Hissenin Bist 100 Den Çıkarılması

Ekonomi haberi takip eden herkesin aşina olduğu bir terim vardır ki; “BIST Endeksleri”. Genellikle tüm yatırımcılar bu endeksler ile kâr etmek isterler. Sizler de borsada yatırım yaparak para kazanmak istiyorsanız bu işe endeksleri yakından tanıyarak başlamanız gerekir. Çünkü söz konusu endeksler ülkenin ve sektörlerin genel durumu hakkında sizleri bilgilendirir. Bu yazımızda sizlere BIST hakkında bilgi vereceğiz.

BIST Nedir?

BIST endeksi; Borsa İstanbul’da işlem gören piyasa ve işlem hacmi açısından en yüksek hisse senedinin performansını ölçmek için kullanılan temel göstergedir. Aynı zamanda Türk borsasının göstergesi olarak da kabul edilen BIST endeksinin işlem kodu ise: XU’dür.

Borsa İstanbul’un en popüler endekslerinden biri olan BIST endeksi, tüm büyük yatırımcılar tarafından dikkatle takip edilen bir endekstir. Bunun en büyük sebebi; borsanın düşme ve yükselme yorumlarının BIST endeksi dikkate alınarak yapılmasıdır. Özetle; bu şirketin hisse senedi, borsanın genel performansını göstermektedir.

Borsa İstanbul’da işlem gören paylar yılda 4 kez gözden geçirilerek BIST endeksinde yer alacak hisseler belirlenir. Ulusal Pazar’da işlem gören şirketler, Kurumsal Ürünler Pazarı’nda işlem gören gayrimenkul yatırım ortakları ve girişim sermayesi yatırım ortakları payları arasında bu seçim işlemi gerçekleştirilmektedir.

Fiili dolaşımdaki paylar (FDP), piyasa değeri ve günlük ortalama işlem hacmine göre büyükten küçüğe sıralanarak her iki sıralamada da üst sıralarda yer alan hisse senetleri endekse dâhil edilir. Dönemsel değişiklikler, ilgili endeks dönemi başlamadan en az 10 gün önce ilan edilir.

BIST endeksinde yer alacak şirket hisse senetleri, yalnızca A ve B grubuna ait hisselerden seçilir. Yani C ve D grubu, BIST ’e dâhil edilmemektedir. C ve D grubunda yer alan hisseler, A ve B grubundakilere nazaran daha fazla risk barındırır. BIST endeksi; Ocak-Mart, Nisan-Haziran, Temmuz-Eylül, Ekim-Aralık olacak şekilde 3 ayda bir yeniden belirlenmektedir.

Birol BOZKURT

Hükümetin 4 koldan gelen önlem paketleri Borsa &#;stanbul’da kar&#;&#;l&#;k buldu. Depremden sonra sert dü&#;ü&#; ya&#;ayan Borsa &#;stanbul 5 günlük aran&#;n ard&#;ndan ilk i&#;lem gününde tavan yapt&#;. Önceki gün SPK, Borsa &#;stanbul, Varl&#;k Fonu gibi ekonominin finans aktörlerinden gelen bir dizi düzenlemeler ile Borsa &#;stanbul’da i&#;lem gören &#;irketlerin hisse geri al&#;mlar&#;na te&#;vikler getirilmesi piyasalarda doping etkisi yapt&#;. Borsan&#;n en büyük &#;irketleri yüksek hacimli hisse geri al&#;m programlar&#; aç&#;klad&#; veya al&#;m programlar&#;n&#;n büyüklü&#;ünü art&#;rd&#;. Türkiye Varl&#;k Fonu &#;irketlerinin öncülü&#;ünde ba&#;layan hisse geri al&#;m kampanyas&#;na 50’den fazla &#;irket kat&#;ld&#;. 41 &#;irket hisse geri al&#;m programlar&#;n&#; güncellerken 11 &#;irket hisse geri al&#;m&#; yap&#;ld&#;&#;&#;n&#; duyurdu. Bu &#;irketler toplamda 23,2 milyar TL’lik al&#;m yapacaklar&#;n&#; aç&#;klad&#;lar.

