Hiperleksi hastalıktan ziyade bir çeşit sendromdur. Bu sendromda çocuğun beş yaşından önce kendi kendine okuma becerisi kıstas alınmaktadır. Okuma becerisiyle anlama zayıflığını bir arada barındıran bu sendromun belirtileri otizmle karıştırılmaktadır. Hiperleksik çocukların okuma becerileri oldukça iyiyken okuduklarını anlama becerileri ne yazık ki zayıftır. Hiperleksik çocuklarda bir diğer belirti ise sosyalleşmede yaşanan sıkıntılardır. Bir buçuk yaşında bile okumaya meyilli olan hiperleksik çocuklarda hafıza güçllüüğüne de sıkça rastlanmaktadır. Yaşıtlarıyla oyun kurup anlaşmaktan uzak duran sendrom sahibi çocuklar yetişkinlerin yanında olmayı tercih ederler.
Hiperleksinin belirtilerine bakılacak olursa ilk sırada yukarıda da bahsedildiği gibi
Her problemde olduğu gibi hiperlekside de erken teşhis oldukça önemlidir. Erken teşhisle çocuğun sahip olmadığı öğrenme ve anlama becerisi daha kolay kazandırılabilir. Öyle ki iki yaştan sonra hiperleksik çocuktaki ilerleme yerini gerilemeye bırakmaktadır. Bu sebeple çocuğunun davranışlardan şüphelenen ebeveynler en kısa zamanda çocuklarını uzman bir pedagoga göstermelidir.
Öğrencilerde karşılaştığımız, bazen anlamlandırmakta zorluk çektiğimiz durumlar olur. Öğrenci erken yaşta okuma yazma öğrenmiştir. Çevresi tarafından bu başarısı üzerinde takdir dolu söylemler bulunur. Sayı saymayı ve harfleri çok hızlı öğrenirler. Hafızaları çok güçlüdür. Sosyal ortamlarda arkadaşları ile oynamaktansa yetişkinlerin konuşmalarını dinlerler. Gördükleri kelimeleri hızla ezberlerler. İlginç olan ise Hiperleksik çocuklar konuşmayı öğrenmekte zorluk çekerler. Sosyal olarak asla konuşmayı başlatan taraf onlar değildir. Şekillere ve sözcüklere karşı fazlaca duyarlı olmaları dikkat çeker. Kelimeler karşısında geçirdikleri hayret ve hayranlık gözlerinden okunabilir.
Bütün bu belirtiler ebeveynlere çocuğun yüksek zekâlı olduğunu düşündürse de çocuğun gelişim sürecinde ortaya çıkan konuşma bozuklukları durumun ''hiperleksi'' olduğunu ortaya koyar. Aile, çocuğu doğru gözlemleyip bir uzmana danışmalı ve gelişim sürecini uzman tavsiyeleri ışığında yönlendirmelidir. Ayrıca hiperleksinin belirtileri otizm ile de benzerlik göstermektedir. Bu durum da yine sendromun ilerleyişinde ortaya çıkan farklılıklar nedeniyle aydınlatılabilir:
''Hiperleksi'', beş yaşından önce okuma becerisini kendi kendine edinen çocuklarda bulunduğu varsayılan bir çeşit sendromdur. Son yıllarda hakkında çok fazla bilimsel çalışma yapılmamış olsa da hiperleksinin başlangıçta otizm ile aynı belirtileri gösterir. Hiperleksi genel bir deyişle ezberlenmiş okuma veya parçalı beceriler ile bağlantılıdır. Öğrenciler, ezber yetenekleri sayesinde okuma yapabilir ancak okuduğunu anlama becerileri yaşıtlarına göre çok geridir.
Okuma, görsel semboller serisini, sözlü veya sözsüz olarak ses dizelerine çevirme sürecidir. Hecelerin fonetik değerlerinin öğrenilmesi aracılığıyla, okumayı ve sözcükleri telaffuz etmeyi öğrenme, çocuktan çocuğa farklılık gösterir. Okuma olgunluğu için yaşın kıstas alınmasından daha önemli faktörler vardır. Okul öncesi eğitimle çocukta bazı beceri ve yeteneklerin geliştirilmesi, sözcük kapasitesinin arttırılması ve dikkat süresinin belirli bir düzeyde olması gerekmektedir.
