Hevedan Aşireti

Anadolu’ya ilk Türkmen göçleri esnasında Afşarlardan bir grup ’lerde Adıyaman civarına gelip yerleştiler. Adıyaman’ın Besni ilçesi ve çevresine gelip ilk yerleşenler de bu Avşarlardan bir bölüktü. Ardından yılına girildiğinde Akkoyunlular Kafkasya ve İran’dan Fırat ve havzasına gelirler. Bunlarla birlikte gelen Afşarlar daha önce gelip yerleşmiş olan boydaşlarının yanına yani Besni ve Keysun Ovasına yerleşirler. Böylece Besni civarında önemli bir Afşar nüfusu oluşur. Bunların bir kısmı bölgedeki siyasi olaylar ve baskılar sonucu Kafkasya’ya gitmişlerdir.

Günümüzde Kafkasya’da Besni adlı yerleşim birimleri ve Besni boyu vardır. Ayrıca Arnavutluk’taki Besni ilçesinin adı da oraya göç eden Avşarlardan kalmadır. Günümüzde ilçe merkezinde yaşayan Afşarların bir bölümü ile Eskiköy, Mamadikli (Kurugöl), Kitiş (Karagüveç), Sarıyaprak, Köseceli, Tetirli, Birişme (Toklu) ve Kevcali (Çaykaya) köyleri ile Boncuk mezrasında (Toklu’ya bağlı) yerleşmiş olan Hüveydi Aşireti (Hüveyda, Hüveydanlı da denir.) bunların torunudur. Bu köyler civarda Hevedik köyleri diye de tanınıyor. Hüveydilerin bir kısmının Kilis ve civarına gelip yerleştiğini belirtelim.

Kurtuluş Savaşı’nda bu Avşarların önemli hizmetleri olmuştur. Bunlardan Besnili Hasan Bey, önemli bir şahsiyettir. Fransızların Antep ve Maraşı işgalleri Besni’de geniş yankılar uyandırır. Besni işgale uğramamasına rağmen silah, cephane ve yiyecek toplanarak Antep ve Maraşa gönderilir. Hüveydi aşiretinin ileri gelenlerinden Şıh Mehmet Ağa’nın torunu ve Vakkas Ağa’nın oğlu Hasan Bey, civarda Kuvay-ı Milliye lideri haline gelerek düzenli bir birlik kurar. Antep ve Maraş savunmalarında çok önemli hizmetler görür. Hasan Bey kuvvetleri Antep’te 11 ay çarpışır. Yaptıkları gece baskınlarıyla Fransızların korkulu rüyası haline gelir. Hasan Bey ve kuvvetleri bu mücadelelerinden dolayı Atatürk’ten tebrik ve taltif alır.

Elcezire Komutanlığının Ankara’ya gönderdiği raporda da Besni’deki Türkmenlerden bahsedilir. Hasan Bey’in amca kızı olan Senem Ayşe’de bölgede Kuvay-ı Milliyece olarak adını duyurmuştur. Senem Ayşe, Hasan Bey’e katılarak Senem adlı bölüğün başına geçmiş, Maraş ardından Antep savunmasına katılmıştır. Altı kurşun yarası alan ve sakatlanan Senem Ayşe yılında ölümüne kadar çevresinde Gazi Nine olarak saygı görmüştür.

Aşık Şükrü, Hasan Bey için şunları yazmıştır.
Milli akın erlerinden
Besni Beyi Hasan Beydir
Ateş saçan gözlerinden
Besni Beyi Hasan Beydir

Gazi Yurtlu yoldaşlarla
Harp eyleyen gardaşlarla
Yüz kırk erle ateşlerle
Göğüs geren Hasan Beydir

Hasan Beyi metheylemek
Layıktır Hakkı demek
Konağında türlü yemek
Sofra kuran Hasan Beydir 

Hasan Bey, güzel huylu
Yakışıklı orta boylu
Halk içinde parlak soylu
Belli duran Hasan Beydir

Hüveydilerden Reşit Ağa () ise Atatürk’ün daveti üzerine Erzurum ve Sivas Kongrelerine Malatya temsilcisi olarak katılmış, 1. ve 2. dönem Malatya, 3, 4 ve 5. dönem Antep’ten milletvekilliği yapmıştır. Ayrıca Sait Ağar ve Halil Ağar’da milletvekili olmuştur.

Yukarıda Hüveydilerin bir bölümünün Kilis ve civarına gelip yerleştiklerini söylemiştik. Bölgeye gelen Hüveydiler (kendilerine Hevedi/Hevidi diyorlar) kaynaklarda “Kilis Kürtleri” diye adlandırılan grup arasına girmiş ve zamanla onların bir parçasını teşkil etmiştir. Bu sebeple onlar günümüzde kendilerini kürt olarak tanıtıyorlar. Buna rağmen köklerinin Türk olduğunu ispatlayan önemli bir hatırayı da unutmamışlardır. Kilis Hüveydileri atalarının Orta Asya’dan gelmiş olduğunu hala söylemektedirler. Adıyaman’ın Besni ilçesinin Kitiş (Karagüveç) köyünden geldiklerini söyleyen Hüveydiler Musabeyli ilçesinin Hapsino (Güneşli) Pertikli (Çalkaya) ve kısmen Merdanlı (Kocabeyli) köylerinde yaşamaktadır. Bununla birlikte diğer Kürt köylerinde de Hüveydi ailelere rastlanır.

Diyarbakır’ın Kulp ilçesinde 17 yaşındaki G.D.’nin PKK tarafından dağa kaçırılması, iki aşireti karşı karşıya getirdi.

Kamil ELİBOL / ANKARA

İddiaya göre, Hiyan aşireti mensubu G.D. Badikan aşireti üyesi H.Ç. tarafından kandırılarak PKK'nın dağ kadrosuna götürüldü. Anne Kebriye D. Kulp İlçe Emniyet Amirliği'ne giderek, “Kızımı PKK kaçırdı, hayatından endişe ediyorum” dedi.

Polis soruşturma başlattı. G.D.'nin en son göründüğü kafenin yanındaki bir işyerinin güvenlik kamerası kayıtlarından kızın kaçırılmasında rol alan şüpheliler tespit edildi. G.D.'nin olay günü önceden tanıdığı H.Ç.'nin telkiniyle 07 plakalı bir araca bindiği belirlendi. Polis, aracın sahibi üç kişiyi gözaltına aldı.

SAVAŞ ÇIKACAK KAYGISI

Koruculardan oluşan Hiyan aşireti G.D.'nin kaçırılmasından Badikan aşiretini sorumlu tuttu. Köy korucuları Kaymakam ve Emniyet Müdürü'ne, “Polis biran önce bu kızı örgütün elinden kurtarsın ve araya girsin. Aksi takdirde silahlanan iki aşiret arasında savaş çıkacak” mesajı gönderdi.

Soruşturmada G.D.'nin PKK'nın Lice kırsalındaki sözde “şehitlik” tabir edilen mezarlık bölgesinde tutulduğu tespit edildi.

AnkaraanneDiyarbakırEmniyetEmniyet MüdürüPKKPolis