Ilerde Nasıl Yazılır

TÜRKÇE SEVDALILARI seafoodplus.info seafoodplus.info SUNUŞ Türk Dil Kurumu Yazım Kılavuzu Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük ve Yazım Kılavuzu Çalışma Grubunun yaptığı çalışmalarla Yazım Kılavuzu yirmi yedinci baskısına ulaşmış bulunuyor. Hemen belirtelim; yazım kurallarını kalıcı hâle getirmek, kökleştirmek, böylece yazımda birliği sağlamak amacıyla bu baskıda da yerleşmiş kurallarla ilgili olarak herhangi bir değişikliğe gidilmemiştir. Türk Dil Kurumunun yılında yayımladığı kılavuzda yazımı gelenekleşmiş biçimleri esas alma, yazımdaki tartışmalara son verme amacıyla yazımda orta yolun tutturulması ilkesi bu baskıda da gözetilmiştir. Yazım Kılavuzu’nun bu baskısı Türkçe Sözlük’ün son baskısıyla eş güdüm içerisinde hazırlanmış, dilde yaşanan gelişmeler sonucunda ortaya çıkan yazımla ilgili yeni sorunlar bir kurala bağlanmış, önceki baskılarda değinilemeyen konular yazım kuralı hâline getirilmiştir. Güncel Türkçe Sözlük ve Yazım Kılavuzu Çalışma Grubu, her kuralla ilgili yüzlerce örneği gözden geçirirken yazımın bir alışkanlık ve gelenek olduğu ilkesiyle kullanım sıklıklarını göz önünde bulundurmuştur. Seksen yılı aşkın bir süredir kullanmakta olduğumuz Latin kaynaklı Türk yazısıyla kimi sorunlara karşın artık yazımın gelenekleştiğini söyleyebiliriz. Bunda hiç kuşkusuz, Türk Dil Kurumunun seksen yıla ulaşan çalışmaları önemli bir rol oynamaktadır. Ülkemizde yazım kılavuzu hazırlamak, yazmak ve yayımlamak görevi, Anayasa’nın maddesine dayalı olarak çıkarılan sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin maddesinin ç fıkrasıyla Türk Dil Kurumuna verilmiştir. Türk Dil Kurumu, kuruluşundan bu yana yazım kurallarının belirlenmesinde ve yazım kılavuzlarının yayımlanmasında kendisine düşen görevi yerine getirmeye çalışmaktadır. Türk Dil Kurumunun kuruluşundan önce Dil Encümeni tarafından hazırlanan İmlâ Lûgati dışında geçen yaklaşık seksen yıllık süre içerisinde İmlâ Kılavuzu, Yeni İmlâ Kılavuzu, Yeni Yazım (İmlâ) Kılavuzu, Yeni Yazım Kılavuzu gibi değişik adlarla üç ayrı dizide kılavuzun yirmi altı kez basımı yapılmıştır. Kurum, ilk baskı İmlâ Lûgati’ni de kendi yayını gibi değerlendirmiş, ve yıllarında yayımlanan kılavuzların Dil Encümeninin yılında hazırladığı İmlâ Lûgati’nin ikinci ve üçüncü baskıları olduğunu özellikle belirtmiştir. Bu ilk dizide kılavuzun yedi baskısı yapılmıştır. yılında yayımlanan Yeni İmlâ Kılavuzu’nda baskı sayısı belirtilmemişse de bir yıl sonra yayımlanan kılavuzun ikinci baskı olduğu kaydedilmiştir. En son yılında baskısı yapılan Yeni Yazım Kılavuzu’ndan sonra Türk Dil Kurumunun Anayasa kurumu hâlini almasıyla birlikte yılında baskı sayısı belirtilmeden İmlâ Kılavuzu yayımlanmıştır. Daha sonraki kılavuzlar da baskı sayısı verilmeden basılmıştır. Türk Dil Kurumunun yazım kılavuzu yayımlama geleneğinin bir bütün hâlinde gözler önüne serilebilmesi amacıyla yılında yayımladığımız kılavuzun yirmi dördüncü baskı olduğu özellikle belirtilmiştir. Söz konusu kılavuzun tükenmesi üzerine iki kez tıpkıbasım yoluyla baskıları yenilenmiştir. Türkçenin Arap kaynaklı alfabe ile yazılışında yaşanan sorunların Osmanlı Devleti’nde XIX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren açıkça dile getirilmeye başlanmasından sonra kılavuz yayımlanması çalışmaları Türkiye Cumhuriyeti’nde yılında Latin kaynaklı yazının kabulüyle yeni bir görünüm kazanır. Yeni harflerin belirlenmesi çalışmalarını yürüten Alfabe Encümeni, yılında İbrahim Grantay’ın hazırladığı Alfabe Raporu’nu yayımlar. Yazımda birliği sağlamak amacıyla bu rapora dayalı olarak ’de “Dil Encümeni”nce bir İmlâ Lûgati çıkarılır. Eserin başında, Türkçe sözlerin yanı sıra yabancı kökenli sözlerin yazılışı, büyük harflerin kullanılışı gibi birtakım yazım kurallarının yer aldığı giriş yazısı bulunmaktadır. Birleşik sözlerin yazılışı ile ilgili bilgiler de içeren giriş bölümünde Latin harflerinin Türkçeye getirdiği yararlardan birinin de birleşik sözlerin yazımında görüldüğü belirtilmektedir. Türkçenin her döneminde kullanıldığına değinilen birleşik sözlerin tek bir gövde hâlinde gösterilmesi için vaktiyle harcanan çabanın başarıya ulaşamadığına dikkat çekilerek yine Dil Encümeni tarafından hazırlanan Muhtasar Türkçe Gramer’e göre bitişik yazılması gereken sözlere örnekler verilmiştir. Örnekler arasında başvekil, demiryolu, önayak, uluorta, yalınkat, yeraltı, yerkatı, yüzükara, yüzüstü bulunmaktadır. Düzeltme işaretinin kullanıldığı yerler ile ilgili bilgiler de içeren giriş bölümünde Arapça kökenli sözlerde görülen kesmeli hecelerin yazımında da kesme işaretinin kullanılacağı yerler anlatılmıştır. Altında “Dil Encümeni” üyelerinin adlarının bulunduğu bu giriş yazısından sonra, sözlerin Arap kökenli alfabeye göre yazılmış ve alfabetik olarak sıralanmış biçimlerinin karşısında yeni Türk alfabesine göre yazılış biçimlerini gösteren dizin bölümü bulunmaktadır. Dizin; Kamus-ı Türkî ve Yeni Türkçe Lûgat’te bulunan sözler esas alınarak ancak dönemin yazı dilinde kullanılmayan ve halk tarafından da benimsenmediği gözlenen sözler çıkarılarak oluşturulmuştur. Formalar hâlinde hazırlanan İmlâ Lûgati’nin ilk birkaç formasında, dizinin oluşturuluşunda farklı ilkeler göz önüne alınırken çalışmanın ilerlemesiyle daha sonraki formalarda bu ilkeler değiştirilmiş ve başlangıçta dizine alınması gereksiz görülenler ile unutulan kelimeler eserin sonunda “ilave edilen kelimeler” başlığı altında sıralanmıştır. Son bölümde ise ek alması durumunda bazı sözlerin nasıl yazılması gerektiğini gösteren bir liste ile vilayet ve kaza adlarının yazılış biçimleri yer almıştır. Yeni bir alfabeye ve yazı düzenine geçiş süreci içerisinde ve sonrasında yazımla ilgili birtakım sorunların çözümüne yardımcı olan İmlâ Lûgati tam on üç yıl boyunca kullanılmıştır. Ancak yabancı sözlerden bazılarının yazımının gösterilmemesi, yazım kurallarının çok açık bir biçimde verilmemesi kararsızlıklara ve karışıklıklara yol açmıştı. Bu sorunun çözümünün yanı sıra yazı ve konuşma dili arasındaki farklılıkların giderilerek dilde birliği sağlamak, Türkçenin geliştirilmesi, zenginleştirilmesi ve özleştirilmesi çalışmalarını yürütmek ve Türk dili üzerine araştırmalar yapmak üzere bir kurum kurulması gereği ortaya çıkmıştı. Atatürk’ün isteği üzerine 12 Temmuz günü “Türk Dili Tetkik Cemiyeti” kurulur, 26 Eylül ’de de Birinci Türk Dili Kurultayı toplanır. “Cemiyet”in yapması gereken çalışmaların başında sözlük hazırlamanın yanı sıra yazım kurallarını belirlemek ve kılavuz hazırlamak işi gelmekteydi. Oluşturulan Kültür Kurulu, yazımla ilgili sorunları ve çözümlerini içeren ve raportörlüğünü İbrahim Necmi Dilmen’in yaptığı bir rapor hazırlayarak “Maarif Vekilliği”ne sunmuştur. Kurulda yapılan görüşmeler sonucunda İstanbul ve Ankara Üniversitelerinin ve diğer yükseköğretim okullarının ilgili uzmanlarından raporlar istenmiş; gazete, dergi ve kitaplarda ileri sürülen düşünceler gözden geçirilmiştir. Ortaya çıkan görüşler doğrultusunda İmlâ Kılavuzu Üzerine Bir Öntasar adlı kitapçık basılarak görüşlerini bildirmeleri için ilgili kişilere gönderilmiştir. Gelen görüşler değerlendirilerek Tasar adıyla “Genel Merkez Kurulu”na sunulmuştur. Bu çalışmalar sonucunda “Genel Merkez Kurulu”nda son şekli verilerek İmlâ Lûgati’nin ikinci baskısı sayılan İmlâ Kılavuzu yılında yayımlanmıştır. Kılavuzun nasıl hazırlandığını açıklayan “Önsöz”den sonra “İmlâ Kuralları” adı altında bir bölüm eklenmiştir. Yazım ile ilgili pek çok kuralın sıralandığı bu bölümde noktalama işaretleriyle sözlerin ve eklerin yazımıyla ilgili kurallar, sesler ve ses olayları ile ilgili bilgiler yer almaktadır. “Dizin” bölümüne ise birçok yeni söz ve terim eklenmiş, bazı sözlerin İmlâ Lûgati’ndeki yazılışları düzeltilmiştir. Bir önceki baskıya göre kurallar bölümü daha ayrıntılı bir biçimde yazıldığından bu baskıda kelimelerin Arap alfabesiyle yazılı biçimlerine yer verilmemiştir. Bununla birlikte yazımlarında benzerlik olan sözlerin yanlarına ayraç içinde anlamları verilmiştir. Mevcudunun tükenmesi üzerine yılında üçüncü, yılında dördüncü, yılında beşinci, yılında altıncı ve yılında yedinci baskısı yapılan bu kılavuz, yirmi dört yıl boyunca kullanılmıştır. Ancak bu süre içerisinde kılavuzda yazılı olan bazı kuralların kullanışa uygun olmaması (gözüylesöylenişinin göziyle yazımının doğru kabul edilmesi), bazı kuralların sözlerin gövdesini bozması (söyle- gövdesininsöyliyen biçiminde kullanılması), büyük harfin kullanıldığı yerlerdeki çelişkiler (Türkçenin imlâsı derken dil adının büyük,türkçe şarkılar derken de küçük harfle yazılması), bazı alıntı sözlerin ikili yazım biçimlerine yer verilmesi (linyit, prens, tren, triko yazımlarının yanı sıra liğnit, pirens, tiren, tiriko) gibi çeşitli uygulamalar, yazımda yeni sorunlar ortaya çıkarmaya başlamıştı. Bununla birlikte, kılavuzda yazımla ilgili bazı sorunlara hiç değinilmemiş, bunlarla ilgili herhangi bir kural getirilmemişti. Birden fazla addan oluşan kişi adlarının yer adı olarak kullanılması durumunda ve sayı adlarının yazıyla ifade edilmesi sırasında bitişik mi, ayrı mı yazılacaklarının; kişi ve yer adlarıyla tarihlerin nasıl yazılması gerektiğinin belirtilmemesi, kısaltmalar dizininin bulunmaması gibi eksikliklerin de giderilmesi amacıyla yeni bir kılavuz çıkarılması yoluna gidilir. “Gramer” Kolu Başkanı Prof. Dr. Vecihe Hatiboğlu yazım kuralları ve birleşik sözler üzerine bir çalışma yapar. Kurumun ilgili kurullarınca incelenen bu çalışma yılında Yeni İmlâ Kılavuzu adıyla yayımlanır. Ancak bu kılavuzdaki düzenlemeler, yerleşmiş pek çok kuralın sarsılmasına ve yazımla ilgili yeni tartışmaların başlamasına yol açmıştır. Adına “yeni” sözü eklenen ve ’de yayımlanan İmlâ Lûgati ile onu izleyen altı baskıyı bir kenara bırakan kılavuzu, Türkçenin biçim bilgisi yapısını zorlayan kurallar içeriyordu. Bu kılavuzla birlikte birleşik sözlerin yazımı için getirilen kurallar sonucunda, belirtisiz ad tamlaması yapısındaki neredeyse bütün sözlerin bitişik yazılmasına doğru bir gidiş başladı. İzleyen baskılarda da bu tutumun sürdürülmesi, eklemeli bir dil olan Türkçenin biçim yapısını olumsuz etkiliyordu. Yazımda yeni tartışmalar başlatan Yeni İmlâ Kılavuzu’nun ikinci baskısı ’da, üçüncü baskısı ’de, dördüncü baskısı ’da tıpkıbasım olarak yapılmıştır. yılında yapılan beşinci baskıda eserin adı Yeni Yazım (İmlâ) Kılavuzuolarak değiştirilmiş, daha sonra bu kılavuzun tıpkıbasımı altıncı baskı olarak yayımlanmıştır. Yedinci baskı ise ’te Yeni Yazım Kılavuzu adıyla yayımlanmış, bu baskıda kurallar ve dizin kısmında değişiklik yapılmadan yalnızca dizgi ve düzenleme yanlışlarının düzeltilmesiyle yetinilmiştir. Kılavuzun tıpkıbasım olan sekizinci baskısı yılında yapılmıştır. Prof. Dr. Doğan Aksan’ın yönetiminde hazırlanan dokuzuncu baskı, Yeni Yazım Kılavuzu adıyla yılında yayımlanmıştır. Kılavuzun kurallar bölümü bir kurul tarafından gözden geçirilmiş, yeni sözlerle kavramlar dizine eklenmiştir. Önceki kılavuzlarda bazı sözlerin ikili kullanımlarına izin veren durumlardan kaçınıldığı belirtilen bu kılavuzda birleşik sözlerin yazımı ile ilgili uygulamalar sürdürülmüştür. yılında yapılan onuncu baskıda yalnızca bir iki kurala örnek ve dipnot eklenmiş, bazı sözlerin çekimini belirlemek ve birkaç zorunlu düzeltme yapmakla yetinilmiştir. Kılavuzun on birinci baskısı ise yılında yapılmıştır. Anayasa’nın maddesine göre çıkarılan sayılı Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Kanunu ile Türk Dil Kurumunda yeni bir yapılanmaya gidilmesinden hemen sonra yeni bir kılavuz hazırlığına girişilir. Prof. Dr. Hasan Eren’in hazırladığı kılavuz, beş kişilik bir komisyon tarafından gözden geçirildikten sonra Türk Dil Kurumu Yürütme Kurulunda yeni katkılarla geliştirilir. Başlangıçta Yazım Kılavuzu olarak belirlenen kılavuzun adı, Türk Dil Kurumu Bilim Kurulunda oy çokluğuyla değiştirilerek İmlâ Kılavuzu’na dönüştürülmüş ve yılında yayımlanmıştır. Yeni İmlâ Kılavuzu’nun () ve onu izleyen baskıların yazımda yol açtığı olumsuzlukları gidermek üzere yazım sorunlarına çözümler sunma, öneriler getirme amacıyla hazırlanan baskılı İmlâ Kılavuzu, olumsuzlukları gideremediği gibi yazımda yeni tartışmalara da yol açmıştır. Bu kılavuzla ilgili eleştiri, uyarı ve öneriler göz önüne alınarak yılında İmlâ Kılavuzu’nun “genişletilmiş yeni baskı”sı yapılmıştır. Tartışmalı yazım kurallarına açıklık getirilirken yeni örnekler eklenmiştir. Buna karşılık yanlış türetilip de yaygınlaşmamış sözler ile sadece ağızlarda kullanılan bazı sözler kılavuzdan çıkarılmıştır. Düzeltme işaretinin kullanılmaması sonucunda ortaya çıkan karışıklıkları gidermek üzere bu işaretin kullanılmasının zorunlu olduğu durumlar kurallar bölümünde ayrıntılı bir biçimde belirtildiği gibi bu sözler dizin bölümünde de düzeltme işaretiyle gösterilmiştir. Yine kurallar bölümünde sözlerin ayrı ve bitişik yazılmasında belirtilen ilkeler dikkate alınarak bu konuda ortaya çıkacak tereddütleri gidermek amacıyla dizinde ayrı yazılması gerekli görülen sözlere de yer verilmiştir. İmlâ Kılavuzu’nun gözden geçirilmiş yeni bir baskısı yılında yapılmıştır. Ancak yazım sorunları üzerine tartışmalar bir türlü kesilmediği gibi büyük bir bölümü ticari kaygılarla Kurum dışında yayımlanan farklı kılavuzlar gerek eğitim ve öğretimde gerek basın, yayın ve iletişim dünyasında yazım karmaşası yaşanmasına yol açmıştı. İşte böyle bir ortamda kılavuzun yeni baskısının hazırlığına girişilir. “İmlâ Komisyonu”nun hazırladığı kılavuza yılında yeni seçilen asli üyelerden oluşan Bilim Kurulunun dört gün süren oturumlarında tartışılarak son biçimi verilir. Önceki baskılarda yaşanan deneyimlerden yola çıkılarak hazırlanan bu kılavuzda yazımı gelenekleşmiş biçimler esas alınmış ve tartışmalara son verilmesi amacıyla yazımda orta yolun tutturulması hedeflenmişti. “Genişletilmiş ve gözden geçirilmiş yeni baskı” İmlâ Kılavuzu yılında yayımlanmıştır. Bu baskıda hiçbir konunun açıkta kalmamasına, sorun oluşturan her uygulama ve sözcüğün kılavuzda yer almasına özen gösterilmiştir. Kurallarla ilgili bölümde dikkat çekilmesi gereken noktalar “uyarı” notuyla ve çeşitli örneklerle açıklanmıştır. Yeni üyelerin de katılımıyla yılında oluşturulan “İmlâ Komisyonu”nda kılavuz baştan sona okunarak gözden geçirilmiş, gerekli düzenlemeler ve eklemeler yapılarak “genişletilmiş ve gözden geçirilmiş yeni baskı” İmlâ Kılavuzu yılında yayımlanmıştır. Kılavuzun bu baskısında dizin bölümü de denetlenerek kurallar bölümüyle dizin arasında tutarlılık sağlanmıştır. Bu baskının da mevcudunun tükenip yeni baskısının yapılması gereği ortaya çıktığında, yazım kurallarını gözden geçirmek, dilde yaşanan gelişmelerden hangilerinin kılavuza yansıtılması gerektiği konusunu ele almak ve yazımla ilgili diğer sorunları görüşmek üzere Mart günlerinde Türk Dil Kurumunda “İmlâ Sorunları” toplantısı düzenlenmiştir. Konuyla ilgili pek çok kişi ve kurumun görüşlerini almak üzere olabildiğince geniş katılım sağlanmasının amaçlandığı bu toplantıya Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulundan üyeler ve temsilciler, üniversitelerin ilgili bölümlerinden öğretim üyelerinin yanı sıra basın kuruluşlarından, TRT’den, Anadolu Ajansından, Türkçe ile ilgilenen sivil toplum kuruluşlarından temsilciler ve bilgisayarlardaki yazım denetimi yazılımının hazırlayıcıları da çağrılmıştır. Toplantıda yazımla ilgili genel konular tartışıldığı gibi nispet i (î)’si için kullanılan düzeltme işareti, yabancı sözlerin yazılışı gibi özel yazım sorunları da ele alındı. Öncelikle ilköğretim düzeyindeki öğrenciler için daha basit anlatımlı bir kılavuz hazırlanması gereği ortaya çıkınca “İmlâ Kılavuzu Çalışma Grubu” Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yönetim Kurulunun 25 Temmuz tarih ve /4 sayılı kararı ile üniversitelerimizin ilgili bölümlerinden bilim adamlarının yanı sıra MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının temsilcilerinden oluşan yeni üyelerinin katılımıyla çalışmalarını sürdürdü. Kılavuzun ilköğretim öğrencilerinin düzeyinde hazırlanması ve dizin kısmının ilköğretim müfredatına göre gözden geçirilmesi sırasında yazımla ilgili çeşitli sorunlar da gündeme getirilmişti. Satışta bulunan baskısı İmlâ Kılavuzu’na aykırı olmayan düzenlemeler yapılmasına, diğer yazım sorunlarının çözümünün ise kılavuzun yeni baskısına bırakılmasına karar verilerek kılavuzun yeni baskısını hazırlamak üzere Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yönetim Kurulunun 4 Kasım tarih ve /4 sayılı kararı ile bilim adamlarından, MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığından, Anadolu Ajansından temsilcilerin katılımıyla “İmlâ Kılavuzu Çalışma Grubu” oluşturulmuştur. Çalışma Grubu, yazımla ilgili kuralları belirlerken yazımı tartışmalı ve çok şekilli olan sözlerden hangisinin esas alınması gerektiğini edebî eserleri, gazeteleri, dergileri tarayarak; ağ ortamındaki arama motorlarından da yararlanarak belirlemiştir. Önceki kılavuzlarda tartışma konusu olan yazım kuralları yeniden gözden geçirilip yaygınlık kazanarak gelenekleşmiş biçimlerin esas alınması kararlaştırılmıştır. Önceki kılavuzda olduğu gibi baskısında da sorunlu her noktanın ve sözün kurallar ve dizin bölümlerinde yer almasına dikkat edilmiş, örnekler çoğaltılarak kurallar açık ve anlaşılır bir anlatımla yazılmış, böylece yazımla ilgili hiçbir konuyu açıkta bırakmayan ayrıntılı bir kılavuz ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bilgisayar yazılımlarının da yardımıyla kılavuz ve sözlük çalışmaları eş güdüm içerisinde yürütülürken kılavuzda belirlenen kurallar ve sözlerin yazılış biçimleri Türkçe Sözlük’te de esas alınmıştır. Kılavuzun kurallar bölümünün ve dizininin gözden geçirilmesi ve ağ ortamındaki kullanıcıların görüş, öneri ve eleştirilerinin değerlendirilmesinden sonra özel adların kullanımıyla ilgili kuralların anlaşılır bir duruma getirilmesi, ayrı veya bitişik olarak yazılan birleşik sözlerin yaygın kullanımlarının kabul edilmesi; sayıların, noktalama işaretlerinin ve kısaltmaların kullanımı ile ilgili ayrıntılı kuralların belirlenmesi ve örneklerle desteklenmesi, düzeltme işaretinin kullanıldığı yerlerin yeniden gözden geçirilmesi; yazımı yaygınlaşmış bazı sözlerin bu biçimleriyle dizine alınarak kurallar bölümüyle dizin arasında ve kurallar içerisinde uyumun sağlanması için kılavuz baştan sona denetlenmiştir. Çalışma Grubunda gündeme gelen kılavuzun adı konusunda üyelerin çoğunluğu Yazım Kılavuzu adından yana görüş bildirmişti. O dönem Kurum yasasındaki eksik maddeler yüzünden yeni dönem üyelerinin seçilememiş olması dolayısıyla son dönem bilim kurulu üyelerinin ve hâlen görev yapmakta olan diğer çalışma grubu üyelerinin yazılı görüşlerine başvurulmuş, bu görüşler doğrultusunda büyük bir çoğunluğun Yazım Kılavuzu adını benimsediği görülmüştür. Konu, en yetkili kurul olan AKDTYK Yönetim Kuruluna sunulmuş, 10 Ağustos tarihli ve /32 sayılı karar ile kılavuzun adı Yazım Kılavuzu olarak değiştirilmiştir. Kısa süre içerisinde tükenmesi üzerine yirmi dördüncü baskının ve yıllarında tıpkıbasımları yapılmış, kurallarda hiçbir değişiklik ve ekleme olmamasına karşın bunlara da yirmi beş ve yirmi altı biçiminde baskı sayısı verilmiştir. Tıpkıbasımların da mevcudu tükenince, Güncel Türkçe Sözlük ve Yazım Kılavuzu Çalışma Grubunun çalışmalarını tamamlamasının ve Türkçe Sözlük’ün on birinci baskısının hazırlanmasının ardından Yazım Kılavuzu’nun yeni baskısı gündeme gelmiştir. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yönetim Kurulunun 26 Ocak tarihli ve /14 sayılı kararı ile Yazım Kılavuzu’nun yirmi yedinci baskısı için işlem başlatılmıştır. Yazım Kılavuzu’nun bu baskısı da Türkçe Sözlük ile eş güdüm içerisinde hazırlanmıştır. Önceki baskılara göre yazım kuralları ile ilgili bölümde ünlü düşmesi, sayıların ve simgelerin yazılışı; virgül, noktalı virgül, ünlem ve kesme işaretinin kullanıldığı yerler gibi bazı konulara açıklık getirilmiş, yeni örneklerden yola çıkılarak bu kurallarla ilgili maddelere eklemeler yapılmıştır. Kısaltmalar Dizini geliştirilmiş ve genişletilmiştir. Dizin bölümü de Türkçe Sözlük’teki madde başı söz varlığı göz önünde bulundurularak yeniden değerlendirilmiş ve eklemelerle zenginleştirilmiştir. Kısacası, dilde yaşanan gelişmelerle birlikte ortaya çıkan yeni kullanım biçimleri göz önüne alınarak Yazım Kılavuzu geliştirilmiş ve genişletilmiştir. Yazımda sağlanacak birliğin, dil birliğinin korunması açısından ne denli önemli olduğunun bilinciyle hareket eden Türk Dil Kurumu, bu kılavuzda da birleştiriciliği göz önünde bulundurmuştur. Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük ve Yazım Kılavuzu Çalışma Grubu, yazımda yaşanan tartışmaları sona erdirmek ve herkesin benimseyeceği, kullanacağı yazım kurallarını ve yazım biçimlerini yaygınlaştırmak ilkesiyle her kuralın, her yazılışın üzerinde titizlikle durmuştur. Bu tutuma ve titizliğe karşın Yazım Kılavuzu’nun bu baskısında da eleştirilecek noktalar bulunabilir. Türk Dil Kurumu, geçmişte olduğu gibi bugün de yapıcı her türlü eleştiriye açıktır. Eleştiriler, yürütülen çalışmalara yön verecek, farklı bakış açıları kazandıracaktır. Yazım Kılavuzu’nun bu baskısıyla yazımda birliğin sağlanması yolunda önemli bir mesafenin daha alındığı düşüncesindeyiz. Her baskısında daha da geliştirilen, genişletilen, kuralları açık ve anlaşılır hâle getirilip örneklerle pekiştirilen Yazım Kılavuzu’nun “her baskısında değişiklik yapılıyor” gibi genellemelerle gölgelenmemesi gerekir. Yazımda tartışmaların sona ermesi, Türkçenin kısır tartışmalarla yıpratılmaması; geliştirilmesi, yaygınlaştırılması ve zenginleştirilmesi için uzun soluklu ve titiz bir çalışma sonucunda hazırlanan Türk Dil Kurumu Yazım Kılavuzu’nun birleştirici ve bütünleştirici bir kaynak olacağına inanıyoruz. Prof. Dr. Şükrü Halûk AKALIN Güncel Türkçe Sözlük ve Yazım Kılavuzu Çalışma Grubu Başkanı Simgeler 1. Elementlerin simgeleri, uluslararası biçimleriyle kullanılır: C (karbon), Ca (kalsiyum), Fe (demir) vb. 2. Ekler elementlerin simgelerine değil adlarına getirilir: Au’ya değil altına, Fe’ye değil demire vb. Ayrı Yazılan Birleşik Kelimeler 1. Etmek, edilmek, eylemek, olmak, olunmak yardımcı fiilleriyle kurulan birleşik fiiller, ilk kelimesinde herhangi bir ses düşmesi veya türemesine uğramazsa ayrı yazılır: alt etmek, arz etmek, azat etmek, dans etmek, el etmek, göç etmek, ilan etmek, kabul etmek, kul etmek, kul olmak, not etmek, oyun etmek, söz etmek, terk etmek, var olmak, yok etmek, yok olmak vb. 2. Birleşme sırasında kelimelerinden hiçbiri veya ikinci kelimesi anlam değişikliğine uğramayan birleşik kelimeler ayrı yazılır. a. Hayvan türlerinden birinin adıyla kurulanlar: ada balığı, ateş balığı, dil balığı, fulya balığı, kedi balığı, kılıç balığı, köpek balığı, ton balığı, yılan balığı; acı balık, bıyıklı balık, dikenli balık vb. ardıç kuşu, arı kuşu, çalı kuşu, deve kuşu, muhabbet kuşu, saka kuşu, tarla kuşu, yağmur kuşu; alıcı kuş, boğmaklı kuş, makaralı kuş vb. ağustos böceği, ateş böceği, cırcır böceği, hamam böceği, ipek böceği, uçuç böceği, uğur böceği; ağılı bö- cek, çalgıcı böcek, sümüklü böcek vb. at sineği, et sineği, meyve sineği, sığır sineği, su sineği, uyuz sineği vb. deniz yılanı, ok yılanı, su yılanı; Ankara keçisi, dağ keçisi, yaban keçisi; fındık faresi, tarla faresi; dağ sıçanı, tarla sıçanı; Beç tavuğu, dağ tavuğu; ada tavşanı, yaban tavşanı; kaya örümceği, şeytan örümceği; bal arısı, yaprak arısı; Pekin ördeği, deniz ördeği; Ankara kedisi, bozkır kedisi; Afrika domuzu, yer domuzu vb. b. Bitki türlerinden birinin adıyla kurulanlar: ayrık otu, beşparmak otu, çörek otu, eğrelti otu, güzelavrat otu, kelebek otu, ökse otu, pisipisi otu, taşkıran otu, yüksük otu; acı ot, sütlü ot vb. ateş çiçeği, çuha çiçeği, güzelhatun çiçeği, ipek çiçeği, küpe çiçeği, lavanta çiçeği, mum çiçeği, yayla çiçeği, yıldız çiçeği; ölmez çiçek vb. avize ağacı, ban ağacı, dantel ağacı, kâğıt ağacı, mantar ağacı, öd ağacı, pelesenk ağacı, tespih ağacı vb. altın kökü, eğir kökü, helvacı kökü, meyan kökü; ek kök, saçak kök, yumru kök vb. dağ elması, yer elması; çalı dikeni, deve dikeni; köpek üzümü, kuş üzümü; çakal armudu, dağ armudu; at kestanesi, kuzu kestanesi; can eriği, gövem eriği; kuzu mantarı, yer mantarı; su kamışı, şeker kamışı; dağ nanesi, taş nanesi; ayı gülü, Japon gülü; Antep fıstığı, çam fıstığı; sırık fasulyesi, soya fasulyesi; Amerikan bademi, taş bademi; Afrika menekşesi, deniz menekşesi; Japon sarmaşığı, kuzu sarmaşığı; Hint inciri, kavak inciri; armut kurusu, kayısı kurusu; kaya sarımsağı, köpek sarımsağı; şeker pancarı, yaban pancarı vb. kuru fasulye, kuru incir, kuru soğan, kuru üzüm vb. UYARI: Çiçek dışında anlamlar taşıyan baklaçiçeği (renk), narçiçeği (renk), suçiçeği (hastalık); ot dışında anlamlar taşıyan ağızotu (barut), sıçanotu (arsenik); ses düşmesine uğramış olan çöreotu ve yazımı gelenekleşmiş olan semizotu, dereotu bitişik yazılır. c. Nesne, eşya ve alet adlarından biriyle kurulan birleşik kelimeler: alçı taşı, bileği taşı, çakmak taşı, Hacıbektaş taşı, kireç taşı, lüle taşı, Oltu taşı, sünger taşı, yılan taşı; buzul taş, damla taş, dikili taş, kayağan taş, yaprak taş vb. arap sabunu, el sabunu; kahve değirmeni, yel değirmeni; kahve dolabı, su dolabı; müzik odası, oturma odası; duvar saati, kol saati; duvar takvimi, masa takvimi; kriz masası, yemek masası; itfaiye aracı, kurtarma aracı; masa örtüsü, yatak örtüsü; el kitabı, okuma kitabı; Frenk gömleği, İngiliz anahtarı, İngiliz sicimi; alt geçit, tüp geçit, üst geçit; çekme demir, çekme kat, dolma kalem, dönme dolap, kesme kaya, toplu iğne, vurmalı çalgılar, vurmalı sazlar, yapma çiçek vb. afyon ruhu, katran ruhu, lokman ruhu, nane ruhu, tuz ruhu vb. ç. Yol ve ulaşımla ilgili birleşik kelimeler: Arnavut kaldırımı; çevre yolu, deniz yolu, hava yolu, kara yolu, keçi yolu; köprü yol vb. d. Durum, olgu ve olay bildiren sözlerden biriyle kurulan birleşik kelimeler: açık oturum, açık öğretim, ana dili, Ay tutulması, baş ağrısı (hastalık), baş belası, baş dönmesi, çıkış yolu, çözüm yolu, dil birliği, din birliği, güç birliği, iş birliği, iş bölümü, madde başı, ses uyumu, yer çekimi vb. e. Bilim ve bilgi sözleriyle kurulan birleşik kelimeler: anlam bilimi, dil bilimi, edebiyat bilimi, gök bilimi, halk bilimi, ruh bilimi, toplum bilimi, toprak bilimi, yer bilimi; dil bilgisi, halk bilgisi, ses bilgisi, şekil bilgisi vb. f. Yuvar ve küre sözleriyle kurulan birleşik kelimeler: göz yuvarı, hava yuvarı, ısı yuvarı, ışık yuvarı, renk yuvarı, yer yuvarı; hava küre, ışık küre, su küre, taş küre, yarı küre, yarım küre vb. g. Yiyecek, içecek adlarından biriyle kurulan birleşik kelimeler: bohça böreği, talaş böreği; badem yağı, kuyruk yağı; arpa suyu, maden suyu; tulum peyniri, beyaz peynir; Adana kebabı, tas kebabı; İnegöl köftesi, İzmir köftesi; ezogelin çorbası, yoğurt çorbası; irmik helvası, koz helva; acı badem kurabiyesi; Kemalpaşa tatlısı, yoğurt tatlısı; badem şekeri, kestane şekeri; balık yumurtası, lop yumurta vb. burgu makarna, yüksük makarna; kakaolu kek, üzümlü kek; çiğ köfte, içli köfte; dolma biber, sivri biber; esmer şeker, kesme şeker; süzme yoğurt; yarma şeftali; kuru yemiş vb. ğ. Gök cisimleri: Çoban Yıldızı, Kervan Yıldızı, Kutup Yıldızı, kuyruklu yıldız; gök taşı, hava taşı, meteor taşı vb. h. Organ veya organ yerine geçen sözlerden biriyle kurulan birleşik kelimeler: patlak göz, süzgün göz; aşık kemiği, elmacık kemiği; serçe parmak, şehadet parmağı, yüzük parmağı; azı dişi, köpek dişi, süt dişi; kuyruk sokumu, safra kesesi; çatma kaş, takma diş, takma kirpik, takma kol; ekşi surat, kepçe surat; gaga burun (kimse), karga burun, kepçe kulak vb. ı. Benzetme yoluyla insanın bir niteliğini anlatmak üzere bitki, hayvan ve nesne adlarıyla kurulan birleşik kelimeler: çetin ceviz, çöpsüz üzüm; eski kurt, sarı çıyan, sağmal inek; eski toprak, eski tüfek, kara maşa, sapsız balta, çakır pençe, demir yumruk, kuru kemik vb. i. Zamanla ilgili birleşik kelimeler: bağ bozumu, gece yarısı, gün ortası, hafta başı, hafta sonu vb. 3. -r / -ar / -er, -maz / -mez ve -an / -en sıfat-fiil ekleriyle kurulan sıfat tamlaması yapısındaki birleşik kelimeler ayrı yazılır: bakar kör, çalar saat, çıkar yol, döner sermaye, güler yüz, koşar adım, yazar kasa, yeter sayı; çıkmaz sokak, geçmez akçe, görünmez kaza, ölmez çiçek, tükenmez kalem; akan yıldız, doyuran buhar, uçan daire vb. 4. Renk sözü veya renklerden birinin adıyla kurulmuş isim tamlaması yapısındaki renk adları ayrı yazılır:bal rengi, duman rengi, gümüş rengi, portakal rengi, saman rengi; ateş kırmızısı, boncuk mavisi, çivit mavisi, gece mavisi, limon sarısı, safra yeşili, süt kırı vb. 5. Rengin tonunu belirtmek üzere renkten önce kullanılan sıfatlar ayrı yazılır: açık mavi, açık yeşil, kara sarı, kirli sarı, koyu mavi, koyu yeşil vb. 6. Yer adlarında kullanılan batı, doğu, güney, kuzey, güneybatı, güneydoğu, kuzeybatı, kuzeydoğu, aşağı, yukarı, orta, iç, yakın, uzak kelimeleri ayrı yazılır: Batı Trakya, Doğu Anadolu, Güney Kutbu, Kuzey Amerika, Güneydoğu Anadolu, Aşağı Ayrancı, Yukarı Ayrancı, Orta Anadolu, Orta Asya, Orta Doğu, İç Asya, İç Anadolu, Yakın Doğu, Uzak Doğu vb. 7. Kişi adlarından oluşmuş mahalle, bulvar, cadde, sokak, ilçe, köy vb. yer ve kuruluş adlarında, sondaki unvanlar hariç şahıs adları ayrı yazılır: Yunus Emre Mahallesi; Gazi Mustafa Kemal Bulvarı, Ziya Gökalp Bulvarı; Nene Hatun Caddesi; Fevzi Çakmak Sokağı, Cemal Nadir Sokağı; Koca Mustafapaşa; Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesi, Sütçü İmam Üniversitesi vb. 8. Dış, iç, sıra sözleriyle oluşturulan birleşik kelime ve terimler ayrı yazılır: ahlak dışı, çağ dışı, din dışı, kanun dışı, olağan dışı, yasa dışı; ceviz içi, hafta içi, yurt içi; aklı sıra, ardı sıra, peşi sıra, yanı sıra vb. 9. Somut olarak yer belirten alt ve üst sözleriyle oluşturulan birleşik kelime ve terimler ayrı yazılır: deri altı, su altı, toprak altı, yer altı (yüzey); böbrek üstü bezi, tepe üstü (en yüksek nokta) vb. Alt, üst, ana, ön, art, arka, yan, karşı, iç, dış, orta, büyük, küçük, sağ, sol, peşin, bir, iki, tek, çok, çift sözlerinin başa getirilmesiyle oluşturulan birleşik kelime ve terimler ayrı yazılır: alt kurul, alt yazı; üst kat, üst küme; ana bilim dalı, ana dili; ön söz, ön yargı; art damak, art niyet; arka plan, arka teker; yan cümle, yan etki; karşı görüş, karşı oy; iç savaş, iç tüzük; dış borç, dış hat; orta kulak, orta oyunu; büyük dalga, büyük defter; küçük harf, küçük parmak; sağ açık, sağ bek; sol açık, sol bek; peşin fikir, peşin hüküm; bir gözeli, bir hücreli; iki anlamlı, iki eşeyli; tek eşli, tek hücreli; çok düzlemli, çok hücreli; çift ayaklılar, çift kanatlılar vb. Pekiştirmeli Sözlerin Yazılışı Pekiştirmeli Sözlerin Yazılışı Sıfat veya zarf görevindeki pekiştirmeli sözler bitişik yazılır: apaçık, apak, büsbütün, çepeçevre, çırılçıplak, dümdüz, düpedüz, gömgök, güpegündüz, kapkara, kupkuru, masmavi, mosmor, paramparça, sapasağlam, sapsarı, sırılsıklam, sırsıklam, sipsivri, yemyeşil vb. Ek Fiilinin Yazılışı Ek Fiilin Yazılışı Ek fiilin çekimli biçimleri (idi, imiş, ise) ayrı yazılabildiği gibi bitişik olarak da yazılabilir. Ünsüzle biten kelimelere bitişik olarak yazıldığında i ünlüsü düşer, ayrıca büyük ünlü uyumuna uyar:yorgun-du (yorgun idi), güzel-miş (güzel imiş), gelir-se (gelir ise) vb. Ünlüyle biten kelimelere bitişik olarak yazıldığında araya y ünsüzü girer ve başındaki i ünlüsü düşer, ayrıca büyük ünlü uyumuna uyar: sonuncu-y-du (sonuncu idi), yabancı-y-mış (yabancı imiş), ne-y-se (ne ise) vb. Ek-fiilin zarf-fiil eki almış biçimi olan iken ayrı yazılabildiği gibi kelimelere eklenerek de yazılabilir. Eklenerek yazıldığında baştaki i düşer. Eklendiği kelimenin ünlüleri kalın olsa da -ken zarf-fiil ekinin ünlüsü ince kalır: başlayacak-ken (başlayacak iken), çalışıyor-ken (çalışıyor iken), durgun-ken (durgun iken), okur-ken (okur iken), olgun-ken (olgun iken), uyur-ken (uyur iken), yazar-ken (yazar iken); geliyor-ken (geliyor iken), gülmüş-ken (gülmüş iken), öğretmen-ken (öğretmen iken) vb. iken, ünlüyle biten kelimelere bitişik olarak yazıldığında araya y ünsüzü girer ve başındaki i ünlüsü düşer: evde-y-ken (evde iken), okulda-y-ken (okulda iken), okumakta-y-ken (okumakta iken), yolda-y-ken (yolda iken) vb. Mastarlara Gelen Eklerin Yazılışı Mastarlara Gelen Eklerin Yazılışı -ma / -me ile biten mastarlardan sonra -a / -e, -ı / -i eklerinden biri geldiğinde araya y koruyucu ünsüzü girer: çalışma-y-a, darılma-y-ı, kalaylama-y-a, okuma-y-a; görme-y-i, gülme-y-i, sevme-y-e, silme-y-ivb. Fiil Çekimi ile İlgili Yazılışlar Fiil Çekimi ile İlgili Yazılışlar -a / -e, -acak / -ecek, -ayım / -eyim, -alım / -elim, -an / -en vb. eklerden önce gelen ünlü veya ekin geniş ünlüsü söyleyişe bakılmaksızın a / e ile yazılır: başlaya, gelmeye; başlayacağım, gelmeyeceksin; başlayayım, geleyim; başlayalım, gelmeyelim; başlayan, gelmeyen vb. Bulunma Durumu Eki -da / -de / -ta / -te'nin Yazılışı Bulunma Durumu Eki -da / -de / -ta / -te’nin Yazılışı Bulunma durumu eki getirildiği kelimeye bitişik yazılır: devede (deve-de) kulak, yolda (yol-da)kalmak, ayakta (ayak-ta) durmak, işte (iş-te) çalışmak vb. Yurtta sulh, cihanda sulh. (Atatürk) İle'nin Yazılışı ile’nin Yazılışı ile, ayrı olarak yazılabildiği gibi kelimelere eklenerek de yazılabilir. ile, ünsüzle biten kelimelere bitişik olarak yazıldığında i ünlüsü düşer ve büyük ünlü uyumuna uyar:bulut-la (bulut ile), çiçek-le (çiçek ile), kuş-la (kuş ile) vb. ile, ünlüyle biten kelimelere bitişik olarak yazıldığında araya y ünsüzü girer ve başındaki i ünlüsü düşer:arkadaşı-y-la (arkadaşı ile), çevre-y-le (çevre ile), sürü-y-le (sürü ile), yapı-y-la (yapı ile) vb. Bağlaç Olan ki'nin Yazılışı Bağlaç Olan ki’nin Yazılışı Bağlaç olan ki ayrı yazılır: bilmem ki, demek ki, kaldı ki vb. Türk dili, dillerin en zenginlerindendir; yeter ki bu dil, şuurla işlensin. (Atatürk)  Geçmiş zaman olur ki hayali cihan değer. Birkaç örnekte ki bağlacı kalıplaşmış olduğu için bitişik yazılır: belki, çünkü, hâlbuki, mademki, meğerki, oysaki, sanki. Bu örneklerden çünkü sözünde ek aynı zamanda küçük ünlü uyumuna uymuştur. Şüphe ve pekiştirme göreviyle kullanılan ki sözü de ayrı yazılır: Ders bitti, zil çaldı mı ki? Seni öyle göreceğim geldi ki. Bağlaç Olan da, de'nin Yazılışı Bağlaç Olan da / de’nin Yazılışı Bağlaç olan da / de ayrı yazılır ve kendisinden önceki kelimenin son ünlüsüne bağlı olarak büyük ünlü uyumuna uyar: Kızı da geldi gelini de. Durumu oğluna da bildirdi. Sen de mi kardeşim? Güç de olsa. Konuşur da konuşur. UYARI: Ayrı yazılan da / de hiçbir zaman ta / te biçiminde yazılmaz: Gidip de gelmemek var, gelip de görmemek var (Gidip te gelmemek var, gelip te görmemek var değil) UYARI: Ya sözüyle birlikte kullanılan da ayrı yazılır: ya da UYARI: Da / de bağlacını kendisinden önceki kelimeden kesme ile ayırmak yanlıştır: Ayşe de geldi(Ayşe’de geldi değil). Kitabın kapağına da dikkat et (Kitabın kapağına’da dikkat et değil). Soru Eki mı, mi, mu, mü'nün Yazılışı Soru Eki mı / mi / mu / mü’nün Yazılışı Bu ek gelenekleşmiş olarak ayrı yazılır ve kendisinden önceki kelimenin son ünlüsüne bağlı olarak ünlü uyumlarına uyar: Kaldı mı? Sen de mi geldin? Olur mu? İnsanlık öldü mü? Soru ekinden sonra gelen ekler, bu eke bitişik olarak yazılır: Verecek misin? Okuyor muyuz? Çocuk muyum? Gelecek miydi? Güler misin, ağlar mısın? Bu ek sorudan başka görevlerde kullanıldığında da ayrı yazılır: Güzel mi güzel! Yağmur yağdı mı dışarı çıkamayız. UYARI: Birleşik fiillerde mi soru eki iki kelimenin arasına da gelebilir: Vaz mı geçtin? Hece Yapısı ve Satır Sonunda Kelimelerin Bölünmesi Türkçede kelime içinde iki ünlü arasındaki ünsüz, kendinden sonraki ünlüyle hece kurar: a-ra-ba, bi-çi-mi-ne, in- sa-nın, ka-ra-ca vb. Kelime içinde yan yana gelen iki ünsüzden ilki kendinden önceki ünlüyle, ikincisi kendinden sonraki ünlüyle hece kurar: al-dı, bir-lik, sev-mek vb. Kelime içinde yan yana gelen üç ünsüz harften ilk ikisi kendinden önceki ünlüyle, üçüncüsü kendinden sonraki ünlüyle hece kurar: alt-lık, Türk-çe, kork-mak vb. Batı kökenli kelimeler, Türkçenin hece yapısına göre hecelere ayrılır: band-rol, kont-rol, port-re, prog-ram, sant- ral, sürp-riz, tund-ra, volf-ram vb. Türkçede satır sonunda kelimeler bölünebilir fakat heceler bölünemez. Satıra sığmayan kelimeler bölünürken satır sonuna kısa çizgi (-) konur. Burasını ilk defa görüyormuş gibi duvarlara, perdelere, möblelere, eş- yalara bakıyor, hayret ediyordu. Bütün bu muhitte Türk hayatına, Türk ruhu- na ait bir gölge, bir çizgi bile yoktu. Birden Bursa’daki çocukluğunun geçti- ği babaevini hatırladı; sofada rahat ve beyaz örtülü divanlar vardı. (Ömer Seyfettin) İlk heceden sonraki heceler ünsüzle başlar. Bitişik yazılan kelimelerde de bu kurala uyulur: ba-şöğ-ret-men, il-ko- kul, Ka-ra-os-ma-noğ-lu vb. Ayırmada satır sonunda ve satır başında tek harf bırakılmaz: u- çurtma değil, uçurt- ma; müdafa- a değil, müda- faa; Kesme işareti satır sonuna geldiğinde yalnız kesme işareti kullanılır; ayrıca çizgi kullanılmaz. Edirne’ nin  Ankara’ dan ’ da İkilemelerin Yazılışı İkilemeler ayrı yazılır: adım adım, ağır ağır, akın akın, allak bullak, aval aval (bakmak), çeşit çeşit, derin derin, gide gide, güzel güzel, karış karış, kös kös (dinlemek), kucak kucak, şıpır şıpır, tak tak (vurmak), takım takım, tıkır tıkır, yavaş yavaş, kırk elli (yıl), üç beş (kişi), yüz yüz elli (yıllık) vb. bata çıka, çoluk çocuk, düşe kalka, eciş bücüş, eğri büğrü, enine boyuna, eski püskü, ev bark, konu komşu, pılı pırtı, salkım saçak, sere serpe, soy sop, süklüm püklüm, yana yakıla, yarım yamalak vb. m ile yapılmış ikilemeler de ayrı yazılır: at mat, çocuk mocuk, dolap molap, kapı mapı, kitap mitapvb. İsim durum ekleri ve iyelik ekiyle yapılan ikilemeler de ayrı yazılır: baş başa, diz dize, el ele, göz göze, iç içe, omuz omuza, yan yana; baştan başa, daldan dala, elden ele, günden güne, içten içe, yıldan yıla; başa baş, bire bir (ölçü), dişe diş, göze göz, teke tek; ardı ardına, boşu boşuna, günü gününe, peşi peşine, ucu ucuna vb. Noktalama ve Diğer İşaretler . Nokta , Virgül ; Noktalı virgül Üç nokta ? Soru ! Ünlem – Uzun çizgi ‟ˮ Tırnak ‛’ Tek tırnak " Denden () Ayraç [] Köşeli ayraç {} Kaşlı ayraç ' Kesme ^ Düzeltme (şapka) işareti  + Toplama işareti, artı - Çıkarma işareti, eksi, kısa çizgi x ve . Çarpma işareti, çarpı ÷ ve : Bölme işareti, bölü / Bölme işareti, bölü, eğik çizgi \ Ters eğik çizgi : Bölme, bölü, iki nokta √ Karekök = Eşitlik, eşit ≠ Eşitsizlik, eşit değil ̴̳ Yaklaşık olarak eşit ± Eksiği veya fazlası % Yüzde ‰ Binde ′ Üs, dakika § ve ∫ Paragraf ./. Yazının arkası var, çeviriniz ./ ve · Son sayfa, bitti * Kelimeden sonra dipnot; kelimeden önce varsayım o Derece => Devam Œ Devam; gönderme ~ Benzerlik, yaklaşıklık, denklik > Büyüktür; dil bilgisinde çıkma < Küçüktür; dil bilgisinde gelişme *** Bölüm sonu işareti Türk lirası $ Dolar € Avro @ Kuyruklu a  Telif hakkına sahip (copyright) ® Telif hakkı alınmış (registered) Kısaltmalar Dizini A Alay AA Anadolu Ajansı AADFI bk. AKBB AAET Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu AAFSE bk. GAMHK (Allied Air Forces Southern Europe) AB 1. Adalet Bakanlığı 2. Amerikan Borsası 3. Avrupa Birliği ABB Avrupa Birliği Bankası ABD Ana bilim dalı ABGS Avrupa Birliği Genel Sekreterliği ABKF Avrupa Bölgesel Kalkınma Fonu ABÖ Afrika Birliği Örgütü ABS Motorlu taşıtlarda fren sistemi (Antilock Braking System) ACU bk. ATB (Asian Clearing Union) ACÜ Acıbadem Üniversitesi AÇSAP Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü ADB bk. AKB (African Development Bank) ADFD bk. ADKF (Abu Dhabi Fund For Development) ADKF Abu Dabi Kalkınma Fonu ADSL Asimetrik sayısal abone hattı (Asymmetric Digital Subscriber Line) ADÜ Adnan Menderes Üniversitesi ADYÜ Adıyaman Üniversitesi AEGM Kültür ve Turizm Bakanlığı Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü AEİBÖ Avrupa Ekonomik İş Birliği Örgütü AEK bk. BMAEK AET Avrupa Ekonomik Topluluğu AEÜ Ahi Evran Üniversitesi AFAD Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı AFFB Avrupa Futbol Federasyonları Birliği AFİF Akaryakıt Fiyat İstikrar Fonu AFP bk. FBA (Agence France Press) age. Adı geçen eser AGİK Avrupa Güvenlik ve İş Birliği Konferansı AGİT Avrupa Güvenlik ve İş Birliği Teşkilatı AGM Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Genel Müdürlüğü agm. Adı geçen makale agy. Adı geçen yayın AI bk. UAT (Amnesty International) AİBÖ Avrupa İş Birliği Örgütü AİBÜ Abant İzzet Baysal Üniversitesi AİÇÜ Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi AID bk. UKA (Agency for International Development) AIDS Edinilmiş bağışıklık yetersizliği belirtisi (Acquired immune deficiency syndrome) AİHAD Avrupa İnsan Hakları Adalet Divanı AİHM Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi AİHS Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi AİK Afrika İktisat Komisyonu AİKB Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası AİPB Avrupa İktisadi ve Parasal Birliği AK Avrupa Konseyi AKB Afrika Kalkınma Bankası AKBB Afrika Kalkınma Bankaları Birliği AKBİL Akıllı bilet AKÇT Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu AKD Akdeniz Üniversitesi AKDTYK Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu AKM Atatürk Kültür Merkezi AKPM Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi AKUT Arama Kurtarma Teşkilatı AKÜ Afyon Kocatepe Üniversitesi ALADI bk. LABB Alb. Albay ALES Akademik Personel ve Lisanüstü Eğitimi Giriş Sınavı Alm. Almanca AMB 1. Amerika Merkez Bankası 2. Avrupa Merkez Bankası AMEX bk. AB (American Stock Exchange) AMF bk. APF (Arab Monetary Fund) AMK Amerikan Merkez Komutanlığı ANAM Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi anat. Anatomi ANAÜ Anadolu Üniversitesi ANT Akaryakıt İkmal ve Nato Pol Tesisleri İşletme Başkanlığı ant. Antropoloji AO Anonim ortaklık AOÇ Atatürk Orman Çiftliği AÖB Avrupa Ödemeler Birliği AÖF Açıköğretim Fakültesi AP ABD Haber Ajansı (Associated Press) APA Avrupa Para Anlaşması APB Avrupa Para Birliği APE Avrupa Para Enstitüsü APEC bk. APİİB (Asia Pacific Economic Cooperation) APF Arap Para Fonu APİİB Asya Pasifik İktisadi İş Birliği APÖ Avrupa Parlamenterler Örgütü APS Acele Posta Servisi Apt. Apartman, apartmanı Ar. Arapça AREL İstanbul Arel Üniversitesi AR-GE Araştırma