Hayvanlarda Kapak Atma Nedir
İslam aleminde bayramlar dini ve milli duygularımızdan biri olan özel günlerdir. Kurban Bayramı&#;na kısa bir süre kaldıkça insanların aklında bazı soru işaretleri oluşmaya başladı. Kurban kesecek olan kişiler kurbanlıklarını bazı şartlara uygun olarak seçmeleri gerekmektedir. Kurban edilecek olan hayvan zayıf, düşkün, kör, boynuzları kırık, dili kesikse kurban edilmesi uygun değildir. Peki kesilecek olan hayvanın nasıl bir diş yapısına sahip olması gerekir dediğinizi duyar gibiyim. Gelin bakalım.
- Kurban edilecek olan hayvanın dişlerinin tamamı ya da çoğunun dökülmüş olmaması gerekir. Diş yapısında tüm dişlerinin olması ya da sadece birkaç dişinin dökülmüş olması gerekir.
Kapak Atmış Hayvan Nasıl Olur
Kurban Bayramı yaklaştıkça kurban kesecek olan kişilerin dikkatli olması gerekir. Kurbanlık seçerken satıcılar tarafından kandırılmamak için bazı önemli konular dikkatli bir şekilde incelenmelidir. Kesilecek olan hayvanın yaşını doldurması en önemli noktalardan biridir. Halk arasında kullanılan kapak attı kelimesi o hayvanın kurbanlık olduğu anlamına gelmektedir. Kurban edilecek hayvanın kapak atıp atmadığı nasıl anlaşılır? Kurbanlık hayvanın nasıl olması gerektiğini sizler için maddeler halinde ele aldık.
- En önemli kriterlerden biri süt dişleridir. Alt çenenin orta kısmında iki büyük diş dökülmüşse ve süt dişler yoksa bu hayvan kapak atmıştır.
- Hayvanın yaşını bilmiyorsanız kulak küpesinde yer alan sorgulamayla öğrenebilirsiniz.
- Davranış, yürüyüş ve vücut yapısı normal olan bir hayvan seçilmelidir.
- Tüyleri oldukça normal olmalıdır.
- Gözleri parlak ve bakışlarının ise canlı olması gereklidir.
- Solunumu düzgün ve geviş hareketleri normal bir şekilde olması gerekmektedir.
Hayvan satıcıları hayvanın süt dişlerini sökebilir ya da hamile olan bir hayvanı satmaya çalışabilir. Bu gibi durumlarda her zaman yaşını ve sağlığını gösterecek belgeleri satıcıdan istemeniz gerekir.
Kapak atmak ne demek
Halk arasında kullanılan ve birçok kişi tarafından merak edilen konulardan birisi ise kapak atmak kelimesinin ne anlama geldiğidir. Kurban Bayramı&#;nda özellikle karşımıza çıkan kapak atmak kelimesini sizler için ele aldık. Kapak atmak ne anlama geliyormuş bir inceleyelim.
- Kapak atmak kurban edilecek olan hayvanın 2 yaşına geldiğini göstermektedir. Büyükbaş hayvanlar 2 yaşına geldiği zaman dişleri dökülmeye başlar buna da kapak attı denmektedir.
Kapak Atmamış Hayvan Kesilir Mı
Hayvanlardaki diş yapısı aynı insanların diş yapısına benzemektedir. Hayvanlardaki diş yapısı 2 yaşına geldikten sonra dökülmektedir. Doğal bir şekilde dişler döküldükten sonra sürekli olan kalıcı dişler oluşmaya başlar. İslam aleminde 2 yaşını doldurmamış bir hayvanın kesilmesi ise uygun değildir. Halk dilinde kullanılan kapak atmak yani dişleri dökülmemiş bir hayvanın 2 yaşına girmediği kolayca anlaşılmaktadır.
- 2 yaşına girmeyen, dişlerini dökmemiş yani kapak atmamış bir hayvanın kesilmesi uygun değildir.
Satıcılar bu durumda bazı hayvanların dişlerini sökebilir bu konuda dikkatli olmanızı tavsiye ediyoruz.
İneklerin Üst Dişi Olur Mu
Hayatımızda en önemli yere sahip olan inekler otçul olarak bilinmektedir. İneklerin diş yapısı birçok kişi tarafından merak edilen konular arasında yerini almaktadır. İneklerin üst ön kısmında dişlerinin var olup olmadığını sizler için yazımızda ele aldık.
- İneklerin sadece üst ön tarafta dişleri yokken arka kısımda dişleri bulunmaktadır. İneklerin yaratılışlarından dolayı hiçbir zaman üst ön kısımda dişleri oluşmaz.
Market Kurbanlık Fiyatları – A, ŞOK, Migros ve Bim Kurban Hisse
Canlı Kurbanlık Kg Fiyatı – Kurbanlık Koyun Fiyatları
Lösev Kurbanlık Bağış Fiyatları
Soru ve Cevaplar
Soru
Kurbanlık hayvanların yaşlarında aranacak olan asgari sınır nedir?
