taner) Tembel Ahmet (Ziya Gökalp) 9. Tevhîd (Şinasi) Paramparça (Bedri Rahmi Eyüboğlu) Sudaki Halkalar (Faruk Nafiz) Kürsî-i İstiğrâk (Abdülhak Hamit) Kabul (Fazıl Hüsnü Dağlarca) Anneceğim (Necip Fazıl) Makber’den Bir Parça (Abdülhak Hamit) Öldük (Cahit Sıtkı Tarancı) Diyorlar (Orhan Seyfi) Bir Ramazan Hatırası (Mehmed Akif) Karıma (Oktay Rıfat) Türküler (Orhan Seyfi) - Sana Gelirken (Zeki Ömer Defne) Gönlüm (Orhan Seyfi) - Siyah ve Karanlık (Fazıl Hüsnü Dağlarca) Çalı Kuşu’ndan (Reşat Nuri) - Denizi Özleyenler İçin (Orhan Veli) Sekiz Yüz Elli Yedi (Nazım Hikmet) - Yalan Dünya (Cahit Sıtkı Tarancı) Şiir (Ahmet Hamdi) - Bu Nasıl Dert (Zeki Ömer Defne) Kaldırımlar (Necip Fazıl) - Serenat (Ahmet Muhip Dranas) Bir Guguklu Saatin Azizliği (Refik Halit) - Deniz Kızı (Orhan Veli) Bir Böyle Sevmek (Attila İlhan) - İstanbul (Rıfkı Melûl Meriç) Diyet (Ömer Seyfettin) - Sitem (Orhan Şaik Gökyay) Mavi Deniz (Tevfik Fikret) - Hatırlama (Ahmet Hamdi Tanpınar) Süleymaniye’de Bayram Sabahı (Yahya Kemal) - Nerdesin? (Ahmet Kutsi Tecer) Ay Peşinde (Refik Halit) - Miskinler Tekkesi (Reşat Nuri Güntekin) Hediye (Tevfik Fikret) - Şiir (Ahmet Hamdi Tanpınar) Efenin Hikâyesi (Halide Edip) - Nereden Teşrif (Zeki Ömer Defne) Destan (Arif Nihat) - Yalnızız’dan (Peyami Safa) Sakarya Türküsü (Necip Fazıl) - Panorama’dan (Yakup Kadri Fetih Marşı (Arif Nihat) Karaosmanoğlu) - Yerden Göğe (Faruk Nafiz Çamlıbel) Fahriye Abla (Ahmet Muhip) - Sevmek (Rıfkı Melûl Meriç) Esmer (Ahmet Muhip) - Beşikten Mezara Kadar (Faruk Nafiz Ecir ve Sevap (Hüseyin Rahmi) Çamlıbel) - Erenköy’de Bahar (Yahya Kemal) Seyfi Baba (Mehmet Akif) - Itri (Rıfkı Melûl’e) (Yahya Kemal) Çoban Çeşmesi (Faruk Nafiz) - Bahar ve Kelebekler’den (Ömer Seyfettin) Kelimelerin Hayatı (Ahmet Haşim) - Senin İçin (Cenap Şehabettin) Şiir Hakkında Bazı Mülahazalar (Ahmet Haşim) YİRMİNCİ ASIR-TÜRKİYE TÜRKÇESİNE GEÇİŞ - Seviyye Talip (Halide Edip) Şehirlerin Dışından (Necip Fazıl) - “Geçmiş Günler”den (Ruşen Eşref) Sayıklama (Necip Fazıl) - “Kirpinin Dedikleri”nden (Refik Halit) Otel Odaları (Necip Fazıl) - “Bir Serencam”dan (Yakup Kadri) Hırs (Necip Fazıl) YİRMİNCİ ASIR-OSMANLICA - Yavuz Mersiyesi “Çaldıran”dan (Yahya Tabut (Necip Fazıl) Kemal) - Çubukludan Gazel (Yahya Kemal) Sinema (Ahmet Haşim) - Ezan-ı Muhammedi (Yahya Kemal) Bir Damla Kan (Ahmet Hikmet) - Gedik Ahmet Paşa’ya Gazel (Yahya Kemal) Halaskârlar (Reşat Nuri) - Batarya ile Ateş’ten (Süleyman Nazif) Bayram (Mehmet Akif) - Harap Mabetler’den (Halide Edip) İtizar-ı Aşk (Halit Fahri) - Kış (Ahmet Haşim) Tecelli yahut Teselli (Abdülhak Hamit) - Ölmek (Ahmet Haşim) Pederimin Mezarında (Samipaşazade Sezai) - Tiyatrolar (Cenap Şehabettin) Eytam-ı Şühedaya (Cenap Şehabettin) - O Belde (Ahmet Haşim) Bir Şeb-i Mazi (Faik Ali) - Ferda (Tevfik Fikret) İngiltere Hatıratından (Samipaşazade Sezai) - Bizans Karşısında Türkler’den (Ahmet Terkib-i Bend’den (Ziya Paşa) Refik) - Âlimler ve Sanatkârlar’dan (Ahmet Refik) Latifi Tezkiresi’nden (Latifi) TARİHÎ METİNLER - Osmanlı Tarihi’nden (Ahmet Rasim) Tarih-i İslam’dan: Türkler ve İslam (Şehbenderzade Ahmet Hilmi) - Devlet-i Osmaniyye Tarihi’nden (Hammer- Selçukname’den: Osman Gazi’nin Bey Mehmet Ata) Seçilmesi (Yazıcıoğlu