Ilk Hac Kafilesi Ne Zaman Gidiyor

Doç. Dr. VINEREKO Mir

Adige Geleneği (Адыгэ Хабз),

Maykop, Adige Cumhuriyeti Devlet Basımevi, 2007

‘İlkokul İkinci Sınıf Ders Kitabı’ çevirisi, s. 1-10.

Adige Cumhuriyeti Eğitim ve Bilim Bakanlığı tarafından kabul edilmiştir.

Bu ders kitabı, Adige Cumhuriyeti Devlet Başkanı ŞEVMEN Hazret'in önerisi (игукъэк1) üzerine ve kişisel maddi yardımı ile hazırlanıp yayınlanmıştır.

Kitap, ilkokul ikinci sınıflar öğrencilerinin köy yerleşim biçimlerini, ailelerin karşılıklı ilişkilerini, dil ile geleneğin birbiriyle ilişkisini, iyi ile kötü arasındaki farkları konu edinmektedir.

Çeviri: HAPİ Cevdet Yıldız

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Sevgili yavrularımız!

Sizler Adige ulusunun geleceğisiniz. Ulusumuzun ruhu, dilimiz ile geleneğimizdedir. Adige diline güç katacağınıza, Adige geleneğini yaşatacağınıza, böylece Adige yaşamını daha da ileri boyutlara taşıyacağınıza olan inancımız tamdır.

.

Kitabı hazırlayanlar

ADİGE CUMHURİYETİ'NİN DEVLET ARMALARI

(АДЫГЭ РЕСПУБЛИКЭМ ИКЪЭРАЛЫГЪО ТАМЫГЪЭХЭР)

RUSYA İLE ADİGEY TEK BİR DEVLETTİR

Rusya çokuluslu bir devlettir.

Adige Cumhuriyeti Rusya içinde yer alır.

Adige Ülkesi 1864 yılında Rusya topraklarına katıldı. Rusya Devlet Marşı çalınırken ya da bayrak kapalı bir yere getirildiğinde ya da bayrağın göndere çekilişi sırasında  oturanlar ayağa kalkarlar.

Sözlük:

Bayrak (Нып; быракъ) - Ülkeyi ve ulusu temsil eden renkli kumaş.

Arma (Герб) - Devleti ya da bir soyu (л1акъо) tanıtan işaret.

Milli Marş (Гимн) - Devletin adını duyuran ve ulusu güzel anlatan şarkı.

Adigey (Адыгей) - Rusya içindeki Batılı Adigelerin özerk ülkesi.

Rusya (Россия) - Rus ulusunun devleti, Rus ülkesi.

ADİGEY'İN DEVLET İŞARETLERİ

Eskiden Adigelerin ülkesine Çerkesya deniyordu.

Adige Özerk Ülkesi (oblas/хэку) 1922'de oluşturulmuştu. 1991’de Adigey, cumhuriyet oldu. Bir cumhuriyet olan Adigey’in Bayrağı (Nıp; Bırak), Devlet Aması (Gerb), Milli Marşı (Gimn) ve Anayasası (Konstitutsiya) vardır. Anayasa, Adige Cumhuriyeti yasalarının temelini oluşturur. Adige Cumhuriyeti’nin Ulusal Marşı okunurken ya da  Adige Bayrağı kapalı bir yere getirildiğinde ya da göndere çekilişi sırasında oturanlar ayağa kalkarlar.

Sözlük:

Çerkesya (Черкесие) – Adige ülkesi, eskiden Azak Denizi’nin doğu kıyıları boyunca yayılarak Terek Irmağına uzanır, Karadeniz kıyıları boyunca da yayılarak, Şahe Irmağını içine alırdı.

Özerk (Автоном) – Ulusun adını taşımak üzere oluşturulan, ulusun tarih ve kültürünü yaşatmak ve korumak amacıyla  verilmiş olan ayrıcalıklı idari birim.

Anayasa (Конституцие) – Ülke içinde yaşayan insanların ilişkilerini düzenleyen temel yasaların yer aldığı kitap.

ADİGE GELENEĞİ ZAMANIN AYNASIDIR

(АДЫГЭ ХАБЗЭР УАХЪТЭМ  ИГЪУНДЖ)

ESKİDEN YOLCU İLE KADININ  KARŞILAŞMASI SIRASINDAKİ  DAVRANIŞ

.

Eskiden Adigeler at sırtında olarak bir kadının yanından geçmezlerdi. Yolda yürüyen bir atlı,  bir kadınla karşılaştığında atından iner, atını sağ eliyle yedeğinde tutar ve yaya olarak/yürüyerek kadının yanından geçerdi.

Sözlük:

Atlı (Шыу) – At sırtında yolda ilerleyen kişi.

Yaya/piyade (Лъэсы) – Ata ya da arabaya binmemiş olarak yürüyen kişi, yaya.

Yanından geçmek (Ебгъук1он) – Birinin yanından geçmek.

At binmek (Шэсын) – Ata, eğere binmek.

Attan inmek (Къепсыхын) – Atlının atından inmesi

Kadına bir at yükü bağışlanır (Бзылъфыгъэм шы ихьылъэ лъэханэ) (Adıge atasözü)

ŞİMDİKİ DÖNEMDE YOLCU İLE KADININ KARŞILAŞMASI

Her otuz yılda bir Adıge geleneği (xabze) Xase (Kurultay) tarafından gözden geçirilirdi. Gelenek, döneme uygun düşecek bir biçimde yeniden düzenlenirdi.

Günümüzde Adigeler  araba ile yolculuk yapıyorlar. Atlı olarak artık uzak yerlere yolculuk yapılmıyor. Ancak geleneğe uygun düşecek bir biçimde kadına yine saygı gösterilir ve ona göre davranılır. Yaşına bakılmaksızın, her zaman için büyüğe ayrılmış olan sağ taraftaki yer  kadına verilir ve kadın erkeğin sağında durdurulur.

Sözük:

Uygun bulma (Епэсын) – Bir şeyi uygun bulma;bir kişiye ya da bir olaya karşı nasıl davranılması gerektiğini düşünmek ve bulmak.

Xase/H’ase (Хасэ) – Köy ya da ulus tarafından seçilmiş/belirlenmiş (ыгъэнэфэгъэ) bireylerin bir araya gelmesiyle oluşan, ülke ya da köy sorunlarını düzenleyen meclis.  

Aracı/elçi (Л1ык1о) – İki kişinin ya da iki tarafın karşılıklı olarak birbirleriyle anlaşmaları ya da haberleşmeleri amacıyla belirlenmiş/görevlendirilmiş kişi.

Dönem değişir, gelenek kalır (Уахътэр зэок1ы, хабзэр къэнэжьы) (Adige atasözü)

***

ADIGE KÖYÜ (AДЫГЭ КЪУАДЖЭР)

ESKİ ADIGE EV-BAHÇE DÜZENLEMESİ (ИЖЪЫРЭ АДЫГЭ ЩАГУР)

Eski Adıge avulu (ev-bahçe alanı) üç bölüme ayrılırdı:Ön bahçe (щагу), harman yeri (хьамэщ) ve hayvan bakım yeri (1эщ).

Ön bahçede üç bina (унищ) bulunurdu:Ana bina ya da büyük ev (унэшхор), mutfak (пщэрыхьап1эр) ve konuk evi (хьак1эщыр). Ana bina dört dizi odadan oluşurdu:Ev sahibinin odası (бысымым ит1ысып1), kız odası (пшъэшъэ унэ), ana binanın bebeklere ve çok küçük çocuklara ayrılan odası (собэр-сабыйхэм апай), yeni gelin ve gençler odası (лэгъунэ-к1элэгъуалэмэ ят1ысып1).

Mutfak ana binanın önüne koşut düşecek (егупаплъэу) bir yerde olurdu. Mutfak iki bölüme ayrılırdı:Mutfak bölümünde yemek pişirilir, bitişik kilerde de (пыты) erzak/yemeklikler (гъомлапхъэхэр) ile kap kacaklar bulunurdu.

Ön bahçe çimenlik/yeşil çimenle örtülü olurdu.

Ön bahçenin kenarlarına meyve ağaçları dikilirdi. Ön bahçe, hayan ve tavuk giremeyecek biçimde örülmüş çitlerle çevrilirdi.

Konukevi (хьак1эщ) bahçe kapısı yakınında ve ana binaya uzakça bir  yerde bulunurdu. Konuğun huzurlu olması için konukevine at ahırı (шэщ) eklenirdi.

Hayvan ahırları bölümünde (1эщ) inek ahırı (чэмэщ), at ahırı (шэщ), manda ahırı (псыцощ) ve koyun ağılı (мэлэщ) yer alırdı. Ahırlarda hayvan yemlikleri (шхынлъэ) ile su yalakları (хьакъуашъо) bulunurdu. Ahırlar bölümünün ayrı bir   kapısı olurdu.

Harman yerinde (хьамэщ) sundurma (кощ), kümes (чэтэщ) ve ambarlar (конхэр) yer alırdı. Onun da ayrı bir kapısı olurdu. Harman yerinde, hayvanların erişemeyeceği bir biçimde samanlık,  ot yığınları (мэкъощ) ve kepek/yem saklama ambarları (фыркъуалъэ) bulunurdu. Ürünler harman yerinde dövülürdü.

Ön bahçe (щагу), ahırlar bölümü (1эщ) ve harman yeri (хьаэщ) arasında basamaklı geçiş yerleri (шъхьaдэхыгъохэр) bulunurdu.