Cevap
Kurbanlık hayvanların yaş sınırı, Hz. Peygamberin sünneti ile tespit ve tayin edilmiştir (Ebû Dâvûd, Dahâyâ, 5; Nesâî, Dahâyâ, 13; İbn Mâce, Edâhî, 7). Buna göre kameri yıl esasına uygun olarak, devede 5; sığır ve mandada 2; koyun ve keçide ise 1 yaşını doldurma şartı aranır. Bunun yanında, 6 ayını tamamlayan koyun, bir yaşını doldurmuş gibi gösterişli olması hâlinde kurban edilebilir. Koyunlardaki bu istisna bizzat Hz. Peygamber tarafından yapılmıştır (Müslim, Edâhî, 13).Bunun yanında deve, sığır ve keçinin, koyuna kıyaslanarak besili olması hâlinde söz konusu yaşları doldurmadan kurban olabileceği söylenemez. Nitekim bir yaşına varmamış ama yetişkin olan oğlağını kurban etmek isteyen bir kimseye Hz. Peygamber, “Bu sadece sana mahsustur. Senden sonra başkası için yeterli olmaz.” (Buhârî, Edâhî, 8) buyurmuştur.
Soru
Kurban edilecek hayvanlar hangi nitelikleri taşımalıdır?
Cevap
Kurban edilecek hayvanın, sağlıklı, organları tam ve besili olması, hem ibadet açısından, hem de sağlık bakımından önem arz eder. Bu nedenle, kötürüm derecesinde hasta, zayıf ve düşkün, bir veya iki gözü kör, boynuzlarının biri veya ikisi kökünden kırık, dili, kuyruğu, kulakları ve memelerinin yarısı kesik, dişlerinin tamamı veya çoğu dökük hayvanlardan kurban olmaz (Ebû Dâvûd, Dahâyâ, 6). Ancak, hayvanın doğuştan boynuzsuz olması, şaşı, topal, hafif hasta, bir kulağı delik veya yırtılmış olması, memelerinin yarıdan daha azının olmaması, kurban edilmesine engel değildir. (Kâsânî, Bedâi‘, V, ). Bunun yanında kesileceği yere gidemeyecek derecede topal olan hayvanlar da kurban edilemez. Buna göre hayvanın değerini düşürücü nitelikteki kusurlar kurbana engeldir.Şâfiî mezhebinde, genel olarak yukarıda sayılan kusurlardan birinin bulunması, bir hayvanın kurban olmasına engel teşkil ettiği gibi, uyuz olan hayvanlar ile yem yemesini engelleyecek derecede dişlerinin bir kısmı dökülmüş olan hayvanların da kurban edilmesi caiz değildir (Nevevî, el-Mecmû‘, VIII, ).
Soru
Sığırların iki yaşına gelmeden kurban edilmesi caiz olur mu?
Cevap
Kurbanlık hayvanların yaş sınırı, Hz. Peygamberin sünneti ile tespit ve tayin edilmiştir (Ebû Dâvûd, Dahâyâ, 5; Nesâî, Dahâyâ, 13; İbn Mâce, Edâhî, 7). Buna göre kameri yıl esasına uygun olarak, devede 5; sığır ve mandada 2; koyun ve keçide ise 1 yaşını doldurma şartı aranır. Bunun yanında, 6 ayını tamamlayan koyun, bir yaşını doldurmuş gibi gösterişli olması hâlinde kurban edilebilir. Koyunlardaki bu istisna bizzat Hz. Peygamber (s.a.s.) tarafından şöyle buyurularak yapılmıştır: “Yıllanmış (kurbanlık yaşını tamamlamış) hayvanlardan kurban kesin. Eğer bulmakta zorluk çekerseniz bir ceze’a (Altı ayını doldurmuş gösterişli kuzu) kesin.” (Müslim, Edâhî, 13)Bu istisnanın hadiste ifade edildiği şekilde sadece koyunlara mahsus olduğu konusunda İslam âlimlerinin büyük çoğunluğu görüş birliği içindedirler. Evzâî gibi bazı âlimler ise bu hükmün keçi, sığır ve deve cinsi için de söz konusu olduğunu belirtmiştir (Nevevî, Şerhu Müslim, XIII, ).Günümüzde Evzâî’nin görüşüne uygun olarak bu hükmün başka hayvanlar için de geçerli olabileceğini savunanlar olsa da bu görüşün kuvvetli bir delili yoktur. Çünkü kurban kesmek bir ibadettir. İbadetlerde ise akıl/ictihad değil, nakil/nass esastır. Hakkında açık delil bulunan meselelerde akıl yürütmek söz konusu değildir (Kâsânî, Bedâi‘, V, 69; İbn Âbidîn, Reddü’l-muhtâr, IX, ). Nitekim bir yaşına varmamış ama yetişkin olan oğlağını kurban etmek isteyen bir kimseye Hz. Peygamber, “Bu sadece sana mahsustur. Senden sonra başkası için yeterli olmaz.” (Buhârî, Edâhî, 8) buyurmuşseafoodplus.info itibarla, gelişmiş olmakla birlikte şart koşulan yaşı doldurmayan hayvanların, koyun örneğine kıyas edilerek kurban edilebileceği şeklindeki bir yaklaşım isabetli görülmemektedir.
Soru
İki yaşını bitirmeyen ancak kapak atmış olan sığır cinsi büyükbaş hayvanların kurban edilmeleri caiz midir?
Cevap
Sığır cinsi büyükbaş hayvanların kurban edilebilmesi için, en az iki kamerî yaşlarını bitirmeleri gerekir (Ebû Dâvud, Dahâyâ, 5; İbn Mâce, Edâhî, 7; Mevsıli, el-İhtiyâr, IV, ).Buna göre iki yaşını bitirdikleri kesin olarak bilinen sığır cinsi büyükbaş hayvanların dişlerinin kapak atmaması, bu hayvanların kurban olmalarına engel olmaz. Yine dişleri kapak attığı hâlde henüz iki kamerî yaşını doldurmamış olan büyükbaş hayvanlar da kurban olarak seafoodplus.info doğumu kesin olarak bilinmeyen sığır cinsi büyükbaş hayvanlar için kapak atma denilen iki ön dişin çıkması, o hayvanın kurban edilebilmesi için bir ölçü olarak kabul edilebilir.