Zorla okuma öğretilen çocuklarda okulun ilk yıllarında öğrenme kapasitelerini engelleyen bıkkınlık ve isteksizlik gözlenir. Çocuklara bu dönemde okumayı öğretmektense ailelerden, okuma olgunluğunu kazanması için çocuğa fırsatlar yaratması beklenir. İzlenilen bir tiyatro ya da film hakkında sohbet etmek, çocuğa kitap okuyup kitabın içeriği hakkında konuşmak çocuğun anlama kapasitesinin gelişmesine katkı sağlamak, kelime hazinesini geliştirmek, okuma olgunluğu kazanmasında son derece etkilidir.
''Hiperleksi çocuklar beş yaşından önce neredeyse hiçbir çalışma yapılmadan okumayı öğrenen ve bu erken gelişmiş okuma yeteneğine dil becerilerinde gecikmenin eşlik ettiği, aynı zamanda sosyal ilişkilerde de akranlarından belirgin oranda performans geriliği gösteren çocuklardır.''
Hiperleksi Nasıl Anlaşılır?
''Hiperleksi'' belirtileri ilk bakışta anne babayı etkileyecektir. Çocuğun üstün zekâlı olması ihtimali akla gelen ilk düşüncedir. Belirtiler çoğaldıkça bu defa akla otizm ihtimali gelir. Ancak hiperleksinin belirgin özellikleri hakkında bilgi sahibi olunursa aradaki fark hemen anlaşılacaktır. Hiperleksiyi anlamak için öncelikle çocuğun sözcükler karşısında verdiği tepkiler ölçülmelidir. Eğer çocuk fazlasıyla duyarlı davranıyorsa bu hiperleksinin habercisi olabilir. Bunun yanı sıra çocuğun sürekli tekrarlayan davranışlarda bulunması, öfke nöbetleri, değişikliğe karşı verilen aşırı tepki gibi belirtiler de hiperleksiyi işaret etmektedir.
''Hiperleksi'' öğrenciler evdeki eşyaların aynı yerlerde kalması konusunda ısrarcı davranırlar. Yine bir yere giderken hep aynı yolu kullanmak isterler başka bir yoldan gitme konusunda direnirler. Öfke patlamalarında sözel olarak sakinleşmezler, bir şekilde dikkatleri ilgi duyduğu başka bir tarafa çekilmeye çalışılmalı ya da müzik kullanılmalıdır.
Hiperleksik Çocukların Özellikleri Nelerdir?
Hiperleksi aşağıda yer alan dört parametre ile incelenmelidir:
1- Okumaya Erken Başlama:
En önemli komponent kelimeleri tanımasıdır. Bu anne ve babalar tarafından öğretilmez ve 18-24 ay arası bu tarzda kelimeleri ve sayıları erken tanıması şaşkınlıkla karşılanır. 3 yaşına kadar yazılı kelimeleri tanır ve okurlar. Bazen konuşma tamamlanamadan da meydana gelebilir. Çocuklar kelimelerden büyüleyici bir tarzda etkilenirler.
2. İlginç Dil Öğrenme Bozuklukları:
Bu çocuklardan konuşabilenleri aşağıdaki özelliklerin hemen hepsini taşırlar.
3. Sosyalleşmede Problemler:
Bu grup bozukluklar dili anlamadaki zorlukla ilişkili olabilir. İncelenen gruptaki çocuklarda aşağıdaki davranışlardan bazıları herhangi bir anda tespit edilebilir. Bunlar; uyumsuz davranışlar, ritüalistik davranışlar, aynılıkta aşırı ısrar, Bir duygusal durumdan diğerine geçişde zorlanmalar, öfke nöbetleri, Yaygın anksiyete ve özgün korkular, gruba uyumda zorlanma, yaşıtlarıyla arkadaşlık kuramama, yüksek sesli makinelere karşı duyarlılıktır. Dilde gelişme oldukça bu davranış patolojilerinde de azalma olmaktadır. Bu çocukların bir kısmı ilk başlarda otistik bozukluğa benzer ancak 2-3 yaşında gelişen dil becerileri ile bu gruptan ayrılırlar.
4. Gelişim Öyküleri:
Aşağıda sayılan altı madde bu grupta sıklıkla gözlenir.
5 yaşından önce okurlar ve kelimeler karşısında büyülenmiş gibi bir davranış gösterirler. Tüm hiperpleksik çocuklar kelimeleri bütün olarak tanır. Bazı hiperleksik çocuklar kelimeyi daha önce bir yerde görmeseler de okuyabilirler. Bazı hiperleksik çocuklar logolara ilgi çekerler. Bu çocukların yazılı dili okuma yeteneklerinin doğuştan geldiğini söylenmektedir. Hiperleksi özelliği olan çocuklar genelde ilk kelimelerini 12. ayda söylerler ve bu kelimeler genellikle tren, kamyon, araba vb. gibi kelimelerdir. Harfler ve sayılarla çok ilgilendikleri hatta bunlar karşısında büyülenmiş gibi davranırlar. Sayıları ve alfabenin harflerini sayabilirler, kolayca şarkıları ezberleyebilirler. Dilde 18 ayda bir gerileme olmakta ve bu 24. aya kadar sürebilmektedir. Çok sık rastlanılmasına karşın bu durumun sebep açıklanamamıştır. Bu grupta dil gelişimi normal yaşlarına göre daha geç gerçekleşir.