Peki Nartların evleri nasıldı?

Aleglerin koca evi

Kaba sabadır,

Uzun beyaz bir evdir,

Otuz metre boyundadır.

Bahçe kapısı sürgüleri

Atın böğrüne erişir,

Evin tek bir direğini

Sekiz öküz çekebilir (*).

Herkesin evi kendine, bizimkisi bir altın ev  (Шъхьадж иунэ чэм лъакъо, тэ тиунэ дышъэ унэ)(Adige deyişi)

Bilgi notu:

Büyük ev, ana bina (Унэшхо) – Adige ev bahçesinde bulunan üç binadan ailenin barındığı ana bina.

Mutfak (Пыты) – Adige ev bahçesinde büyük evin karşısında ve ona koşut olarak (егупаплъэу) yapılan ve geçişli iki odadan oluşan yapı.

Konukevi (Хьак1эщ) – Erkek oturma yeri olup gelen konukların ağırlandığı oda, Adige ev bahçesindeki üç binadan biridir. Bugün “haç’eş/хьак1эщ”, otel karşılığı olarak kullanılıyor.

Çocuk odası (Собэ) – Büyük odanın orta yerinde bebeklerin ve çok küçük çocukların bulunduğu oda.

Kız odası (Пшъэшъэ унэ)- Ergin yaşa gelen kız ya da kızlar için ayrılan oda, kız akşamları burada yaşıtı ve arkadaşı kız ve delikanlılarla oturur, gelen taliplilerle de evlenme konuşmaları (псэлъыхъо) yapardı.

Gelin ve gençler odası (Лэгъун) – Yeni gelinin oturduğu oda;gelin olmadığında çoluk çocuğun oturduğu oda, ayrı, kendisine ait bir  kapısı olurdu.

Harman yeri (Хьамэш) – Ev bahçesinin ayrı bir bölümünde, büyük evin gerisine düşecek bir yerde harman işinin  yapıldığı, sundurma ve kuruluk gibi yapıları da bulunan yer.

Ahırlar bölümü (1эщ) – Hayvanların bakıldığı çitle çevrili ve içinde yem ambarları bulunan yer.

Yem/ot verilen yer, yemlik (Шхынлъ) – Hayvanlara ot ve yem yedirilen yer.

Su yalağı (Хьакъуашъо) – Hayvanların su içmeleri için odundan yapılan ve içine su konan yalak.

Harman yapma yeri (Хьамэ) – Ekinlerin üzerinde dövülmeleri için sulanan ve saman serilip çiğnenerek hazırlanan daire biçimli yer.

Küçük bahçe (Хэтэжъый) – Ev bahçesinin kenarında örülü çitle çevrilmiş sebze bahçesi.

Ambar (Коны) – Zahire ve kuru ürünlerin saklandığı oda ya da içinde sepet ve sandıklar  bulunan yapı.  

Harman yapma yeri (1ожьын) –Ürünün dövülüp tanelerin ayrıldığı yer, harmanı yapma.

Sundurma, kuruluk (Кощ) – Öte berinin, iş aletlerinin ve benzerlerinin konduğu üstü kapalı yer.

Kiler (Хьакощ) – Sundurmanın eki olarak ekmek fırını, değirmen, dibek ve el değirmeni bulunan yer.

Yem-erzak kabı koyma yeri (Гъушъуалъ) – Su koyma ya da su taşıma için değil de, sundurmaya ek olarak kuru yemlerin konduğu yer.

Basamaklı yaya geçiş yeri (Шъхьадэхыгъу) – Çitin yarı boyunda olmak üzere basamakları olan, hayvanların geçemediği ama  insanların geçmesine olanak sağlayan geçiş yeri.

Arılık (Бжьа1о) – Arı kovanlarının konduğu, yerden biraz  yüksekte, arka ve yan tarafları çevrili, üstü kapalı yapı.

ADİGE KÖYÜ (АДЫГЭ КЪУАДЖЭР)

GÜNÜMÜZDEKİ  ADİGE EV ve BAHÇE DÜZENİ (ДЖЫРЭ АДЫГЭ ЩАГУР)

.

Günümüzün ev ve bahçe alanı, iki ya da üç bölüme ayrılır: Ön bahçe, bir arada harman yeri-ahırlar ya da ayrı ayrı olarak harman yeri ve ahırlar biçiminde.

Ön bahçede (şagu) iki bina  bulunur: Ana konut (kışlık konut); yazlık konut-mutfak-kiler bölümü.

Şimdiki ana konut (vıneşh’o/унэшхо) dört bölmeden oluşur. Buna bitişik konut düzeni de denir. Konutlar/odalar iki sıra biçiminde yan yana dizilir: Eskiden olduğu gibi konuk odası (haç’eş, oturma salonu), çocuk odası (собэ), sıcak oda (vıne fab) ve ev sahibinin oturma odası.

Yazlık konut, bitişik iki ya da üç odadan oluşur.

Arka bahçe kapısı, at ahırına gidecek, evin arkasına düşecek biçimde  yapılır. Ön bahçe kapısı daha küçüktür ve küçük bir yaya yolu ile evin kapısına ulaşılır.

KÖY YERLEŞİMİ VE KÖYE AD VERİLMESİ (ЧЫЛЭМ ИТ1ЫСЫК1ЭРЭ ЫЦ1ЭРЭ)

Adigeler eskiden beri hem dağlık ve hem de düzlük yerlerde barınırlar. Dağlı Adigeler yüksek ırmak vadilerinde (псыныбэ-къуладжэхэм) yaşarlar. Ova Adige köylerinin etrafları hendekler (ч1ыт1ырк1э) kazılarak  ya da dikenli çitlerle (пэнэсэрайк1э) çevrilirdi. Köyün dört bir yönünden giriş kapıları olurdu. Bu kapılar sürgücüsü (сэхтеом) tarafından sürgüler  (сэх)  sürülerek kapatılır ve açılırdı.

Köy yerleşim yeri ırmağa, ormana ve ekilen yerlere/tarlalara  yakın düşecek bir  biçimde belirlenirdi. Bir köy mahallesinde (hable) aynı akraba/sülaleden (зэунэкъощхэр)  olan kişiler otururlardı. Köyü kuranlar/yerleştirenler beyler (pşı) ya da verkler (оркъхэр) olurdu (*). Köy adı da birçok halde köyü kuran soyluların adını taşırdı- Veçepşıy (Очэпщый), Kunçıkohabl (Къунчыкъохьабл), Hatığujıkuay (Хьтыгъужъыкъуай) gibi (**). Köy yerleşim yerinin özelliklerine bağlı adlar da verilebilirdi:Pseytıku (Псэйтыку), Afıpsıp (Афыпсып), Vılap (Улап), Leşepın (Лэшэпсын) gibi (***). Köy bir Adige topluluğunun (tlepk) adını da taşıyabilirdi: Ademıy, Natuhay, Mamhığ gibi.

Bilgi notu:

(*) Bey ya da soylulara bağlı olmayan topluluklarda önder olan kişilerin adları köylere ad olarak konabilirdi. Düzce’deki Kovk’ehable (Къоук1ьэхьаблэ/Sarayyeri) köyü, o yere yerleşenlerin en yaşlısı/kafile başkanı olan Wubıh Kovk’ı İslam’ın (Къоук1ьы Ислам) adını taşır, köy mezarlığında onun adının ve köyün kuruluş tarihinin yazılı olduğu bir mezar taşı ve özel bir kabir vardır. Kazokohabl, Şıxel’ehabl (Шыхэл1эхьабл), Hampinaz (Хьапый Нажъу) ve daha birçok köy benzeri adlar taşırlar. -HCY

(**) Sözü edilen ilk iki köy Bjedugh, üçüncüsü ise bir K’emguy köyüdür.

(***) Afıpsıp-Afıps Irmağının Kuban Irmağına döküldüğü yer, Vılap-Vıle Irmağının başka bir ırmağa döküldüğü yer anlamını verir. Pe=ön tarafanlamına gelir. Daha çok bilgi için Bkz. “Maykop adının kökeni”, ‘Adigey Cumhuriyeti’-5.

Sözlük:

Dağlı (Къушъхьэч1эс) – Dağlık bölgede doğup yaşayan insan, insanlar.

Ovalı (Шъофрыс) – Ova ve düzlük yerlerde yaşayan ve orada bir ulus oluşturan insanlar.

Sürgü bekçisi (Сэхтеу) – Köyden olup akşamları köye giriş kapılarını kapatan, sabahları da açan kişi. Köylerin giriş kapıları geceleri sürgülerle kapatılırdı.

Dikenli çit (Пэнэсэрай) – Yüksek çitlerin üzeri dikenlere verilerek oluşturulan çitler.

Ekilen yer (Лэжьэк1уп1) – Ekilen topraklar ve bunların bulunduğu yerler, tarlalar.

Su gözü (Псыныб) – Suyun derin olduğu ve güçlü aktığı/kaynadığı yer.

Kuru vadi, kuru dere yatağı (Къуладж) – Kar ve yağmur yağmur sularıyla açılmış kuru vadi.

Köyüm (Сикъуадж)

(Şarkıdan bir bölüm)

Söz: JANE Kırımız

Beste: THABISIM VIMAR

Irmağımız fısıldaşıyor

İlkbaharları kabarır,

Sonbahar başları görünümü altın

Düşlerimde yer alır.

(Nakarat)

Köyüm köyüm

Cici köyüm,

Canımın içi

İçimden silinmeyen!

