Ihtisas Kursu Sınavına Hazırlık Kitabı

Merkezler ve İhtisas Programı

Dini Yüksek İhtisas Merkezleri, Diyanet İşleri Başkanlığı bünyesindeki hizmet içi eğitim kurslarındandır. Bu yıl itibariyle 12 ilde bulunan merkezlerde otuz aylık eğitim programı sürdürülmektedir. İhtisas programı üç dönem hazırlık, dört dönem İhtisas 1, dört dönem de İhtisas 2 olmak üzere toplam on bir dönemden müteşekkildir. Hazırlık eğitimi, sözlü ve yazılı anlatım, gramer(sarf-nahiv-belagat), çeviri becerisi, modern metin hakimiyeti başta olmak üzere Arapça dört melekenin (okuma-konuşma-anlama-yazma) inşasını hedeflemektedir. Sekiz dönemden oluşan ihtisas programı ise fıkıh ağırlıklı olmakla birlikte, hadis, tefsir, mantık, dinler tarihi gibi birçok alanın usulü-tarihi ve bu alanların klasik metinlerinden oluşan ders çizelgesiyle İslami ilimlerde bütüncül hakimiyeti gaye edinmiştir. Bu özet kabilinden olan tanıtım, genel bir iskelet olup programın tamamına internet üzerinden ulaşmak da mümkündür.

İhtisas Merkezi Sınavları

Yukarıda belirtildiği üzere ihtisas merkezi programı, daha önce Arapça ve İslami ilimlerle iştigal etmemiş birinin zorlanacağı hatta kaldıramayacağı kadar ağır ve sıkıştırılmış bir programdır. Gerek yazılı gerekse sözlü sınavda ölçülmeye çalışılan nokta da kursiyerin bu programa ayak uydurup uyduramayacağıdır. Kursiyerin yukarıdaki birçok alandan birkaçı üzerine çalışıp bir seviyeye gelmiş olması veya minimum düzeyde bu yoğun programa ayak uydurabilecek kadar altyapıya sahip olması beklenmektedir. Bu bağlamda ihtisas merkezi sınavları yazılı ve sözlü olarak iki etaptan oluşmaktadır. Yazılı sınavın yüzde otuzu Arapça, kalan kısmı Türkçe sorulardan oluşmaktadır. Arapça sınavda gramerin(sarf-nahiv) yanında, yds tarzı modern metin sorularına yer verilmekte olup, Arapça-Türkçe çeviri soruları da bulunmaktadır. Türkçe kısımda ise temel İslâmî İlimler ve din bilimleri sorularının yansıra Diyanet İşleri Başkanlığı ve tarihi ile ilgili sorular, İslam coğrafyasına dair sorular da bulunabilmektedir.

Kurum içinde belirtilen süre miktarınca çalışmış (bugün için bir sene) ve yazılı sınavda senelik değişkenlik gösteren baraj puanını aşan adaylar, mülakata çağırılmakta Arapça yeterlilikleri ve İslami İlimler altyapıları ölçülmektedir. Bunun yanında adayın kendini ifade gücü ve hitabeti gibi bazı yönler de komisyon tarafınca incelenmektedir.

İhtisas Merkezi Sınavlarına İlişkin Pratik Tavsiyeler

Yazılı ve sözlü sınav birbirini tamamlar nitelikte olduğundan müstakil değerlendirmek yerine, beraber sunmayı daha doğru bulduk. Yukarıda belirtilen sınavlara dair bilgiler ışığında kursiyerin öncelikli olarak Arapça okuma-anlama becerisi üzerinde durması, ardından İslami ilimler ve din bilimleri üzerine detaylı okuma yapması gerekmektedir. Kendi tecrübe ve istişarelerimden hareketle sınava hazırlık sürecine ilişkin pratik tavsiyeleri maddeler halinde şöyle sıralamak mümkün:

1. Yazılı sınavın Türkçe bölümüne zaman ve zeminin imkân verdiği ölçüde detaylı veya daha pratik çalışmak mümkündür. Detaylı çalışmadan kastımız her bir alanın ilgili kült eserini okuyup hazmetmeye çalışmaktır, bunlara örnek olabilecek kitaplar:

1. Ahmet Yücel Hoca’nın Hadis Usulü ve Tarihî (iki ayrı kitap)
2. Muhsin Demirci Hoca’nın Tefsir Usulü ve Tarihî (iki ayrı kitap)
3. Ahmet Yaman ve Halit Çalış Hocaların İslâm Hukukuna Giriş’i
4. Cağfer Karadaş Hoca’nın Ana Hatlarıyla Kelam Tarihi
5. Mahmut Aydın Hoca’nın Ana Hatlarıyla Dinler Tarihi
6. Ahmet Önkal Hoca’nın editörlüğünü yaptığı İslam Tarihi (iki kitap)

Tekraren söylemek gerekirse bu yazılı sınavın Türkçe bölümü için uzun soluklu bir okuma listesidir. Göreve yeni başlamış arkadaşların istisnai durumlar haricinde bolca vakitleri olabileceğinden bu okuma listesine başlamaları hem sınav açısından daha yararlı olacak hem de kendi birikimlerine ciddi katkı sağlayacaktır.

2. Yeterli zamanı olmayan veya enerjisinin büyük bölümünü Arapça’ya harcamak isteyen adaylar için ise kapsamlı bir dhbt-mbsts-öabt kitabının dikkatle bitirilip (mümkünse birkaç farklı kitap) hazmedilmesi gerek yazılı sınavın Türkçe bölümü için, gerekse sözlü sınavda yöneltilecek alan soruları için büyük oranda yeterli olacaktır.

 3. Yazılı sınavda yüzde otuzluk bir kısmı işgal eden Arapça, sözlü sınavda çok daha yüksek öneme sahiptir. Bunun yanında Diyanet İşleri Başkanlığı’nın bütün sözlü sınavlarında olduğu gibi İhtisas Merkezi Sözlü sınavlarında da Kuran okuyabilme becerisi(kıraat) vazgeçilmez bir kriterdir. Bu noktada eksiği olan adayın şansı oldukça düşmektedir. Yazılı ve sözlü sınavda yöneltilecek Arapça sorulara yönelik pratik tavsiyeler ise söyle sıralanabilir:

3.1. Gramer: Muhammet Okumuş Hoca’nın Emsile-Bina-Maksut-Avamil-İzhar dersleri (bu dersler günlük, yazarak ve hocanın verdiği ödevler tamamlanarak dinlenmelidir)

3.2. Gramer tatbiki, metin becerisi ve kelime dağarcığı: İsmail Akbulut Hoca’nın Arapça Güncel ve Edebi Metinler video serisi (hoca ihtisas merkezlerinde okutulan metinleri detaylı tahlil ve incelemeyle birlikte okutmakta ve metne videoda yer vermektedir)

3.3. Metin okuma becerisi: Sözlü sınavda uzun süredir, M. Ali es- Sabuni hocanın Saffetü’ Tefasir isimli eseri okutulmaktadır. Dolayısıyla metin okuma becerisini geliştirmeye bu kitap üzerinden çalışmak en isabetli seçim olacaktır. Youtube’de bulunan (ilgili linklere aşağıda yer verdik) dersleri dinlemenin yanında, seviyesi sizden daha iyi olan birine okuma yapıp, düzeltmesini talep etmeniz ve bunu sınava kadar bırakmamanız elzemdir.

3.4. Kıraat ve Meal: Bu başlık muhtemelen sözlü sınavın ilk ve en önemli maddesidir. Kıraat için vazgeçilmez metot meşhur kıraat hocalarımızı dinlemeyi artırmak ve sözlü sınavdaymış edasıyla günlük sesli çalışma yapmaktır. Meal bölümünde ise anlamın yansıra okunulan ayet üzerinde sarf ve nahiv tahlili istenilmektedir. Ne kadar önceki maddelerde gramer çalışmalarına yer vermiş olsak da Kur’an yapısı itibarıyla diğer Arapça metinlerden daha zordur. Bunun için haricen Necla Yadsıman Hoca’nın kelime meali ve Kur’an irabı yaptığı video serisinden istifade edilebilir.

