Her Doğan Fıtrat Üzere Doğar Hadisi

SORU:

Diyanet İşleri Başkanı bir konuşmasında "Her çocuk İslam fıtratı üzerine doğar. Daha sonra anne babası onu Yahudi yapar, Hristiyan yapar ya da Mecusi yapar. Ama doğduğu an Müslüman olarak doğmuştur" dedi. Bu açıklamalar doğru mu?

CEVAP:

Etiketler:

• Diyanet fıtrat çocuk,
• fıtrat dini İslam,
• fıtrat hadisi seafoodplus.info,
• fıtrat ne demek,
• fıtrat nedir,
• fıtrat neye denir,
• hadis fıtrat çocuk,
• her çocuk fıtrat üzere doğar,
• her çocuk Müslüman mı doğar,
• İslam fıtrat ilişkisi,
• Kur'an fıtrat çocuk,
• Müslüman doğmak,
• Müslüman olmak,
• Nahl 16/78,
• Rum 30/30

Soru: Hz. Peygamber (a.s) hadisinde “Her doğan çocuk islam fıtratı üzere doğar buyur muyor mu? Ama Ebu Hanife 6 Fıkh-ı-ekberde doğan çocuk küfür ve İslam’dan salim olarak doğar diyor. Burada bir çelişki mi var yoksa mevzuyu nasıl anlamalıyız?

Cevap: Allah Resûlü konuyla ilgili rivayetlerin bir kısmında “Bütün doğanlar o fıtrat üzere doğarlar”[1]veya “o millet üzere doğarlar”[2] buyurmaktadır. Hadiste geçen lam-ı tarifi ahd-i hâricî olarak alırsak mana “o fıtrat” şeklinde olur. Bunun için de bahsi geçen hariçteki fıtratı bulmamız gerekir. Bu durumda Hz. Peygamber’in bahsini yaptığı fıtrat hangi fıtrattır?

Bunu tespit edebilmemiz için usûlî açıdan öncelikle bu hadisteki icmâli kaldıracak olan başka hadislere bakmamız icap eder. Konuyla ilgili nakledilegelmiş rivayetlerin bir kısmında bu icmâli ortadan kaldıracak olan “İslam fıtratı üzere doğar” şeklinde sarih ifade vardır. [3]

Hadisteki fıtrattan, milletten kastedilen şeyin ne olduğuna gelince: İbnu’l-Esîr “Camiu’l-usûl”ünde buna dair birkaç vecih getirmektedir. Öncelikle belirtmek gerekir ki fıtrat kelimesi “hilkat/ yaratılış” anlamını taşımaktadır. Buna göre hadisin manası şu maddelerde sıralandığı şekilde olur:

1. “Çocuk Rahimde kendisinin fıtratı olarak tayin edilen saadet veya şekavet üzere doğar. Annesi babası da onu dünyadaki hükmü olan Yahudilik veya Hristiyanlığa sevk ederler.”
2. “Çocuk hak din olan İslam dini üzere doğar. Annesi ve babası onu kendi dinlerine döndürürler.”
3. Beşer cinsinden doğan her bir çocuk yaratılışının başlangıcında ve cibilliyetinin aslında hak dini kabul edecek bir kabiliyetle birlikte selim bir fıtrat üzere doğar. Bu çocuk eğer hali üzere bırakılacak olsa hak dinden ayrılmayıp o istikamette devam edecektir. Çünkü bu dinin güzelliği insanların içlerine yerleştirilmiş ve letafeti de kalplerine konulmuştur. Eğer bir kişi bu dini bırakıp başkasına geçiyorsa bu harici bir şer veya taklit vasıtasıyla olur. Hz. Peygamber (Aleyhissalatü vesselam) de bunu tavzih sadedinde Yahudi veya Hristiyanların çocuklarını misal vererek, onların anne- babalarına uyup hak yoldan sapmalarını yaratılışlarındaki selimlikten nasıl bir kayma ve sapmaya maruz kaldıklarını ifade buyurmuştur.[4]

Görüldüğü gibi hadisin farklı yorumlanabileceği birkaç manası mevcuttur. Yani hadiste yer alan fıtratın ne olduğuna yönelik sabit bir mana bulunmamaktadır.

Şimdi de İmam Ebû Hanife’nin el-Fıkhu’l-ekber’inde tam olarak ne dediğine bir göz atalım:

“Allah Teâlâ mahlûkâtı küfür ve imandan selîm/kurtulmuş olarak yaratılmıştır. Sonra onları muhatap alarak (bir kısım şeyleri) emretmiş ve (bazı şeyleri de) yasaklamıştır. Doğruyu inkâr etmesi sebebiyle Allah’ın onu mahrum etmesiyle birlikte kâfir olan kendi fiiliyle küfre girmiş, mümin olan kişi de fiili, ikrarı ve tasdiki sebebiyle Allah’ın kendisini muvaffak kılması ve yardım etmesiyle beraber iman etmiştir.

