Holosen Fayı Tehlikeli Mi
Holosen fayı tehlikeli mi? Holosen fayı nedir, nereden, hangi illerden geçiyor?
HOLOSEN FAYI NEDİR?
Jeoloji Mühendisi Prof. Dr. Kadir Dirik holosen fayı şöyle anlatıyor; Aktif Fay, son Yılda (Holosen döneminde) en az bir kez hareket etmiş ve deprem üretmiş olan faydır. Bazı mühendislik kuruluşları ve konu ile ilgili bilim adamları ise, aktif fay tanımında baz alınan zaman dilimini son yıl olarak kabul etmektedir. Pratik olarak, Holosen yaşlı yapı, sediman ve lavları kesen tüm faylar Aktif fay olarak kabul edilmektedir.
AKTİF OLMAYA YAKIN FAYLAR
Aktif olmaya yatkın faylar, geçmiş yıl içinde en az bir kez, ya da geçmiş yıllık zaman dilimi içinde birden çok hareket etmiş ve deprem üretmiş olan faylardır. Pratik olarak, Orta ve Geç Pleyistosen yaşlı tüm yapı ve birimleri kesmiş olan faylar aktif olmaya
yatkın faylar olarak tanımlanır.
POTANSİYEL AKTİF FAYLAR
Potansiyel aktif faylar, son milyon yıllık zaman diliminde en az bir kez hareket etmiş ve deprem üretmiş olan faylardır. Pratik olarak, Kuvaterner yaşlı yapı ve birimleri kesen faylar potansiyel aktif fay olarak kabul edilir.
AKTİF OLMAYAN FAYLAR
Aktif olmayan faylar, geçmiş milyon yıllık süre içinde hiç hareket etmemiş ve deprem üretmemiş olan faylardır. Pratikte, Kuvatemer yaşlı yapı ve birimleri kesmeyen, aksine, Kuvatermer yaşlı sediman ve lavlar tarafından örtülen faylar diri olmayan faylar olarak
kabul edilir.
Ancak, zaman içinde, gerek doğal olarak oluşan havzalarda hızlı depolanmaya bağlı olarak sediman kalınlığının, dolaylı olarak litostatik yükün artması, gerekse büyük boyutlu mühendislik yapılarında, örneğin barajlarda su birikmesiyle hidrostatik basıncın artması, ya da çok yakındaki aktif bir fayın tetiklemesiyle, yaşlı ve aktif olmayan faylar da, zaman zaman hareket ederek aktif hale gelebilmektedir.
DEPREM YÜZEY KIRIĞI
Günümüz zaman aralığında yüzey kırılmasıyla sonuçlanan büyüklükte deprem üretmiş fay.
holosen fayı
Türkiye Diri Fay Haritası
Sarı: Deprem Yüzey Kırığı
Kırmızı: Holosen Fayı
Mor: Kuvaterner Fayı
Siyah: Olası Kuvaterner Fayı veya Çizgisellik
DİRİ FAY NEDİR?
Diri fay veya aktif fay, tarihsel dönemde deprem oluşturmuş olan tüm faylara verilen isim. Yer kabuğundaki çeşitli ölçekteki kayma yüzeyleri, (üzerinde deprem gerçekleşen ve hareket eden iki levha ya da levhacık arasındaki ara yüzey) fay olarak adlandırılır.
Fayların dirilikleri sadece yazılı tarihsel kataloglardan değil aynı zamanda tarihi yapıları etkileyen faylanma işaretlerinden de anlaşılabilir.
Genç Kuvaterner çökellerini (2 milyon yıldan daha yaşlı olmayan) kesen faylar, ötelenmiş genç akarsu yatakları, ötelenmiş akarsu – denizel sekiler, basınç sırtı ya da çöküntü gölcükleri, uzamış sırtlar gibi genç morfolojik şekiller oluşturmuş faylar, diri faylardır.
AKTİF FAYLARIN ÖNEMİ
Aktif faylar:
Deprem tehlikesinin doğru olarak belirlenmesinde
Deprem tehlikesinin değerlendirilmesinde kullanılan ana parametredir.
Bu nedenle aktif fayın türü, geometrisi, kinematik fonksiyonu, derinliği, boyutu, yaşı, atım miktarı ve yönü, tarihsel ve tarih öncesi dönemlerde deprem üretip-üretmediği, eğer üretmişse ürettiği depremin büyüklüğü, depremlerin yinelenme aralığı ve nihayet fay üzerindeki yıllık kayma hızının doğru olarak saptanması gerekir.