geliştirme ark. Arkeoloji Arş. Gör. Araştırma Görevlisi As. Asker, askerî, askerlik As. İz. Askerî İnzibat ASAL Asker Alma Dairesi Başkanlığı Asb. Astsubay ASEAN bk. GAUT ASELSAN Askerî Elektronik Sanayii ASF Avrupa Sosyal Fonu ASİGM Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü ASK Avrupa Standartlar Komitesi ASKİ Ankara Su ve Kanalizasyon İdaresi ASO Ankara Sanayi Odası AST Ankara Sanat Tiyatrosu ASTB 1. Amerika Serbest Ticaret Bölgesi 2. Avrupa Serbest Ticaret Birliği astr. Astronomi astrol. Astroloji ASÜ Aksaray Üniversitesi AŞ Anonim şirket AŞTİ Ankara Şehirler Arası Terminal İşletmesi AT Avrupa Topluluğu ATAD Avrupa Toplulukları Adalet Divanı ATAM Atatürk Araştırma Merkezi ATATÜRK ÜNİ Atatürk Üniversitesi ATB Asya Takas Birliği Atğm. Asteğmen ATK Adli Tıp Kurumu atm. Atmosfer ATO Ankara Ticaret Odası ATÜ Atılım Üniversitesi ATYGF Avrupa Tarımsal Yönlendirme ve Garanti Fonu AUA Avrupa Uzay Ajansı AÜ 1. Ankara Üniversitesi 2. Ardahan Üniversitesi Av. Avukat AVM Alışveriş merkezi AYB 1. Avrupa Yayın Birliği 2. Avrupa Yatırım Bankası AYİM Askerî Yüksek İdare Mahkemesi AYM Anayasa Mahkemesi B 1. Batı 2. Bay BADET Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu BAE Birleşik Arap Emirlikleri bağ. Bağlaç BAĞ-KUR Esnaf ve Sanatkârlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kurumu BAKB Batı Afrika Kalkınma Bankası BASAGM Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü BAT bk. TBB (The Banks Association of Turkey) BATO Batı Afrika Takas Odası BAÜ Balıkesir Üniversitesi BAY ÜNİ Bayburt Üniversitesi BBC İngiliz Radyo Televizyon Kurumu (British Broadcasting Corporation) BCG Verem aşısı (Bacillus Calmette Guèrin) Bçvş. Başçavuş BD Bilim dalı BDDK Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu BDT Bağımsız Devletler Topluluğu BE Büyükelçi BERD bk. AİKB (European Bank for Reconstruction and Development) BEÜ Bitlis Eren Üniversitesi BİB Bayındırlık ve İskân Bakanlığı BİK Basın İlan Kurumu BIS bk. UÖB (Bank for International Settlements) bit. b. Bitki bilimi biy. Biyoloji bk. Bakınız bl. Bilişim Bl. Bölük BM Birleşmiş Milletler BMAEK Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu BMÇYT Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Teşkilatı BMEBKT Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Teşkilatı BMSKÖ Birleşmiş Milletler Sınai Kalkınma Örgütü BMT Birleşmiş Milletler Teşkilatı BMTKK Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı BMYRİ Birleşmiş Milletler Yardım ve Rehabilitasyon İdaresi Bn. Bayan Bnb. Binbaşı BOAD bk. BAKB BOREN Ulusal Bor Araştırma Enstitüsü bot. bk. bit. b. BOTAŞ Boru Hatları ile Petrol Taşıma Anonim Şirketi Böl. Bölüm BRT Bartın Üniversitesi bs. Baskı, basım BSEC bk. KEİ (Black Sea Economic Cooperation Pact) BSTDB bk. KTKB Bşk. Başkan, başkanlık, başkanı, başkanlığı BTF Başbakanlık Tanıtma Fonu Kurulu BTK Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu BTÜ Batman Üniversitesi BUE bk. ABB (Bank of Union European) Bul. Bulvar, bulvarı Bulg. Bulgarca BÜ 1. Bahçeşehir Üniversitesi 2. Başkent Üniversitesi 3. Bilecik Üniversitesi 4. Bingöl Üniversitesi 5. Boğaziçi Üniversitesi seafoodplus.info Üniversitesi BÜMKO Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü BVÜ Bezmiâlem Vakıf Üniversitesi BYEGM Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü C Cilt CACM bk. OAOP (Central American Common Market) Cad. Cadde, caddesi CAEC bk. AKPM (Consultative Assembly of European Council) CAO bk. SHÖ (Civil Aviation Organization) CARICOM bk. KTOP CBÜ Celâl Bayar Üniversitesi CC Konsolosluk birimi (Corps Consulaire) CD 1. Kordiplomatik (Corps Diplomatique) 2. bk. YD (Compact Disc) CDB bk. KKB (Caribbean Development Bank) CDH bk. AİHAD (Cour Europeenne des Droits de l’Homme) CE bk. AK (Council of Europe) CEAP bk. APİİB (Asia Pacific Economic Cooperation) CECA bk. AKÇT (European Coal and Steel Community) CEDH bk. AİHM (European Court of Human Rights) CEE bk. AET (European Economic Community) CEI bk. BDT (Commonwealth of Independent States) CEN bk. ASK CENTCOM bk. AMK CENTO bk. MAÖ (Central Treaty Organization) CERN bk. ANAM (Conseil européen pour la recherche nucléaire, European Organization for Nuclear Research) CGS Uluslararası fizik birimleri sistemi CIA bk. MHAT (Central Intelligence Agency) CIF Maliyet-sigorta-navlun (cost, insurance, freight) CİGM Ceza İşleri Genel Müdürlüğü CIJ bk. UAD (International Court of Justice) CIOS bk. UBOK (Conseil International pour l’Organisation Scientifique) CIP 1. Taşıma ve sigorta bedeli ödenmiş olarak teslim. seafoodplus.infotle uğraşan önemli kişiler (Commercially Important Person) CIS bk. BDT (Commonwealth of Independent States) CJCE bk. ATAD (European Court of Justice) cm Santimetre CMEA bk. KEYK (Council for Mutual Economic Aid) CMK Ceza Muhakemesi Kanunu CMUK Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu CNRS bk. UBAM (Centre National de la Recherche Scientifique) coğ. Coğrafya COMCEC bk. İSEDAK (Standing Committee for Economic and Commercial Cooperation of the Organization of the Islamic Conference) COMECON bk. KEYK (Council for Mutual Economic Aid) COMESA bk. GDAOP (Common Market For Eastern and Southern Africa) cos Kosinüs CSO Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası CTC bk. UŞM (Center on Transnational Corporations) CTE Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü Cum. Bşk. Cumhurbaşkanı, Cumhurbaşkanlığı CÜ Cumhuriyet Üniversitesi ÇAĞ ÜNİ Çağ Üniversitesi ÇASGEM Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi ÇAYKUR Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü ÇED Çevresel Etki Değerlendirmesi ve Planlama Genel Müdürlüğü çev. Çeviren ÇGM Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çalışma Genel Müdürlüğü ÇNÜ Çankırı Karatekin Üniversitesi ÇOMÜ Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi ÇS Çimento Sanayisi ÇSGB Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ÇUKOBİRLİK Çukurova Pamuk Tarım Satış Kooperatifleri Birliği ÇÜ 1. Çankaya Üniversitesi. 2. Çukurova Üniversitesi Çvş. Çavuş ÇYGM 1. Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü 2. Çıraklık ve Yaygın Eğitim Genel Müdürlüğü D Doğu DAGM Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü DAKB Doğu Afrika Kalkınma Bankası dal Dekalitre dam Dekametre DAP Doğu Anadolu Projesi DAT Doğu Afrika Topluluğu DB Dünya Bankası db. Dil bilgisi DBAFİT Dünya Bankalar Arası Finansal İletişim Topluluğu DDB Dernekler Dairesi Başkanlığı DDT Böcek öldürücü (Dichloro-diphenol-trichloro-ethane) DDY Devlet Deniz Yolları DESİYAB Devlet Sanayi ve İşçi Yatırım Bankası DEÜ Dokuz Eylül Üniversitesi DFİF Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu DFMHÖ Dünya Fikrî Mülkiyet Hakları Örgütü dg Desigram DGK Dünya Gıda Konseyi DGM Devlet Güvenlik Mahkemesi DGÖ Dünya Gümrük Örgütü DGS Dikey Geçiş Sınavı DHMİ Devlet Hava Meydanları İşletmesi DİB Diyanet İşleri Başkanlığı DİE Devlet İstatistik Enstitüsü dil b. Dil bilimi DİYİH Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Dış İlişkiler ve Yurt Dışı İşçi Hizmetleri Genel Müdürlüğü dk. Dakika DKK Deniz Kuvvetleri Komutanlığı DKMP Doğa Koruma ve Millî Parklar Genel Müdürlüğü dl Desilitre DLH Demiryollar Limanlar ve Hava Meydanları İnşaatı Genel Müdürlüğü dm Desimetre DMİ Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü DMO Devlet Malzeme Ofisi DNA Deoksirübo nükleik asit DOBGM Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürlüğü Doç. Doçent doğ. Doğum tarihi DOÜ Doğuş Üniversitesi DÖGM Din Öğretimi Genel Müdürlüğü DÖSİM Kültür ve Turizm Bakanlığı Döner Sermaye İşletmesi Merkez Müdürlüğü DPB Devlet Planlama Başkanlığı DPT Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı DPÜ Dumlupınar Üniversitesi Dr. Doktor drl. Derleyen DSİ Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü DSO Devlet Sanayi Ofisi DSÖ Dünya Sağlık Örgütü DT Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü DTCF Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi DTM Dış Ticaret Müsteşarlığı DTÖ Dünya Ticaret Örgütü DÜ Dicle Üniversitesi DVD bk. SYD (Digital Versatile Disc) Dz. Kuv. Deniz Kuvvetleri Dz. Kuv. K. Deniz Kuvvetleri Komutanı, Komutanlığı dzl. Düzenleyen E Eczane EAC 1. bk. AİBÖ (European Association for Cooperation) 2. bk. DAT (The East African Community) EADB bk. DAKB (East African Development Bank) EAEC bk. AAET (European Atomic Energy Community) EAGGF bk. ATYGF (European Agricultural Guidance and Guarantee Fund) EAT Eski Anadolu Türkçesi EBK Et ve Balık Kurumu Genel Müdürlüğü EBRD bk. AİKB (European Bank for Reconstruction and Development EBU bk. AYB (European Broadcasting Union) EBWE bk. AİKB (European Bank for Reconstruction and Development) EC bk. AT (European Community) ECB bk. AMB (European Central Bank) ECE bk. BMAEK (United Nations Economic Commission for Europe) ECHR bk. AİHM (European Court of Human Rights) ECJ bk. ATAD (European Court of Justice) ECLA bk. LAKEK (The Economic Commission for Latin America and Caribbean) ECOWAS bk. BADET (Economic Community of West African States) ECSC bk. AKÇT (European Coal and Steel Community) Ecz. Eczacı ed. 1. Edebiyat 2. Editör e. Edat EEC bk. AET (European Economic Community) EEG Beyin akım grafiği (Elektroensefalogram) EFT Bankalar arası para aktarımı (Electronic fond transfer) EFTA bk. ASTB (European Free Trade Area/Association) EGM Emniyet Genel Müdürlüğü EGMR bk. AİHM (European Court of Human Rights) EGO Ankara Belediyesi Elektrik, Gaz, Otobüs İşletmeleri EĞİTEK Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü EIB bk. AYB (European Investment Bank) EİBKT Ekonomik İş Birliği ve Kalkınma Teşkilatı EİBÖ Ekonomik İş Birliği Örgütü EİEİ Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü EKG Kalp akım grafiği (Elektrokardiyogram) ekon. Ekonomi EMG Kas akım grafiği (Electromyographie) EMI bk. APE (European Monetary Institute) EMK Elektromotor kuvvet EMU bk. AİPB (European Monetary Union) Ens. Enstitü, enstitüsü EPA bk. APÖ (European Parliamentary Association) EPDK Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu EPU bk. AÖB (European Payments Union) ERDEMİR Ereğli Demir Çelik Fabrikaları ERDF bk. ABKF (European Regional Development Fund) Erm. Ermenice ERÜ Erciyes Üniversitesi ESA bk. AUA (European Space Agency) ESF bk. ASF (European Social Fund) ESGM Esnaf ve Sanatkârlar Genel Müdürlüğü ESHOT İzmir Belediyesi Elektrik, Su, Hava Gazı, Otobüs, Tramvay İşletmeleri ESOGÜ Eskişehir Osmangazi Üniversitesi ET Eski Türkçe ETKB Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ETOGM Erkek Teknik Öğretim Genel Müdürlüğü EU bk. AB (European Union) EuGH bk. ATAD (European Court of Justice) EURATOM bk. AAET (European Atomic Energy Community) EÜ 1. Ege Üniversitesi 2. Erzincan Üniversitesi EÜAŞ Elektrik Üretim Anonim Şirketi EWG bk. AET (European Economic Community) EXİMBANK Türkiye İhracat ve Kredi Bankası f. Fiil F Fiyat, fiyatı FAB Federal Araştırma Bürosu FAC bk. YİBF Fak. Fakülte Fak-Fuk Fon Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu FAO bk. GTÖ (United Nations Food and Agricultural Organization) Far. Farsça FBA Fransız Basın Ajansı FBI bk. FAB (Federal Bureau of Investigation) fel. Felsefe FIBA bk. UBF (Fédération Internationale de Basketball Association) FIDE seafoodplus.info (Fédération Internationale des Échecs) FIDES bk. İSKYF FIFA bk. UFF (Fédération Internationale de Football Association) fil. Filoloji, filolojisi FILA bk. UAGF (Fédération Internationale des Luttes Associées) FIR Uçuş hattı düzenlemesi (Flight Information Region) FİSKOBİRLİK Fındık Tarım Satış Kooperatifleri Birliği fiz. Fizik fizy. Fizyoloji FKB Fizik, kimya, biyoloji FM Frekans modülasyonu (Frequency Modulation) FMVIÜ Işık Üniversitesi fob Malın belirlenen limanda gemi üzerindeki teslim fiyatı (free on board) Fr. Fransızca FRB bk. AMB (Federal Reserve Bank) FSMVÜ Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi FTAA bk. ASTB (Free Trade Area of the Americas) FÜ 1. Fatih Üniversitesi 2. Fırat Üniversitesi g Gram G Güney GAMHK Güney Avrupa Müttefik Hava Kuvvetleri GAP Güneydoğu Anadolu Projesi GAPBKİ GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı GATA Gülhane Askerî Tıp Akademisi GAUT Güneydoğu Asya Uluslar Topluluğu GAZÜ Gaziantep Üniversitesi GB 1. Bilgisayarda bellek birimi (Gigabyte) 2. Güneybatı 3.Gümrük Birliği GBT Genel Bilgi Taraması GD Güneydoğu GDAOP Güney ve Doğu Afrika Ortak Pazarı GDZÜ Gediz Üniversitesi Gen. General geom. Geometri GİB Gelir İdaresi Başkanlığı GİGM Başbakanlık Güvenlik İşleri Genel Müdürlüğü gn. Genel Gnkur. Genelkurmay GOÜ Gaziosmanpaşa Üniversitesi Gön. Gönderen gr. Gramer Grt Groston GSGM seafoodplus.infoçlik ve Spor Genel Müdürlüğü 2. Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü GSM Mobil cep telefonu (Global System for Mobile Communications) GSMH Gayrisafi millî hasıla GSÜ Galatasaray Üniversitesi GSYH Gayrisafi yurt içi hasıla GTÖ Gıda ve Tarım Örgütü GUS bk. BDT (Commonwealth of Independent States) GÜ 1. Gazi Üniversitesi 2. Giresun Üniversitesi 3. Gümüşhane Üniversitesi GYD Görüntülü yoğun disk GYTE Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü GZK Gazikent Üniversitesi H 1. Hicri 2. Hastane, hastanesi HA Harp Akademisi HABITAT Birleşmiş Milletler İnsan Yerleşimleri Konferansı (Centre for Human Settlements) HACCP Kritik kontrol noktalarında tehlike analizi HAVAŞ Hava Alanları ve Yer Hizmetleri Genel Müdürlüğü hay. b. Hayvan bilimi haz. Hazırlayan HDD Ana bellek sürücüsü (Hard Disk Drive) hek. Hekimlik, hekim, hekimi HGK Harita Genel Komutanlığı HGM Haberleşme Genel Müdürlüğü HIV AIDS hastalığına neden olan virüs (Human Immunodeficiency Virus) HİTÜ Hitit Üniversitesi HKK Hava Kuvvetleri Komutanlığı hl Hektolitre hlk. Halk ağzı HM Hazine Müsteşarlığı hm Hektometre HMUK Hukuk Muhakemeleri Usulü Kanunu HO Harp Okulu HRÜ Harran Üniversitesi Hs. Uzm. Hesap Uzmanı HSSGM Sağlık Bakanlığı Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü HUK Maliye Bakanlığı Hesap Uzmanları Kurulu Başkanlığı huk. Hukuk HÜ Hacettepe Üniversitesi Hv. Kuv. Hava Kuvvetleri Hv. Kuv. K. Hava Kuvvetleri Komutanı, Komutanlığı Hz. öz. Hizmete özel Hz. 1. Hazret, Hazreti 2. Hizmet, hizmette IĞDÜ Iğdır Üniversitesi IAAF bk. UAAF (International Amateur Athletic Federation) IAEA bk. UAEA (International Atomic Energy Agency) IATA bk. UHTB (International Air Transport Association) İAÜ İstanbul Aydın Üniversitesi IBEC bk. UEİBB (International Bank for Economic Corporation) İbr. İbranice IBRD bk. UİKB (International Bank for Reconstruction and Development) İBÜ İstanbul Bilim Üniversitesi İBÜN İstanbul Bilgi Üniversitesi ICAO bk. USHÖ (International Civil Aviation Organization) ICC bk. UTO (International Chambers of Commerce) ICIC bk. UHİK (Islamic Committee of the International Crescent) ICJ bk. UAD (International Court of Justice) ICRC bk. UKK (International Committee of the Red Cross) ICSID bk. UYAÇM (International Center of the Settlement of Investment Disputes) IDA bk. UKA (International Development Agency) IDB bk. İKB (Islamic Development Bank) İDBÜ İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi İDT İktisadi Devlet Teşekkülleri IEA bk. UEA (International Energy Agency) İEGM İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü İETT İstanbul Elektrik, Tünel, Tramvay İşletmesi İEÜ İzmir Ekonomi Üniversitesi IFAD bk. UTKF (International Fund for Agricultural Development) IFC bk. UFK (International Finance Corporation) IFOAM bk. UETHF (International Federation of Organic Agriculture Movements) İGB Başbakanlık İdareyi Geliştirme Başkanlığı İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi IGH bk. UAD (International Court of Justice) İGM İlköğretim Genel Müdürlüğü İHB İnsan Hakları Başkanlığı İKB İslam Kalkınma Bankası İKBÜ İstanbul Kemerburgaz Üniversitesi İKÖ İslam Konferansı Örgütü İKÜ İstanbul Kültür Üniversitesi İKV İktisadi Kalkınma Vakfı İLBANK İller Bankası Genel Müdürlüğü ILO bk. UÇÖ (International Labor Organization) IMF bk. UPF (International Monetary Fund) İMKB İstanbul Menkul Kıymetler Borsası IMO bk. UDÖ (International Maritime Organization) İng. İngilizce INTERPOL Uluslararası Cinayet Polisi Komisyonu (International Criminal Police Commission) İO İlköğretim okulu IOC bk. UOK (International Olympic Committee) IPI bk. UBE (International Press Institute) IRO bk. UMT (International Refugee Organization) is. İsim ISBN Uluslararası standart kitap numarası (International Standard Book Number) İSDEMİR İskenderun Demir Çelik Fabrikaları İSEDAK İslam Konferansı Örgütü Ekonomik ve Ticari İş Birliği Daimî Komitesi İSG İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü İSKİ İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi İSKYF İktisadi ve Sosyal Kalkınma Yatırım Fonları ISMN Uluslararası standart müzik numarası (International Standard Music Number) ISO bk. USÖ (International Organization for Standardization) İSO İstanbul Sanayi Odası İsp. İspanyolca ISSN Uluslararası standart dizi numarası (International Standard Serial Number) İŞKUR Türkiye İş Kurumu işl. İşleyen İŞOT İstanbul Şehirler Arası Otobüs Terminali İt. İtalyanca İTB İstanbul Ticaret Borsası ITC bk. UTM (International Trade Center) İTG İç Ticaret Genel Müdürlüğü İTİCÜ İstanbul Ticaret Üniversitesi ITO Birleşmiş Milletler Uluslararası Ticaret Birliği (International Trade Organization) İTO İstanbul Ticaret Odası İTÜ İstanbul Teknik Üniversitesi İÜ 1. İnönü Üniversitesi 2. İstanbul Üniversitesi IWF bk. UPF (International Monetary Fund) İYTE İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü İZTB İzmir Ticaret Borsası İZTO İzmir Ticaret Odası İZÜ İzmir Üniversitesi J Jandarma JAL bk. JHY (Japan Airlines) Jap. Japonca jeol. Jeoloji JGK Jandarma Genel Komutanlığı JHY Japon Hava Yolları (Japan Airlines) K 1. Kuzey 2. Komutan, komutanlığı kal Kalori KARDEMİR Karabük Demir Çelik Fabrikaları KASTB Kuzey Amerika Serbest Ticaret Bölgesi KAÜ Kafkas Üniversitesi KB Kuzeybatı KBB Kulak, Burun, Boğaz KBÜ Karabük Üniversitesi KD Kuzeydoğu KDV Katma değer vergisi KED Kablosuz Erişim Düzeneği KEGM Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü KEİ Karadeniz Ekonomik İş Birliği KEYK Karşılıklı Ekonomik Yardım Konseyi kg Kilogram KGB Sovyet Gizli Haber Alma Teşkilatı (Komitet Gossudarrstvennoi Bezopastnosti) KGM Adalet Bakanlığı Kanunlar Genel Müdürlüğü KHK Kanun hükmünde kararname KHÜ Kadir Has Üniversitesi KHz Kilohertz KİBİB Kalkınma İçin Bölgesel İş Birliği KİK 1. Kamu İhale Kurumu 2. Kamu İktisadi Kuruluşları kim. Kimya KİT Kamu İktisadi Teşekkülü KİYÜ Kilis 7 Aralık Üniversitesi KKB Karayip Kalkınma Bankası KKGM Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü KKK Kara Kuvvetleri Komutanlığı KKTC Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti KLÜ Kırklareli Üniversitesi km Kilometre KMS Kurumlar İçi Merkezî Eleme Sınavı KMÜ Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi KOBİ Küçük ve Orta Boy (Ölçekli) İşletme KOİ Kamu Ortaklığı İdaresi koor. Koordinasyon Kor. Kolordu Kora. Koramiral Korg. Korgeneral KOSGEB Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı KOÜ Kocaeli Üniversitesi KPDS Kamu Personeli Yabancı Dil Bilgisi Seviye Tespit Sınavı KPSS Kamu Personel Seçme Sınavı kr. Kuruş krş. Karşılaştırınız KSDB Kanserle Savaş Dairesi Başkanlığı KSGM Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü KSÜ Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi KTKB Karadeniz Ticaret ve Kalkınma Bankası KTO-KÜ KTO Karatay Üniversitesi KTOP Karayip Topluluğu ve Ortak Pazarı KTÖGM Kız Teknik Öğretim Genel Müdürlüğü KTÜ Karadeniz Teknik Üniversitesi KUGM Kara Ulaştırma Genel Müdürlüğü Kur. Kurmay Kur. Bşk. Kurmay Başkanı, Başkanlığı KÜ 1. Kastamonu Üniversitesi 2. Kırıkkale Üniversitesi 3. Koç Üniversitesi KVMGM Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü KYGM Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü l Litre LABB Latin Amerika Bütünleşme Birliği LAFTA bk. LASTB (Latin America Free Trade Area) LAIA bk. LABB (Latin American Integration Association) LAKEK Latin Amerika ve Karayipler Ekonomik Komisyonu LASTB Latin Amerika Serbest Ticaret Bölgesi Lat. Latince LCV Lütfen cevap veriniz LES Lisansüstü Eğitim Giriş Sınavı LP Uzunçalar (long play) LPG Sıvılaştırılmış Petrol Gazı (Liquified Petroleum Gas) Ltd. Limitet LYS Lisans Yerleştirme Sınavı m Metre M Miladi Mac. Macarca Mah. 1. Mahalle, mahallesi 2. Mahkeme, mahkemesi MAKÜ Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi man. Mantık MAÖ Merkezî Antlaşma Örgütü MASAK Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı mat. Matematik MAÜ 1. Mardin Artuklu Üniversitesi 2. Muş Alparslan Üniversitesi MB 1. Maliye Bakanlığı 2. Bilgisayarda bellek birimi (megabyte) Md. Müdür, müdürlük, müdürlüğü MEB Millî Eğitim Bakanlığı mec. Mecaz MEÜ Mersin Üniversitesi MGK Millî Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği MGM 1. İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü seafoodplus.info Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü MĞÜ Muğla Üniversitesi MHAT Merkezî Haber Alma Teşkilatı MHz Megahertz MİGEM Maden İşleri Genel Müdürlüğü MİLE Millî Emlak Genel Müdürlüğü mim. Mimarlık min. Mineraloji