Hilal Göründü Mü Bayram

Ramazan ayına az bir zaman kala hilal göründü mü? Sorgulamaları hız kazandı. İslam ülkelerinin bazıları hilalin dünyanın herhangi bir yerinde görülmesini veya görülebilirliğini değil kendi ülkelerinde görülebilirliğini esas alması nedeniyle de ramazanın başlangıcında farklılıklar yaşanabiliyor.

RAMAZAN HİLALİ GÖRÜNDÜ MÜ, NE ZAMAN?

Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulu Astronomu Hümeyra Nur İşlek, ramazanın başladığını bildiren hilalin, Greenwich saatiyle 21 Mart günü 'te, rüyetin ise 22 Mart günü 'da olacağını açıklayan İşlek, ramazan hilalinin ilk olarak Büyük Okyanus'tan itibaren görülmeye başlanacağını bildirdi.

Ramazan hilalinin Türkiye ve Suudi Arabistan'dan da görülebileceğini aktaran İşlek, "Hava bulutlu ve yağmurlu olursa hilali görme sıkıntısı olur ancak havanın açık olduğu yerlerde ramazan hilali mutlaka görülecek. Bu ay sorunsuz bir ay. Bütün ülkeler birlik ve beraberlik içinde ramazan ayına başlayacaktır diye düşünüyoruz." şeklinde konuştu.

Astronom Hümeyra Nur İşlek, 21 Nisan'da görülmesi beklenen şevval (Ramazan Bayramı) hilalinin, Avrupa ve Afrika'dan itibaren görülmeye başlanacağını dile getirerek, "Bizim için önemli olan, dünyanın herhangi bir yerinden hilalin ilk defa gözükmesidir. İlla bizim ülkemizden veya bulunduğumuz şehirden gözükecek, diye bir şartımız yok. O yüzden hilal herhangi bir yerde gözükse bizim için kameri ay başlamış demektir." diye konuştu.

ORUCA BAŞLAMADA HİLALİN GÖRÜNMESİ DETAYI

Kamerî aylar, adından anlaşıldığı gibi başlangıcı ve bitişi ayın hareketlerine göre belirlenen aylardır. Ramazan orucu, Ramazan ayında tutulduğundan ve Ramazan ayı da ay takvimine göre her sene değiştiğinden, oruca başlayabilmek için öncelikle, Ramazan ayının başladığını tespit etmek gerekmektedir. Hz. Peygamber (s.a.s.), “Hilali (Ramazan hilalini) görünce oruca başlayınız ve hilali (Şevval hilalini) görünce bayram ediniz. Hava bulutlu olursa içinde bulunduğunuz ayı otuza tamamlayınız.” (Buhârî, Savm, 5, 11; Müslim, Sıyâm, , ) buyurmuştur.

Bu hadis ilk bakışta hilali çıplak gözle görmedikçe oruca başlanmayacağı ve bayram edilmeyeceği fikrini uyandırmaktadır. Konu ile ilgili diğer rivayetler değerlendirildiğinde, bu hadislerin amacının günün şartları içinde en uygun uygulamanın öğretilmesi olduğu anlaşılmaktadır. Nitekim bir rivayette Hz. Peygamber (s.a.s.), “Biz ümmî bir toplumuz; hesap ve okuma yazma bilmeyiz. Şunu biliriz ki ay, ya 29 ya 30 gündür.” (Buhârî, Savm, 13; Müslim, Sıyâm, 15; Ebû Dâvûd, Savm, 4) buyurarak, kamerî aybaşlarının belirlenmesinde hesap yöntemine de başvurulabileceğine işaret etmiş olmaktadır.

Çıplak gözle görülsün ya da görülemesin, ay mutat hareketlerine devam etmektedir. Kur’an-ı Kerim’de güneş ve ayın bir hesaba göre hareket ettiği (Rahmân, 55/5), bunların, diğer fonksiyonlarının yanında aynı zamanda birer hesap ölçüsü kılındığı (En'âm, 6/96), yılların sayısını ve hesabı bilmemiz için aya menziller tayin edildiği (Yûnus, 10/5), gökler ve yer yaratıldığı zaman on iki ay meydana gelecek şekilde bir nizam konduğu (Tevbe, 9/36), ayın yeryüzünden hilal şeklinde başlayıp kademe kademe farklı şekillerde görülmesinin insanlar ve hac için vakit ölçüleri olduğu (Bakara, 2/) ifade edilmektedir.

Buna göre Hz. Peygamber (s.a.s.), kamerî aybaşlarının belirlenmesi konusunda çıplak gözle görmeyi, başvurulacak yegâne yöntem olduğu için değil, belki o günkü şartlar içinde en sağlıklı sonuç veren yöntem olduğu için öngörmüştür. Hilali gözlemlemenin amacı Ramazan ayının girip girmediğini belirlemektir. Bu sebeple, hilali çıplak gözle görme dışında, bizi bu amaca ulaştıracak başka yöntemlerden yararlanmak da mümkündür.