Borsa %10 ile tavan yapt&#;

En son i&#;lemlerin gerçekle&#;ti&#;i geçen hafta sal&#; günü yüzde 8,62 de&#;er kaybederek ,34 puandan kapanan BIST endeksi, dün güne yüzde 5,86 art&#;&#;la puandan ba&#;lad&#;. Gün boyunca yükseli&#;lerin devam etti&#;i ve tavan fiyattan i&#;lemlerin geçti&#;i borsada dün endeks yüzde 9,88 prim yapt&#;. Sal&#; günü 4 trilyon milyar lira olan piyasa de&#;eri dün milyar TL artarak 5 trilyon milyar liraya yükseldi. Analistler, al&#;nan tedbirlerin TL varl&#;klara ilgiyi art&#;rmas&#;n&#; beklediklerini belirterek, özellikle geri al&#;m program&#; aç&#;klayan &#;irket hisselerinde hareketlilik ya&#;and&#;&#;&#;na dikkat çektiler. Teknik aç&#;dan borsada 5, seviyesinin önemli oldu&#;unu vurgulayan uzmanlar sonras&#;nda 5, ve 5, gibi ana direnç bölgeleri bulundu&#;una dikkat çekiyor. Geri çekilmelerde ise 4,, 4, ve 4, ana destek bölgeleri olarak gösteriliyor.

“Borsada yukar&#; yönlü fiyatlama devam edecek”

Al&#;nan tedbirlerin k&#;sa vadeli olmad&#;&#;&#;n&#;n alt&#;n&#; çizen Ahlatc&#; Yat&#;r&#;m Genel Müdür Yard&#;mc&#;s&#; Tonguç Erba&#;, “Hisse geri al&#;m programlar&#;n&#;n aç&#;klanmas&#; olas&#; geri çekilmelerin s&#;n&#;rl&#; kalaca&#;&#;n&#; gösterdi. Do&#;al olarak borsada bu &#;irket hisselerinin yükselmesine neden oldu. Önümüzdeki süreçte al&#;nan tedbirlerin birço&#;unun k&#;sa vadeli olmad&#;&#;&#;n&#; dü&#;ünürsek yukar&#; yönlü fiyatlaman&#;n devam etmesini bekliyoruz” diye konu&#;tu. Deprem kaynakl&#; etkilerin azalmas&#;yla aç&#;klanan tedbirlerde gev&#;eme görülebilece&#;ini söyleyen Erba&#;, “O zamana kadar piyasan&#;n al&#;c&#;l&#; konumunu korumas&#; beklenebilir. &#;lk etapta al&#;nan tedbirlerin yeterli oldu&#;unu dü&#;ünüyorum” dedi.

Tüpra&#;’tan 1,7 milyar TL’lik bedelsiz sermaye art&#;r&#;m karar&#;

Türkiye Petrol Rafinerileri A&#; (Tüpra&#;), 1,7 milyar TL’lik bedelsiz sermaye art&#;r&#;m&#; karar&#; ald&#;. Tüpra&#;’&#;n bedelsiz sermaye art&#;r&#;m karar&#; Kamuyu Ayd&#;nlatma Platformu’nda (KAP) yay&#;mland&#;. Buna göre, Tüpra&#; milyon bin TL olan ç&#;kar&#;lm&#;&#; sermayesinin, tamam&#; iç kaynaklardan kar&#;&#;lanmak suretiyle yüzde oran&#;nda art&#;&#; ile 1 milyar milyon TL art&#;r&#;larak 1 milyar milyon bin TL’ye ç&#;kart&#;lmas&#;na karar verdi.