Âdem’in zürriyetini sırtından çıkartmış onları akıllılar kılmış, kendilerini muhatap alarak onlara imanı emredip küfrü yasaklamıştır. Onlar da Allah’ın rabliğini ikrar etmiş ve bu olay da onların iman etmesi anlamına gelmiştir. Bu sebeple doğan kişiler bu fıtrat üzere doğmaktadırlar. Her kim bu noktadan sonra kâfir olursa sözünü değiştirmiş olmakta ve kim de iman edip tasdik ederse sözüne sadık kalıp devam etmektedir.”[5]

Ebu Hanife’nin mevzumuzla ilgili ifadeleri bunlardır. Ve bu ifadelerden İmam-ı azamın hadisin muhtemel manaları içerisinde yukarıda üçüncü ve en son mana olarak serdettiğimiz tevili tercih ettiği görülmektedir. Bu tercih bir akide imamı olan İmam Ebu Hanife adına gayet doğaldır ve maksatlıdır.

Maksatlıdır, çünkü bu hadise “Her doğan çocuk hak olan İslam dini üzere doğar” şeklinde mana veren Mu’tezile  neticeyi şöyle bağlamaktadır: “Kul İslâm üzere doğar, daha sonra kendi dilemesiyle İslâm’ı sırtının arkasına atar. Burada Allah’ın dilemesi söz konusu olmaz.”[6]

İmam Ebu Hanife’den naklettiğimiz mana sadece İmam’dan nakledilen bir mana değildir. Zira İmam el-Beyhaki, buna benzer manaları seleften Abdullah b. Mübarek, İmam el-Evzâî, İmam Malik ve İmam eş-Şafii’den nakletmektedir.[7]

Başka bir rivayette ise “İmam Ahmed’e bu hadisteki fıtratla neyin kastedildiği sorulduğunda “Allah’ın onun şaki mi said mi olacağı yönündeki takdiri ve bu takdir üzere onu yaratmasıdır” diye cevap vermiştir.”[8] Denilmektedir.

Sonuç olarak belirtmek gerekirse: Bu hadisin manası “Allah insanı dalalet sebeplerinden hâlî olarak yaratmıştır” şeklindedir. [9] İmam Ebu Hanife’nin “el-Fıkhu’l-ekber” deki ifadesiyle hadis-i şerif arasında her hangi bir tearuz bulunmamaktadır. Ayrıca bu konuda sarih olarak varit olduğunu aktardığımız “İslam üzere” yahut “İslam fıtratı üzere” şeklindeki ifadeleri barındıran rivayetler de böyle anlaşılmalıdır. Vallahu A’lem…

[1] Malik, Muvatta, Cenâiz, No: , , Ahmed b. Hanbel, Müsned, No: , Buhârî, Cenâiz, No: , Müslim, Kader, No: , Ebû Dâvud, Sünne, No: , Nesâî, es-Sünenu’l-kübrâ, No, İbn Hibbân, Îmân, No: , Beyhakî, es-Sünenu’l-kübrâ, No: , Ebû Ya’lâ, Müsned, No: , Taberânî, el-Mu’cemu’l-evsat, No: , Müsnedu’ş-şâmiyyîn, No:

[2] Ahmed b. Hanbel, Müsned, No: , Tirmizi, Kader, No: , Beyhaki, el-Kada ve’l-kader, No: ,  

[3] Zıya el-Makdisi, el-Muhtare, No: , Taberânî, el-Mu’cemu’l-kebîr, No: ,İbn Hibbân, Sahih, No: ,

[4] İbnu’l-Esîr, Cami’u’l-Usûl fî ehâdîsi’r-Resûl, Mektebetu’l-halvânî, Mektebetu dâri’l-beyân, Beyrut, , B.I, I/, H. No: 56

[5] Ebû Hanîfe, el-Fıkhu’l-ekber, (eş-Şerhu’l-müyesser ile), Mektebetu’l-furkân, , B.I, s. 31

[6] Ebu Mansur el-Maturîdî, Şerhu’l-fıkhi’l-ekber, Katar, Baskı Ve Trh: yok,  s. 38

[7] Beyhaki, el-Kada ve’l-kader, I/, No:

[8] Ebubekir el-Hallal, es-Sünne, Daru’r-râye, Riyat, , B.I, III/, No:

[9] Muhammed b. Abdülhâdi Nurettin es-Sindî, Hâşiyetu’s-Sindî alâ Sünen-i İbn Mâce, Dâru’l-Cîl, Beyrut, II/

MÜSNED-İ HANBEL

BABLAR–KONULAR–NUMARALAR

CENNET VE CEHENNEM

<<>>

Her insanın Fıtrat üzere Doğması

1. Ebu Hureyre

- - (-)

(1)- Ebu Hureyre'nin bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurmuştur: ''Her insan fıtrat üzere doğar. Ancak anne babası sonradan onu Yahudi veya Hıristiyan veya Medisi yaparlar. Aynen hayvanını azaları tam bir hayvan doğurması gibi. Hiç hayvanın kulağı kesik bir hayvan doğurduğunu gördünüz mü?''