Bu çocuklar görsel mekanik oyuncakları severler. Özellikle tren gibi oyuncakları. Diğer bir uğraşları televizyon seyretmektir. Özellikle Çarkı Felek gibi programları izlerler. Bu program bu çocuklar için ideal bir programdır, çünkü içinde çok fazla sayıda harf, sayı ve kelime vardır. Elektrikli süpürge gibi aletlere hayranlıkla inceleyebilir yada bunlara aşırı tepki gösterebilir. Evdeki eşyaların aynı yerlerde kalması konusunda ısrarcı davranırlar. Yine bir yere giderken hep aynı yolu kullanmak isterler başka bir yoldan gitme konusunda direnirler. Öfke patlamalarında sözel olarak sakinleşmezler, bir şekilde dikkatini başka bir tarafa çekilmeye çalışılmalı yada müzik kullanılmalıdır. Genellikle arkadaşlık ilişkileri kurmada zorluk çekerler. Oyun oynayan yaşıtlarının yanına gitse bile nadiren bir konuşma veya ilişki başlatabilirler. Dinlemede seçicilik gösterirler. Yanındaki bir şeyi dinlemiyorken diğer odada ilgilerini çekebilecek hafif bir sesi işitebilirler. Dinlemedeki bu seçicilik hastalıkta karakteristiktir.
Zeki ve sevimli bir görünümleri vardır. Oyuncaklarla oynarken mekanik olanları yada puzzle’ı tercih edeceklerdir. Bu çocukların ince motor becerilerinde herhangi bir sorun bulunmamaktadır. Okuduğunu anlama sözel dil ile ilişkilidir. Erken yaşlarda yazılı soruları ve bilgileri daha iyi yanıtlarlar. Erken okuma, yüksek işlevli otistik bozuklukta da görülebilmektedir. Pek çok hiperleksi özelliği olan çocuk 4,5-5 yaşlarında dil gelişimlerinde ilerleme gösterirlerken sosyal iletişimdeki bozukluk kalıcı haldedir. Literatürde bu şekilde dil gelişimi gösteren yüksek işlevli otistik bozukluklu çocuklarda vardır.
Hiperleksik cocuklar erken yaşlarda, otizmle ilişkili pek çok tipik davranış gösterebilirler. Bunlar arasında self-stimulasyonlar, ritüalistik davranışlar, duyusal uyaranlara (gürültü, dokunma ve koku gibi) artmış duyarlılık, öfke patlamaları, yaygın anksiyete ve anormal korkulardı. Bu davranış anormallikleri 4,5-5 yaşında dilin gelişimi ile azalır. Bu çocuklar sevecen, sıcak çocuklardır ve yetişkinler ile daha iyi bir iletişim kurarlar. 5 yaşından itibaren yapılandırılmış oyunlara interaktif olarak katılabilir. Her ne kadar normal bir okula gidebilseler de eğitimlerinde küçük değişiklikler yapılmalıdır.
Öğrencilerdeki bu davranış anormallikleri 4,5-5 yaşında dilin gelişimi ile azalır. 5 yaşından itibaren eğitici oyunlara katılabilirler. Normal bir okula gidebilirler. Eğitimlerinde anne-baba, öğretmen ve rehber öğretmen ile işbirliği yapılarak öğrenme ortamları geliştirilir, dil gelişimleri için eşleştirme kartları, neden sonuç kartları ile yapılan çalışmlar öğrencinin kapasitesinin gelişmesini ve bu süreci eğlenceli geçirmesini sağlar.
''Bu yazı, bu durumdaki öğrencilerin ayrımını yapmak için yazılmamıştır. Bu yazı, kişisel olarak oluşan merak ve karşılaşılan bir olay çözümlenmesi için yapılan araştırmalar sonrasında oluşan bilgilerin paylaşımı ve bu konuda arayışta olan veliler için okunan bilgilerin bir araya getirilmesi ile yazılmıştır.
