Hz Ömer In Hz Ali Nin Kızı Ile Evlenmesi

6 yılının (627) başlarında dünyaya geldi

Sünnî ve Şiî kaynaklarında hayatıyla ilgili en çok tartışılan konu onun Hz. Ömer'le 17 yılının Zilkade ayında (Kasım-Aralık 638) gerçekleşen evliliğidir. Hz. Ali'nin, kızını Hz. Ömer'e nikâhlamasını kendi inançları bakımından problemli sayan Şîa kaynaklarında konu hakkındaki farklı görüşler şöylece özetlenebilir: Böyle bir evlilik hiç gerçekleşmemiştir; Hz. Ömer, Ümmü Külsûm'le değil cinler üzerinde tasarrufta bulunma yetkisi olan Hz. Ali'nin Necran'dan çağırdığı bir cinle evlenmiştir; Hz. Ömer'in evlendiği kız, Hz. Ali'nin Fâtıma'dan doğan Ümmü Külsûm değil sonradan evlendiği hanımı Esmâ bint Umeys'in Hz. Ebû Bekir'den olma kızı Ümmü Külsûm'dür; bu evlilik gerçekleşmiş olmakla birlikte Hz. Ali Ömer'in tehditleri karşısında buna izin vermek zorunda kalmıştır (Ali eş-Şehristânî, XIX/75-76 [1424], s. 109). Bu görüşler kendi içinde birtakım çelişkiler içermekte ve hiçbiri Sünnî kaynakları tarafından doğrulanmamaktadır.

Sünnî kaynaklarına göre ise Ümmü ülsûm, Hz. Ömer onunla evlenmek istediğinde henüz bulûğ çağına ermemişti. Hz. Ali hem bu gerekçe ile hem de kızlarını kardeşi Ca'fer'in oğullarıyla evlendirmek istediğini söyleyerek başta bu evliliğe taraftar olmadı, ancak Hz. Ömer'in ısrarı üzerine kabul etti. Hz. Ömer'in ısrarının sebebi kendi ifadesine göre Resûl-i Ekrem'le arasındaki akrabalık ilişkisini güçlendirme arzusudur. Sonunda Hz. Ömer Ümmü Külsûm'le evlendi, bu evlilikten Zeyd ve Rukıyye adlarında iki çocukları oldu. Zeyd annesiyle aynı gün vefat etti; Rukıyye ise İbrâhim b. Nuaym b. Abdullah en-Nehhâm ile evlendi (Mus'ab b. Abdullah ez-Zübeyrî, s. 349). Ümmü Külsûm, Hz. Ömer'in halkla kurduğu ilişkide ve hayır işlerinde onun yanında yer aldı. Öte yandan halife Ömer'in devlet malını korumadaki hassasiyeti evini daima ikinci planda düşünmesine sebep olduğundan Ümmü Külsûm'ün eşine zaman zaman sitem ettiği zikredilmiştir. Onun devlet başkanı eşi sıfatıyla Bizans kraliçesiyle hediyeleştiği ve bu hediyelerin beytülmâle aktarıldığı da bilinmektedir.

Hz. Ömer'in vefatından sonra Ümmü Külsûm, Hz. Hasan ile Hüseyin'in varlıklı biriyle evlenmesi yönündeki tavsiyelerine rağmen babasının isteğiyle amcası Ca'fer'in oğlu Avn ile evlendi. Ca'fer'in şehâdeti üzerine onun çocuklarına sahip çıkan Hz. Ali Avn'a da yardımda bulundu. Ümmü Külsûm, Avn'ın ölümünün ardından onun kardeşi Muhammed ile, Muhammed'in vefatından sonra ise yine Ca'fer'in oğlu Abdullah'la evlendi, ancak bu evliliklerinden çocuğu olmadı. Bazı kaynaklarda Muhammed'den Besne adında bir kızının doğduğuna dair yer alan bilgi doğrulanmamıştır (Zehebî, III, 502). Ümmü Külsûm'ün Hz. Ömer'den sonra evlendiği kişiler Ca'fer ile Esmâ bint Umeys'in çocukları olduğundan onun ömrünün sonlarında, "Esmâ'dan utanıyorum; iki oğlu benimle evliyken öldü, şimdi üçüncüsünün de ölmesinden korkuyorum" dediği, ancak kendisinin Abdullah'tan önce vefat ettiği nakledilmiştir (İbn Hacer, IV, 492).

Ümmü Külsûm, Muâviye'nin hilâfetinin ilk yıllarında Benî Adî'den kavga eden bazı kişileri ayırmak isterken aldığı darbe sonucu yaralanıp ölen oğlu Zeyd ile aynı gün vefat etti ve cenaze namazları birlikte kılındı. Ümmü Külsûm'ün o günlerde hasta olduğu da zikredilmiştir. Hz. Hasan ile Hüseyin'in de katıldığı cenaze namazını Zeyd'in kardeşi ve Ümmü Külsûm'ün üvey oğlu Abdullah b. Ömer dört tekbirle kıldırmıştır. Bu namazdaki tekbir sayısı ve cenazelerin sıralanış şekli de Sünnî ve Şiî kaynakları arasında ihtilâf konusudur. Cenaze namazının Medine Valisi Saîd b. Âs tarafından kıldırıldığı söylenmekle birlikte (a.g.e., a.y.) İbn Ömer'le ilgili rivayet daha meşhurdur. Ayrıca Medine Valisi Saîd b. Âs, Ümmü Külsûm'e dul kaldığı bir dönemde tâlip olmuş, hatta mehrini de ödemiş, ancak Hz. Hüseyin karşı çıktığı için bu evlilik gerçekleşmemiştir (DİA, XXXV, 549).