Ayrıca aktif fayın büyüklüğü ile, ürettiği depremin büyüklüğü arasında da bir oran vardır, örneğin, aktif fayın uzunluğu arttıkça bu faydan kaynaklanacak depremin büyüklüğü de artar. Böylece, aktif faylardan kaynaklanan depremlerin büyüklüğü artıp, odak derinliği
azaldıkça, bu depremler yüzey kırıkları (ground ruptures) ve yüzeyde yer değiştirmelere (kalıcı fiziksel değişimlere) de yol açabilir (17 Ağustos Gölcük-Arifiye ve 12 Kasım DağdibiDüzce depremleri).
Haber ile daha fazlasına ulaşın:
Gündem
T&#;rkiye Fay Hattı Haritası ! MTA diri fay hatları hangi illerden ge&#;iyor? AFAD T&#;rkiye Deprem Tehlike Haritası sorgulama!
Kahramanmaraş'ta meydana gelen depremin birçok ilde hissedilmesiyle birlikte Türkiye deprem fay hatlarının nereden geçtiğini bir kez daha gündeme getirdi. 11 çevre ili etkileyen felaketin ardından "Evimin altından fay hattı geçiyor mu?" sorusu ile beraber Türkiye fay hattı haritası araştırmaları hız kazandı. Maraş merkezli depremin sonrasında özellikle Doğu Anadolu fay hattının nereden ve hangi şehirlerden geçtiği sorgulanmaya başladı. Diğer yandan büyük şehirler için büyük bir tehlike oluşturan deprem sonrası deprem diri fay hattı haritası, aktif ve pasif fay hatları, fay hattının geçtiği iller araştırılıyor. AFAD Türkiye Deprem Tehlike Haritası ve MTA Türkiye'deki aktif fay hatları ve tehlike dereceleri yer alıyor.
TÜRKİYE DEPREM FAY HATTI HARİTASI HAKKINDA BİLGİ
En son yılında yürürlüğe giren Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası, AFAD Deprem Dairesi Başkanlığı tarafından yenilenmiş, 18 Mart tarih ve sayılı (mükerrer) Resmi Gazete’ de yayımlanmıştır. Yeni harita 1 Ocak tarihinde yürürlüğe girmiştir. Proje, Başkanlık tarafından yürütülmekte olan Ulusal Deprem Araştırma Programı (UDAP) kapsamında desteklenmiştir. Ayrıca, Doğal Afet Sigortaları Kurumu (DASK) tarafından da destek verilmiştir.
EVİMİN ALTINDAN FAY HATTI GEÇİYOR MU?
Maden Teknik ve Araştırma Genel Müdürlüğü (MTA) tarafından yayınlanan yenilenmiş diri fay hatları haritası deprem fay hatları ile ilgili birçok bilgiye ışık tutuyor. MTA'nın resmi internet sitesinde yer alan kısımdan evinizin altından ya da yakın konumundan fay hattı geçip geçmediğini öğrenebilirsiniz. Yaşadığınız bölgenin deprem riskini ve fay hatlarını sorgulamak için e-Devlet sistemine giriş yaparak Deprem Haritası Sorgulama sayfasından aktif fay hatlarını görüntüleyebilirsiniz.
e-DEVLET GİRİŞ İLE AFAD FAY HATLARI HARİTASI
MTA GÜNCEL DİRİ FAY HATLARI HARİTASI SORGULAMA
MTA TÜRKİYE FAY HATTI HARİTASI
MTA ve AFAD tarafından listelenen fay hatları, birkaç adımda kolayca görüntülenebiliyor. Fay haritası ile hangi şehir ya da ilçeden fay hatları geçtiğini listeleyen iki kurum, bu bilgileri belirli periyodlarda güncelliyor. Türkiye'de Kuzey Anadolu Fay Hattı ve Doğu Anadolu Hattı ve Batı Anadolu fay hattı olmak üzere toplamda 3 büyük fay hattı bulunuyor. Deprem haritasında kırmızı renkte görülen iller birinci derece deprem bölgesi, pembe renkte olanlar ikinci derece riskli bölge, sarı olan iller üçüncü dereceden deprem bölgesi olarak geçiyor. İşte Türkiye'de birinci derecede riskli bölgeler, ikinci derecede riskli bölgeler ve üçüncü derecede riskli bölgeler…
MTA KAHRAMANMARAŞ DİRİ FAY HATTI HARİTASI
Haritaları yakından incelemek için görselin üstünü tıklayın.
MTA HATAY DİRİ FAY HATTI HARİTASI
MTA İZMİR DİRİ FAY HATTI HARİTASI
MTA BURSA DİRİ FAY HATTI HARİTASI
BİRİNCİ DERECE DEPREM RİSKİ TAŞIYAN İLLER
İzmir, Balıkesir, Manisa, Muğla, Aydın, Denizli, Isparta, Uşak, Bursa, Bilecik Yalova, Sakarya, Düzce, Kocaeli, Kırşehir, Bolu, Karabük, Hatay, Bartın, Çankırı, Tokat, Amasya, Çanakkale, Erzincan, Tunceli, Bingöl ve Muş, Hakkari, Osmaniye, Kırıkkale ve Siirt.