Soru
Kulağı kesik veya delinmiş hayvanlar kurban olur mu?
Cevap
Bir hayvanın kurban edilebilmesi için, o hayvanda insanlar arasında kusur sayılan ayıplardan birinin bulunmaması gerekir. Hz. Peygamber (s.a.s.), kurbanlıkların göz ve kulaklarının sağlam olmasına dikkat edilmesini istemiştir (Ebû Dâvûd, Dahâyâ, 6). Buna göre, kulağının yarıdan fazlası kesik olan hayvan, kurban olmaya elverişli değildir. Hayvanın bir kulağının delik veya yırtılmış olması durumunda; eğer delikler ve yırtıklar kulağın yarıdan fazlasını teşkil ediyorsa, böyle bir hayvan kurban edilemez. Bu ölçüye varmayan kesikler, delikler ve yırtıklar ise hayvanın kurban olmasına engel değildir (Merğînânî, el-Hidâye, VII, ; İbn Âbidîn, Reddü’l-muhtâr, IX, ).
Soru
Kuyruksuz veya kuyruğu kesik koyunlar kurban edilebilir mi?
Cevap
Doğuştan kuyruksuz olan veya besili olması için küçük yaşta kuyrukları boğulmak suretiyle düşürülen koyunların kurban edilmelerinde bir sakınca yoktur. Ancak bir kaza ile değerini azaltacak şekilde kuyruğunun tamamı veya yarısından çoğu kopan hayvanın kurban edilmesi caiz değildir (İbnü’l-Hümâm, Feth, IX, ).
Soru
Kısırlaştırılmış hayvanlar kurban edilebilir mi?
Cevap
Çeşitli amaçlarla kısırlaştırılmış veya hadım hâle getirilmiş hayvanlar kurban olarak kesilebilir (Kâsânî, Bedâi‘, V, 80). Bu durum kurban açısından herhangi bir eksiklik oluşturmaz.
Soru
Memeleri kusurlu olan hayvan kurban edilebilir mi?
Cevap
Hayvandan beklenen bir menfaati tümüyle yok eden veya hayvanın güzelliğini ortadan kaldıran kusurlar, onun kurban olmasına engeldir. Buna göre ister doğuştan ister sonradan memelerinin yarısı olmayan hayvan kurban olmaz. Aynı şekilde bir hastalığa dayalı olarak memelerinin yarısının sütü kesilen hayvan da kurban olmaz. Fakat bir hastalığa bağlı olmaksızın sütü kesilen hayvanın kurban edilmesinde bir sakınca yoktur (el-Fetâva’l-Hindiyye, V, ; İbn Âbidîn, Reddü’l-muhtâr, IX, , ).
Soru
Doğuştan boynuzu olmayan veya boynuzları kırık olan ya da doğumdan sonra boynuzları elektrikle köreltilen hayvanlar kurban olarak kesilebilir mi?
Cevap
Kurbana engel olan ayıplar, hayvanın emsali arasında kıymetini azaltan kusurlardır. Zararsız şekilde ve daha iyi gelişmesi maksadıyla boynuzlarını özel olarak yapılan ameliyelerle köreltmek, hayvanların kıymetini düşüren ayıplardan değseafoodplus.info itibarla, doğuştan boynuzsuz hayvanların kurban olarak kesilmesi caiz olduğu gibi (Tirmizî, Edâhî, 9; Merğînânî, el-Hidâye, VII, ), küçükken yapılan müdahale ile boynuzları kesilerek, elektrik veya kimyasal yolla boynuzu yakılarak ya da benzeri işlemlere tabi tutularak boynuzsuzlaştırılan hayvanların kurban olarak kesilmesinde bir sakınca yoktur.
Soru
Kesimden önce kusuru tespit edilemeyen bir hayvanın, kurban edildikten sonra hasta olduğunun anlaşılması ve etinin yenilmeyeceğine dair uzmanlarca karar verilmesi hâlinde, kurban dinen geçerli midir?
Cevap
Bir hayvanın kurban edilebilmesi için, o hayvanda örfe göre kusur sayılan ayıplardan birinin bulunmaması gerekir. Satın alınırken kurbana engel bir kusuru olan hayvan kurban olarak kesilemez. Hayvan kusursuz olarak satın alınıp da alıcının elinde iken kurban olmaya engel bir kusurun ortaya çıkması hâlinde, kişi zenginse ayıbı olmayan başka bir hayvan alıp keser. Yoksulsa yeni bir hayvan alıp kesmesine gerek yoktur (Merğînânî, el-Hidâye, VII, ; Kâsânî, Bedâi‘, V, 68; Mehmed Zihni, Ni‘met-i İslam, s. ).Kurbanlık hayvanın hasta olduğu, kesildikten sonra ortaya çıkmış ve sağlık sebebiyle etinin imha edilmesi gerekmiş ise, bu durumda kurban ibadeti yerine getirilmiş olur. Bununla birlikte kurban kesiminden sonra satıcıya rücu edilip kurban bedelinin geri alınması halinde, alınan bedel tasadduk edilir. Şayet kurban bedeli satıcıdan geri alınamamışsa, kişinin yeniden bir kurban kesmesi gerekmez.
Soru
Kurbanlık hayvanların gebeliğinin önlenmesi caiz midir?