Ali) - Tarih Musahabeleri (Abdurrahman Şeref) Tevarih-i Âl-i Osman’dan: Boz Atlı Gayb Erenleri (Anonim) Osmanlı Türkçesi Ders Kitapları Üzerinde Karşılaştırmalı Bir Araştırma - Bir Lahza-i Teahhur (Tevfik Fikret) Tarih-i Devlet-i Osmaniyye’den: Ahd-i Sultan Murat Han-ı Evvel (Abdurrahman Şeref) ONDOKUZUNCU ASIR-OSMANLICA - Sis (Tevfik Fikret) Cihannüma’dan: Fatih Sultan Mehmet (Neşrî) - Aşk-ı Memnu’dan (Uşşakizade Halit Ziya) Tezkiretü’l-Bünyân: Mimar Sinan’ın Hatıraları (Sâî Çelebi) - Elhan-ı Şita (Cenap Şehabettin) Seyahatname’den: Kasımpaşa Şehri (Evliya Çelebi) - [] [] Yukarıda bahsedilen ve kitapların arka kısmında özel bir bölüm olarak bulunan metinlerden başka, ders kitaplarının bazılarında dersler/konular anlatılırken yer verilen ve ilgili dersin konusundan -çoğu kez- bağımsız birtakım okuma metinleri de vardır. Esasen bu okuma metinlerinin derste ele alınan konunun öğretimine de yönelik olması gerekmektedir. Örneğin, şimdiki zaman dersin konusu ise bu derste kitaba alınan metinde şimdiki zaman çekimlerinin yer alması fayda sağlayacaktır. Özetle, kitaplarda her bir konu için esasında hareket noktası metin olmalıdır. Bu anlamda OEHD’de 4. derste ele alınan konudan bağımsız olarak, Eski Metinlerden Parçalar başlığı altında Kelile ve Dimne, Peygamberler Kıssaları Tercümesi, Âşık Paşazade Tarihi’nden örnekler matbu harflerle verilmiştir. Metinlerden hemen sonra metnin Latin harfli şekli ve Türkiye Türkçesiyle ifadesi Çevriyazısı ve Manası başlığı ile sunulmuştur. Burada kimi metinlerden sonra Kelimeler başlığıyla bilinmediği düşünülen sözcüklerin anlamlarına da yer verilmiştir: (Emre, , s. 13) OTK1’de ise konular anlatılırken dersten itibaren her bir dersin başında okuma metinlerine yer verildiği görülmektedir. Öte yandan, eserde 3. derste hecelerin, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, ve derslerde kelimelerin, derste ise kelimeler yanında birtakım atasözlerinin okunması ve yazılması çalışmaları bulunmaktadır. Dolayısıyla OTK1’de harf > hece > kelime > cümle > metin şeklinde bir okuma ve yazma silsilesinin varlığından söz etmek mümkündür. Tuncay Böler Ders kitaplarının başında konular anlatılırken yer alan okuma metinleri aşağıda gösterilmiştir: Tablo Osmanlı Türkçesi Ders Kitaplarında Konular Anlatılırken Yer Alan Metinler OEHD OD OTK 4. ders: Eski Metinlerden Parçalar OD’de bu bölümde yer alan dersin başında okuma metni (Kelile ve Dimne I, II, III, IV, V, VI, sadece bir metin vardır. yoktur, fakat Alıştırmalarda Peygamberler Kıssaları Tercümesi O da Vokalllerin imlası başlığı okunması için kitaba alınan I, II, III, Âşık Paşazade Tarihi’nden altında Arap harfli metni yanında atasözleri yer almaktadır. örnekler bap, bap, bir Latin harfli biçimi verilen Yahya derste: Hasisin Tavuğu hikâye, bap.) Kemal’in Sessiz Gemi’sidir. (Bu dersten itibaren her dersin başında bir okuma metni yer almaktadır.) - - derste: Büyükanne (Ulvi) - - derste: Çanakkale Masalı (Nazım Hikmet) Alıştırma kısmında: Kurt ile Ayı (Ziya Gökalp) ve Hikâye (Cahit Külebi) - - derste: Akıncı (Yahya Kemal), Osmanlı Bayrağı (Alaattin) - - derste: Kendi Düşen Ağlamaz (İsmail Hikmet Ertaylan -Kitapta yazar ismi yok-) - - derste: Sokağın Bana Söyledikleri (Peyami