Hematoloji Nedir

Hematoloji dendiğinde herkesin aklına kan gelmesi normaldir. Çünkü Hematoloji kanda meydana gelen tüm hastalıkların tanı ve tedavisi ile ilgilenen bir bilim dalıdır. Kan hastalıkları temel olarak iyi huylu ya da kötü huylu olarak ikiye ayrılır.

Hematoloji nedir?

Genel tanımlamanın yanı sıra Hematoloji dalı kan hastalıklarının dışında dalak ve kemik iliği gibi kan yapıcı organların hastalıklarıyla da ilgilenmektedir. Hematoloji, dahiliye bölümünün bir yan dalıdır. Hematolojide İyi huylu hastalıklar Akdeniz anemisi, kansızlık, kemik iliği yetersizliği, multiple myeloma, orak hücreli anemi, kanama ve pıhtılaşma bozuklukları olarak kategorileşmiştir.

Kötü huylu kan hastalıkları ise kan kanserleri ya da lösemiler olarak sıralanmaktadır. Pek çok tıp alanında olduğu gibi Hematolojide de, disiplinli bir yaklaşım sergilenmelidir. Hematoloji ayrıca medikal ve radyasyon onkolojisi gibi bölümlerle sıkı bir iş birliği içerisindedir.

Hematoloji hangi hastalıklara bakar?

Erişkinliğe ulaşmış bir kişinin vücudunda yaklaşık 4 ile 5 litre kadar kan bulunur. Kan hücreleri ise kemik iliğinde bulunan kök hücreler sayesinde üretilmektedir. Vücudun yabancı organizmalara karşı savunmasında büyük rol oynar. Tüm bu sistem içinde oluşan hastalıklar, kan hastalıkları olarak isimlendirilir ve Hematoloji bölümünün ilgilendiği hastalıklardır;

Anemi, trombositopeni ve lökopeni,

Hemolitik anemi ve immün trombositopenik purpura,

Orak hücreli anemi,

Von Willebrand hastalığı,

Hemofililer gibi pıhtılaşma bozuklukları,

Akciğer tromboembolisi, tromboz ve tromboflebit,

Lösemi, lenfoma ve myeloma gibi hastalıkların tamamında kan hücrelerindeki bozulmalar ve pıhtılaşmalar Hematoloji bölümünün alanı içerisindedir.

Yaygın olarak görülen hematolojik hastalıklar nelerdir?

Hematolojide en çok karşılaşılan vakalarda kansızlık, Akdeniz anemisi ve lösemi ile karşılaşılır. Bu hastalıkların semptomları birtakım testlere tabi tutularak tanıları konur ve tedavi yöntemlerine başvurulur.

Hematolojik hastalıkların belirtileri nelerdir?

Her hastalığın kendine has birtakım belirtileri vardır. Genel olarak kan hastalıklarının belirtileri şunlardır;

Fiziksel aktivite sırasında çabuk yorulma ve solunum yetmezliği,

Genel olarak görülen halsizlik ve yorgunluk hissi,

Sürekli olarak enfeksiyonlara maruz kalma,

Hafif travmalarda dahi görülebilen kanamalar,

Kanamanın uzun süre durmaması,

Kanın pıhtılaşma güçlüğü,

Dengelenmeyen ateş,

Boyun, koltuk altı ya da kasıklarda hissedilebilir beze varlığı,

Bacağın tamamında ya da diz altında aniden ortaya çıkan ağrı ve buna bağlı olarak ödem oluşması hastalıkların belirtilerindendir.

Kan hastalıkları nasıl teşhis edilir?

Hematolojinin alanına giren hastalıkların teşhisi için ilk olarak anamnez ve fizik muayene yapılmaktadır. Bulgular ışığında doktorun gerekli gördüğü testler ve radyolojik görüntülemeler yapılır. Bu testler genel olarak kan hücreleri ve hemoglobin miktarının ölçümü için kan sayımı şeklindedir. Böylece hemoglobin alt tiplerinin analizi, kanın mikroskop altında incelenmesi, B12 vitamini, demir ve folik asit düzeylerinin incelenmesi, kemik iliği aspirasyonu ve biyopsisi, hücrelerin işlevsel olarak değerlendirilmesi, proteinlerin tetkiki ve pıhtılaşmanın tetkiki gibi birçok konu analiz edilmiş olur.