MİT Millî İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı MK Medeni Kanun MKB Millî Kütüphane Başkanlığı MKE Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu MKS Metre-Kilogram-Saat MKÜ Mustafa Kemal Üniversitesi MKYK Merkez Karar Yönetim Kurulu mm Milimetre MOBESE Bölgesel güvenlik sistemi (Mobil Elekronik Sistem Entegrasyonu) MOSSAD İsrail Gizli Haber Alma Örgütü MÖ Milattan önce MPİ Millî Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü MPM Millî Prodüktivite Merkezi MR Manyetik rezonans görüntüleme MS Milattan sonra MSB Millî Savunma Bakanlığı MSGSÜ Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi MTA Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü MÜ 1. Maltepe Üniversitesi 2. Marmara Üniversitesi 3. Melikşah Üniversitesi Müh. Mühendis, mühendisi, mühendislik Mür. Müracaat müz. Müzik MYK 1. Mesleki Yeterlilik Kurumu 2. Mülteciler Yüksek Komiserliği NAFTA bk. KASTB (North American Free Trade Area) NASA Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Araştırmaları Merkezi(National Aeronautics and Space Administration) NATO Kuzey Atlantik Antlaşması Teşkilatı (North Atlantic Treaty Organization) NEÜ Nevşehir Üniversitesi NĞÜ Niğde Üniversitesi NKÜ Namık Kemal Üniversitesi No. Numara NOTAM Havacılar ve denizciler için uyarı bildirimi (Notice to Airmen) Nö. Nöbetçi Nö. Sb. Nöbetçi subayı NVİGM Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü OACI bk. USHÖ (International Civil Aviation Organization) OAE bk. ABÖ (Organization of African Unity) OAİB Orta Anadolu İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği OAOP Orta Amerika Ortak Pazarı OAPEC bk. PİEAÜÖ (Organization of Arab Petroleum Exporting Countries) OAU bk. ABÖ (Organization of African Unity) OBESİD Okul İçi Beden Eğitimi Spor ve İzcilik Dairesi Başkanlığı OCDE bk. EİBKT (Organization for Economic Cooperation and Development) OCI bk. İKÖ (Organization of the Islamic Conference) ODTÜ Orta Doğu Teknik Üniversitesi ODÜ Ordu Üniversitesi OECD bk. EİBKT (Organization for Economic Cooperation and Development) OEEC bk. AEİBÖ (Organization for European Economic Cooperation) OGM 1. Orman Genel Müdürlüğü 2. Ortaöğretim Genel Müdürlüğü OIC bk. İKÖ (Organization of the Islamic Conference) OIEC bk. UİİBÖ (Organization for International Economic Cooperation) OKAN Okan Üniversitesi OKÖNEGM Okul Öncesi Eğitimi Genel Müdürlüğü Okt. Okutman OKÜ Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi OMC bk. DTÖ (World Trade Organization) OMI bk. UDÖ (International Maritime Organization) OMÜ Ondokuz Mayıs Üniversitesi Onb. Onbaşı OPEC bk. PİEÜT (Organization of Petroleum Exporting Countries) OPEP bk. PİEÜT (Organization of Petroleum Exporting Countries) Opr. Operatör Or. Ordu Ora. Oramiral Ord. Ordinaryüs Org. Orgeneral ORKÖY Orman-Köy İlişkileri Genel Müdürlüğü Ort. Ortaklık, ortakları, ortaklığı OSB Organize Sanayi Bölgesi Osm. T. Osmanlı Türkçesi OSZE bk. AGİT (Organisation für Sicherheit und  Zusammenarbeit in Europa) OUA bk. ABÖ (Organization of African Unity) OYAK Ordu Yardımlaşma Kurumu OYEGM Öğretmen Yetiştirme ve Eğitimi Genel Müdürlüğü ÖÇKKB Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı ÖİB Özelleştirme İdaresi Başkanlığı öl. Ölüm tarihi ÖÖKGM Özel Öğretim Kurumları Genel Müdürlüğü ör. Örnek ÖRGM Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü ÖSGM Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Ölçüler ve Standartlar Genel Müdürlüğü ÖSS Öğrenci Seçme Sınavı ÖSYM Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi ÖTV Özel tüketim vergisi ÖYK Özelleştirme Yüksek Kurulu ÖYS Öğrenci Yerleştirme Sınavı öz. Özel ÖZİ Özürlüler İdaresi Başkanlığı ÖZÜ Özyeğin Üniversitesi PAÜ Pamukkale Üniversitesi ped. Pedagoji PEN bk. UYB (International Association of Poets, Playwrights, Editors, Essayists and Novelists) PETKİM Petrokimya Endüstrisi Genel Müdürlüğü PİEAÜÖ Petrol İhraç Eden Arap Ülkeleri Örgütü PİEÜT Petrol İhraç Eden Ülkeler Teşkilatı PİGM Petrol İşleri Genel Müdürlüğü PK Posta kutusu PO Petrol Ofisi POAŞ Petrol Ofisi Anonim Şirketi Port. Portekizce Prof. Profesör psikol. Psikoloji PTT Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü RAM Bilgisayarda okunabilir ve yazılabilir bellek (Random Access Memory) RC Kızılhaç (Red Cross) RCD bk. KİBİB (Regional Cooperation for Development) RK Rekabet Kurumu RNA Ribo nükleik asit ROM Bilgisayarda yalnızca okunabilir bellek (Read-Only Memory) Ro-Ro Gemiye taşıt indirme bindirme (Rolon-roloff) RSHM Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı RTÜK Radyo ve Televizyon Üst Kurulu Rum. Rumca Rus. Rusça RÜ Rize Üniversitesi S Sayı s. Sayfa sa. Saat SAS Su Altı Savunma (Komandoları) SAT Su Altı Taarruz (Komandoları) SATEM Savunma Sanayii ve Teknoloji Eğitim Merkezi SAÜ Sakarya Üniversitesi Sb. Subay SB Sağlık Bakanlığı SBF Siyasal Bilgiler Fakültesi SBS Seviye Belirleme Sınavı SDIF bk. TMSF (Savings Deposit Insurance Fund) SDÜ Süleyman Demirel Üniversitesi SEFD Bşk. Millî Savunma Bakanlığı Seferberlik Dairesi Başkanlığı SEK Süt Endüstrisi Kurumu Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi SEKA Selüloz ve Kâğıt Sanayii Kurumu sf. Sıfat SG Sahil Güvenlik SGK seafoodplus.info Güvenlik Kurumu 2. Sahil Güvenlik Komutanlığı SGM Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Sanayi Genel Müdürlüğü SHÇEK Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu SHGM Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü SHÖ Sivil Havacılık Örgütü SİÜ Siirt Üniversitesi SKT Son kullanma tarihi Sl. Slavca SMWK bk. KEİ (Black Sea Economic Cooperation Pact) Sn. 1. Sayın. 2. Saniye snt. Santral SNÜ Sinop Üniversitesi Sok. Sokak SOS Uluslararası yardım isteme uyarısı (Save Our Souls) sos. Sosyoloji sp. Spor SPA bk. SUGES (Salus per aquam) SPK Sermaye Piyasası Kurulu Srp. Sırpça SSCB Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği SSDB Sağlık Bakanlığı Sıtma Savaş Dairesi Başkanlığı SSK Sosyal Sigortalar Kurumu SSM Savunma Sanayi Müsteşarlığı STB Sanayi ve Ticaret Bakanlığı STK Sivil Toplum Kuruluşu STÖ Sivil Toplum Örgütü SUGES Sudan gelen sağlık SÜ 1. Sabancı Üniversitesi 2. Selçuk Üniversitesi SWIFT bk. DBAFİT (Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication) SYD Sayısal yoğun disk SYDGM Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü Ş Şirket Şb. Şube ŞEHİR İstanbul Şehir Üniversitesi ŞÜ Şırnak Üniversitesi t Ton T. Türkçe T.C. Türkiye Cumhuriyeti TAA Türkiye Adalet Akademisi TAEK Türkiye Atom Enerjisi Kurumu TAGEM Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü TAI bk. THS (Turkish Aerospace Industry) TAPDK Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurulu tar. Tarih TARİŞ Tarım Satış Kooperatifleri Birliği TASS Sovyetler Birliği Telgraf Ajansı (Telegrafnoe Agentstvo Sovetskogo Soyuza) TAŞ Türk Anonim Şirketi TAU Teknik Araştırma ve Uygulama Genel Müdürlüğü Tb. Tabur TBB 1. Türkiye Bankalar Birliği 2. Türkiye Barolar Birliği TBMM Türkiye Büyük Millet Meclisi TCDD Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları TCK Türkiye Cumhuriyeti Karayolları TCMB Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası TCZB Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankası TDÇİ Türkiye Demir Çelik İşletmeleri TDİ Türkiye Denizcilik İşletmeleri TDK Türk Dil Kurumu TEAE Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü TEAŞ Türkiye Elektrik Üretim Anonim Şirketi TEDAŞ Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi TEDGEM Teşkilatlanma ve Destekleme Genel Müdürlüğü TEFE Toptan eşya fiyatları endeksi TEİAŞ Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi TEK Türkiye Elektrik Kurumu tek. Teknik, teknoloji tel. Telefon telg. Telgraf TEM Avrupa Transit Kara Yolu (Trans European Motor Way) TEMSAN Türkiye Elektromekanik Sanayii TETAŞ Türkiye Elektrik, Ticaret ve Taahhüt Anonim Şirketi TFF Türkiye Futbol Federasyonu Başkanlığı TGC Türkiye Gazeteciler Cemiyeti TGM Kültür ve Turizm Bakanlığı Tanıtma Genel Müdürlüğü TGS Türkiye Gazeteciler Sendikası Tğm. Teğmen THA Türk Haberler Ajansı THK 1. Türk Hava Kurumu 2. Türk Hukuk Kurumu THS Türk Havacılık Sanayii THSGM Telif Hakları ve Sinema Genel Müdürlüğü THY Türk Hava Yolları TIR Uluslararası Kara Yolu Taşımacılığı (Transport International Routier) tic. Ticaret TİGEM Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü TİKA Türk İş Birliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı TİM Türkiye İhracatçılar Merkezi TİSK Türkiye İşverenler Sendikası Konfederasyonu tiy. Tiyatro TK bk. BTK (Telekomünikasyon Kurumu) TKAE Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü TKB 1. Türkiye Kalkınma Bankası 2. Türkiye Kalkınma Bankası Anonim Şirketi Genel Müdürlüğü 3. Türk Kadınlar Birliği TKF Toplu Konut Fonu TKGM Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü TKİ Türkiye Kömür İşletmeleri TL Türk lirası tlks. Teleks tls. Telsiz TM Türk malı TMMOB Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği TMO Toprak Mahsulleri Ofisi TMSF Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu TMSK Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu TNCÜ Tunceli Üniversitesi TOBB Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği TOBB ETÜ TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi TODAİE Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü TOEFL Yabancı dil olarak İngilizce testi (Test of English as a Foreign Language) TOKİ Toplu Konut İdaresi Başkanlığı Top. Topçu TÖMER Türkçe Öğretim Merkezi TÖÜ Turgut Özal Üniversitesi TP Türk Petrolleri TPAO Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı TPE Türk Patent Enstitüsü TR Türkiye TRGM Tarım Reformu Genel Müdürlüğü TRKGM Tüketicinin ve Rekabetin Korunması Genel Müdürlüğü TRS Toros Üniversitesi TRT Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu TSE Türk Standartları Enstitüsü TSİ Türkiye saati ile TSK Türk Silahlı Kuvvetleri TSKB Türkiye Sınai Kalkınma Bankası TT Türkiye Türkçesi TTB Türk Tabipleri Birliği TTK 1. Türk Tarih Kurumu 2.Türkiye Taşkömürü Kurumu TTKB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı TTOK Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu TUBİM Türkiye Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağımlılığını İzleme Merkezi Tug. Tugay Tuğa. Tuğamiral Tuğg. Tuğgeneral TURKSTAT bk. TÜİK (Turkish Statistic Institution) TUS Tıpta Uzmanlık Eğitimi Giriş Sınavı TÜ Trakya Üniversitesi TÜBA Türkiye Bilimler Akademisi TÜBİTAK Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu TÜDEMSAŞ Türkiye Demiryolu Makineleri Sanayii Anonim Şirketi TÜFE Tüketici fiyatları endeksi TÜGEM Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü TÜİK Türkiye İstatistik Kurumu TÜLOMSAŞ Türkiye Lokomotif ve Motor Sanayii Anonim Şirketi Tüm. Tümen Tüma. Tümamiral Tümg. AB (European Union) UEA Uluslararası Enerji Ajansı UEFA bk. AFFB (Union of European Football Associations) UEİBB Uluslararası Ekonomik İş Birliği Bankası UETHF Uluslararası Ekolojik Tarım Hareketleri Federasyonu UFF Uluslararası Futbol Federasyonu UFK Uluslararası Finansman Kurumu UFO Tanımlanmamış Uçan Nesne (Unidentified Flying Object) UHF Ultra yüksek frekans (Ultra High Frequency) UHİK Uluslararası Hilal İslam Komitesi UHTB Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği UİİBÖ Uluslararası İktisadi İş Birliği Örgütü UİKB Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası UKA Uluslararası Kalkınma Ajansı UKK Uluslararası Kızılhaç Komitesi UMT Uluslararası Mülteci Teşkilatı UN bk. BM (United Nations) UNAC bk. BMÇYT (United Nations Aid to Children) UNCTAD bk. BMTKK (United Nations Conference on Trade and Development) UNCTC bk. UŞM (United Nations Centre on Transnational Corporations) UNESCO bk. BMEBKT (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization) UNHCR bk. MYK UNICEF Birleşmiş Milletler Uluslararası Çocuklara Yardım Fonu(United Nations International Children’s Emergency Fund) UNIDO bk. BMSKÖ (United Nations Industrial Development Organisation) UNO bk. BMT (United Nations Organization) UNRRA bk. BMYRİ (United Nations Relief and Rehabilitation Administration) UOK Uluslararası Olimpiyat Komitesi UÖB Uluslararası Ödemeler Bankası UPB Uluslararası Posta Birliği UPF Uluslararası Para Fonu UPI bk. UBB (United Press International) UPU bk. UPB (Universal Postal Union) USAŞ Uçak Sanayi Anonim Şirketi USF Uluslararası Satranç Federasyonu USHÖ Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü USÖ Uluslararası Standartlar Örgütü UŞM Ulusötesi Şirketler Merkezi UTKF Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu UTM Uluslararası Ticaret Merkezi UTO Uluslararası Ticaret Odası UÜ 1. Ufuk Üniversitesi 2. Uludağ Üniversitesi UYAÇM Uluslararası Yatırım Anlaşmazlıkları Çözüm Merkezi UYB Uluslararası Yazarlar Birliği Uzm. Uzman Ü Üniversite ÜAK Üniversitelerarası Kurul Başkanlığı Üçvş. Üstçavuş ÜDS Üniversitelerarası Kurul Yabancı Dil Sınavı ÜFE Üretici fiyatları endeksi ünl. Ünlem ÜT Üretim tarihi Ütğm. Üsteğmen vb. Ve başkası, ve başkaları, ve benzeri, ve benzerleri, ve bunun gibi VCD bk. GYD (Video Compact Disc) vd. Ve devamı, ve diğerleri VDMK Varlığa Dayalı Menkul Kıymetler Vet. Veteriner VGM 1. Vakıflar Genel Müdürlüğü 2. Verimlik Genel Mü dürlüğü VHF Çok yüksek frekans (Very High Frequency) VIP Çok önemli kişi (Very Important Person) vs. Vesaire w Elektrik güç birimi (Watt) WACH bk. BATO (West African Clearing House) WADB bk. BAKB (West African Development Bank) WAP bk. KED (Wireless Application Protocol) WCO bk. DGÖ (World Customs Organization) WFC bk. DGK (World Food Council) WHO bk. DSÖ (World Health Organization) WIPO bk. DFMHÖ (World Intellectual Property Organisation) WTO bk. DTÖ (World Trade Organization) Y. Mim. Yüksek mimar Y. Müh. Yüksek mühendis Yay. Yayını, yayınları Yb. Yarbay YD Yoğun disk Yd. Sb. Yedek subay YDK Yüksek Denetleme Kurulu YDS Yabancı Dil Sınavı  YEÖGM Yurt Dışı Eğitim Öğretim Genel Müdürlüğü YİBF Yardım ve İş Birliği Fonu YİGM 1. Bayındırlık ve İskân Bakanlığı Yapı İşleri Genel Müdürlüğü2. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü YKr Yeni kuruş YÖGM Millî Eğitim Bakanlığı Yükseköğretim Genel Müdürlüğü YÖK Yükseköğretim Kurulu YÖS Yabancı Uyruklu Öğrenci Sınavı Yrd. Doç. Yardımcı Doçent YSE Yol, Su, Elektrik Genel Müdürlüğü YSK Yüksek Seçim Kurulu YTL Yeni Türk lirası YTÜ 1. Yeditepe Üniversitesi 2. Yıldız Teknik Üniversitesi Yun. Yunanca YURTKUR Yükseköğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu YÜ 1. Yalova Üniversitesi 2. Yaşar Üniversitesi yy. Yüzyıl YYÜ Yüzüncü Yıl Üniversitesi Yzb. Yüzbaşı zf. Zarf ZKÜ Zonguldak Karaelmas Üniversitesi zm. Zamir ZMO Ziraat Mühendisleri Odası zool. Zooloji ZRV Zirve Üniversitesi Alıntı Kelimelerin Yazılışı Alıntı kelimelerin yazılışlarıyla ilgili bazı noktalar aşağıda gösterilmiştir: 1. Çift ünsüz harfle başlayan Batı kökenli alıntılar, ünsüzler arasına ünlü konulmadan yazılır: francala, gram, gramer, gramofon, grup, Hristiyan, kral, kredi, kritik, plan, pratik, problem, profesör, program, proje, propaganda, protein, prova, psikoloji, slogan, snop, spiker, spor, staj, stil, stüdyo, trafik, tren, triptik vb. Bu tür birkaç alıntıda, söz başında veya iki ünsüz arasında bir ünlü türemiştir. Bu ünlü söylenişte de yazılışta da gösterilir: iskarpin, iskele, iskelet, istasyon, istatistik, kulüp vb. 2. İçinde yan yana iki veya daha fazla ünsüz bulunan Batı kökenli alıntılar, ünsüzler arasına ünlü konmadan yazılır: alafranga, apartman, biyografi, elektrik, gangster, kilogram, orkestra, paragraf, telgraf vb.  3. İki ünsüzle biten Batı kökenli alıntılar, ünsüzler arasına ünlü konmadan yazılır: film, form, lüks, modern, natürmort, psikiyatr, seks, slayt, teyp vb. 4. Batı kökenli alıntıların içindeki ve sonundaki g ünsüzleri olduğu gibi korunur: biyografi, diyagram, dogma, magma, monografi, paragraf, program; arkeolog, demagog, diyalog, filolog, jeolog, katalog, monolog, psikolog, ürolog vb. Ancak fotoğraf ve topoğraf kelimelerinde g’ler, ğ’ye döner. *** Aşağıdaki durumlarda Batı kökenli kelimeler özgün biçimleri ile yazılırlar: 1. Bilim, sanat ve uzmanlık dallarında kullanılan bazı terimler: andante (müzik), cuprum (kimya), deseptyl (eczacılık), quercus, terminus technicus (teknik terim) vb. 2. Latin yazı sistemini kullanan dillerden alınma deyim ve sözler: Veni, vidi, vici (Geldim, gördüm, yendim.); conditio sine qua non (Olmazsa olmaz.); eppur si muove (Dünya her şeye rağmen dönüyor.); to be or not to be (olmak veya olmamak); l’art pour l’art (Sanat sanat içindir.); l’Etat c’est moi (Devlet benim.); traduttore traditore (Çevirmen haindir.); persona non grata (istenmeyen kişi) vb. Mesele falan değildi öyle, To be or not to be kendisi için; Bir akşam uyudu; Uyanmayıverdi. (Orhan Veli Kanık) Ünsüz Türemesi Arapçadan dilimize giren ve özgün biçimlerinde sonunda ikiz ünsüz bulunan kelimeler Türkçede tek ünsüzle kullanılır. Bu kelimeler ünlüyle başlayan ek veya yardımcı fiille kullanıldıklarında sondaki ünsüz ikizleşir: hak (hakkı), his (hissi), ret (reddi), şer (şerri), tıp (tıbbı), zam (zammı), zan (zannı); af (affetmek), his (hissetmek) vb. Ünsüzlerin Nitelikleri Ses yolunda bir engele çarparak çıkan seslere ünsüz denir. Dilimizde yirmi bir ünsüz vardır: b, c, ç, d, f, g, ğ, h, j, k, l, m, n, p, r, s, ş, t, v, y, z Ünsüzler ses tellerinin titreşime uğrayıp uğramamasına göre iki gruba ayrılır: 1. Ses tellerinin titreşmesiyle oluşan ünsüzlere yumuşak (ötümlü, tonlu) ünsüzler adı verilir: b, c, d, g, ğ, j, l, m, n, r, v, y, z  2. Ses telleri titreşmeden oluşan ünsüzlere sert (ötümsüz, tonsuz) ünsüzler denir: ç, f, h, k, p, s, ş, t Kökeni Türkçe olan kelimelerin sonunda b, c, d, g ünsüzleri bulunmaz. Ancak anlam farkını belirtmek üzere ad, od, sac gibi birkaç kelimenin yazılışında bu kurala uyulmaz: ad (isim), at (binek hayvanı); od(ateş), ot (bitki); sac (yassı demir), saç (kıl). Dilimizdeki hac, şad, yâd gibi birkaç örnek dışında, alıntı kelimelerin özgün biçimlerinin sonlarında bulunan yumuşak ünsüzler sertleşir: kitap (<kitab), sebep (<sebeb); bant (<band), bent (<bend), cilt (<cild), etüt (<etüd), metot (<metod), standart (<standard); ahenk (<aheng), hevenk (<aveng), renk (<reng) vb. Bu gibi alıntılar ünlü ile başlayan bir ek aldıklarında kelime sonlarındaki sert ünsüzler yumuşar: kitap / kitabı, sebep / sebebi; bant / bandı, bent / bendi, cilt / cildi, etüt / etüdü, metot / metodu, standart / standardı; ahenk / ahengi, hevenk / hevengi, renk / rengi vb. UYARI: Bazı alıntı kelimelerde yumuşama olmaz: ahlak / ahlakın, cumhuriyet / cumhuriyete, evrak / evrakı, hukuk / hukuku, ittifak / ittifaka, sepet / sepeti, tank / tankı vb. Çok heceli kelimeler ünlüyle başlayan bir ek aldıklarında sonlarında bulunan p, ç, t, k ünsüzleri yumuşayarak b, c, d, ğ’ye dönüşür: kelep / kelebi; ağaç / ağacı, kazanç / kazancı; geçit / geçidi, kanat / kanadı; başak / başağı, bıçak / bıçağı vb. Ancak birden fazla heceli olduğu hâlde sonlarındaki ünsüzleri yumuşamayan kelimeler de vardır: anıt / anıtı, bulut / bulutu, kanıt / kanıtı, ölçüt / ölçütü vb. Tek heceli kelimelerin sonunda bulunan p, ç, t, k ünsüzleri ise iki ünlü arasında korunur: ak / akı, at / atı, bük / bükü, ek / eki, et / eti, göç / göçü, ip / ipi, kaç / kaçıncı, kök / kökü, ok / oku, ot / otu, saç / saçı, sap / sapı, suç / suçu, süt / sütü vb. Buna karşılık tek heceli olduğu hâlde sonlarındaki ünsüzleri yumuşayan kelimeler de vardır: but / budu, dip / dibi, gök / göğü, kap / kabı, kurt / kurdu, uç / ucu, yurt / yurdu vb. Ünlü Daralması Türkçede a, e ünlüleri ile biten fiillerin şimdiki zaman çekiminde, söyleyişte de yazımda da a ünlüsü ı, u; e ünlüsü i, ü olur: başlıyor (<başla-yor), oynuyor (<oyna-yor), doymuyor (<doyma-yor), izliyor (<izle-yor), diyor (<de-yor), gelmiyor (<gelme-yor), gözlüyor (<gözle-yor) vb. Birden çok heceli ve a, e ünlüleri ile biten fiiller, ünlüyle başlayan ek aldıklarında bu fiillerdeki a, eünlülerinde söyleyişte yaygın bir daralma (ı ve i’ye dönme) eğilimi görülür. Ancak söyleyişteki ı, i ünlüleri yazıya geçirilmez: başlayan, yaşayacak, atlayarak, saklayalı, atmayalım; gelmeyen, izlemeyecek, gitmeyerek, gizleyeli, besleyelim vb. Buna karşılık tek heceli olan demek ve yemek fiillerinde, söyleyişteki i ünlüsü yazıya da geçirilir: diyen, diyerek, diyecek, diyelim, diye; yiyen, yiyerek, yiyecek, yiyelim, yiye, yiyince, yiyip vb. Ancak deyince, deyip sözlerindeki e yazılışta korunur. Uzun Ünlü Kökeni Türkçe olan kelimelerde bugün uzun ünlü yoktur. Uzun ünlü, Arapça ve Farsçadan Türkçeye giren kelimelerde görülür: adalet (ada:let), beraber (bera:ber), ifade (ifa:de), kaide (ka:ide), numune (numu:ne), sade (sa:de), şair (şa:ir) vb. Ancak bu uzun ünlüler yazıda herhangi bir işaretle gösterilmez. Kısaltmalar Kısaltma; bir kelimenin, terimin veya özel adın, içerdiği harflerden biri veya birkaçı ile daha kısa olarak ifade edilmesi ve simgeleştirilmesidir. Kısaltmalarla ilgili kurallar şunlardır: 1. Kuruluş, ülke, kitap, dergi ve yön adlarının kısaltmaları her kelimenin ilk harfinin büyük olarak yazılmasıyla yapılır: TBMM (Türkiye Büyük Millet Meclisi), TDK (Türk Dil Kurumu), ABD (Amerika Birleşik Devletleri); KB (Kutadgu Bilig); TD (Türk Dili), TK (Türk Kültürü), TDED (Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi); B (batı), D (doğu), G (güney), K (kuzey); GB (güneybatı), GD (güneydoğu), KB (kuzeybatı), KD(kuzey doğu) vb. Ancak bazen kelimelerin, özellikle son kelimenin birkaç harfinin kısaltmaya alındığı da görülür. Bazen de aradaki kelimelerden hiç harf alınmadığı olur. Bu tür kısaltmalarda, kısaltmanın akılda kalabilmesi için yeni bir kelime oluşturma amacı güdülür: BOTAŞ (Boru Hatları ile Petrol Taşıma Anonim Şirketi), İLESAM(İlim ve Edebiyat Eseri Sahipleri Meslek Birliği), TÖMER (Türkçe Öğretim Merkezi) vb. Gelenekleşmiş olan T.C. (Türkiye Cumhuriyeti) ve T. (Türkçe) kısaltmalarının dışında büyük harflerle yapılan kısaltmalarda nokta kullanılmaz. 