Hepta Kaç
Heptan
Heptan (C7H16), alkanlar sınıfından olan doymuş bir hidrokarbondur. Erime noktası −90,61&#;°C, kaynama noktası ise 98,42&#;°C'dir.
İzomerleri[değiştir Organik bileşikleri adlandırırken, içerdikleri karbon sayısını belirtmek için bazı önekler kullanıyoruz. Karbon sayısını ifade eden bu önekleri şu şekilde sıralayabiliriz:
Not:Bu içeriği genişletilmiş haliyle video olarak da izleyebilirsiniz. Dersler başlığı altındaki Temel Malzeme Dersleri video listesine göz atmak için resme tıklayın.
- Bileşikteki C sayısı 1 ise, kullanılan önek: met-
- Bileşikteki C sayısı 2 ise, kullanılan önek: et-
- Bileşikteki C sayısı 3 ise, kullanılan önek: prop-
- Bileşikteki C sayısı 4 ise, kullanılan önek: büt-
- Bileşikteki C sayısı 5 ise, kullanılan önek: pent-
- Bileşikteki C sayısı 6 ise, kullanılan önek: hekz-
- Bileşikteki C sayısı 7 ise, kullanılan önek: hept-
- Bileşikteki C sayısı 8 ise, kullanılan önek: okt-
- Bileşikteki C sayısı 9 ise, kullanılan önek: non-
- Bileşikteki C sayısı 10 ise, kullanılan önek: dek-
Bu öneklerin ardından, bir de bileşikteki karbon atomları arasında yer alan bağ sayısı belirtmemiz gerekiyor. Dikkat ediniz: bileşikte yer alan toplam bağ sayısını değil, her iki karbon atomu arasında yer alan bağ sayısını belirtiyoruz. Önceki konu başlığında gösterdiğimiz bileşiklerde, bütün karbon atomları arasında sadece bir bağ bulunuyordu. Karbon atomları arasında sadece tek bağın bulunduğu bu bileşiklere Alkan (İngilizce Alkane) adını veriyoruz. İlerleyen konularda karbon atomları arasında daha fazla sayıda bağın kurulduğu bileşiklerden de bahsedeceğiz.
Bütün alkanlar sahip oldukları karbon sayısına uygun önekin ardına -an getirilerek isimlendiriliyor. Örnek olarak 3 karbon atomundan oluşan tek bağlı bileşiğe propan adını veriyoruz. Altı karbon atomundan oluşan tek bağlı bileşiğe ise hekzan. Yukarıdaki öneklere bakarak bu örnekleri çoğaltabiliriz. Aşağıda, farklı karbon sayısına sahip birkaç alkan bileşiği örnek olarak gösteriliyor.
Bütün organik bileşikler bu şekilde düz karbon zincirlerinden oluşmuyor: zaman zaman bileşiğin iki ucundaki karbon atomlarının birbirlerine bağlanarak halkalı bir yapı oluşturduklarını da görebiliyoruz. Halkalı yapıdaki bu bileşikleri düz zincirlerden ayırmak için isimlerinin başına siklo- (İngilizce cyclo-) önekini getiriyoruz.
Halkalı yapılarda uçlardaki karbon atomları birbirlerine bağlandıkları için, bileşiğin sahip olduğu hidrojen atomu sayısı doğal olarak azalıyor. Bileşiğin iki ucu birleştiğinde, her iki uçtan da birer hidrojen atomu eksileceği için, aynı karbon sayısına sahip halkalı yapılarda düz zincirlere göre iki adet hidrojen atomu eksik oluyor. Yukarıdaki siklo hekzana ek olarak aşağıdaki pentan ve siklo pentan örnekleri hidrojen sayısındaki bu azalmayı gösteriyor.
Son olarak, bu sefer tersten giderek bir örnek verelim: bileşiğin adına bakarak yapısını tahmin etmeye çalışalım. Örneğin siklo heptan bileşiğini ele alalım. Siklo- öneki zincirin halkalı yapıda olduğunu gösteriyor. Hept- ön eki ise zincirin yedi karbon atomundan oluştuğunu gösteriyor. Sondaki -an ise bu bileşiğin bi alkan olduğunu, yani bütün karbon atomları arasında tek bağ olduğunu ifade ediyor. Dolayısıyla bu bileşiğin yapısını aşağıdaki gibi gösterebiliyoruz.