ADİGE AİLESİ

ESKİ DÖNEMDE AİLE, BABA VE ÇOCUKLAR

Gunes ile Uşıtse ev  işlerine yardım ediyorlar.

Babaları döndüğünde, Uşıtse koşup  onu karşılıyor, atının dizginlerini ve üzengisini tutuyor, babasının atından inmesine yardım ediyor.

.

Babasının atını yerine götürüyor, atın bakım ve hizmetlerini yapıyor.

Gunes ise babasının üst giysilerini ve silahlarını alıp duvara asıyor. Su tutup babasının elini yıkamasına yardım ediyor. Ardından babasının giyeceği giysileri gözden geçiriyor,  tozlarını temizleyip veriyor.

Guneş ile Uşıtse annelerine de  yardım ediyorlar. Uşıtse balta ile odun paralayıp mutfağa getiriyor.

Annesi sofrayı hazırladığında, Uşıtse  özenerek sofrayı babasına, konuk odasına (haç'eşe) götürüyor.

Babası yemeğini yiyinceye değin  ayakta durarak ona hizmet ediyor.

Sözlük:

Attan inmek (Къепсыхын) - Atlının atından inmesi.

Ata binmek (Шэсын) - Atlının atının eğerine oturması.

Yem (1упхъэ) - Hayvana verilen ot dışı taneli yem, arpa ve kepek gibi.

Hizmet eden (Шъхьагъырыт) - Konuk odasında hizmet gören gençdelikanlı, büyükçe çocuk, görevi konuk sofrasına hizmet etmektir.

Hizmet görme (Къыпек1ок1ын) - Geleneğe uygun bir biçimde kişinin gereksindiği şeyleri yerine getirmek.

GÜNÜMÜZDEKİ  AİLE, BABA VE ÇOCUKLAR

Gunes ile Uşıtse annesinin yardımcıları.

Uşıtse babasını karşılıyor, ona bahçe kapısını açıyor. Garaj kapısını da açıyor, arabasını park edinceye değin babasını bekliyor.

Arabadaki poşet ve eşyaları babasıyla birlikte arabadan alıp eve getiriyorlar.

Gunes babasının ayakkabılarını değiştirmesine yardım etti, elini yıkayan babasına, kurulanması için bir ucundan tutarak  havluyu uzattı. Gunes annesinin hazırladığı yiyecekleri sofraya yerleştiriyor. Babası yemeğini yiyinceye değin ona hizmet ediyor (къыпек1ок1ы).

Uşıtse babasının arabasını temizliyor. Elektrikli süpürgesiyle arabanın içindeki  tozları alıyor. Arabanın  camlarını da ayna gibi parlatıyor.

Babası dinlenmek için koltuğuna (пхъэнт1эк1ущыхь) oturdu. Gunes günlük gazete ve dergileri babasının yanındaki küçük sehpanın üzerine yerleştiriyor.

СИНАН

Гущы1эхэр – ЖЭНЭ Къырымыз,

Орэдышъор – ТХЬАБЫСЫМЭ Умар

1.

Типсыхъо сык1эдэ1умэ,

   Умакъэ ащ къыхэ1ук1ы.

      Чъыгы бырабэм япк1ашъэ

         О пц1эк1э къысэ1ушъашъэ.

Жъыу: Синанэу синэнэ дах!

   Дунаир сфэогъэдах!

      Насыпыр  о къысэптыгъ

         Дунаир о сфыхэпхыгъ.

      Ори-ори-орида!

      Ори-ори-орида!

                        Синэнэ дахи!

                        Синэнэ, синэнэ, синэнэ дахи!

2.

Жъуагъомэ уахэсэлъагъo,

   Тигубгъуи  о уисэлъагъо.   

      Уижьау сыч1эт зэпытэу

         Уна1э къыстеогъэты.

Жъыу.

3.

Гук1эгъунэу о пхэлъым

   Ц1ыфыгъэм сыфеузэнк1ы.

      Дэхагъэу о угу илъым

         Дунаир къегъэк1эрак1э.

ANNEM

Söz: JANE Kırımız,     

Beste: THABISIM Vımar

1.

Irmağımızın sesini dinlediğimde,

   Sesini duyuyorum onun içinden.

      Gür ağacın yaprakları

         Senin adını bana fısıldıyor.

Nakarat:

Annem güzel annem!

   Yaşamımı güzelleştiriyorsun!

      Mutluluğu bana sen sundun

         Dünyayı bana sen verdin.

   Vori-vori-vorida!

   Vori-vori-vorida!

                  Cici güzel annem!

                  Annem, annem, güzel annem!

2.

Yıldızların arasından seni seçiyorum,

   Kırlarımızda seni görüyorum.

      Gölgende barınıyorum hep

         Beni kollayıp duruyorsun.

Nakarat.

3.

Sendeki acıma duygusu

   İnsanlığı öğretiyor bana.

      Kalbindeki güzellik duygusu

         Doğaya, yaşama tazelik katıyor.

ADİGELERDE KONUK AĞIRLAMA (АДЫГЭ ХЬАК1Э ПЭГЪОК1 ХАБЗЭХЭР)

ESKİ KONUK KARŞILAMA GELENEĞİ

Eskiden konuk atlı olarak bahçeye geldiğinde, ev sahibi onu bahçede karşılardı. Konuk attan indikten sonra, ev sahibi atı bağlama yerine bağlardı.

.

- İyi günler! (Уимафэ ш1у!) diyerek konuk selam verirdi.

- Tanrı seni seviyor! Buyur! (Тхьам ш1у уелъэгъу!Къеблагъ!) derdi ev sahibi de. Ev sahibi konuk evinin -odasının- kapısını açar, konuğa önden yol gösterirdi.

Konuk kırbacını pçable’ye (*) asardı. Konuk kılıç, tüfek ve tabancasını çıkarıp ev sahibine verir. Ev sahibi de onları duvara asar, ardından konuğa hoş geldin der ve onu selamlardı.

- Hoş geldin, konuk! (Фэсапщи, хьак1э!)

- Teşekkür ederim! (Тхьауегъэпсэу!) derdi konuk da.

- Buyurun, baş tarafa oturun! (Дахьи ыпшъэк1э т1ыс!) diyerek konuğu baş yere (жант1э) alırdı.

Konuk oturur, konuğun oturmasının ardından ev sahibi de otururdu.

- Geldiğin yerdeki kişiler nasıllar, konuk?  (Укъызхэк1ыгъэхэр сыдэу щытых, хьак1э?) diye sorardı ev sahibi.

- Üzülecek bir şey yok, teşekkür ederim (Зи гумэк1ыгъо щы1эп, тхьауегъэпсэу), diye yanıt verirdi konuk da.

Хэбзэ дахэу тэ ти1эр джащ фэд.

Гущы1эр –Жэнэ Къырымыз, орэдышъор – Сэмэгу Гощнагъу

Хьак1эр къихьэмэ  тыфэнэгуш1у,

Анахьыш1ур ащ  етэпэс:

Зэтэгъафэ ащ пае 1энэш1у –

Чэтылыбжьэм щыгъу-п1астэр игъус.

Сэнэ 1эш1ур хьазырэу лъэхэт,

Ащ зыфаер бысымэу егъот,

Тиорэд зерэ1эт,

Хэбзэ дахэу тэ ти1эр джащ фэд.

İşte böyle bir şeydir bizim güzel geleneğimiz.

Şarkı sözü: JANE Kırımız

Beste: SEMEGU Goşnağu

Güler yüzle karşılarız konuğu

En iyi olanı ona uygun görürüz:

Ona en iyi sofrayı sunarız-

Çerkes tavuğu ile tuz ve kaçamağı.  

Üzüm şırası da (Сэнэ 1эш1ур) sofranın yanında,

Konuk aradığı ev sahibini bulsun,

Şarkı seslerimiz dinmesin, hep yükselsin,

İşte böyle bir şeydir bizim güzel geleneğimiz.

ŞİMDİKİ KONUK KARŞILAMA GELENEĞİ

Arabası ile gelen konuk bahçede karşılanır. Erkek konuk otomobilinden kendi iner. Kadın konuğun kapısı ise ev sahibi tarafından açılır.

- Buyurunuz, saygıdeğer konuklar! (Шъукъеблагъэх, хьак1э мафэхэр!) der ev sahibi konuklara.

- Hayırlısıyla buyuralım (Хъярк1э теблагъ), diye yanıt verirler konuklar da.

- Buyurunuz, hoş geldiniz (Шъукъеблагъэх, фэсапщых), diyerek ev sahibesi de konukları karşılar.

Ev sahibi kadın konuk kadını sağ yanına alınarak eve götürür. Erkekler de onları izleyerek eve girerler.

Ev içinde ev sahibesi konuklara yeniden bir hoş geldiniz  (ш1уфэс) selamı verir:

- Hoş geldin, Aminet. Gelmekle bizi mutlu ettiniz. Nasılsınız? (Сыдэу шъущытых?), der kucaklaşır, el sıkışırlar. Ardından ev sahibesi erkek konuğa dönerek, “Hoş geldiniz!” (Фэсапщи!) der, elini tutar.

Aynı sırada ev sahibi de konuk kadına “Hoş geldiniz!” (Фэсапщи!) der, elini tutar. Ardından erkek konuğun elini tutar,  “Hoş geldiniz!” (Фэсапщи!) der yeniden.