2. Ölçü birimlerinin uluslararası kısaltmaları kullanılır: m (metre), mm (milimetre), cm (santimetre), km(kilometre), g (gram), kg (kilogram), l (litre), hl (hekto litre), mg (miligram), m² (metrekare), cm²(santimetrekare) vb. 3. Kuruluş, kitap, dergi ve yön adlarıyla ölçülerin dışında kalan kelime veya kelime gruplarının kısaltılmasında, ilk harfle birlikte kelimeyi oluşturan temel harfler dikkate alınır. Kısaltılan kelime veya kelime grubu; özel ad, unvan veya rütbe ise ilk harf büyük; cins isim ise ilk harf küçük olur: Alm. (Almanca), İng.(İngilizce), Kocatepe Mah. (Kocatepe Mahallesi), Güniz Sok. (Güniz Sokağı), Prof. (Profesör), Dr.(Doktor), Av. (Avukat), Alb. (Albay), Gen. (General); sf. (sıfat), haz. (hazırlayan), çev. (çeviren), ed. (edebiyat), fiz. (fizik), kim. (kimya) vb. *** Küçük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen eklerde kelimenin okunuşu esas alınır: cm’yi, kg’dan,mm’den, seafoodplus.info Büyük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen eklerde ise kısaltmanın son harfinin okunuşu esas alınır: BDT’ye, TDK’den, THY’de, TRT’den, TL’nin vb. Ancak kısaltması büyük harflerle yapıldığı hâlde bir kelime gibi okunan kısaltmalara getirilen eklerde kısaltmanın okunuşu esas alınır: ASELSAN’da, BOTAŞ’ın, NATO’dan, UNESCO’ya vb. UYARI: Numara sözünün kısaltması da kelime gibi okunduğundan getirilecek olan ek okunuşa göre getirilecektir: seafoodplus.info, seafoodplus.info Sonunda nokta bulunan kısaltmalarla üs işaretli kısaltmalara gelen ekler kesmeyle ayrılmaz. Bu tür kısaltmalarda ek noktadan ve üs işaretinden sonra, kelimenin veya üs işaretinin okunuşuna uygun olarak yazılır: seafoodplus.info, seafoodplus.info, seafoodplus.info; cm³e (santimetreküpe), m²ye (metrekareye), 64ten (altı üssü dörtten) vb. Sert ünsüzle biten kısaltmalar, ek aldıkları zaman okunuşta sert ses yumuşatılmaz: AGİK’in (AGİĞ’in değil), CMUK’un (CMUĞ’un değil), RTÜK’e (RTÜĞ’e değil), TÜBİTAK’ın (TÜBİTAĞ’ın değil) vb. Ancak birlik kelimesiyle yapılan kısaltmalarda söyleyişte k’nin yumuşatılması normaldir:ÇUKOBİRLİK’e (söylenişi ÇUKOBİRLİĞE), FİSKOBİRLİK’in (söylenişi FİSKOBİRLİĞİN) vb.  Noktalama İşaretleri (Açıklamalar) Duygu ve düşünceleri daha açık ifade etmek, cümlenin yapısını ve duraklama noktalarını belirlemek, okumayı ve anlamayı kolaylaştırmak, sözün vurgu ve ton gibi özelliklerini belirtmek üzere noktalama işaretleri kullanılır. Noktalama işaretlerinden nokta, virgül, noktalı virgül, iki nokta, üç nokta, soru, ünlem, tırnak, ayraç ve kesme işaretleri ait oldukları kelimelere bitişik olarak yazılır ve kesme dışındaki işaretlerden sonra bir harf boşluğu ara verilir. Nokta ( . ) 1. Cümlenin sonuna konur: Türk Dil Kurumu, yılında kurulmuştur. Saatler geçtikçe yollara daha mahzun bir ıssızlık çöküyordu. (Reşat Nuri Güntekin) 2. Bazı kısaltmaların sonuna konur: Alb. (albay), Dr. (doktor), Yrd. Doç. (yardımcı doçent), Prof.(profesör), Cad. (cadde), Sok. (sokak), s. (sayfa), sf. (sıfat), vb. (ve başkası, ve benzeri, ve benzerleri, ve bunun gibi), Alm. (Almanca), Ar. (Arapça), İng. (İngilizce) vb. 3. Sayılardan sonra sıra bildirmek için konur: 3. (üçüncü), (on beşinci); II. Mehmet, XIV. Louis, XV. yüzyıl; 2. Cadde, Sokak, 4. Levent vb. 4. Arka arkaya sıralandıkları için virgülle veya çizgiyle ayrılan rakamlardan yalnızca sonuncu rakamdan sonra nokta konur: 3, 4 ve 7. maddeler; XII – XIV. yüzyıllar arasında vb. 5. Bir yazının maddelerini gösteren rakam veya harflerden sonra konur: I. 1. A. a. II. 2. B. b. 6. Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur: , X vb. UYARI: Tarihlerde ay adları yazıyla da yazılabilir. Bu durumda ay adlarından önce ve sonra nokta kullanılmaz: 29 Mayıs , 29 Ekim vb. 7. Saat ve dakika gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur: Tren ’te kalktı. Toplantı ’te başladı. Tören ’da, hükûmet daireleri kapandıktan yarım saat sonra başlayacaktır. (Tarık Buğra) 8. Kitap, dergi seafoodplus.info künyelerinin sonuna konur: Agâh Sırrı Levend, Türk Dilinde Gelişme ve Sadeleşme Evreleri, TDK Yayınları, Ankara,  9. Dört ve dörtten çok rakamlı sayılar sondan sayılmak üzere üçlü gruplara ayrılarak yazılır ve araya nokta konur: , , vb. Genel Ağ adreslerinde kullanılır: seafoodplus.info Matematikte çarpma işareti yerine kullanılır: =20, =72 vb. Virgül ( , ) 1. Birbiri ardınca sıralanan eş görevli kelime ve kelime gruplarının arasına konur: Fırtınadan, soğuktan, karanlıktan ve biraz da korkudan sonra bu sıcak, aydınlık ve sevimli odanın havasında erir gibi oldum. (Halide Edip Adıvar) Sessiz dereler, solgun ağaçlar, sarı güller Dillenmiş ağızlarda tutuk dilli gönüller (Faruk Nafiz Çamlıbel) Zindana atılan mahkûmlar gibi titreşerek, haykırarak geri geri kaçmaya uğraşıyorduk. (Hüseyin Rahmi Gürpınar) Köyde kim çaresiz kalırsa, kimin işi bozulursa İstanbul yolunu tutar. (Ömer Seyfettin) 2. Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur: Umduk, bekledik, düşündük. (Yakup Kadri Karaosmanoğlu) 3. Uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş olan özneyi belirtmek için konur: Saniye Hanımefendi, merdivenlerde oğlunun ayak seslerini duyar duymaz, hasretlisini karşılamaya atılan bir genç kadın gibi koltuğundan fırlamış ve ona kapıyı kendi eliyle açmaya gelmişti. (Yakup Kadri Karaosmanoğlu) 4. Cümle içinde ara sözleri veya ara cümleleri ayırmak için ara sözlerin veya ara cümlelerin başına ve sonuna konur: Zemin bu kadar koyu bir kırmızıya dönüşünce, bir an için de olsa, belirginliğini yitiriverdi sivilceleri. (Elif Şafak) Şimdi, efendiler, müsaade buyurursanız, size bir sual sorayım. (Atatürk) 5. Anlama güç kazandırmak için tekrarlanan kelimeler arasına konur: Akşam, yine akşam, yine akşam, Göllerde bu dem bir kamış olsam! (Ahmet Haşim) 6. Tırnak içinde olmayan alıntı cümlelerinden sonra konur: Adana’ya yarın gideceğim, dedi.  Aç karnına sigara içmekle hiç de iyi etmiyorsun, dedi. (Necati Cumalı) 7. Konuşma çizgisinden sonraki alıntı cümlesinin bitimine konur: – Bu akşam Datça’ya gidiyor musunuz, diye sordu. 8. Edebî eserlerde konuşma bölümünden önceki ifadenin sonuna konur: Bahçe kapısını açtı. Sermet Bey’e, – Bu anahtar köşkü de açar, dedi. (Ömer Seyfettin) 9. Kendisinden sonraki cümleye bağlı olarak ret, kabul ve teşvik bildiren hayır, yok, evet, peki, pekâlâ, tamam, olur, hayhay, başüstüne, öyle, haydi, elbette gibi kelimelerden sonra konur: Peki, gideriz. Olur, ben de size katılırım. Hayhay, memnun oluruz. Haydi, geç kalıyoruz. Evet, kırk seneden beri Türkçe merhale merhale Türkleşiyor. (Yahya Kemal Beyatlı) Bir kelimenin kendisinden sonra gelen kelime veya kelime gruplarıyla yapı ve anlam bakımından bağlantısı olmadığını göstermek ve anlam karışıklığını önlemek için kullanılır: Bu, tek gözlü, genç fakat ihtiyar görünen bir adamcağızdır. (Halit Ziya Uşaklıgil) Bu gece, eğlenceleri içlerine sinmedi. (Reşat Nuri Güntekin) Hitap için kullanılan kelimelerden sonra konur: Efendiler, bilirsiniz ki hayat demek, mücadele, müsademe demektir. (Atatürk) Sayın Başkan, Sevgili Kardeşim, Değerli Arkadaşım, Sayıların yazılışında kesirleri ayırmak için kullanılır: 38,6 (otuz sekiz tam, onda altı), 0,45 (sıfır tam, yüzde kırk beş) Metin içinde art arda gelen zarf-fiil eki almış kelimelerden sonra konur: Ancak yemekte bir karara varıp, arkadaşına dikkatli dikkatli bakarak konuştu. UYARI: Metin içinde zarf-fiil eki almış kelimelerden sonra virgül konmaz: Cumaları bahçede buluştukça kıza kendisinin adi bir mektep talebesi olmadığını anlatmaya çalışıyordu. (Halide Edip Adıvar) Şimdiye dek, ben kendimi bildim bileli kimse Değirmenoluk köyünden kaçıp da başka köyde çobanlık, yanaşmalık etmedi. (Yaşar Kemal) Meydanlığa varmadan bir iki defa İsmail kendisini gördü mü diye kahveye baktı. (Necati Cumalı) Özne olarak kullanıldıklarında bu, şu, o zamirlerinden sonra konur:  Bu, benim gibi yazarlar için hiç kolay olmaz. O, eski defterleri çoktan kapatmış, Osmanlıya kucağını açmıştı. (Tarık Buğra) Kitap, dergi seafoodplus.info künyelerinde yazar, eser, basımevi vb. maddelerden sonra konur: Falih Rıfkı ATAY, Tuna Kıyıları, Remzi Kitabevi, İstanbul, Yazarın soyadı önce yazılmışsa soyadından sonra da virgül konur: ERGİN, Muharrem, Dede Korkut Kitabı, Ankara, UYARI: Metin içinde ve, veya, yahut, ya ya bağlaçlarından önce de sonra da virgül konmaz: Nihat sabaha kadar uyuyamadı ve şafak sökerken Faik’e bol teşekkürlerle dolu bir kâğıt bırakarak iki gün evvelki cephe dönüşü kıyafeti ile sokağa fırladı. (Peyami Safa) Ya şevk içinde harap ol ya aşk içinde gönül Ya lale açmalıdır göğsümüzde yahut gül! (Yahya Kemal Beyatlı) UYARI: Tekrarlı bağlaçlardan önce ve sonra virgül konmaz: Hem gider hem ağlar. Ya bu deveyi gütmeli ya bu diyardan gitmeli. (Atasözü) Gerek nesirde gerek nazımda yeni bir söyleyişe ulaşılmıştır. Siz ister inanın ister inanmayın, bir gün bile durmam. Ne kız verir ne dünürü küstürür. Bu kurallar bugün de yarın da geçerli olacaktır. UYARI: Cümlede pekiştirme ve bağlama görevinde kullanılan da / de bağlacından sonra virgül konmaz: İmlamız lisanımız düzelince, lisanımız da kafamız düzelince düzelecek çünkü o da ancak onlar kadar bozuktur, fazla değil! (Yahya Kemal Beyatlı) UYARI: Metin içinde -ınca / -ince anlamıyla zarf-fiil görevinde kullanılan mı / mi ekinden sonra virgül konmaz: Ben aç yattım mı kötü kötü rüyalar görürüm nedense. (Orhan Kemal) Öyle zekiler vardır, konuştular mı ağızlarından bal akıyor sanırsın. (Attila İlhan) UYARI: Şart ekinden sonra virgül konmaz: Tenha köşelerde ağız ağıza konuşurken yanlarına biri gelecek olursa hemen susuyorlardı.(Reşat Nuri Güntekin) Gör gözlerinle de aklın yatarsa anlatıver millete. (Tarık Buğra) Noktalı Virgül ( ; ) 1. Cümle içinde virgüllerle ayrılmış tür veya takımları birbirinden ayırmak için konur: Erkek çocuklara Doğan, Tuğrul, Aslan, Orhan; kız çocuklara ise İnci, Çiçek, Gönül, Yonca adları verilir.  Türkiye, İngiltere, Azerbaycan; Ankara, Londra, Bakü. 2. Ögeleri arasında virgül bulunan sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur: Sevinçten, heyecandan içim içime sığmıyor; bağırmak, kahkahalar atmak, ağlamak istiyorum. At ölür, meydan kalır; yiğit ölür, şan kalır. (Atasözü) 3. İkiden fazla eş değer ögeler arasında virgül bulunan cümlelerde özneden sonra noktalı virgül konabilir: Yeni usul şiirimiz; zevksiz, köksüz, acemice görünüyordu. (Yahya Kemal Beyatlı) İki Nokta (: ) seafoodplus.infoiyle ilgili örnek verilecek cümlenin sonuna konur: Millî Edebiyat akımının temsilcilerinden bir kısmını sıralayalım: Ömer Seyfettin, Halide Edip Adıvar, Ziya Gökalp, Mehmet Emin Yurdakul, Ali Canip Yöntem. 2. Kendisiyle ilgili açıklama verilecek cümlenin sonuna konur: Bu kararın istinat ettiği en kuvvetli muhakeme ve mantık şu idi: Esas, Türk milletinin haysiyetli ve şerefli bir millet olarak yaşamasıdır. (Atatürk) Kendimi takdim edeyim: Meclis kâtiplerindenim. (Falih Rıfkı Atay) 3. Ses bilgisinde uzun ünlüyü göstermek için kullanılır: a:ile, ka:til, usu:le, i:cat. 4. Karşılıklı konuşmalarda, konuşan kişiyi belirten sözlerden sonra konur: Bilge Kağan: Türklerim, işitin! Üstten gök çökmedikçe, alttan yer delinmedikçe ülkenizi, törenizi kim bozabilir sizin? Koro: Göğe erer başımız başınla senin! Bilge Kağan: Ulusum birleşip yücelsin diye gece uyumadım, gündüz oturmadım. Türklerim Bilge Kağan der bana. Ben her şeyi onlar için bildim. Nöbetteyim! (A. Turan Oflazoğlu) 5. Edebî eserlerde konuşma bölümünden önceki ifadenin sonuna konur:  – Buğdayla arpadan başka ne biter bu topraklarda? Ziraatçı sayar: – Yulaf, pancar, zerzevat, tütün (Falih Rıfkı Atay) 6. Genel Ağ adreslerinde kullanılır: seafoodplus.info 7. Matematikte bölme işareti olarak kullanılır: =7, =50 vb. Üç Nokta ( ) 1. Anlatım olarak tamamlanmamış cümlelerin sonuna konur: Ne çare ki çirkinliği hemencecik ve herkes tarafından görülüveriyordu da bu yanı (Tarık Buğra) 2. Kaba sayıldığı için veya bir başka sebepten dolayı açık yazılmak istenmeyen kelime ve bölümlerin yerine konur: Kılavuzu karga olanın burnu btan çıkmaz. Arabacı B’a yaklaştığını söylüyor, ikide bir fırsat bularak arabanın içine doğru başını çeviriyordu. (Ahmet Hamdi Tanpınar) 3. Alıntılarda başta, ortada ve sonda alınmayan kelime veya bölümlerin yerine konur: derken şehrin öte başından boğuk boğuk sesler gelmeye başladı (Tarık Buğra) 4. Sözün bir yerde kesilerek geri kalan bölümün okuyucunun hayal dünyasına bırakıldığını göstermek veya ifadeye güç katmak için konur: Sana uğurlar olsun Ayrılıyor yolumuz! (Faruk Nafiz Çamlıbel) Binaenaleyh, biz her vasıtadan, yalnız ve ancak, bir noktainazardan istifade ederiz. O noktainazar şudur: Türk milletini, medeni cihanda layık olduğu mevkiye isat etmek ve Türk cumhuriyetini sarsılmaz temelleri üzerinde, her gün, daha ziyade takviye etmek (Atatürk) 5. Ünlem ve seslenmelerde anlatımı pekiştirmek için konur: Gölgeler yaklaştılar. Bir adım kalınca onu kıyafetinden tanıdılar: — Koca Ali Koca Ali, be!.. (Ömer Seyfettin) UYARI: Ünlem ve soru işaretinden sonra üç nokta yerine iki nokta konulması yeterlidir: Gök ekini biçer gibi!.. Başaklar daha dolmadan. (Tarık Buğra) Nasıl da akşam oldu?.. Nasıl da yavrucaklar sustu?.. Nasıl da serçecikler yuvalarına sığındı?..(Necip Fazıl Kısakürek) 6. Karşılıklı konuşmalarda, yeterli olmayan, eksik bırakılan cevaplarda kullanılır: — Yabancı yok! — Kimsin?  — Ali — Hangi Ali? — — Sen misin, Ali usta? — Benim!.. — Ne arıyorsun bu vakit buralarda? — Hiç — Nasıl hiç? Suya çekicini mi düşürdün yoksa!.. — !.. (Ömer Seyfettin) UYARI: Üç nokta yerine iki veya daha çok nokta kullanılmaz. Soru İşareti ( ? ) 1. Soru eki veya sözü içeren cümle veya sözlerin sonuna konur: Ne zaman tükenecek bu yollar, arabacı? (Faruk Nafiz Çamlıbel) Atatürk bana sordu: — Yeni yazıyı tatbik etmek için ne düşündünüz? (Falih Rıfkı Atay) 2. Soru bildiren ancak soru eki veya sözü içermeyen cümlelerin sonuna konur: Gümrükteki memur başını kaldırdı: — Adınız? 3. Bilinmeyen, kesin olmayan veya şüpheyle karşılanan yer, tarih vb. durumlar için kullanılır: Yunus Emre ( ?), (Doğum yeri: ?) vb. (?) yılında doğan Fuzuli Ankara’dan Antalya’ya arabayla üç saatte (?) gitmiş. UYARI: mı / mi ekini alan yan cümle temel cümlenin zarf tümleci olduğunda cümlenin sonuna soru işareti konmaz: Akşam oldu mu sürüler döner. Hava karardı mı eve gideriz. Bahar gelip de nehir çağıl çağıl kabarmaya başlamaz mı içimi geri kalmış bir saat huzursuzluğu kaplardı. (Haldun Taner) UYARI: Soru ifadesi taşıyan sıralı ve bağlı cümlelerde soru işareti en sona konur: Çok yakından mı bu sesler, çok uzaklardan mı?  Üsküdar’dan mı, Hisar’dan mı, Kavaklardan mı? (Yahya Kemal Beyatlı) Ünlem İşareti ( ! ) 1. Sevinç, kıvanç, acı, korku, şaşma gibi duyguları anlatan cümle veya ibarelerin sonuna konur: Hava ne kadar da sıcak! Aşk olsun! Ne kadar akıllı adamlar var! Vah vah! Ne mutlu Türk’üm diyene! (Atatürk) 2. Seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden sonra konur: Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir, ileri! (Atatürk) Ey Türk gençliği! Birinci vazifen; Türk istiklalini, Türk cumhuriyetini, ilelebet, muhafaza ve müdafaa etmektir. (Atatürk) Ak tolgalı beylerbeyi haykırdı: İlerle! (Yahya Kemal Beyatlı) Dur, yolcu! Bilmeden gelip bastığın Bu toprak bir devrin battığı yerdir. (Necmettin Halil Onan) UYARI: Ünlem işareti, seslenme ve hitap sözlerinden hemen sonra konulabileceği gibi cümlenin sonuna da konabilir: Arkadaş, biz bu yolda türküler tuttururken Sana uğurlar olsun Ayrılıyor yolumuz! (Faruk Nafiz Çamlıbel) 3. Alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırılmak istenen sözden hemen sonra yay ayraç içinde ünlem işareti kullanılır: İsteseymiş bir günde bitirirmiş (!) ama ne yazık ki vakti yokmuş (!). Adam, akıllı (!) olduğunu söylüyor. Kısa Çizgi ( - ) 1. Satıra sığmayan kelimeler bölünürken satır sonuna konur: Soğuktan mı titriyordum, yoksa heyecandan, üzüntüden mi bil- mem. Havuzun suyu bulanık. Kapının saatleri 12’yi geçmiş. Kanepe- lerde kimseler yok. Tramvay ne fena gıcırdadı! Tramvayda- ki adam bir tanıdık mı idi acaba? Ne diye öyle dönüp dönüp baktı? Yoksa kimseciklerin oturmadığı kanepelerde bu saatte pek başıboş- lar mı oturur? (Sait Faik Abasıyanık) 2. Cümle içinde ara sözleri veya ara cümleleri ayırmak için ara sözlerin veya ara cümlelerin başına ve sonuna konur, bitişik yazılır: Küçük bir sürü -dört inekle birkaç koyun- köye giren geniş yolun ağzında durmuştu. (Ömer Seyfettin) 3. Kelimelerin kökleri, gövdeleri ve eklerini birbirinden ayırmak için kullanılır: al-ış, dur-ak, gör-gü-süz- lük vb. 4. Fiil kök ve gövdelerini göstermek için kullanılır: al-, dur-, gör-, ver-; başar-, kana-, okut-, taşla-, yazdır- vb. 5. İsim yapma eklerinin başına, fiil yapma eklerinin başına ve sonuna konur: -ak, -den, -ış, -lık; -ımsa-; -la- ; -tır- vb. 6. Heceleri göstermek için kullanılır: a-raş-tır-ma, bi-le-zik, du-ruş-ma, ku-yum-cu-luk, prog-ram, ya-zar- lık vb. 7. Arasında, ve, ile, ila, den e anlamlarını vermek için kelimeler veya sayılar arasında kullanılır:Aydın-İzmir yolu, Türk-Alman ilişkileri, Ural-Altay dil grubu, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, , Beşiktaş-Fenerbahçe karşılaşması, Manas Destanı’nda soy-dil-din üçgeni, Birinci Dünya Savaşı, Türkçe-Fransızca Sözlük vb. UYARI: Cümle içinde sayı adlarının yinelenmesinde araya kısa çizgi konmaz: On on beş yıl. Üç beş kişi geldi. 8. Matematikte çıkarma işareti olarak kullanılır: =30 9. Sıfırdan küçük değerleri göstermek için kullanılır: -2 °C Uzun Çizgi (—) Yazıda satır başına alınan konuşmaları göstermek için kullanılır. Buna konuşma çizgisi de denir. Frankfurt’a gelene herkesin sorduğu şunlardır: — Eski şehri gezdin mi? — Rothschild’in evine gittin mi? — Goethe’nin evini gezdin mi? (Ahmet Haşim) Oyunlarda uzun çizgi konuşanın adından sonra da konabilir: Sıtkı Bey — Kaleyi kurtarmak için daha güzel bir çare var. Gerçekten ölecek adam ister. İslam Bey — Ben daha ölmedim. (Namık Kemal) UYARI: Konuşmalar tırnak içinde verildiğinde uzun çizgi kullanılmaz. Arabamız tutarken Erciyes’in yolunu: “Hancı dedim, bildin mi Maraşlı Şeyhoğlu’nu?” (Faruk Nafiz Çamlıbel) Eğik Çizgi ( / ) 1. Dizeler yan yana yazıldığında aralarına konur: Korkma! Sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak / Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak / O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak / O benimdir, o benim milletimindir ancak. (Mehmet Akif Ersoy) 2. Adres yazarken apartman numarası ile daire numarası arasına ve semt ile şehir arasına konur: Altay Sokağı No.: 21/6 Kurtuluş / ANKARA Ülke adı yazılacağında ise: Atatürk Bulvarı No.: Kavaklıdere / Ankara TÜRKİYE 3. Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur: 18/11/, 15/IX/ vb. 4. Dil bilgisinde eklerin farklı biçimlerini göstermek için kullanılır: -a /-e, -an /-en, -lık /-lik, -madan /- meden vb. 5. Genel Ağ adreslerinde kullanılır: seafoodplus.info 6. Matematikte bölme işareti olarak kullanılır: 70/2=35 7. Fizik, matematik vb. alanlarda birimler arası orantıları gösterirken eğik çizgi araya boşluk konulmadan kullanılır: g/sn (gram/saniye) Ters Eğik Çizgi ( \ ) Bilişim uygulamalarında art arda gelen dizinleri birbirinden ayırt etmek için kullanılır:C:\Belgelerim\Türk İşaret Dili\Kitapçıseafoodplus.info Tırnak İşareti ( “ ” ) 1. Başka bir kimseden veya yazıdan olduğu gibi aktarılan sözler tırnak içine alınır: Türk Dil Kurumubinasının yan cephesinde Atatürk’ün “Türk dili, Türk milletinin kalbidir, zihnidir.” sözü yazılıdır. Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesinin ön cephesinde Atatürk’ün “Hayatta en hakiki mürşit ilimdir.” vecizesi yer almaktadır. Ulu önderin “Ne mutlu Türk’üm diyene!” sözü her Türk’ü duygulandırır. Bakınız, şair vatanı ne güzel tarif ediyor: “Bayrakları bayrak yapan üstündeki kandır. Toprak eğer uğrunda ölen varsa vatandır.” UYARI: Tırnak içindeki alıntının sonunda bulunan işaret (nokta, soru işareti, ünlem işareti vb.) tırnak içinde kalır: “İzmir üzerine dünyada bir şehir daha yoktur!” diyorlar. (Yahya Kemal Beyatlı) 2. Özel olarak vurgulanmak istenen sözler tırnak içine alınır: Yeni bir “barış taarruzu” başladı. 