Ilişkide Hamile Kalmamak Için Yapılması Gerekenler

Aile planlaması, evli çiftlerin istedikleri zamanda istedikleri kadar çocuk sahibi olmaları, istemedikleri zaman da bu gebeliklerin önlenmesidir. Günümüzde bunun için pek çok modern yöntem bulunmaktadır. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Esra Demir Yüzer doğum kontrol yöntemleri hakkında bilgi verdi.

Hangi doğum kontrol yöntemleri daha etkili ve daha sağlıklıdır?

Hangi yöntemin en uygun olacağı kişiden kişiye farklılıklar göstermektedir. Bu nedenle gebelikten korunmak isteyen bireylerin hekime danışarak, kendileri için en uygun korunma yöntemini birlikte seçmeleri ve kullanacakları yöntem ile ilgili tam bilgi sahibi olmaları gerekiyor.

Aile planlamasında modern yöntemleri şöyle sıralayabiliriz:

• Doğum kontrol hapı (Oral kontraseptifler)

• Rahim içi araç (RIA, spiral )

• İğneler (aşı, enjekte edilen hormonlar)

• Erkek üreme hücrelerini öldüren fitiller

• Kadınların tüplerinin bağlanması

• Kondom (prezervatif, kılıf)

• Vasektomi (Erkeklerin kanallarının bağlanması)

İlişkiden sonra hamile kalmamak için ne yapmalı?

Kadınlarda en sık kullanılan aile planlaması yöntemleri doğum kontrol hapları ve spiraldir.

Doğum kontrol hapı (oral kontraseptifler)

Haplar, kadınlık hormonları içerir. Yumurtanın oluşumunu engeller. Ayrıca, rahim ağzındaki salgıları kalınlaştırarak spermin rahme geçişini önler. Çok etkili bir yöntemdir. Cinsel ilişki olsa da olmasa da her gün aynı zamanda unutulmadan alınmalıdır. Daha önce hiç gebe kalmamış kadınlar rahatlıkla kullanabilir. Doğum kontrol hapı kesildiği ay gebelik şansı geri dönebilir. Doğum kontrol hapları gebelikten korurken hem adetleri düzenler, adet sancısını ve adet öncesi gerginliği azaltır, yumurtalık ve meme kistleri olan kadınlarda kistlerin büyümesine engel olur, dış gebeliği önler, sivilce varsa iyileştirici etkisi vardır, vajen ve rahim enfeksiyonlarından koruyucu etkisi vardır ve en önemlisi de kadını rahim ve yumurtalık kanserine karşı koruyucu etkisi vardır.

Doğum kontrol hapı kullanımında kilo kadar su tutulumuna bağlı kilo artışı olabilir. Nadiren tansiyon yükselebilir.

Doğum kontrol hapı zararlı mı? Kimler doğum kontrol hapı kullanamaz?

• Her gün hap alma düzenine uyamayacak kadınlar

• Düzensiz adeti olan kadınlar düzensizliğin nedeni belirleninceye kadar

• Şeker hastaları

• Karaciğer hastalığı olan kadınlar

• Tansiyonu yüksek olanlar

• Damar tıkanıklığı veya bacaklarında kızarıklık, şişme ve ağrı ile belirti veren damar hastalığı olanlar

• Özellikle vertigo gibi bulantı, kusma ile birlikte migren gibi şiddetli baş ağrıları olanlar kullanmamalıdır.

Rahim içi araç (RİA, Spiral)

Rahim içi araç rahmin içine, sağlık kuruluşlarında (Hastanelerde, sağlık ocağı, ana çocuk sağlığı ve aile planlaması merkezlerinde) yerleştirilen esnek bir materyaldir. RİA, spermlerin kadının tüplerine ulaşmasını engeller. Çıkarıldıktan hemen sonra gebelik şansı geri döner. Daha önce hiç gebe kalmamış kadınlarda doğum kontrolü olarak ilk seçenek olmamalıdır. Cinsel ilişkide hissedilmez. 5 ve 10 yıl kullanımlı tipleri vardır. RIA olması gereken yerinden aşağı doğru kaydığında gebelik riski vardır. Bu yüzden doktorunuzun önerdiği aralıklarla kontrolü yapılması gerekir. Bir dikkat edilmesi gereken nokta da spiralin kullanım süresi dolduğunda yerleşim yeri iyi olsa da mutlaka yenisi ile değiştirilmesi gerekliliğidir.

İğneler (aşı, enjekte edilen hormonlar)

İğneler, hormon içerir. Ayda bir ve 3 ayda bir yapılan iki türü vardır. Yapıldıktan sonra kana yavaş yavaş hormon salınır. Etkisi doğum kontrol hapına benzer şekilde yumurtanın oluşumunu engeller. Ayrıca rahim ağzındaki salgıları kalınlaştırarak spermin rahme geçişini önler.

