Hepatit B Bulaşma Yolu

Hepatit B virüsü (HBV) enfeksiyonu aşıyla engellenebilmesine rağmen tüm dünyada en yaygın ve ciddi sağlık sorunlarından biridir. Dünyada milyon kişinin kronik taşıyıcı olduğu, yılda yaklaşık 1 milyon HBV ile ilişkili ölüm olduğu belirtilmektedir. HBV enfeksiyonu, akut, hızla ilerleyen ya da kronik hepatit şeklinde seyredebildiği gibi, karaciğer sirozuna dönüşebilen ciddi klinik tablolarla da sonuçlanabilmektedir.

Hepatit B nasıl bulaşır sorusu böylesi ciddi bir hastalık için önem kazanmaktadır. HBV’nin, hastalığı taşıyan kan ve vücut sıvılarıyla olan deri geçişli bulaşma; semen ve vajinal salgılara bağlı cinsel bulaşma; HBV taşıyan anneden yenidoğana bulaşma ve enfekte kişilerle cinsellik içermeyen yakın temasa bağlı bulaşma şeklinde dört ana bulaşma yolu vardır.

HBV infeksiyonlarının artmasının nedenleri; ortak enjektör kullanımı, akupunktur, hacamat, piercing, dövme yaptırma ve diş fırçası gibi ortak malzeme kullanımıdır. HBV enfeksiyonu, bulantı, yorgunluk, iştahsızlık, ateş ve eklem ağrıları şeklinde klinik belirtiler de gösterir.

Referanslar:

1. Arıkan A ve Şanlıdağ T. Hepatit B Virüsünün Moleküler Epidemiyolojisi. Klimik Dergisi. ;29(2)

Karaciğer enzimlerinin yükselmesine yol açan Hepatit B, kan yoluyla, vücut sıvılarıyla ve mukoza temasıyla bulaşır. Farklı bir deyişle hastalığın bulaşması, sterilize edilmemiş iğnelerin batması ve korunmasız cinsel ilişki yoluyla olur. Ağız mukozasında virüs bulunmadığı için Hepatit B öpüşmekle bulaşmasa da ağız kenarında, dudaklarda herpes yani uçuk varlığında öpüşmek sakıncalıdır. Hepatit B dövme yaptırılan yerlerden de buluşabilir. İşlem sırasında tek kullanımlık steril iğneler kullanılsa da iğnenin batırıldığı boya şişesinin ortak kullanımı, Hepatit B virüsünün sağlıklı kişiye bulaşmasına yol açabilir. Ayrıca kuaförlerde kullanılan, jilet, ustura, manikür ve pedikür aletleri de uygun şekilde steril edilmediğinde Hepatit B virüsünün bulaşmasına neden olabilir. Gebelik sırasında anne adayından bebeğe de virüs bulaşabilir. Tüm dünyada görülen hastalık, Güney Avrupa ve Uzak doğu ülkelerinde daha yaygındır. Türkiye ise orta derece riskli kuşakta bulunur. Aşı ile önlenebilen rahatsızlığın 6 aydan uzun sürmesi durumunda hastalık, kronik Hepatit B olarak adlandırılır. Karaciğerde yara dokusuna yol açan kronik Hepatit B, karaciğer yetmezliği, karaciğer kanseri ve siroza yol açabilir.

Hepatit B Nedir?

Hepatit B virüsünün neden olduğu hastalık, karaciğer iltihabı olarak da tanımlanabilir. Hastalık kişiden kişiye kan yoluyla, vücut sıvılarının temasıyla ve cinsel yolla bulaşır. Anne adayının karnındaki bebeğe de bulaşabilen hastalık, tedavi edilmediğinde siroz ve karaciğer kanseri gibi yaşamı tehdit eden hastalıklara yol açabilir. Hepatit B virüsü, bazı kişilere bulaştıktan sonra hastalığa yol açmaksızın vücutta yaşamını sürdürebilir. Bazı kişilerde ise hastalık iyileşmesine rağmen virüs vücuttan atılamaz. Bu kişilerde virüs herhangi bir semptoma yol açmasa da kişinin taşıyıcılığı ve dolayısıyla enfeksiyonu bulaştırma riski devem eder. Hepatit B virüsü taşıyıcısı olan kişilerin büyük çoğunluğu, virüse bağlı bir sağlık sorun yaşamadan ömür boyu yaşayabilirken bu kişilerin %10'unda hepatit B hastalığı gelişebilir. Bu yüzden hepatit B taşıyıcı olan kişilerin düzenli aralıklarla takip edilmesi önerilir. Hepatit B, akut ve kronik olarak ikiye ayrılır. Akut Hepatit B enfeksiyonunda kişi, virüse maruz kaldıktan sonraki 6 ay içinde iyileşir. Kronik hepatit B ise virüs sağlıklı kişiye bulaştıktan sonra 6 ay içinde yok edilemeyen vakalar için kullanılan bir tanımdır. Akut Hepatit B enfeksiyonunun yetişkinler arasında kronikleşme sıklığı %1 ila %5 civarındayken bu oran yenidoğanlarda %90 seviyesine kadar yükselir. Farklı bir deyişle hastalığın kronikleşme ihtimali yaş ilerledikçe düşer. Ancak çok nadir de olsa fulminan Hepatit B tablosu ortaya çıkabilir. Fulminan Hepatit B ani başlar ve hızla karaciğer yetmezliğine yol açarak hayati tehlike oluşturabilir.

