Hidrojen Peroksit Potasyum Iyodür Deneyi

Özel Akdeniz Koleji öğrencilerinin merakla beklediği sosyal medya üzerinden videolarını izleyip öğretmenlerinden istedikleri en çok sorulan “Fil Diş Macunu” ve “Şişedeki Cin” kimyasal gösteri deneyleri Kimya öğretmenimiz tarafından gerçekleştirilmiştir.

Fil Diş Macunu deneyinde; Hidrojen Peroksit %50’lik ile sıvı deterjan birbiri ile karışarak reaksiyona girmesi sonucunda çıkan oksijen gazı köpüklü olarak çıkmaktadır. Normal şartlar altında bu reaksiyonun tamamlanması saatler sürmektedir. Ancak reaksiyona Potasyum İyodür katalizörü eklendiğinde işlem birkaç saniyede gerçekleşmektedir. Hidrojen peroksitin kimyasal formülü H₂O₂‘ dir. H₂O sıvı su, ve O₂ oksijen gazıdır. Bu deneyde, hidrojen peroksidin kimyasal ayrışımını gözlemledik. Kimyasal bozunma, bir kimyasal bileşiğin elementlere veya daha basit bileşiklere ayrılmasıdır. Bu durumda, hidrojen peroksit, su ve oksijene ayrıştı. Olanların kimyasal ifadesi şöyledir:

2H₂O₂ → 2H₂O + O₂

Potasyum iyodür eklemek işlemi hızlandırır. Katalaz adı verilen enzimler bir katalizör (kimyasal tepki süresini hızlandıran kimyasal bir karışıma eklenen madde) görevi görüyor. Potasyum iyodür köpük yapmak için gerekli olmadığı (yalnızca su, bulaşık deterjanı ve birçok oksijen gazı gerekli). Ancak potasyum iyodür ekleyerek hidrojen peroksit, normalden daha hızlı bozunur (parçalanır), oksijen ve suyu daha hızlı serbest bırakır. Bulaşık deterjanı köpük yüzünden oksijen üretimini daha belirgin hale getirir. Bu reaksiyon ısı yarattı ve bu nedenle ekzotermik reaksiyon (ısı enerjisini serbest bırakan bir reaksiyon) olarak tanımlayabiliriz. Hidrojen peroksit hakkında bir başka ilginç gerçek; bazen roket yakıt olarak kullanılır. Hidrojen peroksit hızla bozulduğunda, roketi havaya iten bir sürü oksijen gazı üretir. Roketlere güç veren hidrojen peroksit en az %90 konsantrasyonda.

Öğrencileri ve izleyenleri etkileyecek bir gösteri deneyi olan “Şişedeki Cin” deneyi gerçekleştirilmiştir. Katalizörler, Gazlar, Ekzotermik Reaksiyonlar kavramları açıklanmıştır.

Bir şişeden su buharı ve oksijen biçiminde “büyülü bir duman” çıkmıştır. Şişedeki cin etkisi, Hidrojen Peroksitin ayrışması ile oluşan ve oksijenle şişeden dışarı itilen ince bölünmüş su damlacıklarıdır.

Lab Akademi ile Muhteşem Bilim etkinliğimizde ilkokul çocukları için fil diş macunu deneyi yaptık. Ortaya muhteşem manzaralar çıktı ve çok eğlendiler.

sizlere bu deneyi nasıl yaptığımızı kısaca anlatalım;

Deneyimizi 1 litrelik cam mezurler ile gerçekleştirdik.

Sırası ile ;
1- 50 ml kadar sıvı bulaşık sabunu mezüre konuldu.
2- Üzerine 10-15 damla gıda boyası eklendi.
3- Yaklaşık 5 gram Potasyum İyodür (KI) eklendi ve yeterli süre karıştırıldı.
4- Bu karışıma dikkatli bir şekilde 300-400 mililitre kadar Hidrojen peroksit (H2O2) eklendi.
5- Sonuç güvenli bir mesafeden seyredildi.

Bu deneyi yaparken özellikle H2O2’yi ekleme safhasında dikkatli olunuz. Potasyum iyodür katalizör görevi görerek saniyeler içerisinde tepkimeyi gerçekleştiriyor ve hidrojen peroksit eklendikten sonra uzaklaşmanız için 1-2 saniyeniz oluyor. Herhangi bir gecikmede köpük yüzünüze veya üzerinize gelebilir. Buradaki ilk tehlike tepkimenin ekzotermik oluşudur. Yani aşırı oranda ısı ortaya çıkıyor. Buda köpüğün yüzünüze geldiğinde ciddi yanıklara sebebiyet vermesine neden olabilir. Tepkimeye girmeden köpükte kalan hidrojen peroksit yüzünüze ve gözünüze ciddi zararlar verebilir.
Bu ve benzeri kimyasal içerikli deneylerin deneyimli uzmanlar tarafından tüm koruma önlemleri alınmış bir şekilde gerçekleştirilmesi gerekir.

Evde tek başınıza ve koruma ekipmanlarınız olmadan kesinlikle denemeyiniz.