Hematoloji testi neden yapılır?

Hematoloji testi kan sayımınızı ortaya çıkaran bir testtir. Her şeyden önce kan oranınızı kontrol etmek amaçlı yapılmalıdır. Yani genel olarak sağlık durumunuzu belirlemek için, bu testi en az 6 ayda bir mutlaka yaptırmak gerekmektedir.

Hemogram testinde normal değerler nelerdir?

Test yapıldıktan sonra kağıt üzerinde bazı terimler görürsünüz. Bu terimlerin her birinin bir anlamı vardır. Yapılan bu test sonucunda hangi hastalıklardan muzdarip olduğunuz, hangi vitaminlerin eksik ya da fazla olduğu, kolesterol, kırmızı kan hücreleri, beyaz kan hücreleri gibi hemen hemen her durum öngörülebilmektedir. Normal bir insanın kan değerleri ise şu aralıklardadır;

WBC –

NE 35 – 80

RBC 3,2 – 6

HGB 11 10 – 18

HCT 33,6 30 – 55

MCHC 30 – 36

MCH 33

MCV 78 –

LYM 15 – 50

RDW 9 – 18

PLT –

MPV 0 – 15

Kan testinize baktığınızda, içlerinden herhangi biri yukarıda belirtilen aralıkların dışına çıkıyorsa o konuda bir sorun ya da bir hastalık var demektir. Bunun tedavi edilmesi gerekmektedir. Bu terimlerde önemli olan anlamları değil, konulması gereken teşhistir.

Örneğin HGB teriminin tanımı, Hemoglobin sayısını temsil eder fakat bu sayının düşük ya da yüksek olması sonucunda kişide demir eksikliği var demektir. Yani izlenmesi gereken yol tanımdan daha önemlidir. Bu yüzden mutlaka kan testlerinizin sonuçlarını bir hekime göstermeli ve izlemeniz gereken yolu öğrenmelisiniz. Böylece tedavi yöntemlerine geçilebilir.

“Kan bilimi” anlamına gelen hematoloji; kan, kan yapıcı organlar ve buralarda meydana gelen rahatsızlıklar ile ilgilenen multidisipliner bir tıp dalıdır. Hastanelerin iç hastalıkları biriminde yer alan bu bilim dalındaki hekimlere ise hematolog denir.

Yaşamsal bir sıvı olan kan; vücuttaki oksijeni, vitaminleri, hormonları, besin maddelerini ve antikorları dokulara taşıyarak canlılığın devamını sağlar. Embriyo döneminde başlayan kan üretimine tıpta ‘hematopoiesis’ adı verilmektedir. Hematopoiesis; medüller hematopoiesis ve ekstra medüller hematopoiesis olmak üzere ikiye ayrılır. Medüller hematopoiesis kemik iliğinde meydana gelen kan üretimini ifade ederken, ekstra medüller hematopoiesis ise karaciğer ve dalak gibi organlardaki kan üretimi anlamına gelmektedir. İnsan hayatı için son derece mühim olan bu kan ve kan yapıcı organları konu alan hematoloji bilimi çok sayıda branş ile iç içe çalışmak durumundadır. Hematologlar, gerekli olan durumlarda, dâhiliye uzmanları, biyokimya uzmanları, immünoloji uzmanları, pediatri uzmanları, fizyologlar, antropologlar, patologlar ve laboratuvar uzmanları gibi farklı birimler ile iş birliği yaparak hastaları tedavi etme yoluna giderler. Hastalıkların tanı koyulması aşamasında birbirinden farklı testlere başvuran hematologlar elde ettikleri bulgular sonucu hastalarına bireysel tedavi yöntemleri uygularlar. Tam kan sayımı bunlardan en sık kullanılan ve kişinin genel sağlık durumunu detaylı bir şekilde gösteren testlerin en önemlileri arasında yer almaktadır. Hücre yapılarına göre 3 farklı gruba ayrılan kan değerlerinde meydana gelen düşüşler ya da yükseklikler farklı rahatsızlıklara işaret etmektedir. Kan hücreleri alyuvarlar, akyuvarlar ve kan pıhtılarından oluşmaktadır. Alyuvarlar denilen eritsositler, kanın neredeyse yarısını oluştururlar ve eksikliği durumunda anemi denilen kansızlık meydana gelirken, yüksek olması durumu da ciddi bir rahatsızlığı işaret ediyor olabilmektedir. Akyuvarlar denen lökositler ise vücudun mikroplara ve zararlı etkenlere karşı korunmasında görev alan beyaz kan hücreleridir. Lökositler hücrelerinde meydana gelen yükselmeler enfeksiyonlara, bağışıklık sisteminde meydana gelen hastalıklara ya kemik iliğinde meydana gelen lösemi gibi ciddi hastalıklara belirti olabilir. Kanın pıhtılaşmasını sağlayan trombosit hücrelerinde meydana gelen yükseklik ya da düşüklükler birtakım komplikasyonlara ya da problemlere yol açabilmektedir. Beyin felci ya da kalp krizi gibi ciddi patolojik durumlar bunlardan bazılarıdır.