Not: Yukarıdaki maddelerin hiçbiri birbirinden bağımsız değildir, Muhammet Okumuş Hoca ile öğrendiğimiz gramerin tatbikini gerek İsmail Akbulut hocanın dersleriyle gerekse Saffetü’Tefasir okumalarımızla yapıyor olmamız gerekmektedir.

Diğer Tavsiyeler

-Hem internetten takip edilen derslerde hem de okunacak kitaplarda muhakkak defter kullanılmalı notlar alınmalıdır. Böylece aktif bir çalışma yapılmış olacaktır.

-Bir başkası ile yapılacak metin okuma, meal ve irap çalışması küçümsenmemeli devamlı olmalıdır.

– Çıkmış İhtisas Sınav soruları ve mbsts soruları muhakkak çözülmelidir. Bu, sınav mantığının kavranmasına ciddi katkı sağlayacaktır.

-İhtisas Merkezi Sınavı için soru bankası mahiyetindeki tek kitap Alâeddin Hançer hocanın 20 denemeden müteşekkil soru bankasıdır.

-Sınava çalışmaya başlandığı anda, telegram, whatsapp, facebook gibi sosyal medya mecralarındaki gruplara dahil olmak hem gelişmeleri takip etmek hem de diğer adaylarla ibare ve meal çalışması gibi konularda dayanışma fırsatı sunacaktır.  

Tüm bunlar Dini Yüksek İhtisas Merkezi sınavına hazırlık amaçlı bir program çizme arifesinde olan adaya tavsiye kabilindendir. Sözlü sınavın yaklaşması ve sınava giriş hakkı kazanılması halinde, daha önce tecrübe etmiş kimselerden kişiye özel tavsiyeler alınmalıdır. Gayret bizden tevfik Allah’tan…

İlgili Video Serilerinin Linkleri

-Muhammed Okumuş Hoca

-İsmail Akbulut Hoca

https://youtube.com/channel/UCBNs9Gl25cfUaiaT0vXY8Vw

-Necla Yadsıman Hoca

-Avnullah Enes Ateş Hoca (Saffetü’t Tefasir)

-Servet Hayma Hoca (ilgili sınava dair pek çok materyal bulabilirsiniz)

https://youtube.com/c/ServetHayma

Mehmet Koç

07.02.2022

Eğitim üç yıldır. Birinci yılı hazırlık, diğer iki yıl ihtisastır. Yaklaşık üç ayda bir ciddi anlamda sınav yapılır ve her sınav bir sonraki döneme geçişi sağlar. Üç ayda bir yapılan sınavlarda başarısız olan kursiyerin Haseki ile ilişiği kesilir ve eski görevine gönderilir. Dersler yoğun ve çalışma temposu ağırdır. Dersler Arapça ve Türkçe olarak okutulmaktadır. Temel İslam Bilimlerinin tüm dersleri okutulur.

Mezun olanlar?

Buradan mezun olanlar öncelikle vaiz olarak atanırlar. Daha sonra ilçe müftülüğü sınavına da girebilirler. Ayrıca Eğitim Görevlisi olmak için aranan şartlardan biri de Haseki mezunu olmaktır. Haseki bitiren bir aday aynı yıl sınav açıldığı ve sınavı kazandığı takdirde Eğitim Görevlisi olarak görev yapabilir.

Din İşleri Yüksek Kurulu üyelerinin, uzmanlarının ve uzman yardımcılarının neredeyse tamamı Haseki mezunudur.

Peki, Haseki sınavına kimler baş vurabilir?

Daha önceki yıllarda sadece kadrolu din görevlileri baş vurabiliyordu. Ancak bu sene itibariyle sözleşmeli din görevlisi kadrosunda olanlar da (4/B) Haseki sınavına baş vurabiliyor.

Başvuru: Başkanlık tarafından belirlenen takvimde yapılır. Genelde Nisan – Haziran aylarında hem başvuru hem sınav yapılmaktadır.

Başvuru için en az lisans mezunu olmak gerekiyor. Hafızlık şartı yoktur. İki aşamalı bir sınav yapılır. Birincisi yazılı, ikincisi mulakat.

Yazılı sınavda Arapça-Türkçe sorular yaklaşık yüzde 35’e 65’tir.