Ev içi selamlaşmaları boyunca konuklar baş tarafta (jant’e/жант1э) ve yüzleri giriş kapısına dönük olarak ayakta dururlar. Gelenek gereği konuk kadın daha yukarı (saygın) bir yerde durur.

Ardından yer gösterilir, konukların oturmaları sağlanır. Ev sahibesi kapıya daha yakın bir yere düşecek bir biçimde oturur. Ev sahibesi kısa bir süre konukların yanında kaldıktan sonra, konuklardan izin ister, sofra  hazırlama işine başlar.

Erkek ev sahibi ise konuklarla birlikte kalır. Tanıdıkları, akrabaları, geldikleri köyü, yaşadıkları yöreyi sorar.

Evin kızı gelir, önce kadın konuğu, ardından konuk erkeği olmak üzere konukları  bir bir selamlar. Daha sonra yol yorgunu  olan kadın konuğu, elini yıkaması ve dinlenmesi için odadan çıkarır ve başka bir odaya alır.

• Konuğu sevinçle karşıla, selamla ve buyur et:  “Hoş geldin, konuğumuz! Buyur” de (Фэсапщи, тихьак1э!Еблагъ).  

• Konuğa oturması için baş tarafı, en iyi yeri göster.

• Konuk oturmadıkça sen de oturma.

• Konuğun karşısında fazla konuşma.

• Gideceğinde konuğu bahçe kapısı önüne değin eşlik ederek uğurla, “Güle güle/Hayırlı yolculuklar” (Гъогумаф) de ona.

Sözlük:

Ev sahibesi  (Бысымгуащ) – Ev işlerini gören evdeki en yaşlı kadın.

Kadın konuk (Бзылъфыгъэ хьак1) – Gelen konuklardan kadın olanı.

Erkek konuk (Хъулъфыгъэ хьак1) – Konuklardan erkek olanı.

ANADİLİ VE GELENEK

BİRİ İLE KONUŞMA VE GELENEK

Dil ile gelenek

Aynı anadan doğmadır.

Dil geleneği zenginleştirir/büyütür,

Gelenek de dili güzelleştirir.

Bu ikisi birer gurur kaynağımız

Bin yıllar boyunca ürettiğimiz zenginliğimiz.

İşte bu ikisi  atalardan

Bize kalmış, bize özgü olan  ulusal özelliğimiz.

YENEMIKO Mevlid

- Günaydın, baba! (Wipçedıj ş’u, tat!; Уипчэдыжь ш1у, тат!) (1)

- İyi günler, çocuğum! (Wimafe ş’u, siç’al!; Уимафэ ш1у, сик1ал!)

- İyi günler, İlyas kızı Fatima! (Wimafe ş’u, Fatima İlyasovna!)

- Tanrı sağlık versin/teşekkür ederim!Buyur! (Thawéğepsew! Qéblağ! Тхьауегъэпсэу! Къеблагъ!).

Adigeler büyüğe saygı gösterirler: Onun için ayağa kalkarlar, büyüğün karşısında ayakta dururlar, oturmazlar. Belirli kurallara uygun olarak büyükle konuşurlar.

Değer verdikleri yaşlılarla çok yönlü konuşan yeryüzü toplulukları da vardır. Ruslar da bunlardandır. Anne, baba, dede, nine, komşu, konuk, öğretmen ve tüm yaşlılar ile hemen her konuda konuşurlar.

- Günaydın, İvan kızı Marya!İyi misiniz/Nasılsınız? (Здравствуйтэ, Марья Ивановна!Как Ваше здоровье?) der Ruslar.

Adigeler baba adını ekleyerek birilerine hitap etmezler. Ancak Rusça ek ya da özellikler almış sözcüklerle öğretmenlere ya da devlet görevlilerine seslenebilirler.

Sözgelişi öğretmene: İlyas kızı Fatima, diyebilirler.

Böylesine durumlarda öğretmenin adını, baba adını da ekleyerek Rusça kuralına uygun olarak söylerler:

Örneğin, Adige söylenişiyle, ‘Astlan Cankhotoviç’ (Аслъан Джанхъотович), demezler.

Rus söylenişiyle, ‘Aslan Canhotoviç’! (Аслан Джанхотович!), derler.

Sözlük:

Saygı (Tlıtenığ; Лъытэныгъ)- Kişiye gösterilen değer, saygı.

Karşılama (Ş’heç’efağ; Шъхьэк1эфагъ)- Geleneğe uygun olarak kadını, büyüğü ve konuğu -saygılı bir biçimde- karşılama.

Özellik (Feme-bjım; Фэмэ-бжьым)- Bir başkasına ait görüntü ve özellikler.

Baba adı (Yatats’; Ятац1)- Kişinin adını baba adını da ekleyerek söyleme.

·         İki kez düşün, bir kez konuş (Ze p’oştım t’o yegupşıs/Зэ п1ощтым т1о егупшыс)

Eski Adigelerde bey (pşı) de olsa kişi bir kurala uygun olarak ve baba adı eklenmeden çağırılırdı. Ancak, egemen (tétığo; тетыгъо) sınıftan olan kişiye, beye saygı gereği, bey adına  “zivshan/зиусхьан” (beyim, efendim) sıfatı/sözcüğü   eklenirdi:

- Zivshanew Çelemet (Çelemet Bey; Efendimiz Çelemet), derlerdi.

Sıradan çiftçiler (ırgatlar) ise, adını söylemeden sadece “Zivshan” (Beyimiz) diyerek beye (pşı) seslenirlerdi.

Sözlük:

Bey (Pşı; Пщы)- Toplumsal statü olarak:  ‘derebeyi, köy beyi, prens’; aile içi anlamda:  ‘kayıpeder’

Zivshan (Зиусхьан)- “Efendimiz, beyimiz” anlamında soylu adlarına eklenen saygınlama sözcüğü/sıfatı.  

·         KISA KONUŞANIN DİLİ TATLI OLUR (ZİGUŞIE Ç’EÇ’IM YIBZE EŞ’U; ЗИГУЩЫ1Э К1ЭК1ЫМ  ЫБЗЭ 1ЭШ1У) (Adıge atasözü)

·         Sözünü tartmasını bil, sözünü sınırla ve arkasında durmasını bil (Wiguşıe ğune tlıf; Уигущы1э гъунэ лъыф) (Adıge deyişi)

EV İÇİ KONUŞMALARI VE GELENEK

Gunes ile Uşıtse soruyorlar

- Anne, bugün sana ne getirmemi istiyorsun?

- Hiçbir eksiğimiz yok, yavrum, teşekkür ederim!

- Sen ne istersin, baba?

- Ben “Zekoşnığ” (2) dergisinin yeni sayısını isterim.

- Olur, getiririm.

- Baba, bana da “Joğobın” (3) dergisini aldır, dedi Uşıtse.

- Olur. Ya sen, Gunes, sen okumak için ne istersin?

- Sağol, baba! Nafset bana “Samğur” (4) kitabını getirdi.

·         Kıdemli (yeni olmayan) ailelerde ana ve babaya sesleniş çoğul sözle yapılır: Annemiz! - Babamız!  (Tyan! -Tyat!; Тян!Тят!) gibi.

Ancak anne ve babalar bildikleri, sevdikleri biriyle konuşurlarken tekil ifade de kullanırlar: Annemiz, bir şey ister misin? (Tyan, zıgorem wıfaya? -Тян, зыгорэм уфая?).

Adigeler tanımadıkları ya da samimi olmadıkları bütün büyüklere/yaşlılara “Annemiz!” (Tyan!), “Babamız!” (Tyat!) diyerek seslenirler.

·         Şimdiki çocuklar/kızanlar anne ve babalarını “mam” (anne) ve “pap” (baba) diye çağırırlar. Bu sözcükler Rusça’dan bize geçmiştir.

·         Eski Adigeler amca, hala, dayı ve teyzeyi düz adlarıyla çağırırlardı, tekil ölçü kuralına uygun olarak onlarla konuşurlardı.  

·         Şimdiki Adigeler amca ve dayıya “dada” (дядя; amca, dayı), teyze ve halaya “tetya”  (тетя; teyze, hala) derler. Bu gibi ad ve sözcükler de  Ruslardan ve Rusça’dan alınmadır.

Uşıtse internet aracılığıyla iletişim kuruyor:

Türkiye-Antalya-Korkuteli-Yeleme Köyü

- Ben bir Adige’yim. Adım Nart. Yedıc ailesindenim

Annemin erkek kardeşine bizler “Daye” (Дае; Dayı) deriz.

Annemin kız kardeşine de “Abla” (1аблэ)diyoruz.

·         Konuştuğun kişiyle saygılı konuş

·         Konuşurken iyi düşün ve öyle konuş

·         Sözlerini ve konuşmanı karşındakinin anlayacağı bir biçimde düzenle

·         Senden büyük olan,  sana izin vermeden konuşma

·         Bağırarak konuşma

SELAMLAŞMA/KARŞILAŞMA KONUŞMALARI (Ş’UFES XABZEXER; Ш1УФЭС ХАБЗЭХЭР)

·         Adigeler sevinçli/üzüntülü (gopağe/гопагъэ)  ve içtenlikli (gufebenığe/гуфэбэныгъэ) sözleri  kullanmasını çok iyi bilirlerdi. Sevinç ve sevinme, Adige geleneğinin kökünde, temelinde bulunur. Bunu  özellikle karşılaşmalar sırasındaki selamlaşma biçimlerinde  görebiliyoruz.

Karşılaşma selamları yerine ve zamanına göre gruplara ayrılır.