Safa) Burada ilk defa mensur bir metne yer veriliyor. - - derste: İstanbul’u Dinliyorum (Orhan Veli), Yahya Kemal’in Ses şiirininden bir parça. - - derste: Ala Geyik (Ziya Gökalp) Alıştırma kısmında: Dede Korkut Dilinden ve Durub-ı Emsal başlıklı atasözleri - - derste: Gazel (Namık Kemal) - - derste: Bursa’nın Geri Alınması (Hamdullah Suphi) Alıştırma kısmında: Şafakta (Ahmet Haşim) - - derste: Endülüs’te Raks (Yahya Kemal) Alıştırma kısmında: Ne İçindeyim Zamanın (Ahmet Hamdi Tanpınar) - - derste: Bu derste başlangıçta metin yok. Alıştırma kısmında: Durub-ı Emsal - - derste: Alıştırma kısmında: Kitâbe-i Seng-i Mezâr (Orhan Veli) - - derste: Tarih metinlerinden alınmış Arapça ay adlarının geçtiği cümleler yer almaktadır. Osmanlı Türkçesi Ders Kitapları Üzerinde Karşılaştırmalı Bir Araştırma Osmanlı Türkçesi ders kitaplarında yer alan metinlerin okunaklı olması metinlerle ilgili bir başka konudur. Bu anlamda tarihli OEHD dâhil olmak üzere, kitaplarda yer alan matbu metinlerde okunaklı olmak bakımından herhangi bir sorundan bahsetmek güçtür. Fakat aynı şeyi el yazması eserlerden alınan bazı metin örnekleri için söylemek ise mümkün değildir. Tabii bunda el yazması metinlerin kendilerinden kaynaklanan zorluklar yanında, metinlerin kitaplarda renkli olarak veril(e)memesi de etkili olmuştur. Aşağıda her bir Osmanlı Türkçesi kitabından matbu ve el yazması metin örnekleri alınmıştır: [] Abdülhak Hamid, Kürsi-i İstiğrak (Emre, , s. ) Tuncay Böler On dokuzuncu asır, Osmanlıca, Tevfik Fikret, Nadim-i Hayat (Ergin, , s. ) [] Abdülhak Hamid, Kürsi-i İstiğrak (Develi, b, s. 50) El yazması metin örnekleri: OEHD’de el yazması eserlerden metin örnekleri yoktur. Osmanlı Türkçesi Ders Kitapları Üzerinde Karşılaştırmalı Bir Araştırma [] On dördüncü asır, Eski Anadolu Türkçesi, Süheyl ü Nevbahar’dan (Ergin, , s. ) [] Hatiboğlu, Bahru’l-Hakayık, XV. yüzyıl (Develi, b., s. ) Burada bir konudan daha bahsetmek gerekir. Ders kitaplarından sadece OEHD’de metinlerden sonra ilgili metinde geçen kimi kelimelerin ve terkiplerin (tamlamaların) anlamlarının düzenli bir şekilde verildiği, OTK’de ise sadece birkaç metinde bu yöntemin uygulandığı görülmektedir. Osmanlı Türkçesi dersleri için sözlük kullanımının çok önemli olduğunu düşünmekle birlikte, metinlerde geçen ve anlamının öğrenciler tarafından bilinmediği düşünülen kelime ve terkiplerin metinden hemen sonra veya kitaba eklenecek müstakil bir Sözlük bölümü hâlinde verilmesinin faydadan hali olmadığı açıktır. Nitekim, Osmanlı Türkçesi derslerinde öğrencilerin buna olan ihtiyaçları görülmektedir. Tuncay Böler Osmanlı Türkçes Ders K taplarında Yazı Türler Arap yazısı zaman içerisinde gelişmiş ve estetik bir değer kazanmıştır. Bu biçimde bir sanat yazısı durumuna gelen Arap yazısının rika, nesih, sülüs, talik, divani, kûfi, siyakat gibi değişik biçimleri ortaya çıkmış ve söz konusu yazı türleriyle Osmanlı Türkçesi Döneminde de birçok metin, belge vs. kaleme alınmıştır. Söz konusu yazı türleri açısından bakıldığında, Osmanlı Türkçesi ders kitaplarından OEHD’de Ahmet Cevat Emre’nin konuya değinmediği görülmektedir. OTK1’de yazı türleri kısaca tanıtıldıktan sonra bazı yazı türlerine örnekler verilmekle yetinilmiştir (Develi, a, ). Yazı