Koza Alt&#;n bedelsiz sermaye art&#;r&#;m&#; aç&#;klad&#;

Koza Alt&#;n &#;&#;letmeleri A&#;, 3 milyar milyon bin lira bedelsiz sermaye art&#;r&#;m&#; yapmaya karar verdi. Koza Alt&#;n &#;&#;letmeleri A&#; taraf&#;ndan KAP’a yap&#;lan aç&#;klamada, &#;irketin ç&#;kar&#;lm&#;&#; sermayesinin yüzde oran&#;nda bedelsiz art&#;r&#;larak, 3 milyar milyon bin liraya ç&#;kar&#;lmas&#; ve bu yeni ödenmi&#; sermayenin Ticaret Sicil Gazete’sinde tescil ve ilan&#; sonras&#; sermaye art&#;r&#;m&#; sürecinin tamamlanaca&#;&#; belirtildi.

TSPB: Al&#;nan kararlar piyasalar&#; destekledi

Türkiye Sermaye Piyasalar&#; Birli&#;i (TSPB), Kahramanmara&#; merkezli depremlerin ard&#;ndan piyasalarda sa&#;l&#;kl&#; fiyat olu&#;umunun sa&#;lanmas&#; için ekonomi yönetimi taraf&#;ndan al&#;nan önlemlerin piyasalar&#; destekledi&#;ini bildirdi. TSPB’den yap&#;lan aç&#;klamada, “Al&#;nan kararlarla birlikte sermaye piyasalar&#;m&#;z&#;n k&#;sa sürede normal i&#;leyi&#;ine kavu&#;aca&#;&#; ve daha da güçlenece&#;ine inanc&#;m&#;z tamd&#;r” ifadeleri kullan&#;ld&#;.

Devler yar&#;&#;a girdi

THY hisse geri al&#;m program&#; ba&#;latt&#;: Türk Hava Yollar&#; pay piyasas&#;nda sa&#;l&#;kl&#; fiyat olu&#;umunu desteklemek amac&#;yla 9 milyar liral&#;k hisse geri al&#;m program&#; ba&#;latt&#;. &#;irketin KAP’a gönderdi&#;i aç&#;klamada, 3 takvim y&#;l&#;n&#; kapsayacak &#;ekilde hisse geri al&#;m program&#; ba&#;lat&#;lmas&#;na karar verildi&#;i bildirildi. Geri al&#;ma konu edilebilecek azami tutar&#;n, &#;irketin nakit portföyünden kar&#;&#;lanmak üzere, 9 milyar lira olarak belirlendi&#;i kaydedilen aç&#;klamada, yap&#;lacak pay geri al&#;m i&#;lemlerinin ilk Genel Kurul toplant&#;s&#; gündemine al&#;narak Genel Kurulun bilgisine sunulmas&#;na karar verildi&#;i ifade edildi.

&#;&#; Bankas&#;’ndan 3 milyar TL'lik geri al&#;m&#;: &#;&#; Bankas&#;, pay piyasas&#;nda sa&#;l&#;kl&#; fiyat olu&#;umunu desteklemek amac&#;yla 3 milyar liral&#;k hisse geri al&#;m program&#; ba&#;latt&#;. &#;&#; Bankas&#;, KAP'a gönderdi&#;i aç&#;klamada, hisse geri al&#;m program&#; ba&#;latt&#;&#;&#;n&#; duyurdu. Aç&#;klamada, “Geri al&#;ma konu edilebilecek azami pay say&#;s&#;n&#;n milyon adet olarak belirlenmesi, geri al&#;m için kullan&#;labilecek azami fon tutar&#;n&#;n 3 milyar TL olarak belirlenmesi, belirlenen limitler dahilindeki geri al&#;m i&#;lemlerinin yerine getirilmesi için Genel Müdürlük 31 Aral&#;k tarihine kadar yetkili k&#;l&#;nm&#;&#;t&#;r.” ifadelerine yer verildi.