I. Her zaman kullanılan selamlaşmalar:

- Günaydın!/İyi sabahlar!-Tanrı seni seviyor! (Wipçedıj ş’u!-Them ş’u wétleğu!; Уипчэдыжь ш1у!- Тхьэм ш1у уелъэгъу!)

- İyi günler! – Tanrı gününü iyi etsin! (Wimafe ş’u! – Mefeş’u Them qıwét!; Уимафэ ш1у! – Мэфэш1у Тхьэм къыует!)

- İyi akşamlar! – Daha iyisi olsun! (Wipçıhe ş’u! – Nahış’ujew!; Уипчыхьэ ш1у! – Нахьыш1ужьэу!)

- Işık içinden çıkarak gel! Sen de  aydınlık içinden çıkıp gel! (Nefıtleş’u wıqéç’! – Weri nefıtleş’u wıqéç! Нэфылъэш1у укъек1! – Ори нэфылъэш1у укъек1!)

-İyi geceler! – Sana da iyi geceler (Çeş rehat qıwek’u! – Weri çeş rehat qıwek’u!; Чэщ рэхьат къыок1у! – Ори чэщ рэхьат къыок1у!)

-Seni görmeye geldim. - Tanrı gözünü iyilik yolunda ışıldatsın (Wızezğetleğunew sıqek’uağ. -Wıne ş’uç’e The yeğaptl; Узэзгъэлъэгъунэу сыкъэк1уагъ. - Унэ ш1ук1э Тхьэ егъаплъ)

- Seni, hal hatırını sorayım diye geldim.  – Tanrı seni iyilik yolunda aranan biri olarak yaşatsın (Sıpç’ewpç’en s”ui sıqek’uağ.  – Ş’uç’e qıpç’ewpç’exew  Them wışéğa’ ; Сыпк1эупч1эн с1уи сыкъэк1уагъ.  – Ш1ук1э къыпк1эупч1эхэу Тхьэм ущегъа1)

- Rüyamda gördüm. - Tanrı hayırlı etsin! (Pç’ıhap’e stleğuğe. Khayr The yeşş!;  Пк1ыхьап1э слъэгъугъэ. Хъяр Тхьэ еш1!)

- İyi haberlerini alıyoruz.  – Tanrı  iyi haberlerden sizi yoksun bırakmasın (Wiqebar ş’uç’e zexetexı.  – Qebarış’u Them şuşémığaç’ –Уикъэбар ш1ук1э зэхэтэхы.  – Къэбарыш1у Тхьэм шъущемыгъак1)

-Aklıma geldin de (özledim de) geldim.  – Tanrı seni iyi yönlerinle herkese anımsatsın (Sigu wıqeç’ığeti sıqek’uağ. -Them ş’uç’e  agu wıqéğeç’.  – Сигу укъэк1ыгъэти сыкъэк1уагъ.  – Тхьэм ш1ук1э  агу  укъегъэк1).

II. Yola çıkış ve yol boyundaki selamlaşmalar:

- Güle güle/iyi yolculuklar! – Teşekkür ederim! (Ğogumaf! – Thawéğepsew!; Гъогумаф! – Тхьауегъэпсэу!)

- İyi yolculuklar dilerim.  – Benimle birlikte, -manen yanımda- gelesin (Ğogumafe wéj – Wıqızdéj; .  Гъогумаф – Укъыздежь).

-Oğlumuz askere gidiyor. -Tanrı yolunu açık/hayırlı etsin (Tiç’ale dzem yejağ. - Yejeğe mafe Them yeşş; Тик1алэ дзэм ежьагъ. - Ежьэгъэ мафэ Тхьэм еш1).

- Hoş geldiniz. - Teşekkür ederim (Fesıj apşi. -Thawéğepsew; Фэсыжь апщи.  – Тхьуегъэпсэу).

Selamlaşmalarda,  selama uygun davranış da gerekir:

- Araba sürerken bir kadının yanından geçecek olursan, onu toza boğmadan , başınla hafif bir selam vererek ve  yavaşlayarak yanından geçmelisin.

- Atlı iken bir kadınla karşılaşacak olursan, attan inmelisin ya da eğer üzerinde biraz kalkarak kadını selamlamalısın.

- Bir eve girersen ilkin evin hanımını (bısımguaşe) selamlamalısın. Bir grupla karşılaşacak olursan ilkin içlerindeki kadını selamlamalısın.

III. Sofrada, grup içinde selamlaşma

- Sofrada oturulurken ayağa kalkılmaz, Adıgelerde yemek herkesten büyük (saygın olan) sayılır.

IV. Çalışma durumu ile ilişkili selamlaşmalar:

1. Toprağı sürme ya da ekin ekme işiyle ilişkili selamlar:

- Selam, bereketli olsun, Tanrı sana bereket yağdırsın (Ğebeju weğot  apşi, Them pféğebuağu; Гъэбэжъу огъот апщи, Тхьэм пфегъэбагъу), derler çiftçiye.

-Teşekkür ederim/Tanrı sana sağlık bağışlasın (Thawéğepsew; Тхьауегъэпсэу), der çiftçi de.

2. Bir koyun sürüsünün yanından geçerken:

- Selam, -sürün- çoğalsın! (Bekhu apşi! Бэхъу апщи!)- derler.

- Teşekkür ederim! (Thawéğepsew!; Тхьауегъэпсэу!).

Atasözü:  KENDİNE “GELENEĞE UYGUN OLARAK  KONUŞUYOR” DEDİRT   (‘Xabzem tétew mepsatle’ yağa’u;  ‘Хабзэм тетэу мэпсалъэ’ ягъа1у)

Söylenmesi uygun olanlar

- Tanrı sağlık bağışlasın! ((Thawéğepsew!; Тхьауегъэпсэу!)

- Mutlu bir ömür sürdüresin!Mutlu bir yaşlılık yaşayasın!Mutluluk içinde yaşlanasın!(J’ış’he mafe wekhu! Жъышъхьэ мафэ охъу!)

- Bağışla beni! (Qısfeğeğu!; Къысфэгъэгъу!)

- Uygunsuz davranma (Yemık’u wımışşı; Емык1у умыш1ы)

- Verdiğin sözü unutma (Wiguşıe zışımığeğupş; Уигущы1э зыщымыгъэгъупш)

- Sözünü senden alıyorum (Wiguşıe p’epısexı; Уигущы1э п1эпысэхы)

- Bir  şey söyleyebilir miyim?  (Zı guşıe gore qas’o khuşta?  Зы гущы1э горэ къас1о хъущта? )

- Bir eklemede bulunabilir miyim?  (Qıxezğekhojı  khuşta?   Къыхэзгъэхъожьы хъущта? )

Söylenmesi uygun olmayanlar

- Kapa çeneni! (Wıje zetétlh! Ужэ зэтелъхь!)

- Yeter, sus! (Şığet! Щыгъэт)

- Kafayı ütüleme! (Ş’her wımıwbate! Шъхьэр умыубатэ!)

- Kafamı şişirme! (Sımıwdegu! Сымыудэгу!)

- Başımı ağrıtma! (Sş’he wımığewız! Cшъхьэ умыгъэуз!)

- Uzatma artık! (Zepığewıj ş’ıw! Зэпыгъэужь шъыу!)

- Git! (Uç’; 1ук1)

- Gözüme görünme! (Zısemığetleğu!;  Зысэмыгъэлъэгъу!)

- Nereye gitmek istersen git! (Wızdak’o pşşoyğom k’o!  Уздак1о пш1оигъом к1о!)

Tatlı dil yılanı

Deliğinden çıkarır.

İyi söz ürer (güçlenerek yayılır).

-Kişileri- yakınlaştırır.

Jebze daxem blağor

Qıréşı yinabğo.

Psetleşşur mebağoş’.

Wızeféşşı blağe.

Жэбзэ дахэм благъор

Къырещы инабгъо.

Псэлъэш1ур мэбaгъошъ.

Узэфеш1ы благъэ.

BEĞ Nurbıy

Atasözü: Bıçak yarası kapanır, dil yarası kapanmaz (Çatem piwpç’ırer meç’ıjı, jem piwpç’ırer ç’ıjırep; Чатэм пиупк1ырэр мэк1ыжьы, жэм пиупк1ырэр к1ыжьырэп).

·         Gelenek tanımayan – yaramazın biridir (Xabzemışşe – şşıç’ay; Хабзэмыш1эр – ш1ык1ай)

·         Adıge geleneği – ata mirasıdır (Adıge xabzer – ate ç’enıj’; Адыгэ хабзэр – атэ к1эныжъ)

·         Topluma katılmayan – gelenek dışı kalır (Axemıhe – xebzençe; Ахэмыхьэ – хэбзэнчъэ)

·         Yüz göz bakar, yüz kulak dinler (Niş’e maptle, thak’umiş’e meda’o;  Нишъэ маплъэ, тхьак1умишъэ мэда1о)

Dikkat:  Adigelerin “Yüz göz bakıyor, yüz kulak dinliyor” deme nedenleri, kişinin söz ve davranışlarına sürekli özen göstermesi, sınırları aşmaması ve dikkatli olması gereği nedeniyledir. Kimsenin seni görmediğini ve duymadığını düşünmemelisin. Tek bir ayıplı halin, söz ve davranışın bile görülürse, bu seni değersiz (ucuz) biri yapmaya yeterli olabilir.