Erkek üreme hücrelerini öldüren fitiller (Spermisitler)

Erkek üreme hücrelerini öldüren fitiller, cinsel ilişkiden önce kadın tarafından vajenin içine yerleştirilir. Fitilin içerisindeki maddeler, spermleri rahme ulaşmadan öldürür veya zarar vererek yumurtayı dölleyemez hale getirirler.

Kadının tüplerinin bağlanması (tüp ligasyonu)

Doğum kontrolü yöntemleri arasında en etkili, kalıcı ve geri dönüşü olmayan bir yöntemdir. Eşlerin her ikisinin de onayı alınarak yapılır. Özellikle 35 yaş üstü ve gebelik sayısını tamamlamış kadınlarda tercih edilir. Tüpler, yumurtalık ve rahim arasındaki bağlantıyı sağlayan bir yoldur. Bu yol kapanınca gebelik engellenmiş olur. Kadın tüpleri bağlandıktan sonra isterse tüp bebek yoluyla bebek sahibi olabilir.

Prezervatif (Kondom, kılıf, kaput)

Kondom, erkeklerin kullandığı gebeliği önleyici yöntemlerden biridir. Penis ile vajen arasında bir engel oluşturarak spermlerin geçişini önler. Kondomu eczanelerden, büyük marketlerden ve sağlık kuruluşlarından (sağlık ocağı, ana çocuk sağlığı ve aile planlaması merkezleri ve hastanelerden) temin edilebilir. Kondomun erken boşalmayı önleyici etkisi vardır. En önemlisi de; AIDS, bel soğukluğu, frengi gibi cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara karşı her iki cinsel eşi de korur.

Erkeğin kanallarının bağlanması (Vazektomi nedir?)

Kalıcı ve geri dönüşü olmayan bir yöntemdir. Eşlerin her ikisinin de onayı gerekir. Kanallarının bağlanması lokal veya genel anestezi ile yapılabilen, hastane yatışı gerektirmeyen bir operasyondur. Erkeğin sertleşmesi, boşalması, cinsel istek ve cinsel tatmin gibi cinsel fonksiyonları etkilemez.

HAMİLE KALMAYI ZORLAŞTIRAN HASTALIKLAR VAR MI?

Hamile kalmayı zorlaştıran hastalıkların en başında yumurtlama problemlerine yol açan durumlar sayılabilir. Yumurtlama problemlerine yol açan nedenler arasında ise en sık gördüğümüz polikistik over sendromudur. Polikistik over sendromunda adet düzensizliği, erkeklik hormonlarının artmasına bağlı tüylenme, sivilcelenme, saç dökülmesi gibi cilt belirtileri, kilo alımı ve insülin direnci gibi belirtiler görülür.

Tiroid bezinin fonksiyon bozuklukları ve süt hormonunun (prolaktin) yüksek olduğu durumlarda da gebe kalabilmek zorlaşabilir. Kalıtsal veya sonradan edinilmiş genital anatomik sorunlar da gebeliğe engel olabilir. Örneğin; rahim ağzının yokluğu, rahmin doğuştan olan şekil bozuklukları ya da rahim içine doğru büyüyen miyomlar var ise gebelik şansı azalabilir.

Son olarak özellikle tüplerin tıkanmasına yol açabilecek alt genital sistem enfeksiyonları, geçirilmiş miyom, kist ameliyatları ve endometriozis hastalığı da gebelik olasılığını azaltan önemli nedenler arasındadır.   

İlişki sonrası hamile kalmamak için ne yapmalıyım sorusunun cevabı, korunmasız cinsel ilişkilerden sonra çiftler tarafından sıkça araştırılmaktadır. Zira yumurtlama dönemi içinde olunmamasına rağmen hamile kalma ihtimali az da olsa her zaman vardır. Peki, korunmasız cinsel ilişkiden sonra hamile kalmamak için neler yapılmalı?

Sizler için hazırladığımız bu yazıda, korunmasız cinsel ilişki sonrası istenmeyen gebelikleri önleyebilecek yöntemleri sıraladık. Hazırsanız hemen başlayalım!