İKİNCİ DERECE DEPREM RİSKİ TAŞIYAN İLLER
Tekirdağ, İstanbul (1 ve 2. Bölge), Bitlis, Kahramanmaraş, Van, Adıyaman, Şırnak başta olmak üzere, Zonguldak, Tekirdağ, Afyon, Samsun, Antalya, Erzurum, Kars, Ardahan, Batman, Iğdır, Elazığ, Diyarbakır, Adana, Eskişehir, Malatya, Kütahya, Çankırı, Uşak, Ağrı ve Çorum.
ÜÇÜNCÜ DERECE DEPREM RİSKİ TAŞIYAN İLLER
Eskişehir, Antalya, Tekirdağ, Edirne, Sinop, İstanbul, Kastamonu'yu, Ordu, Samsun, Giresun, Artvin, Şanlıurfa, Mardin, Kilis, Adana, Gaziantep'in de bazı bölgeleri ve Kahramanmaraş, Sivas, Gümüşhane, Bayburt, Kayseri, Yozgat, Çorum, Ankara, Konya, Mersin ve Nevşehir.
DEPREM HARİTASINA GÖRE EN AZ RİSKLİ İLLER
Türkiye Deprem Haritasına göre deprem riskinin en az olduğu dördüncü ve beşinci grupta yer alan iller ise Sinop, Giresun, Trabzon, Rize, Artvin, Kırklareli, Ankara, Edirne, Adana, Nevşehir, Niğde, Aksaray, Konya ve Karaman’dır.
DİRİ FAY HATTI NEDİR?
Diri fay veya aktif fay, tarihsel dönemde deprem oluşturmuş olan tüm faylara denir. Yer kabuğunu oluşturan levhaların hareketleri sonucu oluşan gerilme ve sıkışmalar, yer kabuğunun bazı bölümlerinde yüzyıllar boyunca enerji biriktirir. Bu enerjiler zaman zaman ortaya çıkar. Yer kabuğundaki bu hareketli kesimlere de fay denir.
Deprem yüzey kırığı: Günümüz zaman aralığında yüzey kırılmasıyla sonuçlanan büyüklükte deprem üretmiş fay.
Holosen fayı: Holosen (son yıl) yüzey kırılmasıyla sonuçlanan büyüklükte deprem üretmiş fay.
Kuvaterner fayı: Kuvaterner (son yıl) yüzey kırılmasıyla sonuçlanan büyüklükte deprem üretmiş ancak, Holosen aktivitesi ve depremselliği kuşkulu fay.
Olası Kuvaterner fayı veya çizgisellik: Kuvaterner aktivitesi kuşkulu fay veya güncel topoğrafyada belirgin çizgisellik.
DOĞU ANADOLU FAY HATTI NEREDEN GEÇİYOR?
Doğu Anadolu Fay Hattı, Anadolu Levhası ve Arap Levhası sınırı boyunca uzanır. İran-Irak sınırında yer alan ve Afrika levhasının ana parçalarından biri olan Bitlis-Zagros Fay Hattı ise, Türkiye'nin doğusuna itme kuvveti uygulamaktadır ve bu yüzden dalma-batma zonu gerçekleşmektedir. Bu sebepten dolayı Doğu Anadolu Bölgesi her yıl birkaç milimetre yükselmektedir. Doğu Anadolu Fayı, Ölü Deniz Çöküntüsü'nün kuzey ucundaki Maraş üçlü eklemi ile başlayıp Kuzey Anadolu Fayı ile birleştiği Karlıova üçlü ekleminde kuzeydoğu yönünde son bulur. Doğu Anadolu Fay Hattı, Hatay, Osmaniye, Gaziantep, Kahramanmaraş, Adıyaman, Elazığ, Bingöl, Muş'a kadar devam ettikten sonra Erzincan'dan itibaren Kuzey Anadolu Fay Hattı ile birleşir.
KUZEY ANADOLU FAY HATTI NEREDEN GEÇİYOR?