Halkbank geri al&#;m program&#;n&#; geni&#;letti: Halkbank hissedar&#;n yat&#;r&#;mlar&#;n&#;n de&#;erinin korunmas&#; ve bankan&#;n hisse de&#;erinde fiyat istikrar&#;n&#;n desteklenmesi amac&#;yla hisse geri al&#;m limitini art&#;rma karar&#; ald&#;&#;&#;n&#; duyurdu. Aç&#;klamada, 3 y&#;ll&#;k süre için daha önce aç&#;klanan azami milyon lira sat&#;&#; tutar&#;na 1 milyar milyon lira ilave olarak azami 2 milyar milyon lira sat&#;&#; tutar&#;na kadar bankan&#;n Borsa &#;stanbul’da i&#;lem gören halka aç&#;k paylar&#;n&#;n geri al&#;nmas&#;na dair limitlerin art&#;r&#;lmas&#;na karar verildi&#;i ifade edildi.

Ere&#;li 2 Milyar TL'lik pay al&#;m yapacak: Ere&#;li Demir ve Çelik Fabrikalar&#;, &#;irketin kendi paylar&#;n&#; geri almas&#; için ayr&#;lacak fonun en fazla 2 milyar TL olarak belirlenmesine karar verildi&#;ini bildirdi. Ere&#;li Demir ve Çelik Fabrikalar&#; taraf&#;ndan KAP'ta yay&#;mlanan aç&#;klamada, “&#;irketin kendi paylar&#;n&#; geri almas&#; için ayr&#;lacak fonun en fazla 2 milyar TL olarak belirlenmesine, pay geri al&#;m&#;na ili&#;kin gerekli her türlü i&#;lemi yapmak üzere yönetim kurulu üyesi ve murahhas aza ile finansal yönetim ve mali i&#;ler grup ba&#;kan yard&#;mc&#;s&#;n&#;n münferiden yetkilendirilmelerine karar verilmi&#;tir” denildi.

Sasa, hisse geri al&#;m program&#; aç&#;klad&#;: SASA Polyester sa&#;l&#;kl&#; fiyat olu&#;umunu desteklemek amac&#;yla milyon liral&#;k hisse geri al&#;m program&#; ba&#;latt&#;. &#;irketten KAP'a yap&#;lan aç&#;klamada, “&#;irket iç kaynaklar&#;ndan kar&#;&#;lanmak üzere geri al&#;m için ayr&#;lacak azami fon tutar&#;n&#;n milyon TL olmas&#;na, geri al&#;nacak azami pay say&#;s&#;n&#;n ise bu tutar&#; geçmeyecek &#;ekilde belirlenmesine, geri al&#;m program&#;n&#;n süresinin 1 y&#;l olarak belirlenmesine karar verildi&#;i duyuruldu.

Endeks nedir? Dünyadaki başlıca endeksler nelerdir? başlıklı yazımızda ülkemiz borsasının genel olarak 3 önemli endekse sahip olduğunu söylemiştik. Bu 3 endeks içinde en kapsamlı olan ve Borsa İstanbul'da işlem gören en yüksek hacimli hisse senedini içinde barındıran endeks ise BIST endeksidir.

Ülkemizde BIST endeksi dışında BIST 30 ve BIST 50 endeksleri en bilinen endekslerken; diğer iki endeks içerisindeki hisseleri de kapsaması sebebiyle BIST endeksi, Türkiye'deki en önemli borsa endekslerinden biri olarak kabul edilir. BIST endeksinin bu özelliği sebebiyle yatırımcılar ise piyasanın genel performansını takip etmek için sıklıkla bu endeksi inceler.

Bu endekse dahil şirketlerin ise uluslararası ölçekte de Türkiye'nin en değerli şirketlerini kapsadığını söylemek mümkündür. BIST endeksi ayrıca küresel çapta XU kısaltmasıyla da bilinir.

Borsa İstanbul’da gerçekleştirilen işlem hacimlerinin yaklaşık %90’ının burada yer alan hisse senetleri tarafından gerçekleştirilmesi ise BIST endeksinin finansal piyasalarda ve borsalarda işlem yapan tüm katılımcılar tarafından takip edilmesini gerekli kılmaktadır. Bu sebeple gerek kısa vadeli yatırım stratejisi belirleyen gerek ise temettü yatırımı gibi alternatif uzun vadeli yatırım stratejisi belirleyen yatırımcılar bu endeksi dönem dönem izlemektedir.