Bu konuda uzman olanlar ilgili fakültelerinin bölümlerinden eğitim olan kişilerdir. Çocuğunuzda bir farklılık olduğundan şüpheleniyorsanız, ilk yapacağınız şey okul rehberlik servisleri ve bu konuda eğitim alan profesyonel kişilere danışmak olmalıdır''
Esen kalın...
Görüntülenme Sayısı: hesaplanıyor...
22 Aralık 2016 Perşembe 23:020 Yorum
Hiperleksi iki ana özelliğe sahip bir sendromdur: bir yandan çocuğun erken okuma becerisine sahip olduğunu, diğer yandan da sözlü dili anlamada ve kullanmada bazı zorluklar yarattığını ve bu da sosyal etkileşimlerde sorunlara neden olduğunu ima eder.
Bu yazıda bu sendromun zorluklarını ve otizmle ilişkisini analiz edeceğiz. Ek olarak, bu çocuklarda öğrenmeyi teşvik etmek için nedenlerini, semptomlarını ve fikirlerini bileceğiz.
Hiperleksi, çocuğun harflere, sayılara veya her ikisine de büyük bir hayranlık duymasıyla karakterize edilen bir sendromdan oluşur. Daha ne, çocuğun yaşı için gelişmiş bir okuma yeteneği eklendi, aynı yaştaki çocuklarla karşılaştırıldığında.
Hiperleksili çocuklar 2 yaşına kadar kelimeleri okumaya başlayabilir.
Bir çocuk hiperleksi olsa ve aynı yaştaki çocuklardan çok daha erken okuyabilse bile, gerçek şu ki o da okuduğunu anlamakta güçlük çekiyorveya sözlü dili doğru kullanmak. Bu, bu çocukların normal yaşlarda okumayı öğrenen diğer çocuklarla aynı şekilde konuşmadıkları anlamına gelir.
Fakat ... hiperleksili çocuklar okumayı ve konuşmayı nasıl öğrenirler? Bunu, önce sesleri, sonra kelimeleri ve son olarak cümleleri öğrenmekten oluşan olağan veya normal kabul edilen prosedürü (diğer çocuklar tarafından kullanılanlar gibi) izleyerek yapmazlar.
Hiperleksik çocuklar ise hafızayı kullanır; Yani, ne yaptıkları kelimeleri, cümleleri, cümleleri ezberlemek (hatta tüm konuşmalar) yetişkinlerden, medyadan, reklamlardan, kitaplardan, televizyondan vb. günlük duydukları veya okuduklarıyla.
Bu şekilde, cümleler oluşturabildiklerinde, daha önce okuduklarını veya duyduklarını ezberlemeyi ve parçalamayı öğrenmiş olmaları, daha sonra orijinal olan kendi ifadelerini yaratmalarıdır.
Hiperleksinin tipik semptomları çeşitlidir. Bir yandan, bu erken ve ileri okuma yeteneği, çocuğun yaşı için (aynı yaştaki diğer çocuklara kıyasla), sözlü dili anlama ve kullanma zorluğu ile birlikte ortaya çıkar.
Görünen başka bir belirti Çok iyi bir ezberleme yeteneği ve bununla dil öğrenimi. Ayrıca, çok özel düşünen ve ağırlıklı olarak görsel uyaranlar yoluyla öğrenen çocuklardır.
Karşılaştıkları zorluklarla ilgili olarak, sözlü olarak söylenenleri işlerken ve "kim", "ne", "nerede", "ne zaman" ve "neden" gibi sorulara cevap verirken sorunlar yaşanmaktadır. Sosyal becerilerde zorluklar da ortaya çıkıyor (örneğin, konuşmaları başlatmak veya sürdürmek ya da sırayla konuşmak için).
Son olarak, hiperleksili çocuklar da rutin değişiklikleriyle ilgili olarak bazı güvensizlikler gösterirler.
Hiperleksili çocukların hem görsel hem de işitsel olarak genellikle çok iyi anıları vardır. Bu şu anlama gelir gördüklerini ve duyduklarını oldukça kolay ve çok doğru bir şekilde hatırlayabildiklerinde. Ek olarak, bu hafızayı dil öğrenmelerini kolaylaştırmak için kullanırlar.
Öte yandan hiperleksik çocuklar ekolali gösterebilir (gerçekte ne anlama geldiğini anlamadan muhataptan duydukları kelimeleri veya cümleleri tekrarlamak). Ekolali anında (kelimeyi veya cümleyi duyduğunuz anda tekrarlamak) veya gecikmeli (saatler, günler, hatta haftalar sonra tekrarlamak) olabilir.
