Hem çalanlar hem de iverenler için ihbar tazminat oldukça önemli bir konudur. kanunu çerçevesinde uygulanan ihbar süreleri her iki taraf da ilgilendirir. Eer taraflardan biri bu çerçeve dna çkarsa ihbar tazminat ödemek durumundadr. "hbar tazminat gelir vergisi yüzde kaç?" sorusu hem iverenlerin hem de çalanlarn, cevabn merak ettii bir sorudur.
çinin giydirilmi brüt ücreti üzerinden hesaplanan ihbar tazminat gelir vergisine, çalann yol ve yemek masraflar da eklenir. hbar tazminat gelir vergisi yüzde kaç sorusunun cevab 0,’dur. Binde 7,59 eklinde de ifade edilebilir. Brüt ücret yaplan hesaplama ile çkan tutar kadar damga vergisi alnr.
hbar tazminat gelir vergisi hesaplama ilemi yaplrken çalann brüt ücreti baz alnr. Çalann iyerinde ne kadar süredir çalt önemlidir. Çünkü kdemine karlk olan ihbar süresine göre hesaplama yaplr. hbar süresinin her haftas 7 gün olarak saylr ve toplam gün says ile güncel günlük brüt ücret çarplr. Bu ilem ile brüt tazminat tutarna ulalr. hbar tazminatnn gelir vergisi hesaplanrken ise vergi dilimine baklr. Gelir vergisi kesintisi yaplrken vergi dilimi oldukça etkilidir. Bu kesinti %15 ila %40 arasdr. Bu hesaplama ile ihbar tazminat gelir vergisi bulunur ve kesintiler çkarldnda kalan sonuç, ihbar tazminat olarak ödenir.
sayl Kanunu’nun Maddesinde belirtilen ihbar süreleri u ekildedir:
Bu süreler sonunda ihbar süresi tamamlanarak i sözlemesi feshedilir.
hbar tazminat gelir vergisi hesaplamas yaplrken ücretten kümülatif gelir vergisi matrah, damga vergisi ve gelir vergisi çkarlr. Çalann brüt ücretinden isizlik sigortas içi pay ve genel salk sigortas içi pay çkarldnda, gelir vergisi matrah bulunur. çinin kazanc ile doru orantl bir ekilde artar; bu yüzden kümülatif ad verilir. Yani bu arta bakldnda, yl banda ve yl sonunda iten ayrlan bir çalan, gelir vergisinin farkl dilimlerinde yer alr. Gelir vergisi hesaplamas matrah üzerinden yaplr. Yani ihbar tazminat gelir vergisi matrahna eklenir mi sorusunun yant evet eklindedir. Asgari ücret üzerinden gelir vergisi ve damga vergisi kesintisi yaplr. Buna göre ihbar tazminatnda gelir vergisi istisnas söz konusudur.
ANASAYFAYA DÖNMEK ÇN TIKLAYINIZ
Son vergi düzenlemeleri, çalisan bordrolarinda bazi degisikliklere sebep oluyor. Isverenin çalisana ücret ödeme yükümlülügünü ortaya koydugu bir belge olan bordro, Is Kanunu, Sosyal Sigortalar ve Genel Saglik Sigortasi Kanunu ve Vergi Usul Kanunu'na göre düzenlenir.
Bordro hazirlanirken dikkat edilmesi gereken bazi hususlar, metrikler ve degiskenler vardir. Bu çerçevede, "son vergi düzenlemelerinden sonra çalisan bordrolari nasil hazirlanacak?" Sorusunun cevabini detayli olarak makalemizde bulabilirsiniz.
Puantaj; "personel devam kontrol sistemi" olarak da tanimlanir. Herhangi bir isletmede çalisma sürelerinin saat veya gün bazinda kaydedilmesi ve raporlanmasini ifade eder. Puantaj sistemi, çalisanlari hak edislerinin ya da maaslarinin hizli ve dogru bir sekilde hesaplanmasini saglar.
Ücret; "is gücünün karsiligi olan mal ya da para" olarak tanimlanir. "Bir isin karsiligi" olarak da tanimlanabilir. Bir çalisanin yaptigi is karsiligi aldigi parayi ifade eder. Fiziksel ve düsünsel her emek bir ücrete tabidir. Ücretin yerine kullanilan diger terimler sunlardir; maas, aylik, haftalik, gündelik (yevmiye).