Biz de, finansal piyasalar açısından takip edilmesi bu denli önemli olan BIST endeksiyle ilgili yazımızın devamında "BIST endeksi (XU) nedir?", "BIST endeksine hangi şirketler dahil edilir?", "Endekste yer alan hisselerin seçimi nasıl yapılır?", "Endekste yer alan hisselerin ağırlıkları nasıl belirlenir?", "BIST endeksi nasıl hesaplanır?", "BIST  endeksinde düzeltme nasıl yapılır?", "Endeksten çıkarılan hisseye ne olur?, "BIST endeksi hangi faktörlere bağlı olarak performans gösterir?" gibi soruların cevaplarını paylaşacağız.

BIST endeksi (XU) nedir?

BIST endeksi, Borsa İstanbul'da işlem gören en yüksek işlem hacmine sahip hisse senedinin performansını ölçmek için kullanılan temel bir göstergedir. Endekste yer alan hisselerin seçimi ve ağırlıklarının belirlenmesi, bir dizi yöntem ve kriter kullanılarak gerçekleştirilir.

Borsa İstanbul tarafından şirketlerin piyasa değeri, işlem hacmi, likiditesi ve faaliyet gösterdikleri sektör gibi faktörler başta olmak üzere gerçekleştirilen seçimler ise periyodik dönemler halinde revize edilmektedir. Bu revizelere göre bazı hisseler endeksten çıkartılırken, bazı hisseler ise endekse dahil edilmektedir.

Dahil edilen hisse senetlerinin genel ağırlıklandırılmış ortalamasını yansıtan endeks böylelikle Türkiye borsasının genel ekonomik performansı hakkında bilgi verirken, yatırımcıların piyasa trendleri hakkında da fikir sahibi olmasına imkan tanır. 

Borsaya yönelik yapılan yükselme ya da düşme yönlü yorumlarda da BIST endeksi incelenirken; bu niteliği sayesinde BIST endeksi, hisse senedi piyasalarında yatırım yapmak isteyen bireysel ve kurumsal yatırımcılar için izlenmesi oldukça önemli bir gösterge olmaktadır.

Sonuç olarak, BIST endeksinin finansal piyasa katılımcıları tarafından izlenmesi gereken en önemli borsa endekslerinden biri olduğunu ve bu endeks sayesinde yatırımcıların piyasa trendleri hakkında fikir sahibi olabileceğini söyleyebiliriz. 

BIST endeksine hangi şirketler dahil edilir?

Borsa İstanbul’da BIST endeksine dahil edilen hisse senetleri bazı kriter ve gerekliliklere göre seçilir.

Öncelikle endekste yer alan şirketler, BIST Yıldız ve BIST Ana pazarlarında işlem görmektedir. Ayrıca, Kolektif Yatırım Ürünleri ve Yapılandırılmış Ürünler Pazarı'nda (KYÜYÜP) işlem gören gayrimenkul yatırım ortaklıkları (GYO) ve girişim sermayesi ortaklıkları (GSYO) da endeks içerisinde yer alabilir. Özetle, BIST endeksinde yer alan hisseler, A ve B grubu olarak tanımlanan hisselerken; daha riskli olarak görülen C ve D grubundaki hisseler ise bu endeksin içinde yer almamaktadır.

Yukarıda bahsedilen pazarlara kote olabilmenin şartları ise aşağıdaki kriterlere bağlıdır.

Pazarlar ve kotasyon şartları:

Kaynak: Borsa İstanbul

Endekste yer alan hisselerin seçimi nasıl yapılır?

Borsa İstanbul'da işlem gören en yüksek hacimli hisse senedinin performansını ölçen BIST endeksinin, Türkiye'nin en önemli ekonomik göstergelerinden biri olduğundan bahsetmiştik. Borsada bu denli öneme sahip endeksin içerisinde yer alan hisselerin seçimi ise bir dizi yöntem ve kriter kullanılarak gerçekleştirilmektedir. Buna göre, yukarıda bahsedilen pazarlarda yer alan pay senetleri içerisinden hisseler belirli kriterlere göre endekse dahil edilmekte ya da endeksten çıkarılmaktadır.

