Heterojen karışımlar maddelerin birbirlerine karışmadığı bir karışım türüdür. Heterojen karışımlar karışımın farklı bölümlerinde farklı yoğunluklara sahip olmaktadır. Heterojen karışımlar gözle görülebilmektedirler. Heterojen karışımlar kendi arasında dörde ayrılmaktadır.
Emülsiyon, süspansiyon, kolloid ve aerosol olarak ayrılmaktadır. Emülsiyon iki sıvının birbiriyle oluşturduğu heterojen karışımdır. Süspansiyon ise sıvıda bir katı cismin heterojen olarak karışmasıdır. Kolloid bir sıvının içinde kalan asılı maddelerin oluşturduğu heterojen karışımdır. Aerosol katı ve sıvının gaz içine dağılmasıyla oluşan heterojen karışımdır.
Karışım Maddeleri Nelerdir?
Karışım maddeleri etrafınızda bulunan her şeydir. Homojen karışımlara örnek olarak tuzlu su, şekerli su, çelik, çay ve benzeri şeyler verilebilmektedir. Tuz ve su birlikte gözükseler de ve suyun her yerinde eşit olsa da karışım birbirinden ayrılabilmektedir. Heterojen karışımlar tebeşir tozu-su, süt, kum-su ve benzeri örneklerdir.
Emülsiyon örneği olarak su- zeytinyağı veya su-benzin verilmektedir. Süspansiyon örneği olarak su-kum veya su- tebeşir tozu verilebilmektedir. Kolloid örneği olarak duman, jöle ve boya örnek verilebilir. Aerosol örneği olarak da sprey, sis ve bacadan çıkan duman örnek verilebilmektedir.
Karışım birbirinden farklı özellikteki maddelerin ana yapılarını bozmayacak seviyede bir araya getirilmesiyle oluşan bileşenler topluluğudur. Bu bileşenler topluluğu karışımın özelliklerine göre homojen ve heterojen olarak sınıflandırılmaktadır.
Homojen Karışım Nedir?
Homojen kelimesi artık dilimize yerleşmiş olup, anlam olarak eşit, dengeli şeklinde kullanılmaktadır. Kimya açısından bakıldığında karışımın neresinden hangi oranda alırsanız alın bileşenleri aynı özellik gösterdiği müddetçe karışım homojen özellikte olacaktır. Homojen karışımlar çözeltiler olarak da isimlendirilmiştir. Homojen karışıma en somut örnek ise yaşamamızın ana kaynağı olan havadır. Alınan her örnekte 2 hidrojen ve 1 oksijen atomuna ulaşılacaktır.
Heterojen Karışım Nedir?
Heterojen ise homojenin tersini ifade eden, alınan tüm örneklerde eşit bileşenlere ulaşılamayan karışım türüdür. Bu karışımlar tek madde olarak gözükmeyen bileşenler topluluğudur. Kaya parçaları, sis, ayran, beton parçaları incelendiğinde eşit şekilde karışmadıkları kolaylıkla görülecektir. Aslında anlaşılması çıplak gözle mümkün olmamaktadır. Çünkü gözle bakıldığından homojen gibi görünen bileşenler aslında mikroskopta öyle çıkmayabilir. Bu duruma en güzel örnek ise süttür. Dışarıdan bakılınca homojen görünmesine rağmen heterojen karışımlara en güzel örneklerden biridir. Heterojen karışımlar da kendi içerisinde çeşitlere sahiptir.
Heterojen Karışımlar Kaça Ayrılır?
Heterojen karışımlar emülsiyon ve süspansiyon olmak üzere iki grupta incelenirler. Emülsiyon bir sıvı içinde karışmadan duran başka bir sıvının olması durumunu işaret etmektedir. Zeytinyağı ile suyu karıştırmaya çalıştığınızda bu durumla karşılaşırsınız. Süspansiyon ise yine bir sıvının içinde çözünmeyen katı madde olduğunda meydana gelir. Su ve kum karıştırıldığında bu şekilde görünecektir.
