Homerosun Büyük Destanı The Odyssey
kaynağı değiştir]
Athene’nin aklına sokmasıyla Penelope ertesi sabah taliplere bir yarışma önerir. Her kim Odysseus’un yayını gerer de oku on iki baltanın arasından geçirirse, Penelope ile evlenmeye hak kazanacaktır. Odysseus sonradan kendisi de yarışmaya katılır ve taliplerin bir sürü başarısız denemesinden sonra yayı gerer ve oku en güçlü taliplerden Antinoos’a fırlatır. Ardından oğlu Telemakhos, çobanlar Eumaios, Philoteus ve Athene’nin yardımıyla bütün talipleri öldürür. Evlerindeki elli hizmetçi kadından da on ikisini Penelope’ye ihanet ettikleri ve taliplerle yattıkları için asar, dövüş sırasında taliplere yardım ettiği gerekçesiyle odaya kapattıkları keçiçobanı Melenthius’u da öldürürler. Ve son olarak Odysseus kimliğini Penelope’ye açıklar.
Penelope baştan inanamaz ve kuşkulu olduğu için Odysseus’a yakın davranamaz, hatta bunu gören oğulları Telemakhos annesine şu sözlerle sitem eder:
“Ana, kötü ana, yüreği taştan ana!
Ne diye böyle uzak durursun babamdan,
Ne diye yanına oturup konuşmaz, sorular sormazsın ki?
Kim dayanır senden başka, hangi kadının yüreği
Baba toprağına dönen kocasından böyle uzak durmaya,
Sürüne dilene yirmi yıl sonra dönen kocasından?
Oldum olası taştan katıdır bilirim yüreğin senin.”[4]
Daha sonra taliplerin öldürülmesi üzerine bir şölen verirler. Odysseus odasında yıkanmış ve Penelope’ye gerçek kimliğiyle ve yüzüyle görünmüştür fakat Penelope hâlâ onun gerçek Odysseus olduğundan kuşkulanmayı sürdürmektedir. Bu sefer Odysseus Penelope’ye şu sözlerle çıkışır:
“Olympos’ta oturanlar en katı yüreği vermişler sana,
Tekmil kadınlar içinde, ey cinlerin çarptığı,
Kim dayanır senden başka, hangi kadının yüreği,
Baba toprağına dönen kocasından böyle uzak durmaya,
Sürüne dilene yirmi yıl sonra dönen kocasından?
Haydi, dadı, ser döşeğimi, gidip yatayım tek başıma,
Bu kadının göğsünde demir var, yürek değil.”[5]
Penelope inanır gibi olur ama onu son bir kere&#;daha test etmek ister ve şöyle der:
“Ne kendimi üstün tutar, ne seni hor görürüm,
Ey cinlerin çarptığı, şaşkınlığım da geçti artık,
İyi bilirim sen nasıldın ayrıldığın vakit
Uzun kürekli gemilerinle İthake’den.
Haydi ser bakalım yatak odamıza, Eurykleia,
Onun kendi elleriyle yaptığı sağlam döşeğini,
Yerleştir yerine sağlam sediri, şilteyi de koy üstüne,
Koy keçeleri, postları, menevişli çarşafları.”[6]
Yatağının kaldırılmasına çok kızan Odysseus, şöyle karşılık verir:
“Altüst ettin kadın, bu sözlerinle yüreğimi!
Kimdir benim yatağımı yerinden oynatan?
Yapamaz tanrı yardımı olmadan bu işi hiç kimse,
Onu başka yere bir tanrı götürür; götürse götürse,
İnsan ne kadar genç ve güçlü olursa olsun
Gene de kolay değil oynatmak yerinden onu,
büyük bir sır bu, çok ustaca yapılmıştır o yatak,
çünkü ben yaptıydım onu tek başıma.
Sık yapraklı bir zeytin ağacı vardı avlunun ortasında,
Kocaman, gür; gövdesi bir direk gibi kalın.