türleri OD’de dördüncü bölümde müstakil olarak detaylı bir şekilde ele alınıp incelenmiş, her bir yazı stilinin özellikleri anlatılmıştır. Ayrıca Muharrem Ergin, el yazısı örnekleri sunarken eğitim açısından önemli bir şey yapmış, kimi Türkoloji öğrenci ve hocalarının (Ali Alparslan, Fahir İz, Orhan Okay, Abdülkadir Karahan, Ahmet Caferoğlu, İbrahim Kafesoğlu, Sadeddin Buluç, Mehmet Kaplan, Muharrem Ergin vb.) el yazılarına da kitabında yer vermiştir: (Ergin, , s. ) Osmanlı Türkçesi Ders Kitapları Üzerinde Karşılaştırmalı Bir Araştırma OD’de yazı türlerinin Türkçe kelimelerin yazımı ile Arapça ve Farsça unsurlardan sonra dördüncü bölümde ele alınması oldukça yerindedir. Çünkü öğrenci söz konusu bölüme gelinceye kadar Osmanlı Türkçesiyle ilgili gerekli donanıma artık sahip olacak; böylelikle öğrenci tarafından yazı türlerinin ve bu yazı türlerinin özelliklerinin kavranması kolaylaşacaktır. OTK1’de yazı türleri harekelerden de bahsedilen ikinci derste ele alınmıştır. Develi’nin de belirttiği üzere OTK1’in daha ilk derslerinde yazı çalışmalarına yer verilmiş, öğrenciler tarafından kopya edilerek çalışılması için verilen metinler kitapta rika yazısıyla yazılmıştır (Develi, a, s. 24). Arap harflerinin en çok kullanılan yazı stili olan rikaya OTK’de yer verilmesi doğru bir tutumdur. Burada paleografi yani el yazılarını okuma bilgisi konusunda, incelenen Osmanlı Türkçesi kitaplarının oldukça sınırlı bilgiler sunduğunu belirtmek gerekir. Aslında paleografya (yazı bilimi) ayrı bir bilim dalı olup bu konuda klasik Osmanlı Türkçesi kitaplarından farklı olarak, el yazısını konu olan ve çeşitli yazı stillerinin okunmasına odaklanan kitapların sayılarının artması gerekmektedir. Osmanlı Türkçesi Ders Kitaplarında Aruz Aruz konusuna yer veren yegâne Osmanlı Türkçesi kitabı Ergin’in OD’sidir. OD’nin beşinci bölümü aruza ayrılmıştır. Eserde metinler bölümüne geçilmeden önce aruzun özet bir şekilde iki buçuk sayfada ele alındığı, konuyla ilgili kısa bilgilerden sonra Türkçede kullanılan kalıpların listesine yer verildiği görülmektedir OHED ve OTK’de ise aruz yer bulmamıştır. Aslında aruz ölçüsüne Osmanlı Türkçesi ders kitaplarında yer verilmesi oldukça yararlıdır. Zira, bilindiği gibi manzum metinlerde kimi zaman aruz ölçüsüne göre okumalar yapılabilmekte veya aruz ölçüsü metinlerin doğru okunmasına yardımcı olabilmektedir. Bu nedenle, Osmanlı Türkçesi kitaplarında aruzun özellikle bu yönüyle ve birtakım örnekler verilmek suretiyle ele alınması yerinde olacaktır. Osmanlı Türkçesi Ders Kitaplarında Yazma Etk nl kler Osmanlı Türkçesi derslerinde öğrencilerin en çok zorlandıkları konulardan biri de Arap harfleri ile yazı yazmaktır. Bu anlamda Osmanlı Türkçesi öğretiminde genellikle okuma üzerinde yoğunlaşıldığını yazı yazmanın ihmal edildiğini söylemek yanlış olmayacaktır. Esasen kitaplarda okumaya yardımcı olmak bakımından Osmanlı harfleriyle yazı yazmaya da gereken önemin verilmesi icap etmektedir. Bu bağlamda müstakil yazma derslerinin konması dahi söz konusu olabilir. Bunlardan başka yazı konusunun Osmanlı Türkçesinde üç boyutu düşünülebilir: Bunlardan ilki, her bir harfin kurallarına uygun olarak yazılmasıdır. Nasıl ki Latin alfabesindeki harflerin mesela