Atasözleri:

·         Düşünerek konuş, etrafına bakarak otur (Gupşısi psatle, zıptlıhi t’ıs ; Гупшыси псалъэ, зыплъыхьи т1ыс)

·         Ayıp olandan kaçın, yıl (Yemık’um şşol’ıç’; Емык1ум ш1ол1ык1)

·         “Laf ebesi-biri, bilindik – mukallit” dedirtme kendine (“A’ore –pe’oj’, aşere – peşşıj” yamığa’u ; «А1орэ – пэ1ожь, аш1эрэ – пэш1ыжь» ямыгъа1у).

Bilgi notu:

1) Adigece’yi  öğretmeye ve öğrenmeye çalışan gençlerimizin telefonla ricalarda bulunmakta olmaları nedeniyle, bazı Adigece sözcük ve deyimlerin Kiril ve Latin olarak özgün biçimlerini de yazmaya  çalışıyoruz. Elde olmayan hataların düzeltilmeleri ve bağışlanmaları ricasıyla. -HCY

2) “Zekoşnığ” (Zeqoşnığ; Зэкъошныгъ)-Maykop’ta üç ayda bir yayınlanan Adigece edebiyat ve kültür dergisi.

3) “Joğobın” (“Жъогъобын”-‘Takım Yıldızı’ ya da ‘Yıldız Ailesi’ anlamında)- Maykop’ta Adigece olarak yayınlanan resimli çocuk dergisi.

4) “Samğur” (Самгъур)-Masal kuşu adı, burada masal kitabı. Samğur kuşu iri ve ölümüz bir kuştur, bir gözüyle geçmişi, diğer gözüyle de geleceği  görür.

İYİ İLE KÖTÜ VE GELENEK

GERÇEK İLE YALAN

İyi ile kötü, iyi olanla kötü olan yaşamın iki karşıt öğesidir.

Gerçekçilik, yiğitlik ve acıma duygusu, çalışmayı sevmek- iyi olan şeylerdendir.

...

Yalan söylemek, üşengeç olmak ve laf taşımak –kötü olan huylardandır.

İyi olan övülür, kötü olansa kınanır, aşağılanır.

Bir kurt öyküsü:

KURDUN ŞARKISI

Söylenip anlatıldığına göre, bir kurt yaşarmış. Çok acıkmıştı, avlanmak için kırda koşuştururken, sürüden ayrı düşmüş bir kuzucuk ile karşılaşmış. Kuzuyu kapıp kaçacağı bir sırada, dikenlikten fırlayan minik bir fare kurdu ürkütmüş, ürken kurt da eski bir av çukuruna düşmüş.

- Yandım-m-m, yandım, diye yakınmaya başlamış kurt, bir türlü  çukurdan çıkamıyormuş. Kuwoğuibl/yedi ses uzaklıktaki bir yerde otlamakta olan koca inek sesi duymuş ve çukurun önüne gelmiş.

- Sen, vay be, Kurt,

- Sen , her şeyinle dehşet saçan,

- Sen, eğri bacaklı (лъэк1эп1 к1эхыхэр) iki göz,

- Sen, çift sivri kulaklı,

Nasıl da düşmüşsün buraya

- Sen, Allahlık, inek,

Senin baban ile benim babam kardeştir,

Senin annenle benim annem kız kardeştir,

Seninle kardeşlik andı içmeye hazırım,

Yeter ki çıkar beni bu çukurdan,

Ömrümce senden olanlara asla kötü gözle bakmam.

İnek kurdun yalan söylediğini anladı ve onu şöyle yanıtladı:

- Sen, Allah'ın belası, kurt,

Güz geldiğinde yavru danamı benden kapıyor,

Bahar geldiğinde de sırtımı dişliyorsun,

Seni çıkarıncaya değin Tanrı  alıkoysun seni burada.

Koca inek dönüp gitmiş.

Kurt yeniden yakarmaya başlamış. Sesi duyan tilki de gelmiş. Ona da yalvarmış ama dinletememiş. Ne yapsa, neyi denese, kurt çıkamıyormuş çukurdan. Sonunda sesi duyan kırat gelmiş.

- Seni Allah göndermiş kır at,

Kaz otu ile yeşil/marul otunun (къэлъ уцы) bol,

Çınarın çok olduğu,

Çakıllı bir yerde bir pınar var,

Pınardan   sanki bal suyu fışırdıyor,

Seni oraya götürürüm,

Yeter ki beni bu çukurdan çıkar bir, demiş kurt, yalan üzerine yalan sıralamış. Kır at bu sözlere aldanmış: Peki, demiş seni bu çukurdan nasıl çıkarabilirim?  diye sormuş,

- Sen bıyıklarını (wisırıne paç’exer) çıkar dışarı/burnunu uzat,

On parmağımla yakalarım ben onları,

Bu uğursuz çukurdan çakart da beni tek,

Ömrümce hiçbir ata sataşmam.

At, bıyıklarını uzatır,

Kurt da on tırnağıyla onu pençeler,

Nogay çukurunun içine çeker,

İnce derisinden başlayarak parçalar,

Atın kemiklerini

Merdiven yapıp çukurdan çıkar.

Karnı doymuş kurtlar ulumaya başlarlar,

Ormanın derinliklerine dalarlar.

AÇIKLAMALI SÖZLÜK

Ses mesafesi (kuwoğu; куогъу) – bağıran birinin sesinin ulaşacağı mesafe. Eski Adıge ölçü birimi.

Yeşil ot (qetl wıts;  къэлъ уц) – kurutmak üzere biçilen ot, marul otu da denir.

Dana (nıbğeşkhu;  ныбгъэшхъу) – bir yıllık dana. Erkek buzağı.

Tuluk (netı; нэты) – keçi derisi tulumu.

İnce deri (p’oç’e – bj’aç’ ;  п1ок1э – бжъак1) – burada atın derisi sözkonusu ediliyor.

Burun (sırıne paç’;  сырынэ пак1) – atın ön burunu, burnun ön tarafı.

Doymuş kurtlar (tığuj’ ğeşxeç’ığexer ;  тыгъужъ гъэшхэк1ыгъэхэр) – öyküde tek bir kurt sözkonusu iken, ancak sona doğru çoğaldığı, birçok kurt bulunduğu görülüyor. Bu sözlü anlatıda bir gelenektir. Kurdun acımasızlığını, vahşiliğinin altı çizilmek isteniyor.

Sivri dikenli (ts’ıpaşkhu; цыпашъхъу) – “kulak uçları pıtrak dikeni gibi sivri, batıcı” denmek isteniyor.

Atasözü:

KURT ÇOBAN YAPILMAZ (TIĞUJ’IR MELAKHO AŞŞIREP; ТЫГЪУЖЪЫР МЭЛАХЪО  АШ1ЫРЭП)

Öykü:

Doğru ile yalanın arası

- Doğru ile yalanın  arasınedir? -diyerek Vıserej’e (*) sordular.

- Dört parmak (**), demiş Vıserej. Dört parmağını göz ile kulak arasına  koyup gösteriyor.

- Bundan ne gibi bir anlam çıkıyor ki? -diyerek, ikinci kez sormuşlar.

- Bundan şunu anlamak gerekir, demiş Vıserej, kulak doğruyu da yalanı da duyar, doğru olanı ise gözün gördüğüdür. İnsan görmediği bir şeye doğrudur deyip tanıklık etmemese daha iyi yapmış olur, demiş Vıserej.

·         Adigeler kötü huylu kişileri yererler (Adıgeme şen dey zıxetlxer awmısı xabze;  Аыгэмэ шэн дэй зыхэлъхэр аумысы хабзэ)

Bilgi notu:

(*) Vıserej (Wıerej’;  Усэрэжъ) – Sözlü anlatıda bilge, kahin, geleceği bilen kişi.

(**) Dört parmak mesafesi (Pl’ale;  Пл1алэ)

Biz de öyle birini istemeyiz

Söz - MIRZE Dzepş, beste – NATHO Canhot

Dargınlığı

Yalanı huy edinen,

Ana babayı dinlemeyen,

Büyükleri saymayan

Birini kimse istemesin, istemesin,

Biz de öyle birini istemeyiz, istemeyiz.

Sert görünen,

Kendini uyanık gören,

Arkadaşları ile geçinmeyen,

Küçücük çocukları üzen,

Birini kimse istemez, istemez,  

Biz de öyle birini istemeyiz, istemeyiz.