Cevap
Kurbanlık veya etlik olarak beslenen hayvanların gebe kalmalarının önlenmesi, hayvan için kurbanlık olması açısından ayıp sayılmıyorsa ve insanların yararına bir menfaati gerçekleştirmeye yönelik ise, bunda bir sakınca yoktur (İbn Âbidîn, Reddü’l-muhtâr, IX, ).Ancak kurbanlık için hazırlanan hayvanların mevcut gebeliklerinin sonlandırılması fıtrata müdahaledir. Hayvanlara karşı şefkatli davranılması gibi ilkeler de düşünüldüğünde, mevcut gebeliklerinin sonlandırılması dinen uygun görülemez.
Soru
Gebe hayvanın kurban edilmesi caiz midir? Kurbanlık hayvanın kurban edilmeden önce doğurması durumunda ne yapılmalıdır?
Cevap
Gebe hayvanların kurban olarak da etlik olarak da kesilmesi uygun değildir. Ancak kesilmesi durumunda da kurban ibadeti yerine gelmiş olur. Kurban edilmek üzere belirlenen gebe bir hayvan kurban edilmeden yavrulayacak olursa iki yol izlenir: Ya o yavru da annesiyle birlikte kesilir, fakat sahibi etini yemez, yoksullara verir. Yerse kıymetini sadaka olarak vermelidir. Ya da kesilmez ve yavrunun kendisi ya da değeri fakirlere sadaka olarak verilir (İbn Âbidîn, Reddü’l-muhtâr, IX, ).Yavru, anne rahminde iken anne kesilirse, bu yavrunun etinin yenilip yenilmeyeceği konusu fukaha arasında ihtilaflıdır. Bu yavrunun eti İmam Ebû Hanîfe’ye göre yenilmez, İmam Şâfiî, Ebû Yûsuf ve Muhammed’e göre yaratılışı tamamlanmışsa yenilir (Merğînânî, el-Hidâye, VII, ).
Soru
Sun’î tohumlama yoluyla üretilen hayvanların kurban olarak kesilmesinde bir sakınca var mıdır?
Cevap
Hayvan neslini ıslah etmek ve verimini artırmak amacıyla, bir hayvana kendi cinsi olan başka bir hayvandan sun’î tohumlama yapılmasında dinen bir sakınca olmadığı gibi, bu yolla üretilen bir hayvanın kurban edilmesinde de sakınca yoktur.
Kurbanlık satıcılarının diş hilesi
Kurban Bayramına az zaman kala bazı hayvan satıcılarının, büyükbaş hayvanlarını, öndeki iki dişini söküp, "kapak attı" (halk arasında ergenleşen hayvanın öndeki iki dişinin döküldüğü zaman kurban olmaya ehil olması) gibi göstererek kurbanlık olarak satmaya çalıştıkları öğrenildi.
Kocaeli Müftü Vekili Bayram Erdoğan, AA muhabirine yaptığı açıklamada, mal ile yapılması gereken ibadetlerden olan kurban kesme ibadetini akıllı, ergenlik çağına gelmiş, yolcu olmayan ve zengin sayılan her Müslümanın yerine getirmesi gerektiğini ifade etti.
Koyun, keçi, sığır, manda ve deveden kurban olacağını belirten Erdoğan, "Bunların dışındaki hayvanlardan kurban olmaz. Kurbanın kesilebilmesi için koyun ve keçinin 1, sığır ve mandaların 2, develerin ise 5 yaşını tamamlamış olmaları gerekir. Koyun ve keçi bir kişi, sığır, manda ve deve 1 ile 7 kişi arasında kurban edilir" dedi.
Kurban hazırlığına başlayan Müslümanların kurbanlık satın alırken dikkat etmesini öneren Erdoğan, kurban kesmenin bir ibadet olduğunu, vatandaşların Allah için en semiz, en gösterişli, hata ve kusurdan uzak, hiçbir ayıbı olmayan hayvanlardan alıp kesmesinin bu ibadeti yerine getirmesi bakımından doğru olduğunu vurguladı.
-KURBAN SEÇİMİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Bayram Erdoğan, kurban seçimiyle ilgili şu bilgileri verdi: "Kesilecek hayvanın gözlerinin biri veya ikisi kör olmamalı, boynuzları ve kulakları dibinden kesilmiş veya kırılmış olmamalı, dişlerinin çoğu veya tamamı olmayanlar, kuyruksuz veya kuyruğunun yarısından fazlası olmayanlar alınmamalıdır. Kesileceği yere yürüyemeyecek kadar aşırı zayıf, topal, hasta olan hayvanlar kurban olmaz." Kurbanlıkların hamile olmayan hayvanlardan seçilmesi gerektiğine işaret eden Erdoğan, "Kurbanı satın alan bazı kimseler hayvanın hamile olduğu fark edemeyebilir. Hamile hayvan satın alındıktan sonra doğum yaptıysa doğurduğu yavrunun da kesilmesi gerekir" diye konuştu.
-DİŞLERİNİ SÖKÜYORLAR
Bazı hayvan satıcılarının kurbanlık almayı planlayan vatandaşları yanıltmak amacıyla büyük baş hayvanlarının öndeki iki dişini söküp "kapak attı" gibi göstererek satmaya çalıştıklarını ifade eden Erdoğan, şunları kaydetti: "Hayvanın kurban olabilecek yaşı doldurması gerekir. Özellikle sığırların kapak atması halk arasında kurbanlık olması anlamına gelir. Her kurbanlık hayvan alıcısı hayvanların yaşını bilemez. Bazı satıcılar hayvanın dişlerinin döküldüğünü, kapak attığını gösterebilmek için hayvanın ön dişlerini sökerek satmaya çalışıyor.