Borsa İstanbul tarafından endekste yer alabilecek hisselerin seçiminde incelenen kriterlerin başında ise şirketlerin piyasa değeri, işlem hacmi, likidite ve faaliyet gösterdikleri sektörler yer almaktadır.

Bu faktörlere göre incelenen şirketler 3’er ay arayla yılda 4 defa yapılan revizyonlarla belirlenir. Borsa endeksi içerisinde yer alan hisselerde dönemsel değişikliklerin yapılması durumunda ise ilgili dönemin başından itibaren en az 10 gün önce yatırımcılara duyurulma zorunluluğu vardır. Endekslerin hesaplandığı aylar ise genellikle ocak, nisan, temmuz ve ekim aylarıdır. 

Endekste ayrıca, dahil edilen hisse senetlerinden herhangi birinde potansiyel değişiklikler ortaya çıkması durumuna yönelik, ikame olarak değişiklik yapılması amacıyla 3 hisse senedinden oluşan bir yedek grup bulunmaktadır.

Endekste yer alan hisselerin ağırlıkları nasıl belirlenir?

Borsa İstanbul tarafından belirli kriterlere göre seçilen hisse senetleri, endeks içerisinde ise şirketlerin piyasa değeri ve sermaye payı gibi faktörlere göre ağırlıklandırılır. Bu yöntemle büyük piyasa değerine sahip şirketlerin endekste daha yüksek bir ağırlığa sahip olabileceği söylenebilir.

Borsa İstanbul’da endekslerin ağırlıklandırılmasında ise en fazla yüzde 10 üst sınırı bulunmaktadır. Buna göre, endeks oluşturulurken bir şirketin hissesine en fazla yüzde 10 oranında yer verilmektedir. Bunun sebebi ise endeks içinde ilgili hisse senedine daha fazla yer verilmesi halinde, şirket paylarında yaşanabilecek değişimlerden endeksinde etkilenebilme potansiyeline sahip olmasıdır. Bu durumun engellenmesi için böyle bir sınırlama getirilmiştir.

Ancak yatırımcıların endeks ağırlıklandırılması konusunda takip etmesi gereken asıl nokta belirli bir şirketin endeks içerisinde ne kadar bir ağırlıklandırmaya sahip olduğudur. Bu konu ağırlıklandırmada yüksek bir orana sahip şirketin hisselerinde yaşanabilecek bir değişimin tüm endeks üzerinde etkili olabilmesi sebebiyle oldukça kritiktir.

Örneğin EREGL, THYAO, TUPRS, SISE ve SASA gibi şirketlerin endeks içerisinde en yüksek ağırlıklandırmaya sahip olduğu bir dönemde; bu hisselerde yaşanabilecek keskin düşüşler, BIST endeksinin de negatif bir görünüme sahip olmasına sebep olarak, tüm borsa üzerinde satış baskısının oluşmasına neden olabilir.

Bu sebeple yatırımcılar, dönemsel aralıklarla endekste ağırlığı en yüksek hisseleri kendi yatırım stratejilerinde kullanmak üzere incelemelidir.

BIST endeksi nasıl hesaplanır?

Küresel çapta borsa endekslerinin hesaplanması için farklı yöntemler kullanılırken, Borsa İstanbul tarafından BIST endeksinin hesaplanması için bir formül geliştirilmiştir. Buna göre, Borsa İstanbul’da BIST endeksinin hesaplanması için endekse dahil edilen hisse senetleri, zaman ve piyasa değeri gibi etkenler birlikte değerlendirilerek, şu formül ile değerlendirilir:

Et= Σ (Fit x Hit x Nit) / Bt 

Yukarıdaki formülde yer alan değişkenlerden;

Et: Endeksin t zamanındaki değerini,

Fit:”i”inci payın t zamandaki fiyatını,

Nit: ”i”inci payın t zamandaki toplam miktarını,

Hit:  ”i”inci payın t zamandaki fiili dolaşım oranını,

Bt: Endeksin t zamandaki baz değerini ifade eder.