Resmi olarak ücret çesitleri; Is Kanunu, Borçlar Kanunu ve Sosyal Sigortalar Kanunu'nda açiklanmaktadir. Buna göre ücret türleri sunlardir;
Isçilerin tek gelir kaynagi ücrettir. Bu sebeple ilgili kanunlarda "ücret korumasi" getirilmistir. Is Kanunu'na göre, çalisanlarin aylik ücretlerinin dörtte birinden fazlasi haczedilemez, baskasina devredilemez, temlik olunamaz, nafaka borcu için uygulanmaz. Borçlar Kanunu'na göre, isveren, isçinin onayi olmadan isçi ücretini takas ve mahsup edemez.
Normal çalisma süreleri, Is Kanunu'nda belirtilmistir. Buna göre normal çalisma süresi haftalik 45 saattir. Bu süre, is günlerine esit olarak bölünerek uygulanir. Maden islerinde normal çalisma süresi haftalik en fazla 37,5 saattir. Günlük çalisma süresi 11 saati asamaz.
Fazla mesai ya da fazla çalisma, Is Kanunu'na göre haftalik 45 saati asan çalisma süresini ifade eder. Normal çalisma süresi disinda isveren ve isçi arasinda fazla mesai süresi belirlenebilir.
Isçilerin çalisma süresine iliskin örnek hesaplamalar söyledir;
Ücretsiz izinler, Sayili Is Kanunu'nun ve maddelerinde açiklanmistir. Buna göre, ücretsiz izin; hak olarak taninanlarin disinda kalan ve isçi veya isverenin rizasiyla mümkün olan izinlerdir.
Ücretli izin, 1 yillik çalismasina karsilik kanunda belirtilen süreler kadar verilen izinlerdir. Ücret ödenen izinler anayasal bir haktir. Çalisan kidemine göre süresi degisir. Ücretli izin türleri sunlardir;
Yillik izin, en temel haklardan biridir. Sayili Is Kanunu ile korunma altindadir. Yillik ücretli izin süresi, çalisilan gün miktarina göre degisir. Buna göre izin süreleri söyledir;
18 yas ve alti ile 50 yas ve üstü çalisanlara verilen yillik izin 20 günden az olamaz.
Bordro, is karsiligi çalisan isçiye yapilan ödemeyi, vergi ve kesintiler ile birlikte gösteren belgedir. Isçinin çalistigi süre boyunca periyodik düzenlenir.
Sayili Is Kanunu'na göre çalisan bordrodasinda bulunmasi gereken zorunlu alanlar sunlardir;
1 Eylül 'ten itibaren sigorta prim oranlari asagidaki tabloda belirtilmistir;
4/A Kapsaminda Çalisan Sigortalilar | ||
Sigorta kollari | Sigortali payi (%) | Isveren payi (%) |
Kisa vadeli sigorta kollari primi (is kazasi, meslek hastaligi, hastalik ve analik sigortasi) | – | 2 |
Genel Saglik Sigortasi (GSS) primi | 5 | 7,5 |
Malullük, yaslilik ve ölüm sigortalari primi | 9 | 11 |
Malullük, yaslilik ve ölüm sigortalari primi (fiili hizmet gün sayisi eklenecek islerde) | 9 | |
Toplam sigorta prim orani | 14 | 20,5 |
4/B Kapsaminda Kendi Adina ve Hesabina Bagimsiz Çalisan Sigortalilar | ||
Kisa vadeli sigorta kollari primi | 2 | – |
Genel Saglik Sigortasi (GSS) primi | 12,5 | – |
Malullük, yaslilik ve ölüm sigortalari primi | 20 | – |
Toplam sigorta prim orani | 34,5 | – |
Istege bagli sigorta primi | ||
Malullük, yaslilik ve ölüm sigortalari primi | 20 | – |
Genel Saglik Sigortasi (GSS) primi | 12 | – |
Toplam sigorta prim orani | 32 |
yilinda brüt asgari ücretten gelir vergisi ve damga vergisi artik kesilmiyor, sadece sigorta primleri kesiliyor. Asgari ücretten fazla alanlardan sigorta primleri disinda gelir ve damga vergileri kesiliyor. Gelir dilimine göre gelir vergisi oranlari yüzde 15 ila yüzde 35 arasinda degisiyor.