Hayvan pazarlarında hayvan satıcılarının, ’Ben para kazanayım da gerisi ne olursa olsun’ diye düşünerek vatandaşın ibadetini yerine getirmesini düşünmemesi Müslümanlığa yakışmaz. Bu tür satıcılar maddi olarak para kazanacağım derken manevi yönden ve Allah’ın katında kaybediyor. Böyle satıcıların üç beş kuruş kazanacağım diye ahiret hayatlarını berbat etmemesi gerekir." Kurbanlık hayvanın alınıp satılmasında karşılıklı güven, doğruluk ve dürüstlüğün esas olması gerektiğinin altını çizen Erdoğan, müşterinin de satıcıya güvenmesi gerektiğini söyledi.
"Hayvan satıcıları, Allah’tan korkan, dürüst, sağlam karakterli, ahlaklı kişiler olmalı, kurbanlık almaya gelen vatandaşları yanlış yönlendirmemelidir" diyen Erdoğan, şöyle devam etti: "Kurbanlık hayvan alacaklar mümkün olduğu kadar tanıdığı, bildiği, güvendiği kişiler ile başkalarının bulacağı dürüst kişileri arayıp bulursa yanılmamış olur. Hayvan satıcılarını kurban satışı konusunda daha dürüst davranmaya ve vatandaşlara doğru hayvan satmaya davet ediyorum."
Kurban ibadetini doğru şekilde yapmak, kurbana niyet etmekten, kurbanı satın almaya, kesime hazırlamaktan etini paylaşmaya ve kullanmaya kadar çeşitli safhalardan oluşuyor.
Kurban bayramına hazırlandığımız şu günlerde insanları aldatmak niyetiyle yanlışa tevessül edenleri geçmiş tecrübeler, bilinen usuller ve delillerle nasıl anlayabiliriz sorusunu sorduk. Böylece çirkinlikler fark edilebilsin, insanların kurban seçmedeki hakları korunabilsin, kurban ibadeti hakkıyla yerine getirilebilsin.
Öncelikle, kurban almak için Hayvan Besleme ve Beslenme Hastalıkları alanında çalışma yapan Prof. Dr. Mehmet Akif Karslı ile hayvan ırklarını ve beslenmelerini konuştuk. Bunun haricinde sahasında uzman yedi ayrı veteriner hekim dosyamıza destek verdi. Pazara gelen hayvanların ırklarının çoğunun yerli ırk olduğunu zannediyorduk ama öyle değilmiş. Türkiye’de yerli sığır ırklarından ziyade, daha gösterişli ve iri cüsseli olduğu için melez ırkları tercih ediyormuş.
Hayvanınızın cinsini biliyor musunuz?
Pazara büyükbaş sığır ırkları genelde üç kategoride geliyor. Birincisi yerli sığır ırkları ki bunlar siyah ya da kırmızı renkte, kısa boylu ve zor mera şartlarına uyum sağlayabilen hayvanlar. İkincisi, kültür sığır ırkı. Üçüncü sınıf ise bu iki ırkın birleşmesiyle elde edilen melez ırklar.
Yerli ırklar daha küçük yapılı, et verimi kültür ırkı diye ifade edilen hayvanlara oranla daha düşük. Ancak, meralarda yetiştirilen yerli ırk hayvanlar, etleri daha lezzetli bulunduğu için bazı bölgelerde diğer hayvanların önüne geçebiliyor.
Yurt dışından getirilen kültür ırkı hayvanlar, açık sarı ve beyaz renkleriyle karşımıza çıkıyor. Bunlar iri cüsseli ve yüksek miktarda ete sahip. ‘Karkas randımanı’ yani, hayvanın kesildikten sonra elde edilen karkasının kesim öncesi canlı ağırlığa oranı, kültür ırkı hayvanlarda daha yüksek. Bu yüzden kültür ırkı hayvanlardan elde edilen et miktarı diğer ırklardan daha verimli. Ancak Türkiye şartlarında bakımı zor olduğu için sadece ahırlarda yetiştirilmek üzere tercih ediliyor.
Neden melez ırklar tercih ediliyor?
Melez ırklar, bu iki grup arasında yer alıyor ve bu hayvanlar merada beslenebiliyor. Ancak meraya çıkan melez ırkın karkas randımanı daha düşük oluyor. Meradan sonra yoğun yemlerle (besi yemleri) beslenen melez hayvanlar pazara çıkarılıyor. Böylece halk arasında işkembe diye ifade edilen ‘rumen hacmi’ daha düşük oluyor. İşkembesi küçük olan melez ırkın randımanı daha yüksek oluyor. Bunun yanında, iyi beslenen kültür ırkı hayvanların et miktarı yüksek olsa da mera hayvanlarının etlerinde bulunan aroma bu hayvanlarda bulunmuyor.
Hayvanların cinsiyetleri de et kalitesi ve verimi üzerine etki ediyor. Dişi hayvanlarda karkas randımanı daha düşük ve özellikle belirli yaştan sonra yağ miktarı erkeklere oranla daha fazla oluyor. Bu yüzden dişi hayvan alırken buna hazırlıklı olmak gerekiyor. Bunun yanında dişilerin daha ucuz olması bazen kurban için cazip olabiliyor.