Onun çevresinde yapmıştım ben yatak odamı,
Ördüm duvarlarını ağır taşlarla, örttüm çatısını,
İyice kenetlenen kapılar yaptım, sağlam kanatlı,
Sonra gür yapraklı dallarını kestim ağacın,
Gövdesini tunç bıçakla rendeledim köküne kadar,
Sonra güzelce bir çırpıda çekip düzelttim,
İçini oyup sedirini tamamladım yatağın,
Ve sonra burguyla deldim her yanını,
Süsledim altınla, gümüşle, fildişiyle,
Ve parlak kırmızı kayışlar gerdim üstüne sığır derisinden.
İşte şimdi açıklamış oldum sırrımı sana,
Ama bilmem ki, bu yatak hâlâ durur mu yerinde,
Yoksa zeytin ağacını kesip dibinden
Aldı onu başka yere mi götürdü biri?”[7]
Böylece Penelope’in sınavından başarıyla geçer, yatağı da zaten bıraktığı gibi duruyordur.
Destanın buraya kadar olan bölümü modern ve antik akademisyenler tarafından orijinal metin olarak değerlendirilmekte ve devamının ise sonradan yapılan eklemeler olduğu konusunda görüşler vardır.
Ertesi gün o ve Telemakhos, Laertes’in bağ evine giderler. Laertes onun oğlu olduğuna çocukluğunda kendisine verdiği ağaçları sayınca inanır. Bu sırada bir kısım İthakeli onları takip eder, taliplerin öcünü alacaklardır. Önderleri Odysseus’un İthake’nin iki jenerasyonunu öldürdüğüne dikkat çeker: Hem Truva’ya birlikte gittiği tayfasını hem de yakın zamanda talipleri. Athene gökten iner, iki tarafı uzlaştırır ve İthake’ye tekrar barış gelmiştir.
Odysseus karakteri[değiştir kaynağı değiştir]
- Euripides’in Cyclops oyunu, bölümün mizah katılarak yeniden yazılmasıdır.
- Lucian of Samosata, True Story, MS 2. yüzyıl
- Dante Aligheri Inferno’da XXVI. Kantoda Odysseus’a yeni bir son yazar.
- Claudio Monteverdi tarafından ’ta sahnelenen Il ritorno d'Ulisse in patria, destanın ikinci yarısını konu edinmiştir.
- James Joyce’un modern eseri Ulysses’in her bir bölümü de teknik ve karakterler bakımından Homeros’un Odysseia’sına paralellikler taşır.
- Cream’in yılında yazdığı “Tales of Brave Ulysses” şarkısı Odysseus’un eve dönüş maceralarını anlatır.
Kaynakça[değiştir kaynağı değiştir]
Odysseus ismi Yunanca’da “bela” anlamına gelmektedir, hem “başı beladan kurtulmayan” hem de “başkalarına bela getiren” anlamında kullanılır. Ünlü ayak yıkama sahnesinde dadısı Eurykleia’nın onu tanıdığı izi, zamanında bir yaban domuzu yapmıştır ve Odysseus da onu öldürmüştür. Odysseus’un baskın özelliği metisidir; yani sivri zekâsı, kurnazlığıdır. Bu özelliği destanda daha çok kılık değiştirip karşısındakine aldatıcı sözler sarfettiğinde ortaya çıkar. Örneğin Polyphemus’u kör etmeden önce ona adının “Kimse” olduğunu söyler ve adadan kaçmaya çalıştıkları sırada Polyphemus bağırır çağırır, diğer Kyklop’lardan yardım ister, kendine zarar verenin “Kimse” olduğunu söyleyince diğer Kyklop’lar ona şöyle der:
“Sana karşı Kimse zor kullanmazsa ve yalnızsan,
Büyük Zeus’tan çaresiz bir dert gelmiş olacak başına.
Ama baban Poseidon’a yalvar yakar sen gene.”[8]
Böylece diğer Kyklop’lardan kaçmış olur.
Odysseus’un en büyük kusuru ise kibirli ve gururlu olmasıdır. Örnek olarak Kyklop’lardan kaçarken ve denize açılmışken kör ettiği Polyphemus’a isminin “Büyük Odysseus” olduğunu ve onu kimsenin alt edemeyeceğini söyler. Bunu duyan Polyphemus bir dağın yarısını ona fırlatır ve babası Poseidon’a onu şikâyet eder. Poseidon da Odysseus’un eve dönüşünü engellemek için ona açık denizde bin bir türlü bela hazırlar.