Kuzey Anadolu Fay Hattı (KAF), dünyanın en hızlı hareket eden ve en aktif sağ-yanal atımlı faylarından biridir. KAF, km uzunluğunda sağ yönlü ve doğrultu atımlı aktif fay hattıdır. Yaklaşık olarak Van Gölü'nden Saros Körfezi'ne kadar tüm kuzey Anadolu'yu keser. Tek bir faydan oluşmaz, pek çok parçadan oluşan fay zonudur. Saroz Körfezi'nden başlayan KAF, Marmara Denizi, Sapanca Gölü, Adapazarı, Tosya ve Erzincan üzerinden Van Gölü kuzeyine kadar uzanır. AFAD'dan edinilen bilgiye göre, Kuzey Anadolu Fay Hattı ile Ege Bölgesi Graben Sistemi üzerinde 6'şar, Doğu Anadolu Fay Hattı'nda 4 ve diğer faylar üzerinde 8 olmak üzere 24 ilin doğrudan kent merkezinden aktif fay geçiyor. Ayrıca 80'den fazla ilçe de direkt aktif fay hatları üzerinde bulunuyor. Bu iller: Aksaray, Aydın, Balıkesir, Bingöl, Bolu, Burdur, Bursa, Denizli, Erzincan, Erzurum, Eskişehir, Hakkari, Hatay, İzmir, Kahramanmaraş, Kayseri, Kocaeli, Konya, Kütahya, Manisa, Muğla, Osmaniye, Sakarya ve Tokat. yılındaki Erzincan, yılındaki Erzurum yılındaki Varto, yılında yaşanan İzmit, Düzce ve Adapazarı depremleri bu fay kuşağında meydana geldi.
BATI ANADOLU FAY HATTI NEREDEN GEÇİYOR?
Batı Anadolu Fay Hattı (BAF), Anadolu'nun batısında doğu-batı uzanışlı, kuzeyden-güneye doğru sıralanan pek çok faydan oluşan deprem alanıdır. Doğu Anadolu ile Kuzey Anadolu Fay Hatları yanal atılımlarla gerçekleşirken, Batı Anadolu Fay Hattı ise normal faylarla gerçekleşerek Ege'nin genişlemesine sebep olmaktadır. Ülkemizdeki en aktif ve tehlikeli olan fay hattı Kuzey Anadolu Fay Hattı olarak görülse bile en aktif olanı Batı Anadolu Fay Hattı'dır.
DİRİ FAY HATTI GEÇEN İLLER VE İLÇELER
Adıyaman: Gölbaşı
Afyonkarahisar: Çat, Dinar, Kızılören, Sandıklı
Ankara: Şereflikoçhisar
Antalya: Demre
Aydın: Bozdoğan, Germencik, İncirliova, Koçarlı, Kuşadası, Nazilli, Söle, Sultanhisar, Yenipazar
Balıkesir: Gönen, Manyas
Batman: Kozluk
Bingöl: Karlıova, Yedisu
Bolu: Gerede, Yeniçağa
Bursa: Kestel, Gemlik, Mustafakemalpaşa
Çanakkale: Çan, Yenice
Çorum: Laçin
Denizli: Babadağ, Çameli, Çardak
Diyarbakır: Lice
Düzece: Çilimli, Cumayeri, Gölyaka, Gümüşova, Kaynaşlı
Elazığ: Palu, Sivrice
Erzincan: Üzümlü
Eskişehir: İnönü
Gaziantep: İslahiye
Hakkari: Şemdinli
Hatay: Erzin, Hassa, Kırıkhan, Payas
Isparta: Eğirdir, Senirkent, Uluborlu
İzmir: Kemalpaşa, Seferihisar, Tire
Kahramanmaraş: Nurhak, Türkoğlu
Kayseri: Talas, Yeşilhisar
Kırıkkale: Keskin
Kırşehir: Akpınar, Mucur
Kocaeli: Başiskele, Derince, Gölcük, Kartepe
Konya: Akşehir, Altınekin, Doğanhisar, Ilgın
Kütahya: Gediz, Simav
Malatya: Akçadağ
Manisa: Ahmetli, Alaşehir, Gölmarmara, Kırkağaç, Salihli, Sarıgöl, Soma, Turgutlu
Mersin: Çamlıyayla, Mut
Muğla: Menteşe, Milas
Niğde: Altunhisar, bor
Osmaniye: Düziçi, Toprakkale
Sakarya: Akyazı, Arifiye, Ferizli, Hendek, Karapürçek, Sapanca
Şanlıurfa: Bozova
Siirt: Eruh
Şırnak: Beytülşehap
Sivas: Altınyayla, Yıldızeli
Tokar: Niksar, Reşadiye, Pazar
Van: Çaldıran, Özalp
Yalova: Altınoava, Çınarcık
- ^Jennings, C.W: An explantory text to accompany the fault activity map of California and adjacent areas with locations and ages of recent volcanic eruptions scale. California Department of Conservation Division of Mines and Geology Publications and Information, Geological Data Map No:6, 92 p., Sacremento, California.
- ^Emre, Ö.,vd., Ölçekli Türkiye Diri Fay Haritası, 59 Pafta. MTA Genel Müdürlüğü Yayınları.
- ^Duman, T.Y., Yenilenmiş Türkiye Diri Fay Haritaları ve Deprem Tehlikesinin Belirlenmesi Açısından Önemi, Teknik Doküman, T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı.
- ^Emre, Ömer. "Diri Fay Haritaları". Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğü. 17 Haziran tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık &#;