Hematoloji Hangi Hastalıklara Bakar?

Kanda oluşan hastalıkların tanı, tedavi ve takip süreci ile ilgilenen hematoloji genel itibari ile iyi huylu ve kötü huylu hastalıklar olmak üzere iki alanda yoğunlaşır. Bu rahatsızlıkların en sık karşılaşılanları şu şekilde sıralanabilir:

Anemi: Halk arasında kansızlık olarak da bilinen anemi alyuvarlarda meydana gelen hemoglobin düzeyinin azalması ile oluşan bir rahatsızlıktır. Çoğunlukla demir eksikliği sebebiyle meydana gelen kansızlıkta kişiler halsizlik, yorgunluk, nefes darlığı, çarpıntı, saç dökülmesi, baş ağrısı ve baş dönmesi gibi şikâyetlerle hastanelere başvurabilirler. Yapılan tetkikler sonucu hematologlar doğru beslenme önerileri ve takviye edici ilaçlar ile kandaki hemoglobin seviyesini normal düzeylere getirerek bu rahatsızlığı ortadan kaldırabilmektedir.

Akdeniz Anemisi: Talasemi olarak da bilinen Akdeniz anemisi kalıtsal sebeplerle oluşan ve hayat boyu düzenli tedavi gerektiren bir hastalıktır. Talasemi majör, talasemi intermedia, talasemi minör ve talasemi minima olmak üzere 4 farklı şekli görülen bu hastalıkta talasemi majör olan ağır bir hastalık çeşididir. Kalıtsal yolla geçen bir hastalık olması dolayısıyla genellikle bebeklik döneminde belirti vermeye başlar. Bu belirtiler halsizlik, huzursuzluk, iştahsızlık, ciltte belirgin solukluk gibi farklı durumlar olarak ortaya çıkmaktadır. Düzenli kan nakli gerektiren Akdeniz anemisini hematoloji uzmanları ömür boyu gözlem altında tutmaktadırlar.

Lösemi: Vücuttaki beyaz kan hücrelerinde oluşan lösemi kan kanseri ya da kemik iliği kanseri olarak bilinmektedir. Çocukluk çağında daha sık rastlanan lösemi kemik iliği içerisinde hücrelerin kontrolsüz ve aşırı çoğalması ile oluşan ciddi bir hastalıktır. Kan üretim sistemini etkileyen lösemi çocuklarda olduğu kadar 55 yaş üzeri yetişkinlerde de görülebilmektedir. Kan kanserleri hücre tiplerine ve hastalığın süresine göre iki çeşide ayrılır. Hücre tipine göre miyeloid veya lenfoblastik olan lösemiler, ilerleyiş sürelerine bağlı olarak da akut ya da kronik olarak ikiye ayrılır. Akut tip lösemi en yaygın görülen türdür ve kişide belirtiler aniden ortaya çıkarak hızla kötüye doğru ilerler. Kansızlık nedeniyle ciltte rahatlıkla gözlemlenebilen solukluk, sık tekrarlayan yüksek ateş, iştahsızlık, diş etlerinde ağrılar ya da kanamalar, burunda kanama gibi farklı belirtilen veren rahatsızlıkta erken teşhis hayati önem taşımaktadır.