Bu gösterime bakarak bileşiğin kimyasal formülünü de kolaylıkla yazabiliriz. Yapıda 7 karbon atomu olduğunu biliyoruz. Bütün karbon atomları birbirlerine bağlı olduğu için, her birinin hidrojen atomlarına bağlanabileceği sadece iki boş elektronu bulunuyor. Her karbon atomuna iki hidrojen bağlanabileceğine göre zincirde toplam 14 hidrojen atomu yer alıyor. Sonuç olarak, sadece gösterimine bakarak siklo heptan bileşiğinin C7H14 kimyasal formülüne sahip olduğunu anlayabiliyoruz.
Devamı:
Latince Sayılar
Number Latin numerals Pronunciation 0 nihil 1 I ūnus 2 II duo 3 III trēs 4 IV quattuor 5 V quīnque 6 VI sex 7 VII septem 8 VIII octō 9 IX novem 10 X decem 11 XI ūndecim 12 XII duodēcim 13 XIII trēdecim 14 XIV quattuordecim 15 XV quīndecim 16 XVI sēdecim 17 XVII septendecim 18 XVIII duodēvīgintī 19 XIX ūndēvīgintī 20 XX vīgintī 21 XXI vīgintī ūnus 22 XXII vīgintī duo 23 XXIII vīgintī trēs 24 XXIV vīgintī quattuor 25 XXV vīgintī quīnque 26 XXVI vīgintī sex 27 XXVII vīgintī septem 28 XXVIII duodētrīgintā vīgintī octō 29 XXIX ūndētrīgintā vīgintī novem 30 XXX trīgintā 31 XXXI trīgintā ūnus 32 XXXII trīgintā duo 33 XXXIII trīgintā trēs 34 XXXIV trīgintā quattuor 35 XXXV trīgintā quīnque 36 XXXVI trīgintā sex 37 XXXVII trīgintā septem 38 XXXVIII duodēquadrāgintā trīgintā octō 39 XXXIX ūndēquadrāgintā trīgintā novem 40 XL quadrāgintā 41 XLI quadrāgintā ūnus 42 XLII quadrāgintā duo 43 XLIII quadrāgintā trēs 44 XLIV quadrāgintā quattuor 45 XLV quadrāgintā quīnque 46 XLVI quadrāgintā sex 47 XLVII quadrāgintā septem 48 XLVIII duodēquīnquāgintā quadrāgintā octō 49 XLIX ūndēquīnquāgintā quadrāgintā novem 50 L quīnquāgintā 51 LI quīnquāgintā ūnus 52 LII quīnquāgintā duo 53 LIII quīnquāgintā trēs 54 LIV quīnquāgintā quattuor 55 LV quīnquāgintā quīnque 56 LVI quīnquāgintā sex 57 LVII quīnquāgintā septem 58 LVIII duodēsexāgintā quīnquāgintā octō 59 LIX ūndēsexāgintā quīnquāgintā novem 60 LX sexāgintā 61 LXI sexāgintā ūnus 62 LXII sexāgintā duo 63 LXIII sexāgintā trēs 64 LXIV sexāgintā quattuor 65 LXV sexāgintā quīnque 66 LXVI sexāgintā sex 67 LXVII sexāgintā septem 68 LXVIII duodēseptuāgintā sexāgintā octō 69 LXIX ūndēseptuāgintā sexāgintā novem 70 LXX septuāgintā 71 LXXI septuāgintā ūnus 72 LXXII septuāgintā duo 73 LXXIII septuāgintā trēs 74 LXXIV septuāgintā quattuor 75 LXXV septuāgintā quīnque 76 LXXVI septuāgintā sex 77 LXXVII septuāgintā septem 78 LXXVIII duodēoctōgintā septuāgintā octō 79 LXXIX ūndēoctōgintā septuāgintā novem 80 LXXX octōgintā 81 LXXXI octōgintā ūnus 82 LXXXII octōgintā duo 83 LXXXIII octōgintā trēs 84 LXXXIV octōgintā quattuor 85 LXXXV octōgintā quīnque 86 LXXXVI octōgintā sex 87 LXXXVII octōgintā septem 88 LXXXVIII duodēnōnāgintā octōgintā octo 89 LXXXIX ūndēnōnāgintā octōgintā novem 90 XC nōnāgintā 91 XCI nōnāgintā ūnus 92 XCII nōnāgintā duo 93 XCIII nōnāgintā trēs 94 XCIV nōnāgintā quattuor 95 XCV nōnāgintā quīnque 96 XCVI nōnāgintā sex 97 XCVII nōnāgintā septem 98 XCVIII duodēcentum nōnāgintā octō 99 XCIX ūndēcentum nōnāgintā novem C centum
Organik bileşikleri adlandırırken, içerdikleri karbon sayısını belirtmek için bazı önekler kullanıyoruz. Karbon sayısını ifade eden bu önekleri şu şekilde sıralayabiliriz:
Not:Bu içeriği genişletilmiş haliyle video olarak da izleyebilirsiniz. Dersler başlığı altındaki Temel Malzeme Dersleri video listesine göz atmak için resme tıklayın.