[Sahih]

Diğer tahric: Bu kanalla Müslim (2/) ve İbn Hibban, Sahih (, ) rivayet ettiler.

(2)- Ebu Hureyre'nin bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): ''Her doğan insan (fıtrat dini olan) bu din üzerine doğar'' buyurmuştur. Veki' rivayetinde: ''Din üzerine doğar'' ibaresi geçmiştir.

[Sahih]

Diğer tahric: Bu kanalla Müslim () ve Tirmizi () rivayet ettiler.

(3)-Z Ebu Hureyre'nin bildirdiğine göre Hz. Peygamber (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurmuştur: ''Her doğan insan (fıtrat dini olan) bu din üzerine doğar. Anne babası sonradan onu Yahudi yapar veya Hıristiyan yapar '' Sonrasında ravi bir öncekinin aynısını aktarır.

[Sahih]

(4)- Ebu Hureyre der ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Her doğan insan (fıtrat dini olan) bu din üzerine doğar. Kendini ifade edebilecek bir yaşa geldiği zaman artık anne babası onu Yahudi veya Hıristiyan veya müşrik biri yapar'' buyurdu. "Ey Allah'ın Resulü! Çocukken ölürse durumu ne olur?" diye sorulunca: ''Allah (büyümeleri halinde) nasıl amel edeceklerini en iyi bilendir'' buyurdu.

[Sahih]

(5)- Ebu Hureyre der ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): ''Her insan fıtrat üzere doğar. Ancak anne babası sonradan onu Yahudi veya Hıristiyan veya Mecusi yaparlar. Aynen hayvanını azaları tam bir hayvan doğurması gibi. Hiç hayvanın kulağı kesik bir hayvan doğurduğunu gördünüz mü?'' buyurdu. İsterseniz bu konuda: "Hakka yönelerek kendini Allah'ın insanlara yaratılışta verdiği dine ver. Zira Allah'ın yaratışında değişme yoktur"[Rüm 30] ayetini okuyun.

(1)'de tekrar etmiştir.

(6)- Ebu Hureyre'nin bildirdiğine göre Hz. Peygamber (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurmuştur: "Her insan fıtrat üzere doğar. Ancak anne babası sonradan onu Yahudi veya Hıristiyan yaparlar. Aynen hayvanını azaları tam bir hayvan doğurması gibi. Sonradan siz onun kulağını kesersiniz.''

[Sahih]

Diğer tahric: Bu kanalla Nesai (4/58) rivayet etti.

(7)- Ebu Hureyre der ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Her insan fıtrat üzere doğar. Ancak anne babası sonradan onu Yahudi veya Hıristiyan yaparlar. Aynen devenin, azaları tam bir hayvan doğurması gibi. Siz sonradan onun kulağını kesmedikten sonra hiç kulağı kesik yavru doğurduğunu gördünüz mü?'' buyurdu. "Ey Allah'ın Resulü! Küçükken ölenler konusunda ne düşünüyorsun?" diye sorulunca: ''Allah (büyümeleri halinde) nasıl amel edeceklerini en iyi bilendir'' buyurdu.

[Sahih]

Diğer tahric: İbn Hibban, Sahih (, ) rivayet etti.

(8)- Ebu Hureyre der ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: "Her insan fıtrat üzere doğar. Ancak anne babası sonradan onu Yahudi veya Hıristiyan yaparlar. Aynen devenin, azaları tam bir hayvan doğurması gibi. Siz sonradan onun kulağını kesmedikten sonra hiç kulağı kesik yavru doğurduğunu gördünüz mü?'' Adamın biri: "Bunlar küçükken ölürse nereye giderler" diye sorulunca: ''Allah (büyümeleri halinde) nasıl amel edeceklerini en iyi bilendir'' buyurdu.

Kays der ki: "Bu soruyu soran kişinin kadercilik görüşüne sahip biri olduğunu düşünüyorum."

(9)- Ebu Hureyre bildiriyor: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'e müşriklerin küçükken ölen çocuklarının durumu sorulunca: ''Allah (büyümeleri halinde) nasıl amel edeceklerini en iyi bilendir'' buyurdu.