3. Cümle içerisinde eserlerin ve yazıların adları ile bölüm başlıkları tırnak içine alınır:  Bugün öğrenciler “Kendi Gök Kubbemiz” adlı şiiri incelediler. “Yazım Kuralları” bölümünde bazı uyarılara yer verilmiştir. UYARI: Cümle içerisinde özel olarak belirtilmek istenen sözler, kitap ve dergi adları ve başlıkları tırnak içine alınmaksızın eğik yazıyla dizilerek de gösterilebilir: Höyük sözü Anadolu’da tepe olarak geçer. Cahit Sıtkı’nın Şairin Ölümü şiirini Yahya Kemal çok sevmişti. (Ahmet Hamdi Tanpınar) UYARI: Tırnak içine alınan sözlerden sonra gelen ekleri ayırmak için kesme işareti kullanılmaz: Elif Şafak’ın “Bit Palas”ını okudunuz mu? 4. Bilimsel çalışmalarda künye verilirken makale adları tırnak içinde yazılır. Tek Tırnak İşareti ( ‘ ’ ) Tırnak içinde verilen cümlenin içinde yeniden tırnağa alınması gereken bir sözü, ibareyi belirtmek için kullanılır: Edebiyat öğretmeni “Şiirler içinde ‘Han Duvarları’ gibisi var mı?” dedi ve Faruk Nafiz’in bu güzel şiirini okumaya başladı. “Atatürk henüz ‘Gazi Mustafa Kemal Paşa’ idi. Benden ona dair bir kitap için ön söz istemişlerdi.” (Falih Rıfkı Atay) Denden İşareti (") Bir yazıdaki maddelerin sıralanmasında veya bir çizelgede alt alta gelen aynı sözlerin, söz gruplarının ve sayıların tekrar yazılmasını önlemek için kullanılır: a. Etken fiil b. Edilgen " c. Dönüşlü " ç. İşteş " Yay Ayraç ( ) 1. Cümledeki anlamı tamamlayan ve cümlenin dışında kalan ek bilgiler için kullanılır. Yay ayraç içinde bulunan ve yargı bildiren anlatımların sonuna uygun noktalama işareti konur: Anadolu kentlerini, köylerini (Köy sözünü de çekinerek yazıyorum.) gezsek bile görmek için değil, kendimizi göstermek için geziyoruz. (Nurullah Ataç) 2. Özel veya cins isme ait ek, ayraçtan önce yazılır: Yunus Emre’nin (?)  İmek fiilinin (ek fiil) geniş zamanı şahıs ekleriyle çekilir. 3. Tiyatro eserlerinde ve senaryolarda konuşanın hareketlerini, durumunu açıklamak ve göstermek için kullanılır: İhtiyar – (Yavaş yavaş Kaymakam'a yaklaşır.) Ne oluyor beyefendi? Allah rızası için bana da anlatın (Reşat Nuri Güntekin) 4. Alıntıların aktarıldığı eseri, yazarı veya künye bilgilerini göstermek için kullanılır: Cihanın tarihi, vatanı uğrunda senin kadar uğraşan, kanını döken bir millet daha gösteremez. Senin kadar kimse kendi vatanına sahip olmaya hak kazanmamıştır. Bu vatan ya senindir ya kimsenin. (Ahmet Hikmet Müftüoğlu) Eşin var, aşiyanın var, baharın var ki beklerdin Kıyametler koparmak neydi ey bülbül, nedir derdin? (Mehmet Akif Ersoy) Bir isim kökü, gerektiğinde çeşitli eklerle fiil kökü durumuna getirilebilir (Zülfikar 45). 5. Alıntılarda, alınmayan kelime veya bölümlerin yerine konulan üç nokta, yay ayraç içine alınabilir. 6. Bir söze alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırmak için kullanılan ünlem işareti yay ayraç içine alınır: Adam, akıllı (!) olduğunu söylüyor. 7. Bir bilginin şüpheyle karşılandığını veya kesin olmadığını göstermek için kullanılan soru işareti yay ayraç içine alınır: (?) yılında doğan Fuzuli 8. Bir yazının maddelerini gösteren sayı ve harflerden sonra kapama ayracı konur: I) 1) A) a) II) 2) B) b) Köşeli Ayraç ( [ ] ) 1. Ayraç içinde ayraç kullanılması gereken durumlarda yay ayraçtan önce köşeli ayraç kullanılır: Halikarnas Balıkçısı [Cevat Şakir Kabaağaçlı ()] en güzel eserlerini Bodrum’da yazmıştır. 2. Metin aktarmalarında, çevirilerde, alıntılarda çalışmayı yapanın eklediği sözler için kullanılır: “Eldem, Osmanlıda en önemli fark[ın], mezar taşının şeklinde ortaya çık[tığını] söyledikten sonra” (Hilmi Yavuz) 3. Kaynak olarak verilen kitap veya makalelerin künyelerine ilişkin bazı ayrıntıları göstermek için kullanılır: Reşat Nuri [Güntekin], Çalıkuşu, Dersaadet, Server Bedi [Peyami Safa] Kesme İşareti ( ’ ) 1. Özel adlara getirilen iyelik, durum ve bildirme ekleri kesme işaretiyle ayrılır: Kurtuluş Savaşı’nı,Atatürk’üm, Türkiye’mizin, Fatih Sultan Mehmet’e, Muhibbi’nin, Gül Baba’ya, Sultan Ana’nın, Mehmet Emin Yurdakul’dan, Kâzım Karabekir’i, Yunus Emre’yi, Ziya Gökalp’tan, Refik Halit Karay’mış, Ahmet Cevat Emre’dir, Namık Kemal’se, Şinasi’yle, Alman’sınız, Kırgız’ım, Karakeçili’nin, Osmanlı Devleti’ndeki, Cebrail’den, Çanakkale Boğazı’nın, Samanyolu’nda, Sait Halim Paşa Yalısı’ndan, Resmî Gazete’de, Millî Eğitim Temel Kanunu’na, Telif Hakkı Yayın ve Satış Yönetmeliği’ni, Eski Çağ’ın, Yükselme Dönemi’nin, Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı’na vb.  “Onun için Batı’da bunlara birer fonksiyon buluyorlar.” (Burhan Felek) senesi Mayıs’ının 19’uncu günü Samsun’a çıktım. (Atatürk) Yer bildiren özel isimlerde kısaltmalı söyleyiş söz konusu olduğu zaman ekten önce kesme işareti kullanılır: Hisar’dan, Boğaz’dan vb. Belli bir kanun, tüzük, yönetmelik kastedildiğinde büyük harfle yazılan kanun, tüzük, yönetmelik sözlerinin ek alması durumunda kesme işareti kullanılır: Bu Kanun’un maddesinin c bendi Yukarıda adı geçen Yönetmelik’in 2’nci maddesine göre vb. Özel adlar için yay ayraç içinde bir açıklama yapıldığında kesme işareti yay ayraçtan önce kullanılır:Yunus Emre’nin (?), Yakup Kadri’nin (Karaosmanoğlu) vb. Ek getirildiğinde Avrupa Birliği kesme işareti ile kullanılır: Avrupa Birliği’ne üye ülkeler UYARI: Sonunda 3. teklik kişi iyelik eki olan özel ada, bu ek dışında başka bir iyelik eki getirildiğinde kesme işareti konmaz: Boğaz Köprümüzün güzelliği, Amik Ovamızın bitki örtüsü, Kuşadamızdaki liman vb. UYARI: Kurum, kuruluş, kurul, birleşim, oturum ve iş yeri adlarına gelen ekler kesmeyle ayrılmaz:Türkiye Büyük Millet Meclisine, Türk Dil Kurumundan, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığına, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Başkanlığının; Bakanlar Kurulunun, Danışma Kurulundan, Yürütme Kuruluna; Türkiye Büyük Millet Meclisinin ’nci Birleşiminin 2’nci Oturumunda; Mavi Köşe Bakkaliyesinden vb. UYARI: Başbakanlık, Rektörlük vb. sözler ünlüyle başlayan bir ek geldiğinde Başbakanlığa, Rektörlüğe vb. biçimlerde yazılır. UYARI: Özel adlara getirilen yapım ekleri, çokluk eki ve bunlardan sonra gelen diğer ekler kesmeyle ayrılmaz: Türklük, Türkleşmek, Türkçü, Türkçülük, Türkçe, Müslümanlık, Hristiyanlık, Avrupalı, Avrupalılaşmak, Aydınlı, Konyalı, Bursalı, Ahmetler, Mehmetler, Yakup Kadriler, Türklerin, Türklüğün, Türkleşmekte, Türkçenin, Müslümanlıkta, Hollandalıdan, Hristiyanlıktan, Atatürkçülüğün vb. UYARI: Sonunda p, ç, t, k ünsüzlerinden biri bulunan Ahmet, Çelik, Halit, Şahap; Bosna-Hersek; Kerkük, Sinop, Tokat, Zonguldak gibi özel adlara ünlüyle başlayan ek getirildiğinde kesme işaretine rağmen Ahmedi, Halidi, Şahabı; Bosna-Herseği; Kerküğü, Sinobu, Tokadı, Zonguldağı biçiminde son ses yumuşatılarak söylenir. UYARI: Özel adlar yerine kullanılan “o” zamiri cümle içinde büyük harfle yazılmaz ve kendisinden sonra gelen ekler kesme işaretiyle ayrılmaz. 2. Kişi adlarından sonra gelen saygı ve unvan sözlerine getirilen ekleri ayırmak için konur: Nihat Bey’e, Ayşe Hanım’dan, Mahmut Efendi’ye, Enver Paşa’ya; Türk Dil Kurumu Başkanı’na vb. 3. Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için konur: TBMM’nin, TDK’nin, BM’de, ABD’de, TV’ye vb. 4. Sayılara getirilen ekleri ayırmak için konur: ’te, 8’inci madde, 2’nci kat; 7,65’lik, 9,65’lik, ’yle vb. 5. Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adlarına gelen ekleri ayırmak için konur: Başvurular 17 Aralık’a kadar sürecektir. Yabancı Sözlere Karşılıklar Kılavuzu’nun veri tabanının Genel Ağ’da hizmete sunulduğu gün olan 12 Temmuz Pazartesi’nin TDK için önemi büyüktür.  6. Seslerin ölçü ve söyleyiş gereği düştüğünü göstermek için kullanılır: Bir ok attım karlı dağın ardına Düştü m’ola sevdiğimin yurduna İl yanmazken ben yanarım derdine Engel aramızı açtı n’eyleyim (Karacaoğlan) Şems’in gözlerine bir şüphe çöreklendi: “Dostum ne’n var? Her şey yolunda mı?” (Elif Şafak) Güzelliğin on par’etmez Bu bendeki aşk olmasa (Âşık Veysel) 7. Bir ek veya harften sonra gelen ekleri ayırmak için konur: a’dan z’ye kadar, Türkçede -lık’la yapılmış sözler. Yabancı Özel Adların Yazılışı Latin Harflerini Kullanan Dillerdeki Özel Adlar 1. Latin harflerini kullanan dillerdeki özel adlar özgün biçimleriyle yazılır: Beethoven, Byron, Cervantes, Chopin, Eminescu, Grimm, Horatius, Molière, Puccini, Rousseau, Shakespeare; Bologna, Buenos Aires, Iorga, Ile-de-France, Karlovy Vary, Latium, Loire, Mann, New York, Nice, Rio de Janeiro, Vaasa, Wuppertal vb. Ancak Batı dillerinde kullanılan adların okunuşları ayraç içinde gösterilebilir: Shakespeare (Şekspir) vb. 2. Eskiden dilimize yerleşmiş bazı Batı kökenli kişi ve yer adları Türkçe söylenişlerine göre yazılır:Napolyon, Şarlken, Şarl (Demirbaş Şarl); Atina, Brüksel, Cenevre, Londra, Marsilya, Münih, Paris, Roma, Selânik, Venedik, Viyana, Zürih; Hollanda, Letonya, Lüksemburg vb. 3. Yabancı özel adlardan türetilmiş akım adları Türkçe söylenişlerine göre yazılır: Dekartçılık, Epikürcülük, Kalvenci, Kalvencilik, Kalvenizm, Kartezyenizm, Lüterci, Lütercilik, Marksçılık, Marksist, Marksizm vb. 4. Ait olduğu dilde ayrı yazılan yer adları Türkçede de ayrı yazılır: Buenos Aires, Frankfurt am Main, Freiburg im Breisgau, Hyde Park, Mont Blanc, New Orleans, New York, Rio de Janeiro, San Marino, Wiener Neustadt, Titov Veles vb. Arapça ve Farsça Özel Adlar Kökeni Arapça ve Farsça olan kişi ve yer adları Türkçenin ses ve yapı özelliklerine göre yazılır:Ahmet, Bedrettin, Fuat, Mehmet, Necmettin, Nizamettin, Ömer, Rıza, Saadettin; Cezayir, Fas, Filistin, Mısır, Suudi Arabistan; Bağdat, Cidde, Erdebil, Halep, İsfahan, İskenderiye, Medine, Mekke, Şam, Şiraz, Tahran, Tebriz, Trablusgarp vb. Yunanca Özel Adlar Yunanca adlar yazılırken Yunan harflerinin ses değerlerini karşılayan Türk harfleri kullanılır: Homeros, Herodotos, Euripides, Pindaros, Solon, Sokrates, Aristoteles, Platon, Venizelos, Karamanlis, Papandreu, Onasis vb. Ancak Herodotos, Sokrates, Aristoteles, Platon, Pythagoras, Eukleides adları dilimize Herodot, Sokrat, Aristo, Eflatun, Pisagor, Öklid biçimlerinde yerleşmiştir. Rusça Özel Adlar Rusça özel adlar yazılırken Rus harflerinin ses değerlerini karşılayan Türk harfleri kullanılır: Bolşevik, Brejnev, Çaykovski, Çehov, Dostoyevski, Gogol, Gorbaçov, İlminskiy, İlyiç, Katayev, Klyaştornıy, Malov, Mendeleyev, Prokofyev, Puşkin, Şolohov, Tolstoy, Yeltsin; Moskova, Omsk, Orenburg, Petersburg, Volga, Yenisey vb. Uzak Doğu Dillerindeki Özel Adlar 1. Çince adlar, Türkçede yerleşmiş biçimlerine göre yazılır: Huangho, Kanton, Nankin, Pekin, Şanghay. Çincede soyadları küçük adlardan önce gelir. Soyadları çoklukla tek hecelidir, küçük adlar ise bir veya iki heceden oluşur. Bu adlar büyük harfle başlar; heceler arasına çizgi konur: Sun Yat-sen, Lin Yu- seafoodplus.infoız Konfüçyüs gibi yaygınlık kazanmış adlar bitişik yazılır. 2. Japonca adlar da Türkçede yerleşmiş biçimlerine göre yazılır: Tokyo, Hiroşima, Nagazaki, Osaka, Kyoto; Hirohito, Kayako Hayashi, Sbuishi Kato, Masao Mori. Türk Devletleri ve Topluluklarındaki Özel Adlar Türk devletleri ve topluluklarındaki kişi ve yer adları Türkçede yerleşmiş biçimlerine göre yazılır:Azerbaycan, Özbekistan; Taşkent, Semerkant, Bakü, Bişkek; Abdullah Tukay, Abdürrauf Fıtrat, Bahtiyar Vahapzade, Baykonur, Cafer Cebbarlı, Cemal Kemal, Cengiz Aytmatov, İslam Kerimov, Muhtar Avazov, Osman Nasır vb. Deyimlerin Yazılışı Deyimler ayrı yazılır: akıntıya kürek çekmek, çam devirmek, çanak tutmak, gönlünden geçirmek, göz atmak, kulak asmak, kulak vermek, çantada keklik, devede kulak, yağlı kuyruk, yüz görümlüğüvb. Bitişik Yazılan Birleşik Kelimeler Belirtisiz isim tamlamaları, sıfat tamlamaları, isnat grupları, birleşik fiiller, ikilemeler, kısaltma grupları ve kalıplaşmış çekimli fiillerden oluşan ifadeler yeni bir kavramı karşıladıklarında birleşik kelime olurlar. Birleşik kelimeler belirli kurallar çerçevesinde bitişik veya ayrı olarak yazılır. Birleşik kelimeler aşağıdaki durumlarda bitişik yazılırlar: 1. Ses düşmesine uğrayan birleşik kelimeler bitişik yazılır: birbiri (< biri biri), kaynana (< kayın ana), kaynata (< kayın ata), nasıl (< ne asıl), niçin (< ne için), pazartesi (< pazar ertesi), sütlaç (< sütlü aş) vb. 2. Özgün biçimleri tek heceli bazı Arapça kökenli kelimeler etmek, edilmek, eylemek, olmak, olunmak yardımcı fiilleriyle birleşirken ses düşmesine, ses değişmesine veya ses türemesine uğradıklarında bitişik yazılır: emretmek, menolunmak, cemetmek, kaybolmak; darbetmek, dercetmek, hamdetmek;affetmek, hissetmek, reddetmek vb. 3. Kelimelerden her ikisi veya ikincisi, birleşme sırasında anlam değişmesine uğradığında bu tür birleşik kelimeler bitişik yazılır. a. Bitki adları: aslanağzı, civanperçemi, keçiboynuzu, kuşburnu, turnagagası, açıkağız, akkuyruk(çay), alabaş, altınbaş (kavun), altıparmak (palamut), be şbıyık (muşmula), çobançantası, karnıkara(börülce), katırtırnağı, kuşyemi, şeytanarabası, yılanyastığı, akşamsefası, camgüzeli, çadıruşağı,ayşekadın (fasulye), hafızali (üzüm), havvaanaeli, meryemanaeldiveni vb. b. Hayvan adları: danaburnu (böcek), akbaş (kuş), alabacak (at), bağrıkara (kuş), beşparmak(deniz hayvanı), çakırkanat (ördek), kababurun (balık), kamçıkuyruk (koyun), kamışkulak (at),karagöz (balık), kara- fatma (böcek), kızılkanat (balık), sarıkuyruk (balık), yeşilbaş (ördek), sazkayası(balık), sırtı- kara (balık), şeytaniğnesi, yalıçapkını (kuş), bozbakkal (kuş), bozyürük (yılan), karadul(örümcek) vb. c. Hastalık adları: itdirseği (arpacık), delibaş, karabaş, karabacak vb. ç. Alet ve eşya adları: balıkgözü (halka), deveboynu (boru), domuztır- nağı (kanca), horozayağı(burgu), kargaburnu (alet), kedigözü (lamba), leylekgagası (alet), sıçankuyruğu (törpü), gagaburun(gemi), kancabaş (kayık), adayavrusu (tekne) vb. d. Biçim, tarz, tür, motif vb. adlar: ayıbacağı (yelken biçimi), balıksırtı (desen), civankaşı (nakış),eşek- sırtı (çatı biçimi), kazkanadı (oyun), kırlangıçkuyruğu (işaret), koçboynuzu (desen), köpekkuyruğu(yağlı güreş), sıçandişi (dikiş), balgümeci (dikiş), beşikörtüsü (çatı biçimi), turnageçidi (fırtına) vb. e. Yiyecek adları: hanımgöbeği (tatlı), ka- dınbudu (köfte), kedidili (bisküvi), dilberdudağı (tatlı),tavukgöğsü (tatlı), vezirparmağı (tatlı), bülbülyuvası (tatlı ), kuşlokumu (kurabiye), alinazik (kebap) vb. f. Oyun adları: beştaş, dokuztaş, üçtaş vb. g. Gök cisimlerinin adları: Altıkardeş (yıldız kümesi), Arıkovanı (yıldız kümesi), Büyükayı (yıldız kümesi), Demirkazık (yıldız), Küçükayı (yıldız kümesi), Kervankıran (yıldız), Samanyolu (yıldız kümesi),Yedikardeş (yıldız kümesi) vb. ğ. Renk adları: baklaçiçeği, balköpüğü, camgöbeği, devetüyü, fildişi, gülkurusu, kavuniçi, narçiçeği, ördekbaşı, ördekgagası, tavşanağzı, tavşankanı, turnagözü, vapurdumanı, vişneçürüğü, yavruağzı vb. h. Oğlu, kızı sözleri: çapanoğlu, eloğlu, hinoğluhin, elkızı vb. 4. -a, -e, -ı, -i, -u, -ü zarf-fiil ekleriyle bilmek, vermek, kalmak, durmak, gelmek ve yazmakfiilleriyle yapılan tasvirî fiiller bitişik yazılır: düşünebilmek, sevebilmek; alıvermek, gülüvermek; uyuyakalmak; gidedurmak, yazadurmak; çıkagelmek, süregelmek; düşeyazmak, öleyazmak vb. 5. Bir veya iki ögesi emir kipiyle kurulan kalıplaşmış birleşik kelimeler bitişik yazılır: albeni, ateşkes, çalçene, çalyaka, dönbaba, gelberi, incitmebeni, sallabaş, sallasırt, unutmabeni; batçık, çekyat, geçgeç, kaçgöç, kapkaç, örtbas, seçal, tutkal, veryansın, yapboz, yazboz vb. 6. -an/-en, -r/-ar/-er/-ır/-ir, -maz/-mez ve -mış/-miş sıfat-fiil ekleriyle kurulan kalıplaşmış birleşik kelimeler bitişik yazılır: alaybozan, cankurtaran, çöpçatan, dalgakıran, demirkapan, gökdelen, yelkesen; akımtoplar, altıpatlar, barışsever, basınçölçer, özezer, pürüzalır; baştanımaz, değerbilmez, etyemez, hacıyatmaz, kadirbilmez, karıncaezmez, kuşkonmaz, külyutmaz, tanrıtanımaz, varyemez;çokbilmiş, güngörmüş vb.  7. İkinci kelimesi -dı (-di / -du / -dü, -tı / -ti / -tu / -tü) kalıplaşmış belirli geçmiş zaman ekleriyle kurulan birleşik kelimeler bitişik yazılır: albastı, ciğerdeldi, çıtkırıldım, dalbastı, fırdöndü, gecekondu, gündöndü, hünkârbeğendi, imambayıldı, karyağdı, külbastı, mirasyedi, papazkaçtı, serdengeçti, şıpsevdi, zıpçıktı vb. 8. Her iki kelimesi de -dı (-di / -du / -dü, -tı / -ti / -tu / -tü) belirli geçmiş zaman veya -r /-ar /-er geniş zaman eklerini almış ve kalıplaşmış bulunan birleşik kelimeler bitişik yazılır: dedikodu, kaptıkaçtı, oldubitti, uçtuuçtu; biçerbağlar, biçerdöver, göçerkonar, kazaratar, konargöçer, okuryazar, uyurgezer, yanardöner, yüzergezer vb. Aynı yapıda olan çakaralmaz kelimesi de bitişik yazılır. 9. Somut olarak yer bildirmeyen alt, üst ve üzeri sözlerinin sona getirilmesiyle kurulan birleşik kelimeler bitişik yazılır: ayakaltı, bilinçaltı, gözaltı (gözetim), şuuraltı; akşamüstü, ayaküstü, bayramüstü, gerçeküstü, ikindiüstü, olağanüstü, öğleüstü, öğleüzeri, suçüstü, yüzüstü; akşamüzeri, ayaküzeri vb. İki veya daha çok kelimenin birleşmesinden oluşmuş kişi adları, soyadları ve lakaplar bitişik yazılır:Alper, Birol, Gülnihal, Gülseren, Şenol, Varol; Abasıyanık, Adıvar, Atatürk, Gökalp, Güntekin, İnönü, Karaosmanoğlu, Tanpınar, Yurdakul; Boynueğri Mehmet Paşa, Tepedelenli Ali Paşa, Yirmisekiz Çelebi Mehmet, Yedisekiz Hasan Paşa vb. İki veya daha çok kelimeden oluşmuş il, ilçe, semt vb. yer adları bitişik yazılır: Çanakkale, Gümüşhane; Acıpayam, Pınarbaşı, Şebinkarahisar; Beşiktaş, Kabataş vb. Şehir, köy, mahalle, dağ, tepe, deniz, göl, ırmak, su, çay vb. kelimelerle kurulmuş sıfat tamlaması ve belirtisiz isim tamlaması kalıbındaki yer adları bitişik yazılır: Akşehir, Eskişehir, Suşehri, Yenişehir; Atakent, Batıkent, Konutkent, Korukent; Çengelköy; Yenimahalle; Karadağ, Uludağ; Kocatepe, Tınaztepe; Akdeniz, Karadeniz, Kızıldeniz; Acıgöl; Kızılırmak, Yeşilırmak; İncesu, Karasu, Sarısu; Akçay vb. Kişi adları ve unvanlarından oluşmuş mahalle, meydan, köy vb. yer ve kuruluş adlarında, unvan kelimesi sonda ise gelenekleşmiş olarak bitişik yazılır: Abidinpaşa, Bayrampaşa, Davutpaşa, Gazi Osmanpaşa (mahalle); Ertuğrulgazi (ilçe), Kemalpaşa (ilçe); Mustafabey (cadde), Necatibey (cadde)vb. Ara yönleri belirten kelimeler bitişik yazılır: güneybatı, güneydoğu, kuzeybatı, kuzeydoğu Dilimizde her iki ögesi de asıl anlamını koruduğu hâlde yaygın bir biçimde gelenekleşmiş olarak bitişik yazılan kelimeler de vardır: a. Baş sözüyle oluşturulan sıfat tamlamaları: başağırlık, başbakan, başbayan, başçavuş, başeser, başfiyat, başhekim, başhemşire, başkahraman, başkent, başkomutan, başköşe, başmüfettiş, başöğretmen, başparmak, başpehlivan, başrol, başsavcı, başyazar vb. b. Bir topluluğun yöneticisi anlamındaki başı sözüyle oluşturulan belirtisiz isim tamlamaları: aşçıbaşı, binbaşı, çarkçıbaşı, çeribaşı, elebaşı, mehterbaşı, onbaşı, ustabaşı, yüzbaşı vb. c. Ağa, baba, bey, efendi, hanım, nine vb. sözlerle kurulan birleşik kelimeler: ağababa, ağabey, beyefendi, efendibaba, hanımanne, hanımefendi, hacıağa, kadınnine, paşababa vb. ç. Biraz, birçok, birçoğu, birkaç, birkaçı, birtakım, herhangi, hiçbir, hiçbiri belirsizlik sıfat ve zamirleri de gelenekleşmiş olarak bitişik yazılır. Ev kelimesiyle kurulan birleşik kelimeler bitişik yazılır: aşevi, bakımevi, basımevi, doğumevi, gözlemevi, huzurevi, kahveevi, konukevi, orduevi, öğretmenevi, polisevi, yayınevi vb. Hane, name, zade kelimeleriyle oluşturulan birleşik kelimeler bitişik yazılır: çayhane, dershane, kahvehane, yazıhane; beyanname, kanunname, seyahatname, siyasetname; amcazade, dayızade, teyzezade vb. -zede ile oluşturulmuş birleşik kelimeler bitişik yazılır: depremzede, afetzede, selzede, kazazedevb. Farsça kurala göre oluşturulan sözler bitişik yazılır: âlemşümul, cihanşümul; darıdünya, ehlibeyit, ehvenişer, erkânıharp, gayrimenkul, gayrimeşru, Kuvayımilliye, Misakımillî, suikast; cürmümeşhut, hamdüsena, hercümerç, hüsnükuruntu, hüsnüniyet vb. Arapça kurala göre oluşturulan sözler bitişik yazılır: aliyyülâlâ, ceffelkalem, darülaceze, darülfünun, daüssıla, fevkalade, fevkalbeşer, hıfzıssıhha, hüvelbaki, şeyhülislam, tahtelbahir, tahteşşuur; aleykümselam, Allahualem, bismillah, fenafillah, fisebilillah, hafazanallah, inşallah, maşallah, velhasıl vb. Müzikte kullanılan makam adları bitişik yazılır: acembuselik, hisarbuselik, muhayyerkürdi vb. UYARI: Bir sıfatla oluşturulan usul adlarında sıfat ayrı yazılır: ağır aksak, yürük aksak, yürük semaivb. Kanunda bitişik geçen veya bitişik olarak tescil ettirilmiş olan kuruluş adları bitişik yazılır: İçişleri, Dışişleri, Genelkurmay, Yükseköğretim Kurulu, Açıköğretim Fakültesi, Gaziosmanpaşa Üniversitesivb. Renk adlarıyla kurulan bitki, hayvan veya hastalık adları bitişik yazılır: akağaç, alacamenekşe, karadut, sarıçiçek; alabalık, beyazsinek, bozayı; aksu, akbasma, mavihastalık, maviküf vb. Büyük Harflerin Kullanıldığı Yerler A.Cümle büyük harfle başlar: Ak akçe kara gün içindir. Hayatta en hakiki mürşit ilimdir, fendir. (Atatürk) Cümle içinde tırnak veya yay ayraç içine alınan cümleler büyük harfle başlar ve sonlarına uygun noktalama işareti (nokta, soru, ünlem vb.) konur: Atatürk "Muhtaç olduğun kudret, damarlarındaki asil kanda mevcuttur!" diyor. Anadolu kentlerini, köylerini (Köy sözünü de çekinerek yazıyorum.) gezsek bile görmek için değil, kendimizi göstermek için geziyoruz. (Nurullah Ataç) UYARI: İki çizgi arasındaki açıklama cümleleri büyük harfle başlamaz: Bir zamanlar -bu zamanlar çok da uzak değildir, bundan on, on iki yıl önce- Türk saltanatının maddi sınırları uçsuz bucaksız denilecek kadar genişti. (Yakup Kadri Karaosmanoğlu) Bu sefer de onları -her zamanki yerlerinde bulmak ihtimaliyle- farkında olmadan aramıştım. (Ahmet Hamdi Tanpınar) İki noktadan sonra gelen cümleler büyük harfle başlar: Menfaat sandalyeye benzer: Başında taşırsan seni küçültür, ayağının altına alırsan yükseltir. (Cenap Şahabettin) UYARI: İki noktadan sonra cümle ve özel ad niteliğinde olmayan örnekler sıralandığında bunlar büyük harfle başlamaz: Bu eskiliği siz de çok evde görmüşsünüzdür: duvarlarda çiviler, çivi yerleri, lekeler (Memduh Şevket Esendal) UYARI: Rakamla başlayan cümlelerde rakamdan sonra gelen kelime özel ad değilse büyük harfle başlamaz: yılında Türk Dil Kurumunun yılını kutladık. Örnek niteliğindeki kelimelerle başlayan cümlede de ilk harf büyük yazılır: "Banka, bütçe, devlet, fındık, kanepe, menekşe, şemsiye" gibi yüzlerce kelime, kökenleri yabancı olmakla birlikte artık dilimizin malı olmuştur. "Et-, ol-" fiilleri, dilimizde en sık kullanılan yardımcı fiillerdir. B. Dizeler büyük harfle başlar: Halk içinde muteber bir nesne yok devlet gibi Olmaya devlet cihanda bir nefes sıhhat gibi. (Muhibbi) Korkma! Sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak. (Mehmet Akif Ersoy) Bin atlı akınlarda çocuklar gibi şendik Bin atlı o gün dev gibi bir orduyu yendik. (Yahya Kemal Beyatlı) C. Özel adlar büyük harfle başlar: 1. Kişi adlarıyla soyadları büyük harfle başlar: Mustafa Kemal Atatürk, İsmet İnönü, Kâzım Karabekir, Ahmet Haşim, Sait Faik Abasıyanık, Yunus Emre, Karacaoğlan, Âşık Ömer, Wolfgang von Goethe, Vilhelm Thomsen vb. Takma adlar da büyük harfle başlar: Muhibbi (Kanuni Sultan Süleyman), Demirtaş (Ziya Gökalp), Tarhan (Ömer Seyfettin), Aka Gündüz (Hüseyin Avni, Enis Avni), Kirpi (Refik Halit Karay), Deli Ozan (Faruk Nafiz Çamlıbel), Server Bedi (Peyami Safa), İrfan Kudret (Cahit Sıtkı Tarancı), Mehmet Ali Sel (Orhan Veli Kanık) vb. 2. Kişi adlarından önce ve sonra gelen unvanlar, saygı sözleri, rütbe adları ve lakaplar büyük harfle başlar:Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk, Kaymakam Erol Bey, Dr. Alâaddin Yavaşça; Sayın Prof. Dr. Hasan Eren; Mustafa Efendi, Zeynep Hanım, Bay Ali Çiçekçi; Mareşal Fevzi Çakmak, Yüzbaşı Cengiz Topel; Mimar Sinan, Fatih Sultan Mehmet, Genç Osman, Deli Petro vb. Akrabalık adı olup lakap veya unvan olarak kullanılan kelimeler büyük harfle başlar: Baba Gündüz, Dayı Kemal, Hala Sultan, Nene Hatun; Gül Baba, Susuz Dede, Telli Baba vb. UYARI: Akrabalık bildiren kelimeler küçük harfle başlar: Tülay ablama gittim. Ayşe teyzemin keki çok güzel. 