·         Gerçek

·         NART  RANDEVUSUNA İHANET ETMEZ (NART YİP’ATLE YEPTS’IJIREP; НАРТ ИП1АЛЪЭ ЕПЦ1ЫЖЬЫРЭП)

·         DOĞRUNUN KÖKÜ GELENEĞİN DİREĞİDİR (Ş’IPQEM YITLAPSE XABZER YİÇ’ESEN ; ШЪЫПКЪЭМ ЫЛЪАПСЭ  ХАБЗЭР ИК1ЭСЭН)

·         DOĞRU SÜTUNDUR (Ş’IPQER PQEW;  ШЪЫПКЪЭР ПКЪЭУ)

·         DOĞRULUK ALTINDAN DAHA DEĞERLİDİR (Ş’IPQAĞER DIŞ’EM NAH TLAP’ ;  ШЪЫПКЪАГЪЭР  ДЫШЪЭМ НАХЬ ЛЪАП1)

·         Yalan

·         YALAN KAYPAKLIKTIR (PTS’IR  TS’ENTLAĞO ;  ПЦ1ЫР  Ц1ЭНЛЪАГЪО)

·         YALANCILIK YÜZSÜZLÜKTÜR (PTS’IWIPSIR NEPNÇ ; ПЦ1ЫУПСЫР НЭПЭНЧЪ)

·         YALAN SENİ ALÇALTIR/SENİ DEĞERSİZ BİRİ YAPAR (PTS’IM PIWIT WéKHUL’E ;  ПЦ1ЫМ ПЫУТ УЕХЪУЛ1Э)

·         BİR YALAN YÜZ DOĞRUYU PASLATIR (ZI PTS’IM Ş’IPQİŞ’E YEĞEWTLIYI ;  ЗЫ ПЦ1ЫМ ШЪЫПКЪИШЪЭ ЕГЪЭУЛЪЫИ)

·         Yalancı doğruyu söylese bile ona inanmazlar (Pts’ııpsım ş’ıpqe qı’omi aşşoşş khujırep ;  Пц1ыусым шъыпкъэ къы1оми аш1ошъ хъужьырэп)

Dikkat:

Dilini terbiye et, yalan söyleme (Wibze ğe’ase, pts’ı wımıwsı; Уибзэ гъэ1асэ, пц1ы умыусы)

Söz ve eylemin birbirini tutsun (Wi’ore wişşere zetéğet;  Уи1орэ уиш1эрэ зэтегъэт)

Sözlük:

Doğru-doğruluk (Ş’pqe – ş’ıpqağ ; Шъыпкъэ – шъыпкъагъ) – İşin, olayın durumu- doğru konuşmak, doğru biçimde hareket etmek.

Yalan – yalan söylemek (Pts’ı – pts’ıwsın; Пц1ы –пц1ыусын) – Doğruyu bozan sözcük – doğruyu bozan sözler etmek.

Suçlu, kabahatli – suçlamak, kınamak (Mıse – ğemısen; мысэ – гъэмысэн) –Doğru olmayan bir biçimde hareket eden; söylenmemesini söyleyen; yapılmaması gerekeni yapan; suçsuz kişinin kalbini kıran – böyle birini kınamak.

Takdir – takdir etme (Şıtkhu – şıtkhun; Щытхъу – щытхъун)- Kişinin yaptığı iyi şey –bu iyi şeyi değerli sayma.

1

2

3 İçeriği: 2017 yılının ardından hatırımda neler kaldı?...2 O zbekistan Cumhurbas kanından 20 yıl aradan sonra bir ilk...8 Siyasete, bas kalarının hayal edebileceği bir noktadan bas ladım...16 Topçu: Ahıska Türkleriyle Alakalı Yapılan Çalıs malar Devam Edecek...24 TÜRKİYE YENİDEN: MEZUN BULUŞMASI - İSTANBUL...33 DATÜB III. OLAĞAN GENEL KURULU KAZAKİSTAN ALMATI'DA GERÇEKLEŞTİRİLDİ...39 DATÜB YO NETİM KURULU TOPLANTISI İSTANBUL DA GERÇEKLEŞTİ...48 DATÜB GENEL BAŞKANI ZİYATDİN KASSANOV KIRGIZİSTAN IN BAŞKENTİ BİŞKEK TE AHISKALI TÜRKLER İLE BİR ARAYA GELDİ...51 DATÜB GENÇLİK KOLLARI ERZİNCAN DA...52 DATÜB GENÇLİK KOLLARI...54 DATÜB GENÇLİK KOLLARI ULUSLARARASI O ĞRENCİ DERNEKLERİ FEDERASYONU nu ZİYARET ETTİ...55 Fergana dan Hocalı ya!...57 Tahir Oğlu Timur Kapadze ile söyles i!...59 Hedefimiz Ukrayna'daki tüm Türk halklarını birles tirmek YAVUZ BÜLENT BAKİLER: ŞİİRİ OLMAYAN, ŞAİRİ OLMAYAN, KALEMİ OLMAYAN, NESRİ OLMAYAN BİR MİLLETTEN BAHSETMEK MÜMKÜN DEĞİLDİR...70 Каспийдің арғы жағы, бергі жағы...78 Adem Urfa: Azerbaycan TİKA için özel bir yerde duruyor...84 Ramiz Bakirov: Biz nerede yas ıyorsak orada insan kanı dökülmüs tür. Vatan kolay-kolay kazanılmaz FULİN: Atalarımızın ülkesinde Türkiye yi temsil etmek beni çok onurlandırdı...97 СОДЕРЖАНИЕ:

4 УЧРЕДИТЕЛЬ: Зиятдин Касанов председатель Всемирной ассоциации турок-ахыска ГЛАВНЫЙ РЕДАКТОР: Ровшан Мамедоглы ЗАМЕСТИТЕЛЬ ГЛАВНОГО РЕДАКТОРА: Найла Исрафиль РЕДАКТОР: Ляйля Буланбаева КОРРЕСПОНДЕНТЫ: Тайфун Дурду Турция, Казахстан Саадет Аталай Турция Зейнаб Алиева - Казахстан Мевлют Ышык - Азербайджан, Грузия ДИЗАЙН: Данияр Утегенов DERGİNİN KURUCUSU: Ziyaeddin Kassanov Dünya Ahıska Türkleri Birliği Genel Başkanı BAŞ EDİTÖRÜ: Rövşen Memmedoğlu BAŞ EDİTÖR YARDIMCISI: Nayla İsrafil EDİTÖR: Leyla Bulanbayeva MUHABİRLER: Tayfun Durdu - Türkiye, Kazakistan Saadet Atalay - Türkiye Zeynep Ali - Kazakistan Mevlüt Işık - Azerbaycan, Gürcistan DİZAYN: Daniyar Utegenov Свидетельство о постановке на учет периодического печатного издания и информационного агентства Телефоны: +7 (727) , +7 (727) Ж , г.астана TÜRK BİRLİĞİ Baş Editörden Rövşen Memmedoğlu 2017 yılının ardından hatırımda neler kaldı? Yazılarımda ve şiirlerim için malzeme olacak güzel zamanlar oldu. Ancak, bir Türk olarak hafızıma kilitleyen, yüreğimi kabartan üç olay mutluluğum anahtarı oldu. Birincisi, Kazakistan ve Kırgızistan arasında olan ilişkiler. Kırgızistan ın Eski Cumhurbaşkanı zamanında iki komşu, iki kardeş ülkenin ilişkilerin kötüye gitmesi hiçte hayırlara alamet değildi. Kalbimizin derinliklerinde dünya siyasetinin Aksakalı olan ve Asya nın pırlantası Kazakistan ımızı bugünlere dostluk kardeşliğe ulaştıran Sayın Cumhurbaşkanımız Nursultan Nazarbayev in olumsuz durumlara el koyacağına, düzelteceğine inansak da, Kırgızistan tarafına inancımız azalmıştı. Şükürler olsun ki Nazarbayev in üstün siyaseti kardeşliğin zaferini gösterdi Aralık ayında, yeni seçilmiş Kırgızıstan Cumhurbaşkanı Soronbay Cenbekov ı resmi olarak Astana ya davet eden Sayın Cumhurbaşkanımız Nazarbayev, iki bağımsız devletin 25 yıllık diplomatik hayatına yeni bir renk verdi. Kazakistan ve Kırgızistan kardeş ve müttefik, dost ve komşu bir ülkelerdir diyen Cumhurbaşkanımız, iki ülke arasında her sahada önemli ve itibarlı diyalog kurulmuştur diyerek, bütün anlaşılmazlıklara son vermiştir. İki kardeş halkının arzu ve isteği de buydu. Bu isteğe sonunda ulaşıldı İnşallah bu kardeşlik ortamı her daim devam eder. İkinci olarak hafızamda kalan olay, Türkiye ve Özbekistan arasında ki ilişkiler idi. Özbekistan ın 31 Ağustos 1991 de bağımsızlığını ilk tanıyan Türkiye ye karşı son 20 yıldır, Karimov hükümeti ilişkilere adeta veto koymuştu. Ancak 2 Eylül 2016 yılında vefat eden Özbekistan ın ilk Cumhurbaşkanı Karimov un Türkiye ye kardeşlikle uyuşmadı. Bu nedenle iki ülke ilişkileri Karimov un yönetiminde olduğu 25 yıl boyunca fazla ilerleme gösteremedi. Yine de şükürler olsun ki bu kötü gidiş sonlandı. Özbekistan ın yeni seçilmiş Cumhurbaşkanı Şavkat Mirzoyev 25 Ekim 2017 tarihinde Türkiye yi ziyaret etmek üzere Ankara ya geldi. Bu ziyarete kadar Türkiye Cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayip Erdoğan ın uluslararası düzeyde dört defa görüşmüş olsa da, bu ilişkilerin bir gün mutlaka düzeleceğine inancımız sozsuzdu. Ekonomik ilişkilerden, ticari ilişkilerden çok daha önemli olan bir şey varsa o da manevi, tarihi ve kan kardeşliğidir. Bunları göz ardı eden rahmetli Karimov iki kardeş halkın bir birinden