[Sahih]

(4)'te tekrar etmiştir.

(10)- Ebu Hureyre'nin bildirdiğine göre Hz. Peygamber (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurmuştur: "Her insan fıtrat üzere doğar. Ancak anne babası sonradan onu Yahudi veya Hıristiyan veya müşrik biri yaparlar. ''

[Sahih]

(11)- Ebu Hureyre der ki: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Her insan din (veya fıtrat) üzerine doğar. Ancak anne babası sonradan onu Yahudi veya Hıristiyan veya müşrik biri yaparlar'' buyurdu. Adamın biri: "Bunlar küçükken ölürse nereye giderler" diye sorulunca: ''Allah (büyümeleri halinde) nasıl amel edeceklerini en iyi bilendir'' buyurdu.

[Sahih]

2. Ebu Hureyre

- - (-)

Ebu Hureyre der ki: ResululIah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): ''Doğan her bir çocuğa şeytan dürter ve bu dokunuştan dolayı çocuk ağlamaya başlar. İsa ve annesi Meryem hariç!'' buyurdu. Dilerseniz bu konuda: "Ona Meryem adını verdim. Onu ve soyunu kovulmuş şeytandan senin korumana bırakıyorum"[Al-i İmran 36] ayetini okuyun.

[Sahih]

Diğer tahric: Müslim () ve Buhari () rivayet ettiler.

(1)'de tekrar etmiştir.

3. Cabir b. Abdillah

- - (-)

Cabir b. Abdillah'ın bildirdiğine göre ResululIah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurmuştur: "Her insan fıtrat üzere doğar. Kendini ifade edebilene (aklı erene) kadar da böyle kalır. Kendini ifade etmeye başladığı vakit artık ya Allah'a karşı şükredici, ya da inkarcı biri olur.''

[Hasen]

Heysemi () der ki: "Hadisi Ahmed b. Hanbel rivayet etmiş olup ravilerinden Ebu Cafer er-Razı güvenilir olmakla beraber tartışmalıdır. Diğer ravileri ise güvenilirdirler."

4. Esved b. Seri'

- - (-)

Esved b. Seri' bildiriyor: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) Huneyn savaşı sırasında bir yere bir birlik gönderdi. Bu birlik müşriklerle savaştı ve sonunda müşriklerin çoluk çocuğunu da öldürmeye başladılar. Döndüklerinde Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): ''Neden çocukları öldürdünüz?'' diye sordu. "Ey Allah'ın Resulü! Onlar müşriklerin çocuklarıydı" dediklerinde, Hz. Peygamber (Sallallahu aleyhi ve Sellem): ''Sizin de en hayırlılarınız müşriklerin çocukları değil miydi? Muhammed'in canı elinde olana yemin olsun ki her insan fıtrat üzere doğar ve kendini ifade edene (aklı erene) kadar öyle kalır'' buyurdu.

[Sahih]

Diğer tahric: Darimi () ve Nesai es-Sünenu'l-kübra'da () rivayet ettiler.

4. Esved b. Seri'

- - (-)

(1)- Esved b. Seri'nin bildirdiğine göre Hz. Peygamber (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurmuştur: ''Kıyamet gününde Allah'ın huzuruna dört kişi getirilir. Bunlar hiçbir şey duymayan sağır biri, ahmak biri, bunak olan yaşlı biri ve fetret döneminde (iki peygamber arası bir dönemde) ölen biri olacaktır. Sağır olan kişi: ''Rabbim! İslam dini geldiğinde ben sağırdım ve hiçbir şey duymuyordum'' der. Ahmak olan kişi de: ''Rabbim! İslam geldiğinde (akılsız olduğum için) çocuklar üzerime hayvan dışkısı atarlardı'' der. Bunak olan da: ''Rabbim! İslam geldiğinde ben bunu kavrayabilecek bir akılda değildim'' der. Fetret döneminde ölen kişi ise: ''Rabbim! Senden bize bir elçi gelmedi'' diyerek mazeretini söyleyecektir. Bunun üzerine Allah, onlardan, kendisine itaat edeceklerine dair söz alır. Sonra onlara ateşe girin diye haber gönderir. Muhammed'in canı elinde olana yemin olsun ki şaye, verilen emir üzerine ateşe girerlerse ateş onlara serinlik ve esenlik olur.''

[Sahih]

Heysemi (7/): "Ravileri güvenilir kişilerdir" dedi.

(2)- Ebu Hureyre de Hz. Peygamber'den (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bir öncekinin aynısını bildirir, ancak sonunda: ''İçlerinden o ateşe giren kişiye ateş serinlik ve esenlik olur. Girmeyen kişi ise ateşe doğru çekilir'' ifadesi yer alır.

[Sahih]