3. Cümle içinde özel adın yerine kullanılan makam veya unvan sözleri büyük harfle başlar: Uzak Doğu’dan gelen heyeti Vali dün kabul etti. 4. Saygı bildiren sözlerden sonra gelen ve makam, mevki, unvan bildiren kelimeler büyük harfle başlar:  Sayın Bakan, Sayın Başkan, Sayın Rektör, Sayın Vali, Mektuplarda ve resmî yazışmalarda hitaplar büyük harfle başlar: Sevgili Kardeşim, Aziz Dostum, Değerli Dinleyiciler, 5. Hayvanlara verilen özel adlar büyük harfle başlar: Boncuk, Fındık, Minnoş, Pamuk vb. 6. Millet, boy, oymak adları büyük harfle başlar: Alman, Arap, İngiliz, Japon, Rus, Türk; Kazak, Kırgız, Oğuz, Özbek, Tatar; Hacımusalı, Karakeçili vb. 7. Dil ve lehçe adları büyük harfle başlar: Türkçe, Almanca, İngilizce, Rusça, Arapça; Oğuzca, Kazakça, Kırgızca, Özbekçe, Tatarca vb. 8. Devlet adları büyük harfle başlar: Türkiye Cumhuriyeti, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Amerika Birleşik Devletleri, Suudi Arabistan, Azerbaycan, Kırım Özerk Cumhuriyeti vb. 9. Din ve mezhep adları ile bunların mensuplarını bildiren sözler büyük harfle başlar: Müslümanlık, Müslüman; Hristiyanlık, Hristiyan; Musevilik, Musevi; Budizm, Budist; Hanefilik, Hanefi; Katoliklik, Katolik vb. Din ve mitoloji ile ilgili özel adlar büyük harfle başlar: Tanrı, Allah, İlah, Cebrail, Zeus, Osiris, Kibele vb. UYARI: “Tanrı, Allah, İlah” sözleri özel ad olarak kullanılmadıklarında küçük harfle başlar: Eski Yunan tanrıları. Müzik dünyasının ilahı. “Amerika'da kaçakçılığın allahları vardır.” (Tarık Buğra) Gezegen ve yıldız adları büyük harfle başlar: Merkür, Neptün, Satürn; Halley vb. UYARI: Dünya, güneş, ay kelimeleri gezegen anlamı dışında kullanıldıklarında küçük harfle başlar: Biz dünyadan ayrı yaşarken dünya epey değişmiş. (Hüseyin Cahit Yalçın) Düşünce, hayat tarzı, politika vb. anlamlar bildirdiğinde doğu ve batı sözlerinin ilk harfleri büyük yazılır: Batı medeniyeti, Doğu mistisizmi vb. UYARI: Bu sözler yön bildirdiğinde küçük yazılır: Bursa’nın doğusu, Ankara’nın batısı vb. Yer adları (kıta, bölge, il, ilçe, köy, semt vb.) büyük harfle başlar: Afrika, Asya; Güneydoğu Anadolu, İç Anadolu; İstanbul, Taşkent; Turgutlu, Ürgüp; Akçaköy, Çayırbağı; Bahçelievler, Kızılay, Sarıyer vb. Yer adlarında ilk isimden sonra gelen ve deniz, nehir, göl, dağ, boğaz vb. tür bildiren ikinci isimler büyük harfle başlar: Ağrı Dağı, Aral Gölü, Asya Yakası, Çanakkale Boğazı, Dicle Irmağı, Ege Denizi, Erciyes Dağı, Fırat Nehri, Süveyş Kanalı, Tuna Nehri, Van Gölü, Zigana Geçidi vb. UYARI: Özel ada dâhil olmayıp tamlama kuran şehir, il, ilçe, belde, köy vb. sözler küçük harfle başlar: Konya ili, Etimesgut ilçesi, Uzungöl beldesi, Taflan köyü vb. Mahalle, meydan, bulvar, cadde, sokak adlarında geçen mahalle, meydan, bulvar, cadde, sokak kelimeleri büyük harfle başlar: Halit Rifat Paşa Mahallesi, Yunus Emre Mahallesi, Karaköy Meydanı, Zafer Meydanı, Gazi Mustafa Kemal Bulvarı, Ziya Gökalp Bulvarı, Nene Hatun Caddesi, Cemal Nadir Sokağı, İnkılap Sokağı vb. Saray, köşk, han, kale, köprü, kule, anıt vb. yapı adlarının bütün kelimeleri büyük harfle başlar: Dolmabahçe Sarayı, İshakpaşa Sarayı, Çankaya Köşkü, Horozlu Han, Ankara Kalesi, Alanya Kalesi, Galata Köprüsü, Mostar Köprüsü, Beyazıt Kulesi, Zafer Abidesi, Bilge Kağan Anıtı vb. Yer bildiren özel isimlerde kısaltmalı söyleyiş söz konusu olduğunda, yer adının ilk harfi büyük yazılır: Hisar’dan, Boğaz’dan, Köşk’e vb. Kurum, kuruluş ve kurul adlarının her kelimesi büyük harfle başlar: Türkiye Büyük Millet Meclisi, Türk Dil Kurumu, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Devlet Malzeme Ofisi, Millî Kütüphane, Çocuk Esirgeme Kurumu, Atatürk Orman Çiftliği, Çankaya Lisesi; Anadolu Kulübü, Mavi Köşe Bakkaliyesi; Türk Ocağı, Yeşilay Derneği, Muharip Gaziler Derneği, Emek İnşaat; Bakanlar Kurulu, Türk Dili Dergisi Yayın Danışma Kurulu, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı; Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü vb. Kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge, genelge adlarının her kelimesi büyük harfle başlar: Medeni Kanun, Türk Bayrağı Tüzüğü, Telif Hakkı Yayın ve Satış Yönetmeliği vb. Kurum, kuruluş, kurul, merkez, bakanlık, üniversite, fakülte, bölüm, kanun, tüzük, yönetmelik ve makam sözleri asılları kastedildiğinde büyük harfle başlar: Türkiye Büyük Millet Meclisi her yıl 1 Ekim’de toplanır. Bu yıl ise Meclis, yeni döneme erken başlayacak. Türk Dil Kurumu çalışmalarını titizlikle sürdürüyor. Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü, Kurumun 21 Mayıs tarihinde Kars’ta düzenlediği toplantıda kullanıma açıldı. sayılı Kanun bu yıl yeniden gözden geçiriliyor. Yazarlara ödenecek telif ücreti, Telif Hakkı Yayın ve Satış Yönetmeliği’ne göre düzenlenmektedir. Yapılan işlem Yönetmelik’in 4’üncü maddesine aykırı düşmektedir. Kitap, dergi, gazete ve sanat eserlerinin (tablo, heykel, beste vb.) her kelimesi büyük harfle başlar: Nutuk, Safahat, Kendi Gök Kubbemiz, Anadolu Notları, Sinekli Bakkal; Türk Dili, Türk Kültürü, Varlık; Resmî Gazete, Hürriyet, Milliyet, Türkiye, Yeni Asır; Kaplumbağa Terbiyecisi; Yorgun Herkül; Saraydan Kız Kaçırma, Onuncu Yıl Marşı vb. UYARI: Özel ada dâhil olmayan gazete, dergi, tablo vb. sözler büyük harfle başlamaz: Milliyet gazetesi, Türk Dili dergisi, Halı Dokuyan Kızlar tablosu vb. UYARI: Kitap, makale, tiyatro eseri, kurum adı vb. özel adlarda yer alan kelimelerin ilk harfleri büyük yazıldığında ve, ile, ya, veya, yahut, ki, da, de sözleriyle mı, mi, mu, mü soru eki küçük harfle yazılır: Mai ve Siyah, Suç ve Ceza, Leyla ile Mecnun, Turfanda mı, Turfa mı?, Diyorlar ki, Dünyaya İkinci Geliş yahut Sır İçinde Esrar, Ya Devlet Başa ya Kuzgun Leşe, Ben de Yazdım, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu vb. Özel adın tamamı büyük yazıldığında ve, ile, ya, veya, yahut, ki, da, de sözleriyle mı, mi, mu, mü soru eki de büyük harfle yazılır: DİL VE TARİH-COĞRAFYA FAKÜLTESİvb. Ulusal, resmî ve dinî bayramlarla anma ve kutlama günlerinin adları büyük harfle başlar: Cumhuriyet Bayramı, Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı, 19 Mayıs Atatürk’ü Anma Gençlik ve Spor Bayramı, Ramazan Bayramı, Kurban Bayramı, Nevruz Bayramı, Miraç Kandili; Anneler Günü, Öğretmenler Günü, Dünya Tiyatro Günü, 14 Mart Tıp Bayramı, Hıdırellez vb. Kurultay, bilgi şöleni, çalıştay, açık oturum vb. toplantıların adlarında her kelimenin ilk harfi büyük yazılır: VI. Uluslararası Türk Dili Kurultayı, Kitle İletişim Araçlarında Türkçenin Kullanımı Bilgi Şöleni, Karamanlı Türkçesi Araştırmaları Çalıştayı vb. Tarihî olay, çağ ve dönem adları büyük harfle başlar: Kurtuluş Savaşı, Millî Mücadele, Cilalı Taş Devri, İlk Çağ, Lale Devri, Cahiliye Dönemi, Buzul Dönemi, Millî Edebiyat Dönemi, Servetifünun Dönemi’nin, Tanzimat Dönemi’nde vb. Özel adlardan türetilen bütün kelimeler büyük harfle başlar: Türklük, Türkleşmek, Türkçü, Türkçülük, Türkçe, Avrupalı, Avrupalılaşmak, Asyalılık, Darvinci, Konyalı, Bursalı vb. UYARI: Özel ad kendi anlamı dışında yeni bir anlam kazanmışsa büyük harfle başlamaz: acem (Türk müziğinde bir perde), hicaz (Türk müziğinde bir makam), nihavent (Türk müziğinde bir makam), amper (elektrik akımında şiddet birimi),jul (fizikte iş birimi), allahlık (saf, zararsız kimse), donkişotluk (gereği yokken kahramanlık göstermeye kalkışma) vb. UYARI: Para birimleri büyük harfle başlamaz: avro, dinar, dolar, lira, kuruş, liret vb. UYARI: Özel adlar yerine kullanılan "o" zamiri cümle içinde büyük harfle yazılmaz. UYARI: Müzikte kullanılan makam ve tür adları büyük harfle başlamaz: acemaşiran, acembuselik, bayati, hicazkâr, türkü, varsağı, bayatı vb. Yer, millet ve kişi adlarıyla kurulan birleşik kelimelerde sadece özel adlar büyük harfle başlar: Antep fıstığı, Brüksel lahanası, Frenk gömleği, Hindistan cevizi, İngiliz anahtarı, Japon gülü, Maraş dondurması, Van kedisi vb. Ç. Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adları büyük harfle başlar: 29 Mayıs Salı günü, 29 Ekim , 28 Aralık ’de göreve başladı. Lale Festivali 25 Haziran’da başlayacak. Belirli bir tarihi belirtmeyen ay ve gün adları küçük harfle başlar: Okullar genellikle eylülün ikinci haftasında öğretime başlar. Yürütme Kurulu toplantılarını perşembe günleri yaparız. D. Tabela, levha ve levha niteliğindeki yazılarda geçen kelimeler büyük harfle başlar: Giriş, Çıkış, Müdür, Vezne, Başkan, Doktor, Otobüs Durağı, Dolmuş Durağı, Şehirler Arası Telefon, 3. Kat, 4. Sınıf, 1. Blok vb. E. Kitap, bildiri, makale seafoodplus.info ana başlıktaki kelimelerin tamamı, alt başlıktaki kelimelerin ise yalnızca ilk harfleri büyük olarak yazılır. F. Kitap, dergi seafoodplus.info bulunan resim, çizelge, tablo seafoodplus.info altında yer alan açıklayıcı yazılar büyük harfle başlar. Açıklayıcı yazı, cümle niteliğinde değilse sonuna nokta konmaz. Sayıların Yazılışı 1. Sayılar harflerle de yazılabilir: bin yıldan beri, on dört gün, haftanın beşinci günü, üç ayda bir, yüz soru, iki hafta sonra, üçüncü sınıf vb.  Buna karşılık saat, para tutarı, ölçü, istatistik verilere ilişkin sayılarda rakam kullanılır: ’da, ’de, lira, 25 kilogram, kilometre, 15 metre kumaş, kişi vb. Saatler ve dakikalar metin içinde yazıyla da yazılabilir: saat dokuzu beş geçe, saat yediye çeyrek kala, saat sekizi on dakika üç saniye geçe, mesela saat onda vb. Dört veya daha çok basamaklı sayıların kolay okunabilmesi amacıyla içinde geçen bin, milyon, milyarve trilyon sözleri harfle yazılabilir: 1 milyar milyon kişi, 3 bin kalem, 8 trilyon milyar vb. 2. Birden fazla kelimeden oluşan sayılar ayrı yazılır: iki yüz, üç yüz altmış beş, bin iki yüz elli bir vb. 3. Para ile ilgili işlemlerle senet, çek vb. ticari belgelerde geçen sayılar bitişik yazılır: ,35 (altıyüzelliTL,otuzbeşkr.) 4. Yüzde ve binde işaretleri yazılırken sayılarla işaret arasında boşluk bırakılmaz: %25, ‰50 vb. 5. Adları sayılardan oluşan iskambil oyunları bitişik yazılır: altmışaltı, ellibir, yirmibir vb. 6. Romen rakamları tarihî olaylarda, yüzyıllarda, hükümdar adlarında, tarihlerde ayların yazılışında, kitap ve dergi ciltlerinde, kitapların asıl bölümlerinden önceki sayfaların numaralandırılmasında, maddelerin sıralandırılmasında kullanılır: II. Dünya Savaşı; XX. yüzyıl; III. Selim, XIV. Louis, II. Wilhelm, V. Karl, VIII. Edward; seafoodplus.info; I. Cilt; I) II) vb. 7. Dört veya daha çok basamaklı sayılar sondan sayılmak üzere üçlü gruplara ayrılarak yazılır ve aralarına nokta konur: , , , vb. 8. Sayılarda kesirler virgülle ayrılır: 15,2 (15 tam, onda 2); 5,26 (5 tam, yüzde 26) vb. 9. Sıra sayıları yazıyla ve rakamla gösterilebilir. Rakamla gösterilmesi durumunda ya rakamdan sonra bir nokta konur ya da rakamdan sonra kesme işareti konularak derece gösteren ek yazılır: , , XX.; 15’inci, 56’ncı, XX’nci vb. UYARI: Sıra sayıları ekle gösterildiklerinde rakamdan sonra sadece kesme işareti ve ek yazılır, ayrıca nokta konmaz: 8.’inci değil 8’inci, 2.’nci değil 2’nci vb. Üleştirme sayıları rakamla değil yazıyla belirtilir: 2’şer değil ikişer, 9’ar değil dokuzar, ’erdeğil yüzer vb. Bayağı kesirlere getirilecek ekler alttaki sayı esas alınarak yazılır: 4/8’i (dört bölü sekizi), 1/2’si (bir bölü ikisi) vb. Bir zorunluluk olmadıkça cümle rakamla başlamaz. Ünsüz Uyumu Dilimizde sert ünsüzle biten kelimeler sert ünsüzle başlayan ekler alır: aç-tı, aş-çı, bak-tım, bas-kı, çiçek- ten, düş-kün, geç-tim, ipek-çi, seç-kin, seç-ti, süt-çü vb. Yumuşak ünsüzle biten kelimeler ise yumuşak ünsüzle başlayan ekler alır: al-dı, an-dı, bil-gi, del-gi, göz-cü, ver-di, yol-da vb. Ünlü Düşmesi 1. İki heceli bazı kelimeler ünlüyle başlayan bir ek aldıklarında ikinci hecelerindeki dar ünlüler düşer:ağız / ağzı, alın / alnı, bağır / bağrım, beniz / benzi, beyin / beynimiz, boyun / boynu, böğür / böğrüm, burun / burnu, geniz / genzi, göğüs / göğsün, gönül / gönlünüz, karın / karnı, oğul / oğlu; çevir- / çevril-, devir- / devril- vb. 2. Ünlüyle başlayan ek aldıklarında vurgusuz orta hecesindeki dar ünlüsü düşen kelimelerle oluşturulan ikilemelerde ikinci kelimenin dar ünlüsü düşmez: ağız ağıza, burun buruna, koyun koyuna (yatmak), omuz omuza, devirden devire, nesilden nesile, oğuldan oğula, şehirden şehire vb. 3. İçeri, dışarı, ileri, şura, bura, ora, yukarı, aşağı gibi sözler ek aldıklarında sonlarında bulunan ünlüler düşmez: içerde değil içeride, dışardan değil dışarıdan, ilerde değil ileride, şurda değil şurada, burda değil burada, orda değil orada, yukarda değil yukarıda, aşağda değil aşağıda vb. Küçük Ünlü Uyumu Bir kelimede düz ünlüden sonra düz (a, e, ı, i), yuvarlak ünlüden sonra yuvarlak dar (u, ü) veya düz geniş (a, e) ünlüler bulunur: anlaşmalı, bilek, çilek, ısırmak, ılıklaşmak, kayıkçı, seslenmek, yeşil; boyunduruk, börekçi, çocuk, güreşmek, ocakçı, odun, özlemek, sürmek, vurmak, yoklamak, yorgunluk, yumurta, yüreksiz vb. Küçük ünlü uyumuna aykırı Türkçe kelimeler de vardır: avuç, avurt, çamur, kabuk, kavuk, kavun, kavurmak, kavuşmak, savurmak, yağmur vb. Küçük ünlü uyumu, alıntı kelimelerde aranmaz: aktör, alkol, bandrol, daktilo, kabul, doktor, muzır, mühim, mümin, müzik, profesör, radyo, vakur vb. Küçük ünlü uyumuna aykırı bazı kelimelere getirilen ekler, kelimenin son ünlüsüne uyar: kavun-u, konsolos-luk, muzır-lık, müzik-çi, yağmur-luk vb. Bazı alıntı kelimelerde ekler bu uyuma girmez: alkol-lü, kabul-ü, bandrol-lü, saat-lik vb. -ki aitlik eki yalnızca birkaç örnekte küçük ünlü uyumuna uyar: bugünkü, dünkü, öbürkü vb. Büyük ve küçük ünlü uyumuyla ilgili yukarıdaki kurallar aşağıdaki çizelgede de gösterilmiş ve örneklendirilmiştir: a → a, ı (takar, alır) o → u, a (omuz, oya) e → e, i (geçer, gelir) ö → ü, e (ölçü, ördek) ı → ı, a (kılıç, kısa) u → u, a (uzun, ufak) i → i, e (ilik, ince) ü → ü, e (ütü, ürkek) Büyük Ünlü Uyumu Bir kelimenin birinci hecesinde kalın bir ünlü (a, ı, o, u) bulunuyorsa diğer hecelerdeki ünlüler de kalın, ince bir ünlü (e, i, ö, ü) bulunuyorsa diğer hecelerdeki ünlüler de ince olur: adım, ayak, boyunduruk, burun, dalga, dudak, kırlangıç; beşik, bilezik, gelincik, gözlük, üzengi, vergi, yüzük vb. Büyük ünlü uyumuna aykırı olan Türkçe kelimeler de vardır: anne, dahi, elma, hangi, hani, inanmak, kardeş, şişman vb. Alıntı kelimelerde büyük ünlü uyumu aranmaz: ahenk, badem, ceylan, çiroz, dükkân, fidan, gazete, hamsi, kestane, limon, model, nişasta, otomatik, pehlivan, selam, tiyatro, viraj, ziyaret vb. Bitişik yazılan birleşik kelimelerde büyük ünlü uyumu aranmaz: açıkgöz, bilgisayar, çekyat, hanımelivb. -gil, -ken, -leyin, -mtırak, -yor ekleri büyük ünlü uyumuna uymaz: akşam-leyin, bakla-gil-ler, çalışır-ken, ekşi-mtırak, yürü-yor vb. -daş (-taş) eki bazı kelimelerde büyük ünlü uyumuna uymaz: din-daş, gönül-daş, meslek-taş, ülkü-daş vb. -ki aitlik eki büyük ünlü uyumuna uymaz: akşamki, duvardaki, karşıki, onunki, yarınki, yoldaki vb. Büyük ünlü uyumuna girmeyen kelimelere gelen ekler, kalınlık incelik bakımından son hecenin ünlüsüne uyar: adalet-li, anne-si, kardeş-lik, meslektaş-ımız, şişman-lık vb. Bazı alıntı kelimelerde ekler bu uyuma girmez: idrak-i, meçhul-e, mentol-de, sembol-ler vb. Son ünlüleri kalın sıradan olmasına karşın son sesleri ince söylenen bazı alıntı kelimeler ince ünlülü ekler alır: alkol / alkolü, hakikat / hakikati, helal / helalimiz, idrak / idrakimiz, kabul / kabulü, kontrol / kontrolü, protokol / protokole, saat / saate, sadakat / sadakati, santral / santraller vb. Düzeltme İşareti Düzeltme işaretinin kullanılacağı yerler aşağıda gösterilmiştir: 1. Yazılışları bir, anlamları ve söylenişleri ayrı olan kelimeleri ayırt etmek için okunuşları uzun olan ünlülerin üzerine konur: adem (yokluk), âdem (insan); adet (sayı), âdet (gelenek, alışkanlık); alem(bayrak), âlem (dünya, evren); aşık (eklem kemiği), âşık (vurgun, tutkun); hal (sebze, meyve vb. satılan yer), hâl (durum, vaziyet); hala (babanın kız kardeşi), hâlâ (henüz); rahim (esirgeme), rahîm (koruyan, acıyan); şura (şu yer), şûra (danışma kurulu) vb. UYARI: Katil (<katl = öldürme) ve kadir (<kadr = değer) kelimeleriyle karışma olasılığı olduğu hâlde katil (ka:til = öldüren) ve kadir (ka:dir = güçlü) kelimelerinin düzeltme işareti konmadan yazılması yaygınlaşmıştır. 2. Arapça ve Farsçadan dilimize giren birtakım kelimelerle özel adlarda bulunan ince g, k ünsüzlerinden sonra gelen a ve u ünlüleri üzerine konur: dergâh, gâvur, karargâh, tezgâh, yadigâr, Nigâr; dükkân, hikâye, kâfir, kâğıt, Hakkâri, Kâzım; gülgûn, merzengûş; mahkûm, mezkûr, sükûn, sükût vb. Kişi ve yer adlarında ince l ünsüzünden sonra gelen a ve u ünlüleri de düzeltme işareti ile yazılır: Halûk, Lâle, Nalân; Balâ, Elâzığ, İslâhiye, Lâdik, Lâpseki, Selânik vb. 3. Nispet ekinin, belirtme durumu ve iyelik ekiyle karışmasını önlemek için kullanılır: (Türk) askeri veaskerî (okul), (İslam) dini ve dinî (bilgiler), (fizik) ilmi ve ilmî (tartışmalar), (Atatürk’ün) resmi veresmî (kuruluşlar) vb. Nispet eki alan kelimelere Türkçe ekler getirildiğinde düzeltme işareti olduğu gibi kalır: millîleştirmek, millîlik, resmîleştirmek, resmîlik vb. Ünlülerin Nitelikleri Türkçede sesler, ünlüler ve ünsüzler olmak üzere iki ana gruba ayrılır. Ses yolunda bir engele çarpmadan çıkan sese ünlü denir. Türkçede sekiz ünlü vardır: a, e, ı, i, o, ö, u, ü Ünlüler şu biçimde sınıflandırılır: A. Dilin durumuna göre: seafoodplus.infoın ünlüler: a, ı, o, u seafoodplus.info ünlüler: e, i, ö, ü B. Dudakların durumuna göre: 1.Düz ünlüler: a, e, ı, i seafoodplus.infoak ünlüler: o, ö, u, ü C. Ağzın açıklığına göre: seafoodplus.infoş ünlüler: a, e, o, ö seafoodplus.info ünlüler: ı, i, u, ü Ünlülerin nitelikleri aşağıdaki çizelgede toplu olarak gösterilmiştir: Düz Yuvarlak Geniş Dar Geniş Dar Kalın a ı o u İnce e i ö ü Ses, Harf ve Alfabe Akciğerlerden gelen havanın ses yolunda oluşturduğu titreşime ses denir. Ses, dilin işlevli en küçük birimidir. Harf ise sesin yazıdaki karşılığıdır. Bir dildeki harflerin belirli bir sıraya dizilmiş bütününe alfabe denir. Türk alfabesi, Latin harfleri esas alınarak seafoodplus.info gün ve sayılı “Türk Harflerinin Kabul ve Tatbiki Hakkında Kanun” ile kabul edilmiştir. Bu Kanun’a göre Türk alfabesinde 29 harf bulunmaktadır.* Türk alfabesindeki harflerin sıra sayıları, adları, kitap ve el yazısı biçimleri ile kodları** aşağıda belirtilmiştir: * Kanun’da önce “i” sonra “ı” belirtilmişse de yaygın ve yerleşmiş olan sıraya göre önce “ı” sonra “i” gelmektedir. ** Türk Kodlama Sistemi, ilgili kurum ve kuruluşlarla bilim adamlarının görüşleri alınarak TDK İmla Kılavuzu Çalışma Grubu tarafından 8 Ocak günü belirlenmiş ve TSE tarafından Nisan /TS numaralı belge ile ölçünlü (standart) hâle getirilmiştir. 