Arapça: Sarf, Nahiv, Belagat bilgisi, metin okuma, anlama, tercüme, boşluk doldurma gibi sorular sorulur. Arapça kısımda dini sorular çok olmaz. Genelde dil bilgisi ağırlıklıdır.

Türkçe sorular ise Temel İslam Bilimleri ile orta düzeyde sorulardan oluşur. Hadis usulü, fıkıh usulü, tefsir eserleri, kelam, yazar-eser karşılaştırması gibi. Daha önce çıkmış soruları indirerek inceleyebilirsiniz.

Alınacak kontenjanın üç katı kadar aday yazılı sınavda başarılı sayılır ve mülakata çağrılır. Mülakatta adayın Kur’an’ı dinlenir.

Dikkat: Mülakatta iki baraj vardır. Birisi Kur’an’ı Kerim’i düzgün okuyor olmak, ikincisi Arapça metin okuma anlama bilgisi

Kur’an’ı zayıf adaylar eleniyor. Arapça bilmeleri yeterli değildir.

Mülakat sınavında orta düzeyde Arapça metinler okutulur. Kuduri, İhtiyar, Fıkhu’l İslam (Vehbe Zuhayli,) Nesefi, Bidayetu’l Müctehid, Safvetu’t Tefasir (Sabunî) gibi eserler okutulur. Aday önündeki metni öncelikle düzgün okur ve okuduğu yerin içeriğini anlatır. Metin okuma kısmı bittikten sonra adaya güncel ve klasik konulardan sorular sorulur. Sorular zor olmaz genelde. Ancak adayın anlatım becerisi önemlidir.

Bu sınavdan en yüksek not alan adaylar Haseki’yi kazanmış sayılır. Üçte birlik kısmı alınır, diğer adaylar ise elenir.

Yazılı sınava nasıl çalışmalıyım?

1- Daha önceki yıllarda çıkan tüm soruları indirip teker teker çözün. Bunu tek başınıza yapabileceğiniz gibi bir kaç kişiyle birlikte yapmanız faydanıza olacaktır.

2- Diyanet’in diğer sınavlarındaki soruları da indirip çözmeniz faydanıza olacaktır.

3- Hadis usulü, fıkıh usulü gibi temel birer eseri baştan sona okuyun. Temel dini eserleri yazarlarıyla birlikte çalışın. Hadis eserleri, tefsir eserleri, fıkıh eserleri gibi.

4- Diyanet’in Temel Dini Kavramlar sözlüğünü mutlaka alıp okuyun. Aradığınız tüm terimler aşağı yukarı bu kitapta yer alır.

Mülakata nasıl çalışmalıyım?

1- Mülakata kesinlikle tek başınıza çalışmayın. Kur’an okumanızı düzeltin. Metin okuma becerinizi geliştirin.

2- Yukarıda adı geçen eserleri İnternet üzerinden indirin ya da satın alın. Arapça az ya da çok bilen biriyle müzakere ederek okuyun. Siz okuyun o dinlesin. O okusun siz dinleyin. Tüm metinlere aşina olmak için her birinden mutlaka ellişer sayfa okuyun.

3- Modern metin okuması yapmayın. Sadece yukarıda adını verdiğim türde eserleri okuyun. Harekeleri düzgün okumaya çalışın.

4- Bir iki satır okuyup durun ve manayı toparlamaya çalışın. Kırık mana, kelime kelime mana vermekten kaçının.

5- Sarf ve Nahiv tekrarı yapın. Emsile, bina, İzzi, Avamil, Tuhfe, Katru’n Neda gibi eserleri inceleyin. Ancak tüm konuları ya da karmaşık olanlara zaman ayırmayın. Sadece unuttuğunuz konuları çalışın.

6- Sınava çalışırken başka bir şey ile meşgul olmayın. Sadece kendinizi bu sınava verin.

7- Güncel dini olayları da takip etmeyi unutmayın.

Başarılar dilerim.

Murat PADAK
Şanlıurfa Diyanet Eğitim Merkezi Eğitim Görevlisi

BU KONUYU SOSYAL MEDYA HESAPLARINDA PAYLAŞ

Tweetle