Hepatit B Belirtileri Nelerdir?

Virüs kişiye bulaştıktan sonra kuluçka süresi 6 hafta ila 6 ay arasındadır. Bu süre boyunca kişi bulaştırıcıdır. Cinsel temas ve vücut sıvılarıyla bulaşan Hepatit B hastalığı, karaciğer hasarına neden olur. Karaciğerin hasarlanması gerçekleşene kadar belirti vermeden ilerleyebilen hastalık, çoğunlukla siroz ya da kansere dönüştüğünde tanı alır. Semptomatik ilerleyen vakalarda ortaya çıkan hepatit B belirtileri ise şu şekilde sıralanabilir:

• Hâlsizlik ve yorgunluk,
• Ateş,
• İştah kaybı,
• Kilo kaybı,
• Bulantı ve kusma,
• Kanlı kusma,
• Gözlerde ve ciltte sararma,
• Karında ödeme bağlı olarak şişkinlik,
• Bacaklarda ödem,
• Karın ağrısı,
• Bağ ağrısı,
• Eklem ağrıları,
• İshal,
• Dışkı renginin açılması,
• İdrar renginin koyulaşması,
• Cildin kolayca morarması.

Hepatit B Nedenleri Nelerdir?

Hepatit B virüsünün neden olduğu hastalık, karaciğer hasarlanmasına yol açarak, kişide karaciğer yetmezliği, siroz ve karaciğer kanseri gibi yaşamı tehdit eden farklı hastalıklara yol açabilir. Bu gibi durumlarda tedavi için çoğunlukla karaciğer nakli gerektirir. Hepatit B nedenleri, virüsün bulaşmasıyla direkt ilgilidir. Hepatit B nedenleri ya da bulaşma yolları şu şekilde sıralanabilir:

• Kan ve kan ürünlerinin nakli,
• Virüsü taşıyan kişiyle tıraş bıçağı, tırnak makası ve diş fırçası gibi nesnelerin ortak kullanımı,
• Enfekte kişinin açık yaralarına ya da kanına temas etmek,
• Korunmasız cinsel ilişkiye girmek,
• İğne ve şırınga gibi enjeksiyon malzemelerinin paylaşımı,
• İğne batması,
• Kesici ve delici aletler yoluyla kana maruz kalmak,
• Sterilize edilmemiş cerrahi aletlerin tekrar kullanılması,
• Uygun koşullar sağlanmadan dövme yaptırmak,
• Manikür ve pedikür gibi işlemler sırasında ortak aletlerin kullanılması,
• Doğum sırasında anneden çocuğa.

Sıklıkla sorulan "Hepatit B nasıl bulaşır?" sorusu da bu şekilde yanıtlanabilir. Hepatit B virüsü su, gıda maddeleri, solunum ya da damlacık yoluyla bulaşmaz.

Kimler Aşı Olmalı?

Hepatit B aşıyla önlenebilir bir hastalıktır. Bebeklik dönemi aşı takviminde yer alan Hepatit B aşısı 3 doz şeklinde uygulanır. Aşının ilk dozu doğumu takip eden 72 saat içinde yapılır. 2. doz, ilk ayın sonunda ve 3. doz ise 6. ayın sonunda uygulanır. Doğumun ardından aşı yapılmasıysa 1. dozun ardından en az 4 hafta sonra 2. doz ve 2. dozun ardından en az 8 hafta sonra aşılama yapılabilir. Hepatit B hastası olan kişilerin gerçekleştiği doğumun ardından ise bebeğe yapılan aşının 1. dozu ilk 12 saat içinde yapılmalıdır. 3. dozun uygulanmasının ardından 4 ila 8 hafta sonra bebeğe, anti-HBs ve HBsAg testleri yapılmalıdır. Tüm yaş gruplarında uygulanabilen hepatit B aşısının yaş aralığındaki kişilerde koruyuculuk oranı %95 iken, yetişkinlerde %90 seviyesindedir. 60 yaş üzeri kişilerde ise aşının koruyuculuğu yaklaşık olarak %75 seviyesine geriler. Aşının koruyuculuğu zamanla düşebilir. Aşının sık görülen yan etkileri enjeksiyon bölgesinde ağrı ve hafif şiddette ateştir. Nadiren baş ağrısı, hâlsizlik ve huzursuzluk görülebilir.