brüt asgari ücret kesintileri söyledir;
Asgari Ücret | ,00 |
SGK Primi (%14) | ,56 |
Issizlik Sigortasi Primi (%1) | 50,04 |
Kesintiler toplami | ,60 |
Net Asgari Ücret | ,40 |
Brüt maasin yaklasik yüzde 70'i net maasa tekabül eder; ancak bu oran yillik vergi ve kesinti oranlarina göre degisebilir. Temel olarak net maas hesaplama söyle yapilir;
Ücretten yapilan yasal kesintiler kapsaminda emekli çalisan maaslarindan bazi kesintiler yapiliyor. Emekli maasi kesintileri sunlardir;
Çalisan emekli maaslari hesaplamada su metrikler dikkate alinir;
Emekli maasi hesaplama için E-Devlet'te sunulan hesaplama robotu kullanilabilir.
gelir vergisi dilimleri söyledir;
Gelir Vergisi Tarifesi (Ücretli Çalisanlar) | |
TL'ye kadar | %15 |
TL'nin TL'si için TL, fazlasi | %20 |
TL'nin TL'si için TL, fazlasi | %27 |
TL'nin TL'si için TL, fazlasi | %35 |
TL'den fazlasinin TL'si için TL, fazlasi | %40 |
25 Aralik tarihinde Resmî Gazete'de yayimlanarak yürürlüge giren Sayili Kanun, ücret gelirlerinin asgari ücrete isabet eden kismi için gelir vergisi ve damga vergisi istisnasi getirmistir. Bu istisna, asgari ücretten yüksek ücretler alanlara için geçerli degildir.
Gelir vergisi ve damga vergisi istisnalarini düzenleyen hükümler, bahse konu Kanun'un 2, 3 ve 4. maddelerinde yer almistir.
Asgari Geçim Indirimi (AGI), temelde bir gelir vergisi indirimidir. Bir çalisanin kendisi ve bakmakla yükümlü oldugu kisiler için uygulanir. 16 yasini doldurmus her çalisanin kazandigi gelirin bir kismi vergiden muaf tutulur.
AGI hesaplamada;
Asgari ücrette Asgari Geçim Indirimi 'de kaldirildi. Asgari ücretten gelir ve damga vergisi kaldirildigi için buna bagli olarak AGI uygulamasi da sona erdi. Asgari ücretli olmayanlar için AGI uygulamasi devam ediyor.
AGI miktarlari söyle;
Bekar | TL |
Evli esi çalismayan | ,5 TL |
Evli esi çalismayan 1 çocuklu | TL |
Evli esi çalismayan 2 çocuklu | TL |
Evli esi çalismayan 3, 4 veya 5 çocuklu | TL |
Evli esi çalisan | TL |
Evli esi çalisan 1 çocuklu | TL |
Evli esi çalisan 2 çocuklu | TL |
Evli esi çalisan 3 çocuklu | TL |
Evli esi çalisan 4 çocuklu | ,5 TL |
Evli esi çalisan 5 çocuklu | TL |
Yili SGK primine esas tavan ve taban ücret net hesabi ve isverene maliyeti Sayili Sosyal Sigortalar ve Genel Saglik Sigortasi Kanunu'nun maddesinde belirtilmistir. Ilgili Kanun'a göre, primlerin hesabina esas tutulan günlük kazancin alt siniri yani taban ücret, asgari ücretin 30'da biri kadardir. Günlük kazancin üst siniri yani tavan ücret bu tutarin 7,5 katidir.
Buna göre aylik tavan ve taban ücret tutarlari söyledir;
Çalisanin kendisi, esi veya bakmakla yükümlü oldugu çocugu ya da çocuklarindan biri engelli ise, gelir vergisi matrahi üzerinden engellilik derecesine göre vergi indirimi hakki vardir. Bu haktan en az yüzde 40 engeli olan çalisanlar, esleri veya çocuklari faydalanabilir. Engelli vergi indirimi, vergi dairesine yapilan basvurmasi sonrasi onaylanirsa, bordroya yansitilir.
engelli vergi indirimi tutarlari söyledir;
%80 ve üzeri engelli | 1. Derece Engellilik Indirimi | |
%60–%80 arasi engelli | 2. Derece Engellilik Indirimi | |
%40–%60 arasi engelli | 3. Derece Engellilik Indirimi |
engelli vergi indirimi hesaplama örnegi verelim. Örnegin; TL brüt maas ile çalisani ele alalim. 3. derece engelli indirimi uygulanacak çalisanin gelir vergisi matrahi hesaplamasi söyledir;
Bu engelli indirimi hesabina göre, engelli çalisanin gelir vergisi, TL yerine TL üzerinden hesaplanacaktir.