Süt dişleri meselesinde takip edilmesi gereken usul
Sığır ve mandanın kurban olabilmesi için 24 ayını doldurması şart. Erkek ya da dişi, 2 yaşını doldurmayan hayvandan kurban olmuyor. İki yaşını doldurup doldurmadığını bilmenin en pratik şekli, hayvanın ön iki dişine bakmak. Şayet ön iki süt dişi düşmüş, yerine daha büyük iki diş çıkmış ise bu hayvan iki yaşını doldurmuş oluyor. Halk arasında süt dişlerini değiştirme için “kapak atmak” tabiri kullanılıyor.
Ancak konu bu kadar da basit değil. Nadir de olsa iki yaşını doldurduğu halde süt dişlerini dökmemiş hayvan olabiliyor. Unutmamak gerekir ki, dinî açıdan kurbanlık hayvanın kapak atma şartı yok; hayvanın 2 yaşını doldurmuş olması yeterli. Pazara gelen hayvanlarda aranması gereken vasıfları konunun dinî yönünü de bilen Mustafa Şahin Bey ile konuştuk. ‘En güvenli çözüm, kulak numarasından veteriner yardımıyla bakmak’ diyor. Kulak numarasından bir veteriner yardımıyla seafoodplus.info üzerinden detaylı bilgi temin edilebiliyor.
Yaşını doldurmayan hayvana dikkat!
Kültür ırkları 24 aya kadar beslendiğinde kilo karkas et veriyor. İri cüsseye ulaşan hayvanın fiyatı da pahalı oluyor ve alıcı bulmak zor oluyor. Bu yüzden kurban hayvanı olarak satılan büyük başın çoğunluğunu makul kilodaki hayvanlar oluşturuyor. Bunlar da ortalama kilo karkas et veriyor.
Yerli ırklar bekletildiğinde iki yaşlarında kilo alıp daha fazla fiyata verilebiliyor. Ancak hoştayn, montofon ve simental dediğimiz kültür ırkları iyi bakımla aylık iken et verimini tamamlayabiliyor. Bu aylardan sonra onu tutmak yetiştirici için çok kârlı olmayabiliyor. Zaten besi için ayrılan hayvanlar ayda et tutmayı tamamlamış oluyor. Kurban alıcısı için problem de burada başlıyor. Yetiştirici, bu hayvanı fazladan ay daha bekletmeden satmanın yolunu arayabiliyor. Oysa bu durum Kurban’ın şartlarına uymuyor.
Bazen de iyi niyetli olmayan bazı satıcılar ay daha az yem verip daha fazla para kazanmak için hileli yola başvurabiliyorlar. Bazen de satıcı bilmeden de 2 yaşını doldurmamış hayvanı satabiliyor. Özellikle kültür ırkı ve bazen de melez ırkta görülen bu iki durum için kurbanlık alıcısının dikkatli olması gerekiyor.
[accordions] [accordion title=&#;Uzman Görüş: İlaçla Şişirilen Hayvanları Bilmek Zor Değil&#; load=&#;show&#;]Mustafa Şahin (Çiftlik Yöneticisi)“Kurban kesmek ibadet olduğu için, kusur olmadığı müddetçe, sahibinin niyetiyle ibadet yerini bulacaktır. Ancak, kurban sahibini üzecek durumlar olabiliyor. Bazı satıcılar çeşitli ilaçlarla hayvanı olduğundan farklı gösterebiliyorlar. Hormon vurulan hayvan her şeyi yer, kepekten bile kilo alır; ancak et tutmaz. Böyle hayvanlar kesildiğinde beklenenden daha az et verirler. Bu durumu anlamaları için alıcılara tavsiyemiz, satıcı ile canlı kilo pazarlığına gitmeleri yönündedir. Şayet satıcı bu hileyi biliyorsa kilolu görünen bu hayvanı tartıya çekmek istemez.
Siz kiloya çekmek istediğinizde satıcı fiyatı yüzde oranında artırıyor ise bu hayvanda bir kusur olabilir. Yüzde arttırma isteği normal karşılanabilir.”[/accordion] [/accordions]
Strese girip korku hormonları çalışan hayvanın önce böbrek üstü bezlerindeki kortizol salınımı artıyor. Kendini kasan ve strese giren hayvan kesildiğinde hem hayvana eziyet edilmiş oluyor hem de ibadetten beklenen manevi fayda azalıyor. Zira, Peygamber Efendimiz (s.a.v.) hadis-i şeriflerinde “Kurban kesiniz ve ona iyi muamele ediniz.” buyurmaktadır.
Veteriner Hekim Mehmet Efek kesim sırasında takip edilmesi gereken usulleri “hayvan refahı” şeklinde tanımlıyor. Helal kesim kurallarını hatırlatan veteriner
Hayvanın stresi, kesim usulü kadar önemli
Kurbanın sıhhati ve verimliliği açısından satın alınan kurbanlıkların kesimindeki usullere riayet etmek, kurbanın sıhhatinin yanında hayvana saygı konusunu da içinde barındırıyor. Konuyu Veteriner Hekim Muhammed Akpınar ile konuşurken hayvanın stresinin bilinenden daha önemli olduğunu öğreniyoruz.
Hayvan kesim usulü, üzerinde konuşulan ve mesai harcanılan bir konu. Ancak hayvanın stresi ve kesim refahı mezbahalarda ve kesim yerlerinde daha çok önemsenmeli. Kesime giderken hayvanın yaşadığı safhalar ve kesim sırasındaki kaba davranışlar onun stresini doğrudan artırıyor. Bu da hayvanın hormonlarını olumsuz etkiliyor.