Formülde tanımlanan ‘t zamandaki’ ifadesi, belirlenen ilgili tarihi ifade ederken; ilgili tarihte şirketlerin fiili dolaşım oranını incelendiğinde piyasa değeri diğerlerine göre nispeten yüksek olan bir payın, endeksi daha çok etkilemesi beklenebilir.

BIST  endeksinde düzeltme nasıl yapılır?

Endeks formülünün payında değişiklik meydana gelmesi halinde ise endeksin bölen değerinde düzeltme yapılarak devamlılığın sağlanması amaçlanır. Buna göre, endeksin düzeltilmiş bölen değeri aşağıdaki formül ile hesaplanır:

Bt+1 = (1+ [DPD/PDt]*Bt)

Bt+1=t+1 gününde kullanılacak düzeltilmiş bölen değer,

DPD=Payların fiili dolaşımda bulunan kısmının katsayılı piyasa değerinde meydana gelen toplam değişiklik,

PDt=“t” günü endeks kapsamındaki payların fiili dolaşımda bulunan kısmının kapanış fiyatından hesaplanan katsayılı toplam piyasa değeri,

Bt=”t” günü bölen değeri.

İşlem gören şirketlerin sermaye artırımı veya temettü ödemelerinin Türk lirasından farklı bir para birimi cinsinden gerçekleştirilmesi halinde ise endeksin bölen değerinin düzeltilmesinde, ilgili işlemin başlangıç tarihinden bir önceki iş gününe ait döviz kuru ile Türk lirasına çevrilen tutarlar kullanılır.

Endeksin bölen değerinde düzeltme yapılmasını gerektiren durumlarda ise şirketlerin bildirimlerine dayanılarak endekste düzeltme yapılması gereken faaliyet türleri ile ilgili olarak, ilgili bildirimin söz konusu faaliyetin gerçekleşme tarihinden bir önceki iş günü en geç saat ’a kadar (yarım gün ise en geç saat ’a kadar) KAP’ta yayımlanmış olması gerekir. Aksi takdirde ilgili düzeltme, bildirimin KAP’ta yayımlandığı günü takip eden ikinci iş günü geçerli olacak şekilde yapılır.

Hesaplanmış endeks değerlerinde geriye dönük düzeltme ise yapılamamaktadır. Gün sonunda hesaplanarak ilan edilmiş olan endeks değerlerinde geriye dönük düzeltme yalnızca Endeks Danışma Kurulu kararı ile yapılabilir.

Endeksin hesaplama yöntemlerinin karmaşık ve verilere ulaşmanın zor olması sebebiyle yatırımcıların çekinmesine ise gerek yoktur. Çünkü borsa işletmeleri bunları hesaplayıp en güncel verileri düzenli olarak paylaşmaktadır. Siz de seafoodplus.info sayfasından hem yerel hem de global endeksleri ücretsiz bir şekilde takip edebilirsiniz.

Endeksten çıkarılan hisseye ne olur?

Yatırımcıların yakından takip ettiği BIST endeksinde güncellemelerin 3 ayda bir yapıldığını belirtmiştik. Buna göre, ocak – mart, nisan – haziran, temmuz – eylül ve ekim – aralık dönemlerinde listeler değişirken, bu değişimlerle dönem dönem hisse fiyatlarında da önemli değişiklikler yaşanabilir.

Özellikle volatilitenin yüksek olduğu hisse senetlerinde endeksten çıkarma ya da endekse dahil edilme gelişmeleri finansal hareketliliği oldukça yukarıya çıkarma potansiyeline sahiptir.

Şirket paylarının değeri ayrıca endeks değişikliklerinden önce kendini göstermektedir. Buna göre, endekste yaşanabilecek potansiyel hisse değişimleri, ilgili düzenlemenin yapılmasından önce duyurulurken, bu duyurudan sonra özellikle hisse senetlerinde önemli dalgalanmalar yaşanmaktadır. 