HBV'den Kaçınmak için Ne Yapmalı?

Hepatit B virüsünden kaçınmak için alınabilecek en etkili önlem aşılanmaktır. Bunun yanı sıra korunmasız cinsel ilişkiye girilmemeli ve bir kere dahi olsa başkasına ait diş fırçası, ruj ve tırnak makası gibi nesneler ortak kullanılmamalıdır.

Hepatit B Taşıyıcının Alabileceği Önlemler Nelerdir?

Hepatit B virüsü, Hepatit C'den 10 kat ve AIDS'e yol açan HIV'den ise kat daha bulaşıcıdır. Bu yüzden Hepatit B hastalarının ve taşıyıcıların şu önlemleri alması önerilir:

• Birlikte yaşadığınız kişilerin bir an önce aşılanmasını sağlayın.
• Korunmasız cinsel ilişkiye kesinlikle girmeyin.
• Aile bireyleriyle ya da arkadaşlarınızla jilet, ruj, diş fırçası ve tırnak makası gibi aletleri paylaşmayın, onların kişisel hijyen malzemelerini kullanmayın.
• Gebeyseniz bu durumu mutlaka hekime bildirin.
• Karaciğer hasarına yol açan alkol kullanımından kesinlikle kaçının.
• Diş operasyonları ya da cerrahi girişim öncesinde hekiminizi bilgilendirin.

Hepatit B Hastalığının Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Hepatit B hastalığının tanısı kan testiyle koyulur. Akut Hepatit B vakalarında çoğunlukla tedaviye ihtiyaç duyulmasa da semptomların yol açtığı yakınmaları azaltmak için destekleyici nitelikte bazı ilaçlar reçete edilebilir. Kronik hepatit B vakalarında ise tedavi için pek çok farklı ilaç seçeneği bulunur. Tedavinin amacı hastalığın, karaciğer yetmezliği, siroz ve karaciğer kanserine dönüşme ihtimalini ortadan kaldırmaktır. Uygulanan tedavi sayesinde kişi hepatit B kontrol altına alınabilse de Hepatit B virüsünün ortadan kaldırılması pek mümkün değildir. Hepatit B tedavisi, çoğunlukla oral yolla alınan ilaçlarla yapılır. Ancak ilerlemiş vakalarda karaciğer nakli yapılması gerekebilir.

Özellikle karaciğeri hedef alan Hepatit B&#;ye hepatit B virüsü (HBV) sebep olur. Bazı insanlarda HBV vücutta kalarak kronik, uzun süreli karaciğer sorunlarına neden olur. Ülkemizde, yılından itibaren her yeni doğan bebeğe hepatit B aşısı yapılmaktadır. Ancak çocukluk döneminde yapılan bu aşılar o dönemde çocuğu korurken erişkin dönemde aşının tekrarlanması gerekir.

Hepatit B bulaşma yolları nelerdir?

Hepatit B bulaşma yolları;

• Kan nakli,
• Korunmasız (Prezervatifsiz) cinsel ilişki,
• Aynı enjektörü kullanma,
• Anneden bebeğe doğum sırasında
• Tırnak makası, tıraş bıçağı, diş fırçası gibi kişisel eşyaların ortak kullanımı ile bulaşabilir.

Hepatit B virüsü insan vücudu dışında bir hafta kadar canlı kalabilir. Bu sebeple de Hepatit C’den ve HIV’den çok daha bulaşıcıdır.

Kan ve cinsel yolla bulaştığından bazı durumlarda bireylerin daha da dikkatli olması gerekir. Hepatit B riski yüksek bireyler; diyaliz hastaları, kan hastalıkları nedeniyle sıkça kan ürünleri kullanmak zorunda olanlar, doğru steril şartların sağlanmadığı cerrahi, dövme ve kulak deldirme merkezlerinde işlem yaptıran kişiler, çok sayıda cinsel partneri olanlar veya korunmasız cinsel ilişkiye girenlerdir. Ayrıca Hepatit B olan annenin doğan çocukları da risk grubundadır.