a’nın, b’nin, t’nin bir yazım biçimi varsa ve ilk okuma-yazma kitaplarında bu harflerin yazım yönü vs. oklarla gösteriliyorsa veya harfler noktalanarak üzerinden gidilmek suretiyle yazı çalışmaları yaptırılıyorsa, aynı durum Osmanlı harfleri için de söz konusu olabilir. Osmanlı Türkçesi ders kitapları bu bakımdan incelendiğinde harflerin yazımı konusunda OEHD ve OTK’de alfabeyi gösteren tablolarda verilenler dışında herhangi bir özel açıklamanın, etkinlik ya da alıştırmanın yer almadığı görülmektedir. Denilebilir ki, OEHD ve OTK’de harflerin nasıl yazılması gerektiği konusu dersi veren öğretim elemanına bırakılmıştır. Bu durumun farkında olan Muharrem Ergin OD’de diğer kitaplardan farklı olarak Harfler ve birleşmeleri üzerinde tamamlayıcı bilgiler başlığı altında yazdığı 18 maddede özellikle yazı konusuna dair birtakım detaylara yer vermektedir. Ergin’in kitabına aldığı Harfler ve birleşmeleri üzerinde tamamlayıcı bilgilerden bazıları şunlardır: 14 Faruk K. Timurtaş da aruzu müstakil bir bölüm olarak kitabında ele almıştır (Timurtaş, , s. ). Tuncay Böler [] [] (Ergin, , s. ) Yazı konusundaki diğer bir önemli nokta ise kitaplarda yer alması gereken yazma etkinlikleridir. Tıpkı okuma alıştırmaları gibi yazma alıştırmaları söz konusu olduğunda, daha önce de ifade edildiği gibi, özellikle OTK’de ilk derslerden itibaren birtakım etkinliklere yer verildiği görülmektedir. Zaten kitabın başında bu durum Hayati Develi tarafından şöyle ifade edilmiştir: “Başlangıç derslerinde yazı ve okuma bir arada ele alınmıştır. Öğrencinin verilen metinleri defalarca kopya ederek yazması hem yazmayı hem okumayı öğrenme açısından yararlıdır. Bizim Yazı bölümlerinde verdiğimiz uygulama örnekleri Osmanlı Türklerinin bir tür işlek el yazısı olan rika harflerini esas almaktadır” (Develi, a, s. 10). Kitabın ilerleyen sayfalarında Develi’nin öğrenmenin daha iyi ve sağlam olması için yazarak çalışmanın önemine dikkat çekmesi de mühimdir (Develi, a, s. 24). “Başlangıçta yazıyı da öğrenmek isteyenlerin verilen örnekleri şeffaf bir kâğıt ile üzerinden yumuşak bir kurşun kalem (resim kalemi) kullanarak kopya etmeleri yararlı olacaktır” (Develi, a, s. 24). OTK’de Metinler bölümünde de değinildiği gibi, yazı etkinliklerinin okumayla birlikte ele alındığı ve harf > hece Osmanlı Türkçesi Ders Kitapları Üzerinde Karşılaştırmalı Bir Araştırma > kelime > cümle > metin silsilesinde olduğu söylenebilir. OTK’de yer alan aşağıdaki yazı alıştırmaları da bunu göstermektedir: [] 3. ders, Alıştırma (Develi, a, s. 29) [] 5. ders, Alıştırma (Develi, a, s. 41) Tuncay Böler 6. ders, Yazı (Develi, b, s. 50) ders, Hasisin Tavuğu (Develi, a, s. 95) Yukarıdaki tespitlere ek olarak, bazıları aşağıya alınan OTK’deki yazma etkinliklerinin kolaydan zora bir yol izlediğini söylemek mümkündür. ders: Alıştırmalarda Osmanlı harfleriyle verilen Ne İçindeyim Zamanın (Ahmet Hamdi Tanpınar) adlı şiirin yazarak çalışılması istenmiştir. Ayrıca burada kitapta ilk defa Bir Osmanlı Türkçesi Ders Kitapları Üzerinde Karşılaştırmalı Bir Araştırma Nazarda Kalmayalım (Yunus Emre) adlı metin Latin harfleriyle verilmiş ve Osmanlı harfleriyle yazılması istenmiştir. ders: Alıştırmalarda Latin harfleriyle verilen Çubuklu Gazeli (Yahya Kemal)’nin ve Süleyman Paşa’nın Mebâni’l-İnşâ adlı eserinden alınan bir metnin Osmanlı harfleriyle yazımı istenmektedir. ders: Alıştırmalarda Latin harfleriyle verilen Terkîb-i Bend’den (Ziya Paşa) adlı metnin Osmanlı harfleriyle yazımı istenmektedir. ders: Alıştırmalarda Latin harfleriyle verilen Tesdîs-i Beyt-i Yahya (Recaizade Mahmut Ekrem) adlı metnin Osmanlı harfleriyle yazımı istenmiştir. ders: Alıştırmalarda Hayrullah Efendi’nin Mesâil-i Hikmet adlı eserinden alınan ve Latin harfleriyle verilen bir metnin Osmanlı harfleriyle yazımı çalıştırılmaktadır. OEHD ve OD’de herhangi bir yazım alıştırması yoktur. Yazı konusundaki üçüncü önemli nokta da kelimelerin ve bu kelimelere gelen eklerin doğru olarak yazılması yani imla hususudur. Türkçe kelimelerde ne zaman sin veya sad, ne zaman kaf ya da kef vb. kullanılacağı, hangi ekin nasıl yazılacağı yine Arapça ve Farsça kelimelerin doğru olarak yazılması Osmanlı Türkçesinin yazı bakımından önemli konuları arasındadır. Bunlar hakkında kitaplarda Türkçe, Arapça ve Farsça unsurlar bölümlerinde birtakım bilgilere yer verilmiştir. Osmanlı Türkçesi Ders Kitaplarında Metot/Yöntem Ders kitaplarında konuların anlatılmasında kullanılan metot/yöntem son derece önemlidir. Çünkü, kitap bu metot üzerine bina edilecektir. Osmanlı Türkçesi ders kitaplarından OEHD ve OTK’nin ders adı altında küçük bölümler hâlinde düzenlendiği görülmektedir. Bununla beraber, Hayati Develi OTK1’de kitaptaki metotla ilgili olarak şu bilgileri vermektedir: “Bu kitaptaki esas metodumuz, kolaydan zora, temel bilgilerden ayrıntıya doğru adım adım gitmektir. Bundan dolayı dil bilgisi kuralları bilimsel sıra içinde değil, en kolaydan en karmaşığa doğru, öğrenmeyi kolaylaştırıcı bir sıra içinde verilmiştir. Öğrenciye dil bilgisi kuralları metni okumasına ve anlamasına yarayacak bir anlayış içinde verilmeye çalışılmış; başlangıç seviyesindeki öğrenciye Arap ve Fars dil bilgisinin ve bilimsel uzmanlığın ayrıntılı, girift bilgileri yüklenmeye çalışılmamıştır” (Develi, a, s. 9). Cemal Aksu’nun da yerinde tespitiyle daha önce hazırlanmış eserlerde takip edilen usul daha ziyade önce Osmanlı Türkçesi ile ilgili gramer bilgileri vermek, sonra da Arap alfabesiyle yazılmış örnekleri sıralamak şeklindedir. Osmanlı Türkçesi Kılavuzu’nda ise konular ders şeklinde düzenlenmiş, o konuyla ilgili bilgi ve örnekler verilmiş, ardından alıştırma kısmına geçilmiştir (Aksu, , s. ). Bunlara ek olarak, OTK’de derslerin sonunda o derste üzerinde durulan konuların özetine de yer verilmesi kitabın kullanılışlığını artıracaktır. “Ders kitaplarındaki alıştırmaların yetersizliği de önemli bir meseledir. Zira, ders saati eksikliği öğretim üyeleri tarafından evlere verilen alıştırmalarla giderilmeye çalışılmaktadır. Ancak ders kitaplarındaki alıştırmaların yetersizliği ve kendilerine okul dışında yardımcı olacak birini bulamayan öğrencinin elindeki kitaplardan da yararlanamayışı işleri biraz daha güçleştirmektedir. Ders kitapları hazırlanırken, öğrencilerin tek başlarına kavrayabilecekleri nitelikte alıştırmalara yer verilmesine dikkat edilmesi, başarıyı arttıracaktır” (Akpınar 11). OEHD ve OD’de yer almayan alıştırmalar OTK’de her bir dersin öğrenci tarafından