Genellikle BIST gibi küresel ölçekte takip edilen bir endeksten bir şirket payının çıkarılacağı gelişmesi şirketlerin hisse fiyatında aşağı yönlü baskı oluştururken, bu endekse dahil edilecek şirketlerin fiyatında ise yukarı yönlü ivmelenme görülebilir.

Bunun temel sebebi bu endekse dahil edilen hisselerin uygunluk kriterlerine göre seçilmesidir. Yani bu endekse dahil edilen bir şirket hissesinin; piyasa değeri, karlılık ve likidite bazında belirli bir eşik değerinin üzerinde olduğu anlamına gelir. Bu ise yatırımcıların risklerini azaltarak işlem yapabilmesine imkan tanır.

Ayrıca uluslararası ölçekte finans profesyonellerinin Türkiye’ye yönelik yapacakları yatırımlarda kullandığı yatırım fonları da bu fiyat değişimleri üzerinde oldukça etkilidir. Buna göre, ilgili endeksler değiştiğinde, piyasa katılımcıları da portföylerini yeniden dengeleme eğilimine girer.

Piyasa katılımcıları, endeksteki yeni değişiklikleri yansıtmak için portföylerini yeniden dengelediklerinde (endeksten çıkarılan bir hisse senedini satmak gibi) alım satımlar, hisse senedi fiyatı üzerinde önemli bir baskı oluşturur. Buradaki en önemli nokta ise ETF yöneticilerinin genellikle standart aktif fon yöneticisinden çok daha hızlı yeniden dengeleme yapmasıdır. Buradaki fon yöneticilerinin amacı genelde temel ETF'yi takip etmektir. Bu sebeple fon yöneticileri ne kadar hızlı yeniden dengeleme yaparlarsa endeksi takip etmeleri de o kadar hızlı olur. Bu ise endeks değişimi duyurusunun ardından alım ve satım hareketliliğinin oluşmasındaki temel katalizördür.

Özetle bir hissenin endekse dahil edilmesi ve endeksten çıkarılması, ilgili hissenin fiyatını doğrudan etkileme potansiyeline sahiptir. Bu sebeple yatırımcılar dönem dönem endekslerdeki değişimleri de takip etmelidir.

BIST endeksi hangi faktörlere bağlı olarak performans gösterir?

Türkiye'deki en büyük şirketin performansını ölçen BIST endeksinin performansı ise bir dizi faktöre bağlıdır. Bu faktörler arasında siyasi istikrar, faiz oranları, döviz kurları, küresel piyasaların durumu gibi etkenler yer alır. Bunlardan siyasi istikrar ve hükümet politikaları, yatırımcıların endekse olan güvenini etkileyebilecek faktörlerken; faiz oranları ve döviz kurları da endeksin performansını doğrudan etkileyebilecek diğer faktörlerdir. Özellikle, yüksek faiz oranları ve dalgalı döviz kurlarındaki ani değişimler, endeksin de ani değişimler göstermesine neden olabilir.

BIST endeksinin performansı ayrıca Türkiye ekonomisinin genel performansı ile de yakından ilişkilidir. Ekonomik büyüme, işsizlik oranı, enflasyon, cari açık gibi göstergeler, BIST endeksinin performansını etkileyen önemli makroekonomik faktörler arasında yer alır.

Endeksteki şirketlerin performansının genellikle Türk ekonomisinin genel sağlığına ilişkin bir gösterge olarak kabul edilmesi sebebiyle BIST endeksinin yükselişi  Türk ekonomisi için olumlu bir işaret olarak görülür. Endeksin yükselişi ayrıca şirketlerin büyüme ve kârlılık potansiyellerinin arttığı anlamına gelirken, bu durum işletmelerin yeni yatırımlar yapması ve daha fazla istihdam yaratması gibi olumlu etkilere de yol açabilir. Bununla birlikte endeksin düşüşü ise Türk ekonomisi için genellikle olumsuz bir işaret olarak görülür ve birçok yatırımcı ve işletme sahibi için endişe verici bir durumdur.