Hepatit B virüsü hangi yollarla bulaşmaz?

HBV ortak gıda veya su tüketilmesi yani aynı kaptan yemek ve bardaktan içmek, emzirme, sarılma, öpüşme, tokalaşma, öksürme, aynı tuvaleti kullanma veya havuza girme, birlikte aynı oyuncağı kullanarak oyun oynamak gibi yollar ile bulaşmaz.

Akut ve kronik Hepatit B nedir?

Hepatit B enfeksiyonları akut veya kronik olarak adlandırılır:

• Akut HBV enfeksiyonunda hasta virüse maruz kaldığında 6 ay içinde iyileşir. Kısa vadeli bir hastalıktır.
• 6 ay sonra hâlâ HBV olan bir kişinin kronik hepatit B enfeksiyonu olduğu söylenebilir. Bu uzun süreli bir hastalıktır, virüs vücutta kalır ve ömür boyu hastalığa neden olur.

Hepatit B olan bebek kronik hastalık geliştirebilir

Hastalığa erken yaşta yakalananlarda kronik hepatit B riski o kadar yüksek olur. HBV&#;li bebeklerin yaklaşık % 90&#;ı kronik bir enfeksiyon geliştirir. 5 yaşından büyük birisine virüs bulaştığında, bu risk % 6 ila % 10&#;a kadar düşer. Bu sebeple de yenidoğan bebekler Hepatit B&#;ye karşı aşılanır.

Hepatit B virüsü karaciğeri hedef alıyor

Hepatit B virüsü alan bireyin bağışıklık sistemi güçlü ise hastalık görülmeyebilir. Fakat vücut direnç gösteremediğinde virüs karaciğer hücrelerinin içine yerleşir. Bu da siroz ya da kanser gibi hastalıklara yol açabilir.

Hepatit B belirtileri nelerdir?

Karaciğerde hasara sebep olarak hastalık oluşturan Hepatit B bu esnada hiçbir belirti vermeyebilir. Hepatit B&#;ye maruz kalmış biri, 1 ila 6 ay içinde belirtiler göstermeye başlayabilir. Belirtiler haftalar veya aylarca da sürebilir.

Hepatit B hiçbir belirtiye sebep olmasa da virüsü taşıyan kişi hastalığı başkalarına bulaştırabilir.

Hepatit B belirti verdiğinde ise şu belirtiler gözlemlenmeye başlar;

• Aşırı halsizlik,
• İştahsızlık,
• Göz aklarında sararma,
• Kilo kaybı,
• Karında şişkinlik (karın içinde su birikmesine bağlı)
• Bacaklarda ödem,
• Kanamanın zor durması
• Kanlı kusma

Hepatit B virüsü nasıl teşhis edilir?

Hepatit B yapılacak kan testi ile teşhis edilir. Kan testi ayrıca, birinin akut bir enfeksiyonu veya kronik bir enfeksiyonu olup olmadığını, bağışıklığının olup olmadığını gösterir.

Tedavide amaç virüsün yayılmasını önlemek

Hepatit B tedavisinde ilaçlar virüsün çoğalmasının ve bu yolla karaciğere zarar verici etkisini en aza indirmeye yöneliktir. Ancak virüsün yapısı itibarıyla karaciğer hücrelerinin çekirdek bölgesine yerleşen virüslerin vücuttan tamamen atılması çok düşük bir ihtimaldir. Kronik Hepatit B hastaları hekimlerce düzenli olarak takip edilmelidir. Alkolden ve bilinçsiz ilaç kullanımından kaçınmalıdır. Ayrıca karaciğere zarar vereceğinden bitkisel veya çeşitli destek ürünlerinden uzak durulması önerilir.

Hepatit B&#;den korunma yolları nelerdir?

Hepatit B&#;den korunmanın en etkili yolu aşıdır. Çocukluk çağında aşı ücretsiz olarak yapılmaktadır. Risk grubunda yer alan bireylere de ücretsiz aşı yapılabilmektedir. Bunun haricinde hastalığın bulaşma yollarına karşı tedbir almak önemlidir. Korunması (prezervatif) cinsel temastan kaçınmak, kulak deldirme, dövme yaptırma, cerrahi işlem vb. durumlarda steril ortamın sağlanması, ortak iğne vb. kullanılmaması, traş bıçağı, tırnak makası gibi eşyaların başkaları ile ortak kullanılmaması önemlidir.