Bugün, insanoğlunun ulaştığı teknolojik gelişmişlik, ayın hareketleri konusunda en ince ayrıntıyı bile izleme imkânı sunmaktadır. Artık ince astronomik hesaplar yoluyla, gelecek birkaç yıllık namaz vakitlerini gösteren takvimleri hazırlama imkânı bile doğmuştur. Dolayısıyla kamerî ayların başlangıçlarını hesap yöntemiyle belirlemek meşrudur.

Bugün (Ramazan’ın gecesi), Şevval hilali için İslam Ülkeleri gözlem çağrısında bulundu.
Dünyanın dört bir yanındaki Müslümanlar, Ramazan bayramının ilk gününün hangi gün olacağı konusunda meraklı.

Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Katar, Filistin, Irak, Yemen ve Kuveyt’te Ramazan Bayramı’nın ilk günü Cuma, Umman, İran, Fas ve Pakistan’da bayramın ilk günü cumartesi olarak belirlendi. Kutsal Ramazan ayının sona ermesi ile İslam aleminde Ramazan Bayramı’nın ilk günü belli oldu. Şevval hilalinin göründüğü Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Katar, Filistin, Irak, Yemen ve Kuveyt’te Ramazan Bayramı’n ilk günün yarın olduğu açıklandı. Şevval hilalinin görünmediği Umman, İran, Fas ve Pakistan’da ise bayramın ilk gününün cumartesi olduğu duyuruldu.

Hilal ile ilgili olarak Hz. Peygamber (s.a.v)'den bize intikal etmiş hadisler bir hayli çoktur.

Ebu Hureyre (r.a), Peygamber Efendimiz (s.a.v)'in şöyle buyurduğunu söyler: "Ramazan orucunuzu hilali gördüğünüzde tutun. Hilali gördüğünüzde açın. Şayet hava kapalı olursa (ay'ın tespitine engel olursa) otuza tamamlayınız" (Buhari, Savm, II; Müslim, Siyam, 19, H. No: ; Nesâî, Siyam, 9; Darimi, Sivam, 2; Ahmed b. Hanbel, II, ).

Bu hadis ilk bakışta hilali çıplak gözle görmedikçe oruca başlanmayacağı ve bayram edilmeyeceği fikrini uyandırmaktadır. Konu ile ilgili diğer rivayetler değerlendirildiğinde, bu hadislerin amacının günün şartları içinde en uygun uygulamanın öğretilmesi olduğu anlaşılmaktadır. Nitekim bir rivayette Hz. Peygamber (s.a.s.), “Biz ümmî bir toplumuz; hesap ve okuma yazma bilmeyiz. Şunu biliriz ki ay, ya 29 ya 30 gündür.” (Buhârî, Savm, 13; Müslim, Sıyâm, 15; Ebû Dâvûd, Savm, 4) buyurarak, kamerî aybaşlarının belirlenmesinde hesap yöntemine de başvurulabileceğine işaret etmiş olmaktadır.

Çıplak gözle görülsün ya da görülemesin, ay mutat hareketlerine devam etmektedir. Kur’an-ı Kerim’de güneş ve ayın bir hesaba göre hareket ettiği (Rahmân, 55/5), bunların, diğer fonksiyonlarının yanında aynı zamanda birer hesap ölçüsü kılındığı (En›âm, 6/96), yılların sayısını ve hesabı bilmemiz için aya menziller tayin edildiği (Yûnus, 10/5), gökler ve yer yaratıldığı zaman on iki ay meydana gelecek şekilde bir nizam konduğu (Tevbe, 9/36), ayın yeryüzünden hilal şeklinde başlayıp kademe kademe farklı şekillerde görülmesinin insanlar ve hac için vakit ölçüleri olduğu (Bakara, 2/) ifade edilmektedir.

1) Abdullah ibni Ömer (Radiyallahu Anhuma) şöyle dedi:
“Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem):
‘Ramazan hilalini gördüğünüz vakit oruca başlayın, Şevval hilalini gördüğünüz vakit de iftar edip bayram edin. Eğer size hava bulutlu olup kapalı kalırsa Ramazan hilalini otuza takdir edin’ buyurdu.”
(Buhari , Müslim /8, Nesei , İbni Mace , İbni Hibban , İbni Huzeyme , Darekutni 2/, Begavi , Beyhaki 3/, Tayalisi , Ahmed 2/, Albânî İrva 4/10)

2) Ebu Hureyre (Radiyallahu Anh) şöyle dedi:
“Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem):
‘Hilali gördüğünüz vakit, oruç tutunuz; hilali gördüğünüz vakit, iftar ediniz. Eğer hilal, hava kapalılığı sebebiyle gizlenirse, Şaban ayının sayısını otuza ikmal ediniz’ buyurdu.”
(Buhari , Müslim /19, Nesei , Darimi 2/3, Darekutni 2/, Beyhaki 4/, , Tayalisi , Tabarani 1/60, İbnu’l-Carud , Ahmed 2/, , Albânî İrva )