daha etkin bir biçimde öğrenilmesinde önemli rol oynamaktadır. Öte yandan, öğrencilerin yaptıkları hataları kendilerinin de görmelerine imkân sağlamak bakımından, söz konusu alıştırmaların cevaplarının kitapta uygun bir yerde verilmesi yerinde olacaktır. OTK1’de derste anlatılan şimdiki zaman çekiminden sonra yer alan alıştırma bölümündeki etkinlikler aşağıdaki gibidir: Tuncay Böler ders, Alıştırma (Develi, a, s. ) Osmanlı Türkçesi Ders Kitaplarında Görsel Mat eryaller n Kullanımı Günümüz teknolojisinde görsel materyallerin kitaplardaki yerini alması oldukça kolaylaşmıştır. Ders kitaplarında kullanılacak birtakım görseller hem öğrenmeyi kolaylaştırabilecek hem de öğrenilenlerin pekiştirilmesine, öğrencilerin dikkatlerinin ilgili konuya/derse çekilmesine yardımcı olabilecektir. Bu açıdan bakıldığında tarihli OEHD’de herhangi bir görsel materyale yer veril(e)memiştir. Aynı durumun -yazı çeşitleri bölümünde yer alan yazı (hat) örnekleri hariç olmak üzere- yılında ilk baskısı yapılan OD için de söz konusu olduğu söylenebilir. OTK ise diğerlerine göre daha fazla görsel materyaller içermektedir. 4. derste yer alan hat örnekleri (Develi, a, s. 37), derste Büyük Anne adlı metnin hemen üstünde yer alan büyük anne görseli (Develi, a, s. 99), derste yer alan Servet-i Fünûn dergisinin kapağı (Develi, a, s. ), 5. derste yer alan sema eden dervişler (Develi, b, s. 49), 7. derste Resimli İstanbul dergisinin 21 Eylül tarihli nüshası (Develi, b, s. 61), derste yer alan Cerrâhiyyetü’l-Hâniyye’den alınan görsel (Develi, b, s. ), dersteki Piri Reis’in Vilayet-i Menteşe haritası (Develi, b, s. ) bunlar arasında sayılabilir. Osmanlı Türkçesi Ders Kitapları Üzerinde Karşılaştırmalı Bir Araştırma (Develi, b, s. 61) SONUÇ VE ÖNERİLER Bildiride Ahmet Cevat Emre (Osmanlı Edebiyatına Hazırlık Dersleri-OEHD), Muharrem Ergin (Osmanlıca Dersleri=OD) ve Hayati Develi (Osmanlı Türkçesi Kılavuzu=OTK)’nin Osmanlı Türkçesi kitapları karşılaştırmalı olarak incelenmeye çalışılmıştır. Buna göre; Her üç çalışma da Osmanlı Türkçesi öğretiminde kullanılmak üzere hazırlanmış ders kitabı mahiyetinde eserlerdir. Osmanlı Türkçesi ders kitapları alfabeden sonra gelen Türkçe, Arapça ve Farsça unsurlar ile metinler bölümlerinden oluşmaktadır. Söz konusu bölümlerde konular kitaplarda çeşitli yönlerden ele alınıp işlenmiştir. Türkçe unsurlar bakımından OEHD’de oldukça özet ve sınırlı bilgiler bulunmaktadır. OD’de Türkçe unsurlara OEHD’ye göre biraz daha geniş ama yine de genel hatlarıyla değinilmiştir. OTK’de ise Türkçe unsurlar detaylı bir biçimde ele alınmış, birtakım alıştırma ve uygulama çalışmalarıyla Türkçe unsurlar işlenmiştir. Kitaplarda Arapça unsurlar bölümü büyük çoğunlukla kalıplara/vezinlere ayrılmıştır. OTK, Arapça kelimelerin vezinlerinin bulunması ve vezinlerle ilgili başka detaylar ile öğrencilere yönelik alıştırmalar/etkinlikler bakımından diğer kitaplarından ayrılmaktadır. Farsça unsurlar kitaplardaki başka bir bölümü oluşturmaktadır. Farsça tamlamalara verilen önem ve konunun detaylandırılması açısından OEHD ve OTK dikkatleri çekmektedir. OD ve OTK’de metinler bölümü kolaydan zora doğru bir okuma metni silsilesi içermektedir. Okuma metinleri kitaplara ilgili kaynaktan tarayıcı