Sayili Is Kanunun maddesine göre, bir is yerinde ayni isverene bagli olarak en az 1 yil çalisan kisi kidem tazminatina hak kazanir. Ancak bunun bazi kosullari vardir. Kidem tazminati ödeme için;
Tazminat ödeme tablosuna göre;
Ihbar tazminati, Is Kanunu'nun maddesinde düzenlenir. Çalisanin isten ayrilmadan önce ya da isverenin isçiyi çikarmadan önce karsi tarafa haber vermesidir. Böylece taraflarin magdur olmasini önlemek amaçlanir. Taraflarin önceden haber vermesi gereken süreye "ihbar süresi" denir.
Gerekli bildirim yapilmadigi takdirde çalisanin isten ayrilmasi veya isverenin çalisani isten çikartmasi durumunda ödenen bedele "ihbar tazminati" denir.
Ihbar tazminati örnek hesaplama için ihbar süresi baslamadan isten çikarilan bir çalisanin TL brüt maas aldigini ve ayni yil içinde 8 ay çalistigini düsünelim.
Kidem tazminati; is yerinde 1 yil çalisan kisinin çesitli sebeplerle isten çikarilmasi, askere gitmesi, emekli olmasi veya kadinlarin evlenmesi gibi durumlarda is sözlesmesinin feshedilmesi sonucu ödenen tazminat türüdür. 1 yillik kidem tazminati miktari, son brüt maas kadardir.
Çalisan 1 yildan fazla çalismissa, kidem tazminati hesaplamasi gün hesabina göre yapilir. Kidem tazminatina esas brüt maas, her yilin ocak ayinda belirlenen kidem tazminati tavan tutarindan fazla olamaz.
Kidem tazminati hesaplanirken ücrete dahil edilen ödemeler vardir. Bu ödemeler, süreklilik gösteren ödemelerdir. Kidem tazminatina dahil yan ödemelerden bazilari sunlardir;
Kidem tazminati hesaplamada, süreklilik niteligi olsa bile bazi ödemeler kidem tazminati hesaplamasina dahil edilmez. Kidem tazminatina dahil olmayan yan ödemelerden bazilari sunlardir;
Kidem tazminati hesaplamada çalisanin ayni isyerinde çalistigi süre dikkate alinir. Kidem tazminati hesabinda çalisilan yil sayisi brüt maas ile çarpilir. Brüt maas hesaplanirken maas disindaki yan ödemeler de dahil edilir. Çalisilan yil disindaki günler ise günlük brüt ücret ile çarpilir. Toplam miktardan damga vergisi kesintisi yapilir.
Kidem tazminati örnek hesaplama söyledir;
Netten brüte maas hesaplama için brüt maas hesaplama formülü kullanilabilir. Brüt maas formülü söyledir;
"Brüt Maas= Net Maas + (SGK Isçi Primi + Issizlik Primi) + Gelir Vergisi + Damga Vergisi"
Özlük dosyasi nedir?Özlük dosyasi bir kayit islemidir. Bir is yerinde çalisan her kisi için gerekli bilgilerin ayri ayri tutuldugu kayit dosyasidir. Sayili Türk Is Kanunu'na göre, personel özlük dosyasi isveren tarafindan düzenlenir. Özlük dosyasinda çalisan kimlik bilgileri, kanunen düzenlenmesi zorunlu olan belgeler bulunmalidir.
Bu dosya gerektiginde ilgili memur ya da mercilere gösterilmek zorundadir. Isveren, gizli kalmasinda çalisanin hakli çikari bulunan bilgileri açiklamamakla yükümlüdür.
Ise giris bildirgesi, isveren tarafindan istihdam etmeye basladigi çalisan adina Sosyal Güvenlik Kurumu'na (SGK) yapilan yasal bildirimdir. Böylece is yeri bünyesinde kisinin çalistirmaya basladigi SGK'da kayit altina alinir ve sigorta süreci baslar.