(YAZIM KILAVUZU-NASIL YAZILIR SÖZLÜĞÜ)

>>> ilerde nasıl yazılır, ileride yazılışı, ileride yazımı, ileride doğru yazılışı nasıldır?

> Bu sözcüğün doğru yazlışı şöyledir: ileride. İlerde şeklinde yazılması yanlıştır.

Kural: İçeri, dışarı, ileri, şura, bura, ora, yukarı, aşağı gibi sözler ek aldıklarında sonlarında bulunan ünlüler düşmez: içerde değil içeride, dışardan değil dışarıdan, ilerde değil ileride, şurda değil şurada, burda değil burada, orda değil orada, yukarda değil yukarıda, aşağda değil aşağıda vb.

> Bunun dışındaki yazımlar yanlıştır.

>

Rastgele Sözcük

Aradığınız sözcük, 16 değişik sözlük türümüz içerisinde farklı anlamlar taşıyabilir. "Yalnızca tam örtüşen sonucu göster" ya da "İçerenleri de göster" seçenekleriyle yeni aramalar yapmanızı öneririz. Saygılarımızla

Adları sayılardan oluşan iskambil oyunları bitişik yazılır: altmışaltı, ellibir, yirmibir vb.

Oyun adı olan sayılar nasıl yazılır?

Adları sayılardan oluşan iskambil oyunları bitişik yazılır: altmışaltı, ellibir, yirmibir vb.

Oyun adları niteleyen sayılar nasıl yazılır?

Oyun adlarını niteleyen sayılar bitişik yazılır: altmışaltı.

Ahmet öğretmen nasıl yazılır?

En büyük dileği ilerde iyi bir öğretmen olmaktı. Yolda Öğretmen Ahmet&#;i gördük. Not: Akrabalık bildiren sözcükler küçük harfle başlar. Lakap olduklarında büyük başlarlar.

Bir çoğu nasıl yazılır?

Biraz, birçok, birçoğu, birkaç, birkaçı, birtakım, herhangi, hiçbir, hiçbiri belirsizlik sıfat ve zamirleri de gelenekleşmiş olarak bitişik yazılır.

Sayılar cümlede nasıl yazılır?

Sayılar, saat ve dakikalar metin içerisinde yazıyla yazılır. Ayrıca birden fazla sözcükten oluşan sayılar ayrı yazılır: Örnek: bin yıldan beri, dört kardeş, haftanın beşinci günü, üç ayda bir, yüz soru, iki hafta sonra, saat yediye çeyrek kala, mesela saat onda; iki yüz, üç yüz altmış beş.

21 yy&#;da nasıl yazılır TDK?

Türk Dil Kurumunun resmi açıklamalarına göre &#;yüzyıl&#; kelimesi bitişik olarak yazılır. Asır ya da içerisinde yaşanılan zaman dilimi anlamlarına gelen yüzyıl, zaman zaman kısaltılarak da kullanılabilir. Kısaltma biçiminde kullanılması halinde &#;yy&#; biçiminde yazılır.

Ki eki nasıl ayırt edilir?

Eğer cümle içinde “Ki”nin bitişik mi ya da ayrı mı yazılır konusunda kafamız karışırsa uygulayacağımız pratik yöntem şu olmalı: “Ki”ye “-ler” çokluk ekini getiriz. Eğer anlamda bozulma olmazsa bitişik, anlam bozulur ise bu “ki” bağlaç olduğundan ayrı yazarız.

2 bin TL rakamla nasıl yazılır?

Para ile ilgili yapılacak olan ticari işlemlerle senet, fatura, çek vb. ticari belgelerde geçen sayılar bitişik yazılır: ,55 TL &#; ikibin TL, ellibeş kr. ,61 TL &#; beşyüzbir TL, altmışbir kr.

10 bin TL rakamla nasıl yazilir?

On bin kelimesi rakamlarla şeklinde yazılır.

Ahmet Hoca M nasıl yazılır?

Hocam derken &#;m&#; ayrı yazılmaz.

Ayşe öğretmen Ö büyük mü?

omeruslu Akrabalık bildiren kelimeler büyük harfle başlamaz: Tülay abla, Ayşe teyze, Fatma nine, Kemal dayı, Saim amca, Ali enişte. *Akrabalık bildiren kelimeler başa geldiğinde lakap yerine kullanıldığı için büyük harfle başlar: Nene Hatun, Baba Gündüz, Dayı Kemal, Hala Sultan.

Öğretmenler günü büyük mü yazılır küçük mü?

Ulusal, resmî ve dinî bayramlarla anma ve kutlama günlerinin adları büyük harfle başlar: Cumhuriyet Bayramı, Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı, 19 Mayıs Atatürk&#;ü Anma Gençlik ve Spor Bayramı, Ramazan Bayramı, Kurban Bayramı, Nevruz Bayramı, Miraç Kandili; Anneler Günü, Öğretmenler Günü, Dünya Tiyatro Günü, 14 Mart Tıp

Bir çoğu ayrı mı?

Birçoğu TDK&#;ya Göre Doğru Yazılışı

Birçoğu kelimesinin Türk Dil Kurumuna göre doğru yazılışı birleşik olarak yazılmalıdır. Bu kelimenin doğru yazılışı &#;birçoğu&#; şeklinde olmalıdır.

Çoğu şey nasıl yazılır?

Bu kelimenin “çokşey, çok şey” olarak yazıldığı sorgulanır. Bu kelimenin doğru kullanımı çok şey şeklinde olmalıdır. Yani ayrı yazılmalıdır.

Çoğu nasıl yazılır?

Bu kelimenin birçoğu mu, bir çoğu mu olarak yazıldığı sorgulanır. Bu kelimenin doğru kullanımı birçoğu şeklinde olmalıdır. Yani birleşik yazılmalıdır.