vb. yardımıyla değil, yeniden dizilmek/yazılmak suretiyle alınmalıdır. Böylelikle, metinde yer alabilecek bir hatanın önüne geçilmiş olacak, hatalar tekrarlanmayacaktır. Tuncay Böler Paleografi yani el yazılarını okuma bilgisi konusunda incelenen Osmanlı Türkçesi kitapları oldukça sınırlı bilgiler sunmaktadır. Aslında paleografya (yazı bilimi) başlı başına bir bilim dalı olup bu konuda klasik Osmanlı Türkçesi kitaplarından farklı olarak, el yazısını konu olan ve çeşitli yazı stillerinin okunmasına odaklanan kitapların sayılarının artması gerekmektedir. Osmanlı alfabesiyle yazı yazma konusu ders kitaplarında ihmal edilen bir husustur. Bu anlamda OTK ilk derslerden itibaren yazmaya yer vermek bakımından OEHD ve OD’den ayrılmaktadır. Osmanlı Türkçesi ders kitaplarında aruz ölçüsüne yer verilmesi yararlı olacaktır. Zira, manzum metinlerde kimi zaman aruz ölçüsüne göre okumalar yapılabilmektedir. Bu nedenle, Osmanlı Türkçesi kitaplarında aruzun özellikle bu yönüyle ve birtakım örnekler verilmek suretiyle ele alınıp değerlendirilmesi okumaya katkılar sağlayacaktır. Ders kitaplarında kullanılacak birtakım görseller hem öğrenmeyi kolaylaştırabilecek hem de öğrenilenlerin pekiştirilmesine, öğrencilerin dikkatlerinin ilgili konuya/derse çekilmesine yardımcı olabilecektir. Bu açıdan bakıldığında OEHD’de herhangi bir görsel materyale yer verilmemiştir. Aynı durumun -yazı çeşitleri bölümünde yer alan yazı (hat) örnekleri hariç olmak üzere- OD için de söz konusu olduğu söylenebilir. OEHD ve OD, bilgilerin verilmesi ve örneklerin sunumu şeklinde klasik denebilecek tarzda eserler olmakla birlikte Osmanlı Türkçesi öğretimi için daha modern bir çalışma olan OTK gibi eserlerin hazırlanmasına zemin oluşturmuştur. Bu anlamda OTK, Osmanlı Türkçesi bakımından önemli kimi konuların detaylandırılarak ele alınması ve alıştırma vb. etkinliklere yer vermesi açısından diğer iki eserden ayrılmaktadır. Osmanlı Türkçesi öğretimi konusunda akademik anlamda çok fazla araştırma yapılmadığını da belirtmek gerekir. Osmanlı Türkçesi öğretimi bilim adamları/araştırmacılar tarafından daha fazla ele alınmalı ve konuyla ilgili yayınlar yapılmak suretiyle konunun teorisi ve başka hususlar ortaya konmalıdır. © KAYNAKLAR Akpınar, Ş. (). Osmanlı Türkçesi Öğretimi Üzerine. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 44, Aksu, C. (). Osmanlı Türkçesi Kılavuzu Hayati Develi, İlmî Araştırmalar, 12, Develi, H. (a). Osmanlı Türkçesi Kılavuzu 1. İstanbul: Kesit Yayınları. Develi, H. (b). Osmanlı Türkçesi Kılavuzu 2. İstanbul: Kesit Yayınları. Emre, A. C. (). Osmanlı Edebiyatına Hazırlık Dersleri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları. Ergin, M. (). Osmanlıca Dersleri. İstanbul: Boğaziçi Yayınları. Mansuroğlu, M. (). Muharrem Ergin Osmanlıca Dersleri II eski yazı-Arapça unsurlar-Farsça unsurlar-aruz- metinler. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 9, Sağol, G., Şahin, E. ve Yıldız, N. (). Ahmet Cevat Emre, Türkçe Sarf ve Nahiv Eski Lisan-ı Osmani Sarf ve Nahiv. Ankara:Türk Dil Kurumu Yayınları. Timurtaş, F. K. (). 1/Osmanlı Türkçesine Giriş. İstanbul: Alfa Yayınları. Yılmaz, E. (). Develi Hayati () Osmanlı Türkçesi Kılavuzu ders kitabı-I. Türkbilig, /2,