Ise giris bildirgesi, çalisanin ise baslayacagi tarihten 1 gün öncesinde yapilmalidir; ancak ise baslama günü tatil gününe denk geliyorsa, çalismaya basladigi gün de verilebilir.
Muhtasar prim hizmet beyannamesi, sigortalilarin cari aya ait prime esas kazanç ve hizmet bilgilerini içerir. Sayili Kanun kapsaminda sigortali sayilan kisiler, Kanun'un geçici 20'nci maddesi kapsamindaki sandiklar (Sandik personelinden issizlik sigortasi primi kesilenler) muhtasar ve prim hizmet beyannamesi vermekle yükümlüdür.
Muhtasar prim hizmet beyannamesinin elektronik ortamda verilmesi zorunludur. Bu beyanname, en geç ertesi ayin 26'nci günü saat 'a kadar yetkili vergi dairesine verilmelidir.
Çarsaf bordro, is yerinde çalisanlara iliskin ilgili aya ait tüm bordrolarin alt toplamli olarak verildigi toplu bordro türüdür. Çarsaf bordro örnegi farkli formatlarda çikarilabilir.
Icmal, "kisaltma", "özet" ya da "gösterge" anlaminda bir terimdir. Mali islemlerin bulundugu resmî belgelerdir. Icmal tablosu; isçilik giderleri, isçi sayisi, yevmiye adedi, fazla mesai için yevmiye adedi, tatil yevmiye adedi ve ücretli izin yevmiye adedi gibi bilgilerin yer aldigi tablodur.
Bordro hesabinda prim ve gelir vergisi istisnalari disinda ayni veya nakdî ödemelerden SGK primi ve bazi vergiler kesilir. Sosyal Güvenlik priminin tavani vardir. Gelir vergisi artan oranli olarak uygulanir ve hesaplamada kümülatif gelir dikkate alinir.
Gelir vergisi dilimleri gelire göre yüzde 15 ila yüzde 40 arasinda degismektedir. Bordrodaki gelir vergisi istisnalari yemek yardimi ve yol yardimidir.
Is hukukunda isverenler tarafindan keyfî veya haksiz olarak uygulanan fesih islemlerine karsi isçiler ise iade davasi açabilir. Bu konuda Is Kanunu'nun 18/1. maddesi söyledir; "Otuz veya daha fazla isçi çalistiran isyerlerinde en az alti aylik kidemi olan isçinin belirsiz süreli is sözlesmesini fesheden isveren, isçinin yeterliliginden veya davranislarindan ya da isletmenin, isyerinin veya isin gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanmak zorundadir."
Ise iade davasi sartlari sunlardir;
Is uyusmazliklarinda arabuluculuk; yargi yolu disinda tarafsiz üçüncü bir kisi araciligi ile uyusmazligin çözümü yöntemidir. Arabulucu, karar mercii degildir. Taraflarin hakliliklari açisindan degerlendirme ve yönlendirmede yapamaz; taraflari anlasmalari için uzlasmaya ve iletisime yönlendirir.
Içi ve isveren arasindaki uyusmazliklarda da arabuluculuk mekanizmasi vardir. Is sözlesmesinin feshi sebebiyle ekonomik olarak isçinin zayiflamasi ve ise iade davasinin uzun sürecek olmasi sebebiyle normal kosullarda hak kazandigi ya da kazanacagi alacak ve tazminatlardan daha az tutar üzerinde uzlasmak zorunda kalinmasi durumunda arabuluculuk devreye girebilir. Bazen de oransiz tutarlar için arabulucunun iletisim ve yönlendirme saglamasi gerekebilir.
Kisa çalisma ödenegi, Issizlik Sigortasi Fonu tarafindan yapilan bir ek ödeme türüdür. Emegi ile geçinen ve emeginden baska geliri olmayan çalisanlara verilir. Kisa çalisma ödenegi miktari, normal çalisma ücretlerinin altindadir.
Temel amaci, belli bir süre çalisanin ailesi ile yasamlarini sürdürmelerini saglamaktir. Çalisilmayan süreler için çalisanin kendisine ve aylik olarak her ayin 5'inde ödenen kisa çalisma ödenegi süresi, en fazla 3 aydir. Cumhurbaskani karari ile 3 aylik süre 6 aya kadar uzatilabilir.
Ilginizi Çekebilir:Kidem ve Ihbar Tazminati Nasil Hesaplanir?
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.