Homojen ve Heterojen Karışımların Özellikleri
Karışımlar kendilerini oluşturan maddelerden farklı özellikler sergilemezler. Tam anlamıyla özelliklerini kaybetmediklerinden özel bir sembol ya da formülle gösterilmezler. Arı maddeden oluşmazlar. Karışımı oluşturan maddelerin oranlarına göre öz kütleleri değişiklik gösterir. Yapılarında farklı türden atomlar ve moleküller barındırırlar. Belli bir orana ise rastlanmaz. Karışımlar ayrılmak ve birleştirilmek istediklerinde fiziksel olarak kolayca yapılabilmektedir. Su ve kum karışımında olduğu gibi basitçe ayrıştırmak mümkündür. Erime noktası, kaynama noktası, öz kütle değeri maddenin miktarıyla doğru orantılı olarak değişiklik göstermektedir.
Karışımlar konu anlatımı ve örnekleri, ortaokullarda ve ortaöğretimlerde anlatılan ders konuları arasındadır. Karışımlar, birden fazla maddenin kimyasal yapısının değişmeyecek biçimde bir araya gelmesiyle oluşan madde ya da maddeler topluluğudur. İki ana bileşkeden(heterojen ve homojen) oluştuğu için heterojen ve homojen karışımlar nelerdir konusu da bu alanın diğer alt konularındandır. Bu konuyu ise daha iyi anlamak için heterojen ve homojen karışımlara örnek vermek daha yerinde olacaktır.
Birden fazla madde ve elementin kimyasal özelliklerinin değişmeyecek şekilde bir araya gelmesiyle oluşan maddeler topluluğuna karışım denir. Saf maddeler daha çok element ve bileşiklerden oluşur. Ancak maddelerin çoğu ne tek element ne de tek bir bileşiktir. Yani çoğu saf madde olmayan karışımlardır. Bu bilgiler çerçevesinde karışımlar, homojen ve heterojen olmak üzere ikiye ayrılır.
Maddenin her yerinde aynı özelliği gösteren karışımlar homojen karışım olarak ifade edilir. Heterojen karışımlar ise bunun tam tersidir. Maddenin her yerinde aynı özelliği göstermeyen ve farklı bölgelerinde değişik karışımlar olarak ortaya çıkar.
Homojen karışımlar, birbirine karışarak tam bir uyum sağlayan yapılardır. Homojen karışım, maddenin her noktasında aynı özelliği göstermesiyle beraber ortaya çıkar. Aynı zamanda çözeltiler olarak da ifade edilen bu karışımlara günlük hayatımızda kullandığımız pek çok maddeye örnek verebiliriz. Bunlar arasında en bilinenleri: tuzlu su, içme suyu, şekerli su, alkollü su örnek verilebilir.
Her yerinde aynı yapıyı göstermeyen karışımlar ise heterojen karışımlardır. Heterojen karışımlar kendi içinde süspansiyon, emisyon, aerosol ve koloit olarak dörde ayrılır. Madde içinde birbirine karışmadan bir araya gelen bu karışımlara örnek verecek olursak: maden filizler, kaya parçaları, odun parçaları, herhangi bir bitki yaprağı, petrol ile su karışımı, ayran, beton parçası toprak ve sudur.
Karışımlar homojen(çözelti) ya da heterojen olarak adlandırılan karışımların ortak özellikleri:
1. Birden fazla maddenin karışmasıyla oluşur.
2. Karışımı oluşturanlar kendi özelliklerini kaybetmezler
3. Maddeler istenilen oranda karışabilir.
4. Fiziksel yolla ayrılabilirler.
5. Saf madde değillerdir.
6. Formül ya da sembolleri yoktur.
7. Belirli bir erime ve kaynama noktaları yoktur.
8. Yoğunlukları sabit değildir.
9. Homojen ya da heterojen olabilirler.
Homojen karışımlar: Karışımı oluşturan maddeler her tarafa eşit olarak dağılır. Bu karışımlara çözelti de denir. Çözeltiyi oluşturan bileşenler: çözelti= çözücü+çözünen olarak formüle edilir. Burada miktarı fazla olan çözücü, miktarı az olan çözünendir.
Heterojen karışımlar: Karışımı oluşturan madde her taraf eşit olarak dağılmaz. Bu karışımlara adi karışım da denir. Bakıldığında tek bir madde gibi görülmez. Bu karışımlara örnek olarak: kum-su, su-talaş, tebeşir tozu-su, ayran, süt, yumurta akı, zeytinyağı-su, benzin-su, sis, duman, sprey, Türk kahvesi, çamur, çorba, meyve suyu, komposto ve salata verilebilir