[accordions] [accordion title=&#;Uzman Görüş: Küçükbaş Hayvanları Nasıl Seçmeli?&#; load=&#;hide&#;]Mehmet Efek (Veteriner Hekim)Küçükbaş hayvanlarda görülen hastalıklar derilerine, ağızlarına ve hareketlerine bakılarak anlaşılabilir. Derisinde döküntü ve kabuk varsa bu hayvanlar çiçek hastalığına yakalanmış olabilir. Ağızlarında şişlik, morluk ve solunum zorluğu varsa bunlar da mavi dil hastalığına yakalanmış olabilirler. Ağzından salya akıyorsa bu hayvan da şarbon olabilir. Ancak şunu söylemek gerekir ki birçok küçükbaş hayvan hastalığı kolayca sürüye yayılır ve bir anda bütün sürü aynı hastalığa yakalanabilir. Bu yüzden veteriner kontrolünde, resmî yollarla nakli yapılan sürülerde hastalıklı hayvan bulunma ihtimali düşüktür. Yine de sürüden küçükbaş hayvan seçerken dikkatli davranılmalı ibadet bilinci ile iştahlı, geviş getiren, burun uçları soğuk ve nemli olan hayvanlar seçilmelidir. Herkes kurbanını dikkatli ve bilinçli seçerse kurban bayramından beklenilen aff-ı umumînin tecellisi umulur. Yoksa kurban iyi seçilmez, kesilmez ise ibadetin tehlikeye düşeceği gibi, Allah esirgesin, kişinin çoluğundan çocuğundan ve servetinden çıkabilir.[/accordion] [/accordions]
İki Yaşını Doldurmada Dikkat Edilecek Hayvan Irkları
Hoştayn
Ülkemizde yer yer hoştayn yerine Hollanda ırkı deyimleri kullanılıyor. Hoştaynlar süt için yetiştirilen kültür sığır ırklarının en iri yapıya sahip olanlardandır. Erkek danasını besiye almak suretiyle ayda kesime hazır hale getirilmektedir.
İsviçre Esmeri-Montofon
Anavatanı İsviçre’dir. Türkiye’de bu ırk hem saf yetiştirilir hem melezleme yapılır. Vücut yapısı sağlam, kuvvetli, adaleli, iri bir yapıya sahiptir. Ortalama kg ağırlığa 1,5 yaş civarı ulaşmaları ile bu ırk hayvanlar yüksek performansa sahiptirler. aylık beside günlük canlı ağırlık artışı gramı bulur.
Angus
Avustralya’da ve Yeni Zelanda’da iyi yetiştirilen bu ırkın çevre adaptasyonu hızlı olduğu için ülkemizde de tercih ediliyor. Vücut tamamen siyahtır. Baş ufak, alın geniş ve boynuzlar bulunmamaktadır. Bacak kemikleri kısa fakat et tutma kabiliyeti yüksektir. Canlı ağırlık dişilerde kilogram, erkeklerde ise kilogramdır. Düveler ayda tam olgunlaşırlar. Et lezzeti yönünden en iyilerdendir. Kas lifleri arasında yağın dağılımı, yani mermerleşme çok homojendir.
kesim sırasındaki usullerin ölçüsü hayvanın ağıldan kesim anına kadarki ruh halini sakin tutmaya endekslenmesine dikkat çekiyor. Ve şöyle devam ediyor:
“Bize derslerde anlatılanlar, kurban bahsini anlatan kitaplarda yazan ‘hayvana güzel davranılmalı, kıbleye çevrilmeli, gözleri bağlanmalı, bıçak hayvanın önünde bilenmemeli, başını birden kesmemeli, canı çıkmadan yüzmemeli, kesimden önce dışkılardan temizlenmeli’ gibi anlatımlardan farklı değil.
“Ayrıca, hayvan etraftaki seslerden olumsuz etkilendiği için, özellikle çelik kapı gibi gürültülerin mümkün mertebe azaltılmasını tavsiye ediyoruz. Bundan başka kesime giden yolun düzenli olmasına dikkat edilir. Kesim yolunda hayvan farklı bir ortama girdiği için huzursuzlaşabiliyor ve yürümeyebiliyor.
O huzursuzlaştıkça kuyruğunu bükmek, kabalaşmak ona yardımcı olmadığı gibi daha da strese sokuyor.”
Mehmet Bey kesime girişten, kesim anına kadar davranışların dikkatle seçilmesi gerektiğinin altını çiziyor.
Hayvanların psikolojilerini bilinerek ona göre davranmak, son anlarına kadar şefkat göstermek, özellikle kurban hayvanının duyguları ve rahat kesilmeleri açısından önemli. Hayvanın kesim esnasındaki stresi, hayvan refahının yanında et kalitesini de etkiliyor. Bu anlatılanları okuduğunuzda hayvanın psikolojisi de mi olur, abartmıyor muyuz diyebilirsiniz. Ancak, Hazreti Allah’ın rızası için kendi bedenimize bedel olarak kurban ettiğimiz hayvanların makbul bir kurban olması için ne kadar ihtimam gösterilse o kadar iyi olur. “Kurban kesilen memlekette harp olmaz.” sözündeki esrarın gerçekleşmesi de kurbana verilmesi gereken ehemmiyeti ifade etmiyor mu?