Konuşmadaki bu değişiklikler veya tuhaflıklar iletişim sorunlarına neden olabilir ve kendiliğinden kelime öbekleri veya konuşmalar başlatmalarını zorlaştırabilir.
Ek olarak, hiperleksili çocuklar, diğerlerinin yanı sıra duyusal entegrasyon disfonksiyonu, hiperaktivite olan veya olmayan dikkat eksikliği bozukluğu (ADD / DEHB), motor dispraksi, nöbet bozukluğu, Obsesif-Kompulsif Bozukluk ve depresyon gibi diğer bozuklukları da gösterebilir.
Hiperleksinin nedenleri hala bilinmemektedir. Ancak, başka bir gelişimsel bozukluk bağlamında ortaya çıktığından şüphelenilmektedir (eğer öyleyse), normotipikten farklı bir nörolojik beyin organizasyonunu yansıtabilir.
Hiperleksinin otizmde bir semptom olarak görünmesi olabilir. Bununla birlikte, otizmi olan çocukların% 75'inin aynı zamanda ilişkili bir zihinsel engele (hafif, orta veya şiddetli) sahip olduğunu hatırlamalıyız.
Hiperleksinin otizmle birlikte ortaya çıkması durumunda, yukarıda belirtilen semptomlar otizmle birlikte tezahür etmeye devam edecek ve her şeyden önce sosyalleşme, iletişim kurma, kendilerini ifade etme vb. zorlukları içerecektir.
Buna ek olarak, otizm belirtileri, ritüel davranışlar, nesnelere veya nesnelerin bir kısmına sabitlenme, dilde değişiklikler (örneğin ekolali), kısıtlayıcı ilgi kalıpları, hipo veya aşırı duyarlılık vb.
Hiperleksinin tedavisi Çocuğun öğrenmesiyle ve ilişki kurma ve iletişim yollarıyla ilgili olarak ortaya çıkardığı zorlukları çözmeye odaklanmış.
Hafıza gibi güçlü yönlerini geliştirmeleri ve öğrenmelerini kolaylaştırabilecek araçlar ve materyaller oluşturmak için onlardan yararlanmaları tavsiye edilir. Örneğin, genellikle görsel sistem aracılığıyla daha iyi öğrenen çocuklar olduklarından, görsel materyali bir destek olarak kullanmayı tercih edebilirsiniz.
Kullanabileceğimiz başka bir teknik de öğretimi öğrenme tarzınıza uyarlayınyani, çocuk ezberleyerek okumayı öğrendiğinden, okuduğunu veya söylediklerini daha kısa cümlelere veya kelimelere ayırmayı seçebilir ve ne anlama geldiğini açıklamayı (veya ne anlama geldiğini keşfetmesine yardımcı olmayı) seçebiliriz. Yavaş yavaş, yardımları geri çekeceğiz, böylece sonunda öğrenilen prosedürleri genelleştirebilir ve öğrenmenize giderek daha özerk bir şekilde devam edebilirsiniz.
Birçok çocuk okumakta zorlanırken bazı çocuklar ise neredeyse konuşmadan önce okuyor. Hiperleksi olarak adlandırılan bu durumun altında birçok zaman bir sorun yatıyor.
Peki, hiperleksi aslında nedir? Her erken okuyan çocuk hiperleksik midir? Otizm dışında hiperleksi görülür mü? Tedavisi nasıl yapılır? Kendiliğinden düzelir mi?
Bu ilginç durumla ilgili bütün bilgileri Noema Aile’de bulacaksınız.
Aylık haber bülteni almak, ücretsiz etkinliklerimize katılmak, atölye çalışmalarımızdan indirimli yararlanmak ve çocuğunuzun gelişimini takip etmek için ailmize katılın.
Seminer, eğitim, güncel bilgi ve çocuğunuzun gelişimi ile ilgili yayınlarımıza ulaşmak ister misiniz? Hemen Haber Bültenimize kayıt olun!
Sayfa içerikleri sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz. Bu sitede yer alan bilgiler; 1219 sayılı kanun , Tabi Deontoloji Tüzüğü, Hekimlik Meslek Etiği Kuralları, Türk Tabipler Birliği Disiplin Yönetmeliği hükümlerine göre değerlendirilir. Burada belirtilen yazıların ihlal edilmesi halinde ilgili mevzuat doğrultusunda gerekli işlemler yapılır. Sitede kullanılan yazılar, videolar, fotoğraflar tescilli ve her hakkı NOEMA AİLE SAĞLIK PLATFORMU A.Ş.’ye aittir. İzinsiz ve/veya kaynak gösterilmeden kullanılamaz.
© Copyright 2022. Tüm Hakları Saklıdır.