Korunmasız Cinsel İlişkiden Sonra Hamile Kalmamak İçin Yapılması Gerekenler

İlişki sonrası hamile kalmamak için alınabilecek iki temel önlem vardır. Bunlardan ilki ertesi gün hapı, ikincisi ise birkaç gün içinde bakır spiral taktırmaktır. Gelin şimdi, korunmasız ilişki sonrası hamile kalmamak için yapılması gerekenleri daha detaylı inceleyelim…

1. Ertesi Gün Hapı

Korunmasız cinsel ilişkiden sonra hamile kalmamak için yapılabilecek şeylerden ilki ertesi gün hapı kullanmak olacaktır. Ertesi gün hapı, yüksek miktarda progesteron içeren ve istenmeyen gebelikleri önlemeye yarayan bir ilaçtır. Eczaneden reçetesiz bir şekilde temin edilebilen bu ilaçlar, isminden dolayı ilişkiden bir gün sonra alınması gerektiği düşünülse de ne kadar erken alınırsa gebelikten koruma olasılığı o kadar yüksektir. İlk 24 saatte alınan ertesi gün hapının gebelikte koruma oranı %90 civarıyken, ikinci gün alınan hapların başarı oranı %75’ geriler. 5. günden sonra ise ertesi gün hapının koruyuculuğunun olmadığı düşünülmektedir. Bununla birlikte korunmasız cinsel ilişkiden sonra hamile kalmamak için kullanılan ertesi gün haplarının yalnızca acil durumlarda alınması gerekir. Zira bu haplar yüksek miktarda hormon içerdiğinden, düzenli kullanılması halinde birçok yan etkiye sebep olabilmektedir. Tek kullanımında dahi geçici adet düzensizliği, mide bulantısı, karın ağrısı ve kusma gibi yan etkilere neden olabilen ertesi gün hapı, düzenli kullanıldığında kişinin tüm hormonal dengesini alt üst edebilir. Bu nedenle yalnızca kondom yırtılması gibi acil durumlarda korunmasız ilişki sonrası hamile kalmamak için ne yapmalıyım diyenlere bir alternatiftir. Genellikle tek doz halinde kullanılan ertesi gün hapı, bazı markalarda çift doz kullanılması gerekebilmektedir. Dolayısıyla kullanmadan önce mutlaka ilacın prospektüsü okunmalıdır.

2. Bakırlı Spiral

Cinsel ilişki sonrası hamile kalmamak için ne yapmalıyım sorusuna verilebilecek bir diğer yanıt da bakırlı spiral taktırmak olacaktır. Bakırlı spiral, genel olarak kadınların gebelikten uzun dönemli korunmak için başvurduğu bir doğum kontrol yöntemidir. Ancak korunmasız cinsel ilişkiden sonraki birkaç gün içinde takıldığı zaman da muhtemel gebeliği önleme olasılığı oldukça yüksektir. Zira bilindiği gibi yumurtanın follop tüplerinde döllenmesi ve rahme doğru yolculuğa çıkması birkaç gün sürer. Eğer bu süreden önce bakırlı spiral takılırsa, döllenmiş yumurtanın rahme tutunması engellenerek gebelik önlemiş olur. Bakırlı spiral, acil durumlarda hamileliği önlemek adına etkinliği en yüksek yöntemlerden biridir. Ancak korunmasız cinsel ilişkiden sonraki ilk 5 gün içinde takılması gerekmektedir. Uzun vadeli bir doğum kontrol yöntemi olan bakırlı spiralin hiçbir şikâyet olmasa bile yılda bir defa jinekolog tarafından kontrol edilmesi gerekmektedir.

CYBE İçin Test Yaptırın

Eğer şüpheli bir ilişkide bulunulduysa, hamileliği engellemek adına alınan önlemlerin yanı sıra mutlaka cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar (CYBE) açısından gerekli test ve tetkikler yapılmalıdır. Özellikle HIV ve Hepatit testi ilişkiden birkaç gün sonra yapılan testlerde yanlış negatif sonuç verebileceğinden, birkaç ay sonra testin tekrar edilmesi önerilmektedir. Bununla birlikte frengi, klamidya ve gonore enfeksiyonları için de test yaptırmak sağlıklı olacaktır.

Önlemlere Rağmen Hamile Kalma Olasılığı Her Zaman Vardır

Ertesi gün hapı almak veya bakırlı spiral taktırmak hamile kalınmayacağını garanti etmez. yılında Cochrane veri tabanında yayınlanan geniş çaplı bir inceleme yazısında, ertesi gün hapı kullanan kadınların yaklaşık %1’inde gebeliğin gerçekleştiği açıklandı. Bununla birlikte spermin kadın vücudunda yaklaşık 5 gün canlı kalabildiği unutulmamalıdır. Dolayısıyla cinsel ilişki sonrası hamile kalmamak için gerekli önlemler alınmasına rağmen adet gecikmesi yaşanırsa, gecikmeden 1 hafta sonra gebelik testi yaptırmak gerekir.

Adet Döneminde Hamile Kalınır mı?

Kaynak: 1