- Bileşikteki C sayısı 1 ise, kullanılan önek: met-
- Bileşikteki C sayısı 2 ise, kullanılan önek: et-
- Bileşikteki C sayısı 3 ise, kullanılan önek: prop-
- Bileşikteki C sayısı 4 ise, kullanılan önek: büt-
- Bileşikteki C sayısı 5 ise, kullanılan önek: pent-
- Bileşikteki C sayısı 6 ise, kullanılan önek: hekz-
- Bileşikteki C sayısı 7 ise, kullanılan önek: hept-
- Bileşikteki C sayısı 8 ise, kullanılan önek: okt-
- Bileşikteki C sayısı 9 ise, kullanılan önek: non-
- Bileşikteki C sayısı 10 ise, kullanılan önek: dek-
Bu öneklerin ardından, bir de bileşikteki karbon atomları arasında yer alan bağ sayısı belirtmemiz gerekiyor. Dikkat ediniz: bileşikte yer alan toplam bağ sayısını değil, her iki karbon atomu arasında yer alan bağ sayısını belirtiyoruz. Önceki konu başlığında gösterdiğimiz bileşiklerde, bütün karbon atomları arasında sadece bir bağ bulunuyordu. Karbon atomları arasında sadece tek bağın bulunduğu bu bileşiklere Alkan (İngilizce Alkane) adını veriyoruz. İlerleyen konularda karbon atomları arasında daha fazla sayıda bağın kurulduğu bileşiklerden de bahsedeceğiz.
Bütün alkanlar sahip oldukları karbon sayısına uygun önekin ardına -an getirilerek isimlendiriliyor. Örnek olarak 3 karbon atomundan oluşan tek bağlı bileşiğe propan adını veriyoruz. Altı karbon atomundan oluşan tek bağlı bileşiğe ise hekzan. Yukarıdaki öneklere bakarak bu örnekleri çoğaltabiliriz. Aşağıda, farklı karbon sayısına sahip birkaç alkan bileşiği örnek olarak gösteriliyor.
Bütün organik bileşikler bu şekilde düz karbon zincirlerinden oluşmuyor: zaman zaman bileşiğin iki ucundaki karbon atomlarının birbirlerine bağlanarak halkalı bir yapı oluşturduklarını da görebiliyoruz. Halkalı yapıdaki bu bileşikleri düz zincirlerden ayırmak için isimlerinin başına siklo- (İngilizce cyclo-) önekini getiriyoruz.
Halkalı yapılarda uçlardaki karbon atomları birbirlerine bağlandıkları için, bileşiğin sahip olduğu hidrojen atomu sayısı doğal olarak azalıyor. Bileşiğin iki ucu birleştiğinde, her iki uçtan da birer hidrojen atomu eksileceği için, aynı karbon sayısına sahip halkalı yapılarda düz zincirlere göre iki adet hidrojen atomu eksik oluyor. Yukarıdaki siklo hekzana ek olarak aşağıdaki pentan ve siklo pentan örnekleri hidrojen sayısındaki bu azalmayı gösteriyor.
Son olarak, bu sefer tersten giderek bir örnek verelim: bileşiğin adına bakarak yapısını tahmin etmeye çalışalım. Örneğin siklo heptan bileşiğini ele alalım. Siklo- öneki zincirin halkalı yapıda olduğunu gösteriyor. Hept- ön eki ise zincirin yedi karbon atomundan oluştuğunu gösteriyor. Sondaki -an ise bu bileşiğin bi alkan olduğunu, yani bütün karbon atomları arasında tek bağ olduğunu ifade ediyor. Dolayısıyla bu bileşiğin yapısını aşağıdaki gibi gösterebiliyoruz.
Bu gösterime bakarak bileşiğin kimyasal formülünü de kolaylıkla yazabiliriz. Yapıda 7 karbon atomu olduğunu biliyoruz. Bütün karbon atomları birbirlerine bağlı olduğu için, her birinin hidrojen atomlarına bağlanabileceği sadece iki boş elektronu bulunuyor. Her karbon atomuna iki hidrojen bağlanabileceğine göre zincirde toplam 14 hidrojen atomu yer alıyor. Sonuç olarak, sadece gösterimine bakarak siklo heptan bileşiğinin C7H14 kimyasal formülüne sahip olduğunu anlayabiliyoruz.