Hemofili: Bir çeşit pıhtılaşma hastalığı olan hemofili vücuttaki kanın normal şekilde pıhtılaşmaması sonucu oluşan nadir sıklıkla rastlanan genetik bir hastalıktır. Hemofili hastaları herhangi bir yaralanma durumunda sağlıklı bireylere oranla daha uzun süreli kanama yaşarlar. Pıhtılaşmayan kan bazen dış yaralanmalarda olduğu gibi içe doğru da görülebilir ve yaşamı tehdit eden boyuta ulaşabilmektedir.

Lenfadenopati: Vücudun savunma sistemi olan lenf düğümlerinin normalin üzerinde şişerek anormal büyüklüğe ulaşması anlamına gelen lenfadenopati, altta yatan farklı hastalıklardan ötürü oluşabilen bir rahatsızlıktır. Lenfadenopatinin altında viral enfeksiyonlar, bakteriyel enfeksiyonlar, paraziter enfeksiyonlar, mantar enfeksiyonları ya da lenfoproliferatif yani kanser hastalıkları olabilmektedir. Her büyüyen lenf bezi ciddi bir hastalığa işaret etmemekle birlikte genel olarak enfeksiyon kaynaklı olanlarda gözlemlenen bulgular; ağrı ve lenfin yer aldığı cilt yüzeyinde kızarıklık şeklinde oluşur. Enfeksiyon ve yaralanmalara karşı oluşan lenfadenopiti rahatsızlıkları sıcak kompres uygulamaları ya da ilaç tedavileri ile kontrol altına alınabiliyorken otoimmün kaynaklı olanlar kişiye özel farklı tedavi yöntemleri gerektirir.

Kanınızla ilgili bir sorun olduğunda, bu durum genel sağlığınızı da etkileyebilir. Bu yüzden sizi etkileyebilecek bazı kan hastalıklarından haberdar olmanız çok önemlidir. Kan hastalıkları ile ilgilenen bir bilim dalı olan hematoloji hakkında bilinmesi gerekenler haberimizde… Hematoloji nedir? Hangi hastalıklara bakar? Sizler için araştırdık…

seafoodplus.info

Yayınlanma: - 17 Temmuz Güncellenme:

Fransızca bir kelime olan “hématologie”den gelmektedir. Türkçe karşılığı kan bilimi olan ve dilimize Fransızca “hématologie” kelimesinden gelen hematoloji hakkında merak edilen tüm detayları haberimizde sizler için derledik… Hematoloji nedir? Hangi hastalıklara bakar? İşte bilinmesi gerekenler…

HEMATOLOJİ NEDİR?

Hematoloji, kan, kan oluşturan organlar ve kan hastalıklarını inceleyen bilim dalıdır. Anemi, kanama bozuklukları, kemik iliği yetersizlikleri, lösemi, lenf kanseri ve hemofili gibi kalıtsal geçişli kan hastalıkları hematoloji alanının uzmanlığındadır. Hematoloji, İç Hastalıklarının (Dahiliye) bir iç branşıdır. Hematoloji alanında çalışan hekimlere hematolog denir.

Hematologlar büyük ölçüde lenfatik organlara ve kemik iliğine odaklanır ve kan sayımı düzensizliklerini veya trombosit düzensizliklerini teşhis edebilir. Hematologlar, lenf bezleri, dalak, timus ve lenfoid dokusu dahil olmak üzere kan hücreleri tarafından beslenen organları tedavi eder.

HEMATOLOJİ HANGİ HASTALIKLARA BAKAR?

Hematologlar tarafından tedavi edilen hastalıklardan bazıları şunlardır:

– Demir eksikliği anemisi ve orak hücreli anemi veya travmaya bağlı anemi gibi diğer anemi türleri
– Polisitemi veya aşırı kırmızı kan hücresi üretimi
– Myelofibroz
– Lösemi
– Hemofili, idiyopatik trombositopenik purpura ve Von Willebrand hastalığı gibi trombosit ve kanama bozuklukları
– Miyelodisplastik sendromlar
– Talasemi ve orak hücre hastalığı gibi hemoglobinopatiler
– Multipl miyelom
– Malign lenfomalar
– Kan nakli
– Kemik iliği kök hücre nakli

BilimTÜRKÇE