Son nokta; omurilik
Bugüne kadar şoklama kesim ya da hayvana elektrik verilerek yapılan kesimi duymuş olmalısınız. Bazı veterinerler kesim öncesi şoklama ya da elektrikle bayıltmanın hayvanın acısını hafiflettiğini düşünüyorlar. Bunların aksine en uygun usul, keskin bıçakla bir defada kesimin gerçekleşmesi. Kesim sırasında verilen acının asıl sebebi hayvana sürülen bıçak değil, ona yapılan yanlış ve kaba davranışlar. Şunu unutmamak gerekir ki, kurbanlık hayvanlar Allah’ın emrine boyun eğerek kesilirler. Bu yüzden kesmeden önce hırpalanmamalı, sürüklenmemeli ve “Ya Rabbi, benim şu vücudum çok isyankâr, onu azat ettirebilmem için kendimi senin yoluna feda edip kanımı akıtmam lazım. Bunu da sen haram kıldın. Senin rızan için kendi yerime bu hayvanı kesiyorum. Vücuduma bedel bunu benden kabul buyur.” dediğimiz kurbanlarımıza layık oldukları değer verilmelidir.
Son olarak kesim sırasında omuriliğin tahrip edilmesi konusu var. Bütün damarlar kesildikten sonra omuriliğe ya da hayvanın başka bir yerine bıçağın saplanması doğru değil. Zaten kesimden itibaren beyne kan ve oksijen pompalanması duruyor, hayvanın bilinci kapanıyor ve artık acı hissetmiyor. Bu küçükbaş hayvanlarda ilk iki saniyede, büyükbaş hayvanlarda ise saniye içinde gerçekleşiyor. dakika içinde hayvan yüzmeye hazır hale geliyor. Veteriner Hekim Muhammed Akpınar sırf bu dakikayı beklememek için omuriliğin zedelenmesinin doğru olmadığının altını tekrar tekrar çiziyor. Çünkü şah damarından sonra hemen omuriliği kesmek beyin ile kalp arasındaki irtibatı koparıyor. Kalp duruyor ve yeterince kan atılmıyor. Omurilikten önce dakika beklemek kanın boşaltılmasını hızlandırıyor.
[accordions] [accordion title=&#;Uzman Görüş: Et Nasıl Muhafaza Edilmeli?&#; load=&#;hide&#;]Uzm. Dr. Ramazan Gözüküçük(Hisar intercontinental Hospital Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Bl.)
“Bir bakteriden uygun şartlarda 12 saatte 16 milyar bakteri ürer. Bu durum, hafif bir bakteri yüküne sahip bir etin iyi muhafaza edilmediği takdirde insan sağlığı açısından ne derece büyük bir tehlikeye dönüşebileceği konusunda fikir verebilir. Bu sebeple, hastalık yapan ve bozulmaya yol açan mikroorganizmaları normal seviyede tutmak ve toksin salgılamalarını engellemek için kesim, yüzme ve eti parçalama işlemlerinin serin yerlerde yapılması son derece önemlidir. “Gıda zehirlenmesi, genellikle hafif geçirilmekle birlikte bazen ölümcül de olabilen yaygın bir hastalıktır. Kişi bakteriler veya toksinlerle kontamine olmuş yiyecek veya içecekleri yediğinde zehirlenme meydana gelir. Bazı bakteriler gerekli nem, beslenme, sıcaklık ve zaman şartları oluştuğunda milyonlarca üreyebilirler. En yaygın görülen enfeksiyon belirtileri sindirim yolunun (mide ve bağırsak) enflamasyonundan kaynaklanan kusma, karın ağrısı ve ishaldir. Sebebe bağlı olarak, belirtiler dâhilinde ateş ve üşüme, kanlı dışkılama, dehidrasyon (bedenin çok fazla sıvı kaybetmesi) kas ağrıları, halsizlik de sayılabilir.”[/accordion] [accordion title=&#;Uzman Görüş: Dakika Beklemek, Kurban İçin Zor Olmasa Gerek&#; load=&#;hide&#;]
Muhammed Akpınar (Veteriner Hekim)
“Kesim sırasında, hayvan hızlı ölsün diye omurilik kesilmemelidir. Bu, şoklama etkisi yaparak hayvanın bilincini harekete geçireceği için hayvanın bir müddet daha acı çekmesine sebep olur. Mezbahanelerde şahdamarının bilinçsizce kesilmesinin bir sebebi de dakikalık kan akımı sırasındaki beklemeyi azaltmaktır. Bunu azaltmak ve kan akışını hızlandırmak için göğüs boşluğuna ikinci bir kesim yapanlar da var. Bu iki uygulama da doğru değildir. En doğrusu ve ette kan bırakmayan yöntem, kesildikten sonra dakika da olsa hayvanın beklemesidir. Bekleme süresi küçükbaşta 2, büyükbaşta 5 dakikayı geçmez. Bu zaman zarfında kesilen yere su değdirmek bile uygun olmaz.”
[/accordion] [/accordions]Kurban ibadetini suistimal etmenin yolu çok çeşitli. Başta itikadî konularda yersiz ve hesaplı yorumlar var. Ve bunların tamamına yakını kadim ulema tarafından ele alınmış, ciltler dolusu kitaplarla cevap verilmiş meseleler. Özellikle, kurban kesmeyi ibadet olarak değil de, her dakika binlerce hayvanın kesildiği ve etlerinin tüketildiği dünyamızda acımasızlık olarak gösterme niyetinde olanlar var. Müslümanlığa olan düşmanlıkların hayvana acıma perdesi altında yürütüldüğünün bariz göstergesi olan o meselelere girmenin bir lüzumu yok. Kurban ibadetini, satın alınmasından kesimine kadar Hazreti Allah’ın emrettiği şekilde yerine getirilmesi gerekir. Kurbanda yapılan hileleri bildikten sonra dedikodulara aldanmamak, ucuz olmasına kanmamak yerinde olur. Usulüne uygun satış ve kesim yapan yerler tercih edilebilir.