Kaynak: TÜRKİYE DİYANET VAKFI İSLAM ANSİKLOPEDİSİ

Peygamber (s.a.v.), Muğire'yi evlenmek istediği kıza tâlib olmadan önce onu görmesi için teşvik etmiştir. Çünkü evlenmek isteyen kişilerin tanıma amacıyla birbirlerini görmelerinin, aralarındaki sevgi ve ulfetin oluşumunda büyük rolü vardır.

Ebu Humeyd (ya da Ebu Hamide)'den rivayet edilen bir hadîste, Peygamber (s.a.v.);
"Sizden biriniz bir kadınla evlenmek istediğinde ona bakmasında bir beis yoktur. Ancak evlenme niyetiyle bakması câizdir. Bunu baktığı kadın bilmese de hüküm değişmez." buyurmuştur.
(Bu hadîsi, imam Ahmed, Musa b. Abdullah'tan Ebu Humeyd yoluyla rivayet etmiştir.
Ebû Abdillâh Muhammed b. Alî b. Muhammed eş-Şevkânî es-San‘ânî el-Yemenî, Neylu'l-Evtâr şerḥu Münteḳa’l-aḫbâr, C. VI, Sf: 110)

Abdurrezzak ve Said b. Mansur'un Muhammed b. el-Hanefıyye'den naklettiğine göre:
"Ömer (r.anh), Ali'den (r.anh) kızı Ummu Gulsum'u istemişti. Ali (r.anh), kızının küçük olduğunu hatırlatarak "Onu sana göndereyim, şâyet radı olursan hanımın olsun" dedi.
Ali (r.anh), kızını Ömer'e (r.anh) yolladı. Ömer (r.anh) kızın eteğini dizine kadar açıp baktı.
Bunun üzerine Ummu Gulsum,"Şayet Emiru'l-Mûminin olmasaydın gözüne bir yumruk yerdin" dedi.
Ummu Gulsum, Ali'nin (r.anh) sözünden itibaren Ömer'in (r.anh) hanımı olmuş, dolayısıyla bakması da helal hâle gelmiştir."

Fakihlerin çoğunluğu evlenmek isteyen kişinin, evlenmek istediği kadının yalnız yüz ve ellerine bakabileceğini söylemişlerdir. Yüz ve eller güzellik ve vucudun iyiliğine muttali olmak bakımından yeterli sayılmıştır. Zira güzelliklerin aynası olması bakımından yüz güzelliğe, eller de vücudun hayır ve iyiliğine delâlet eder.
Ebu Hanife, el ve yüz dışında ayaklara da bakılmasını câiz görmüştür.
Hanbelîler ise, günlük ev işlerini yaptığı sırada görünen uzuvlarına bakmanın câiz olduğunu söylemişlerdir. Bu uzuvlar yüz, boyun, el, ayak, baş, bacak (diz altındaki bölüm). Çünkü kız hakkında fikir sahibi olmak için bu uzuvların görülmesine ihtiyaç vardır. Daha önce zikredilen "Ona bak..." hadîsi, Ömer (r.anh) ve Câbir'in hareketleri bu görüşü teyid etmektedir.
Evzaî, "Etli kısımlarına bakar" derken, Dâvud ez-Zâhiri, "Ona bak" hadîsinin zahirine göre "Vucudunun tamamına bakması câizdir" demiştir.
Koca, yaşadığı sürece karısının bütün vücuduna bakabileceği gibi kadın da kocasının bütün vücuduna bakabilir. Karı kocanın birbirlerinin cinsî organlarına da bakmaları câizdir. Ancak bu mekruh görülmüştür.

Şafıî'lere göre; evlenmek isteyen kişinin, tâlib olmadan önce kıza bakması gerekir. Bundan kızın ve ailesinin haberi olmaması lâzımdır. Böyle yapmak, kızın ve ailesinin onuru açısından daha uygundur. Eğer kız hoşuna giderse tâlib olur. Böylece kız ve ailesi incinmemiş olur. Mâkul olan ve tercihe şayan görüş de budur. Kızın izni olsun veya olmasın, bakmanın câiz olduğuna delâlet eden hadîs-i şeriflerin zahiri bu görüşü teyid etmekledir. (İbnu'l Kudame, Muğni'l-Muhtâc, III, 128)

Mâlikî'ler ise; kızı iyice tanıma bakımından, yüz ve ellere nikâh akdinden önce bakmanın câiz olduğunu söylemişlerdir. Ancak bundan kızın veya ailesinin haberdar olması gerekliğini ileri sürmüşlerdir. Mâlikîlere göre, kızın kendisine bakıldığından haberi olmaması mekruhtur.
Bakıştan lezzet almamak kaydıyla evlenmek isteyen kişinin kendisi veya vekili kıza bakabilir. Aksi takdirde bakmasına musâde edilmez. Kızın yüz ve elleri dışındaki yerleri avret olduğu için, bakılması câiz değildir. (eş-Şerhu's-Sağîr, II, 340; et-Kavânînu'l-Fıkhıyye, 193-194)
(Vehbe Zuhayli, İslam Fıkhı Ans. C. 9, Sayfa : 23)