5 чем мне запомнился 2017 ГОд? От главного редактора Ровшан Мамедоглы 3

6 ayrı düşmesine sebep olurken, bu durumun sonuçlarının farkına dahi varmamıştır. Şimdilerde sınırların açıldığı bir zamanda iki kardeş ülke arasında devam eden vize uygulaması ne kadar üzücüdür. Bu ne siyasete uygundur, ne de diplomasiye. Bu konuda Sayın Erdoğan ın ne kadar uğraştığını herkes biliyordur. Были хорошие времена, которые станут источником для моих статей и стихотворений. Однако произошли три события, которые запали мне в память, взбодрили душу и стали ключом к счастью. Первое это отношения между Казахстаном и Кыргызстаном. Во время правления Türkiye ve Özbekistan arasına bir güneş doğdu. Ve bu yol ışıklı geleceğe uzanmakta. Sayın Cumhurbaşkanımızın bu görüşte okuduğu Özbekistan ın milli şairi Abdullah Aripov un şiirinde yazdığı gibi. Muzaffer ol, galip ol, güçlü ol. Dostun yarın ve kardeşinle asırlar boyunca baki kalsın köşkün senin, ulu insanlık aleminde. Ahıskalılar için gurur verici olan, Sayın Cumhurbaşkanımız Recep Tayip Erdoğan tarafından Özbekistan a gönderdiği ekibin içerisinde DATÜB Genel Başkanımız Ziyaettin Kassanov un olması idi. Özbekistan Cumhurbaşkanı Şafkat Mirzayev le бывшего президента Кыргызстана отношения двух соседних, двух братских стран ухудшились, и не было признаков их улучшения. Хотя мы в глубине души верили, что аксакал мировой политики, президент Нурсултан Назарбаев, который привел бриллиант Азии Казахстан, к дружбе и братству, прекратит негативные тенденции и исправит ситуацию, но в отношении Кыргызстана у нас такой уверенности не было. Слава богу, что великая политика добрососедства Назарбаева победила. 4

7 ile Taşkent te gerçekleşen bu görüşmeden olumlu gelişmelerle dönen Başkanımız, Türkiye ve Kazakistan arasında yeni bir güneş gibi parlamaktadır yılının üçüncü büyük olay ise Kudüs idi. Güçlü Türkiye mizin, onun güçlü Cumhurbaşkanının sayesinde ABD oldukça. ABD Başkanı Trump, 6 Aralık ta Kudus ü İsrail in başkenti olarak tanıma kararı imzaladı. Karara karşı başlatılan diplomatik mücadelede Türkiye lokomotif bir görev üstlendi. Cumhurbaşkanı Recep Tayip Erdoğan; aktif bir telefon diplomasisinde bulunurken, İslam İşbirliği Teşkilatı Dönem Başkanı sıfatıyla da, uluslararası kamuoyuna çağrıda bulundu. Çağrıda, ABD Kudüs ü İsrail in Başkenti olarak tanınan kararı, sadece BM karalarınca değil, Kudüs ün asırlara sarı kadim karakterine de aykırıdır. Dolaysıyla bu adım uluslararası hukukla birlikte, tarihi ve sosyal gerçeklerin hiçe sayılması anlamına gelmektedir denildi. Ardından Rusya Devlet Başkanı Putin in 11 Aralık 2017 de Ankara ya yaptığı ani ziyaret dikkat çekiciydi. İslam işbirliği Teşkilatı da 13 Aralık ta İstanbul da olağan üstü toplanarak, ABD nin Kudüs kararının yok hükmünde olduğunu ve Doğu Kudüs ü Filistin in Başkenti kabul ettiğini İstanbul Deklarasyonu ile ilan etti. Müslüman devletlerin ABD ye karşı gelmesi ilktir bunun için biz Türkler, Türk Cumhuriyetler olarak, Cumhurbaşkanı Recep Tayip Erdoğan a minnettarız. Tarihin bu adama bir teşekkür, bin şükran, borcu var. В декабре месяце 2017 года наш уважаемый президент Н. Назарбаев пригласил в Астану с официальным визитом новоизбранного президента Кыргызстана Сооронбая Жээнбекова и, таким образом, 25-летняя дипломатическая жизнь двух независимых государств приобрела новую окраску. Президент заявил, что Казахстан и Кыргызстан две братские страны, союзники, соседи и друзья, между странами налажен важный и доверительный диалог во всех сферах, и положил конец всем разногласиям. Именно это было волей и желанием двух братских народов. Наконец, это желание исполнилось и, дай Бог, такая атмосфера братства сохранится на века. Второе, что отложилось у меня в памяти, это отношения Турции и Узбекистана. Правительство Каримова последние 20 лет почти блокировало отношения с Турцией, которая первая признала независимость Узбекистана 31 августа 1991 года. Первый президент Узбекистана Каримов, который умер 2 сентября 2016 года, не находил братского согласия с Турцией. Поэтому отношения двух стран за 25 лет правления Каримова существенно не развивались. Опять же, хорошо, что этот негатив закончился. Новоизбранный президент Узбекистана Шавкат Мирзиёев 25 сентября 2017 года прибыл с визитом в Анкару. Хотя 5

8 6 TÜRK BİRLİĞİ

9 до этого визита было четыре встречи на международном уровне с президентом Турции Р. Т. Эрдоганом, и мы бесконечно верили, что эти отношения когда-то наладятся. Если есть что-то важнее торгово-экономических отношений, то это духовное, историческое и кровное братство. В то время как покойный Каримов это игнорировал, отдалял друг от друга две братские страны, он даже не осознавал последствий этой ситуации. Сейчас, когда открываются границы, насколько печально существование визового режима между двумя братскими странами. Это не отвечает ни политике, ни дипломатии. Всем известно, сколько Эрдоган прилагал усилий в этой связи. Сейчас в отношениях между Турцией и Узбекистаном рассвет. Этот рассвет пусть тянется к светлому будущему. Как писал в своем стихотворении народный поэт Узбекистана Абдулла Арипов, которого цитировал наш президент: «Победи, побеждай, будь сильным. Пусть вечно дом твой будет полон друзей, близких и любимых, в великом мире человечества». Предметом гордости для ахыска является назначение президентом Турецкой Республики Р. Т. Эрдоганом на должность председателя DATÜB в Узбекистане Зиятдина Касанова вместе с другими коллегами. Наш председатель после встречи в Ташкенте с президентом Республики Узбекистан Ш. Мирзиёевым дал позитивную оценку этой встречи, и отметил, что в отношениях между Турцией и Казахстаном засияло новое солнце. Третьим крупным событием 2017 года был Иерусалим, благодаря сильной Турции, благодаря нашему сильному президенту. Президент США 6 декабря подписал указ о признании Иерусалима столицей Израиля. В дипломатической борьбе, которая началась против этого решения, Турция взяла на себя ведущую роль. Президент Р. Т. Эрдоган провел активную телефонную дипломатию, а также в качестве президента Организации исламского сотрудничества обратился к мировому сообществу. В своем обращении он заявил: «Решение США о признании Иерусалима столицей Израиля не только не соответствует решениям ООН, но и противоречит извечному характеру Иерусалима. Следовательно, этот шаг полностью отрицает международное право вместе с исторической и социальной реальностью». Примечательным вслед за этим стал внезапный визит в Анкару президента России Путина 11 декабря 2017 года. Организация исламского сотрудничества 13 декабря в Стамбуле провела чрезвычайное заседание, на котором была принята Стамбульская декларация. Организация отвергла решение США по Иерусалиму, а Восточный Иерусалим признала столицей государства Палестина. Это первый шаг мусульманских государств против США, поэтому мы турки, Турецкая Республика благодарны президенту Р. Т. Эрдогану. История должна благодарить этого человека, перед которым она в долгу. 7

10 O zbekistan Cumhurbas kanından 20 yıl aradan sonra bir ilk ВПЕРВЫЕ ПОСЛЕ 20-ТИ ЛЕТ

11 Özbekistan Cumhurbaşkanı Şavkat Mirziyoyev 25 Ekim de 2017 tarihinde başkent Ankara ya geldi. Özbekistan Cumhurbaşkanı Mirziyoyev'in Türkiye'ye yapatığı ziyareti değerlendiren uzmanlar, ziyaretin uzun zaman durağan kalan ikili ilişkilerin ivme kazanması açısından tarihi önem taşıdığı görüşünü paylaştı. Bilindiği gibi Türkiye, 31 Ağustos 1991'de bağımsızlığını ilan eden Özbekistan'ı tanıyan ilk ülke olmuştu ancak daha sonra yaşanan bazı olaylar ilişkileri durağanlık dönemine soktu. Президент Узбекистана Шавкат Мирзиёев прибыл в Анкару 25 октября 2017 года. Эксперты, оценивая визит президента Узбекистана в Турцию, сошлись во мнении, что визит узбекского президента имел историческое значение с точки зрения ускорения двусторонних отношений, которые долгое время оставались застойными. Как известно, Турция стала первой страной, признавшей независимость Узбекистана, провозгласившего ее 31 августа 1991 года. Но некоторые события, произошедшие позднее, Jeostratejik konumu, köklü tarihi, zengin kültürel değerleri, ekonomik potansiyeli, 33 milyona yaklaşan nüfusu ve Orta Asya'nın tüm ülkeleriyle ortak sınırlarının olması nedenleriyle bölgenin kilit ülkelerinden Özbekistan ile Türkiye arasındaki ilişkinin seyri, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 2016 yılının kasım ayında Semerkant'ta yaptığı ziyaretle değişti. Erdoğan ile Mirziyoyev'in burada yaptığı görüşme uzun zamandır durağan olan Özbekistan-Türkiye ilişkilerini canlandırdı. Ülkeyi 27 yıl yöneten İslam Kerimov'un ölümünden sonra cumhurbaşkanı seçilen Mirziyoyev ile Erdoğan'ın görüşmelerinde sağlanan mutabakat, Özbekistan ve Türkiye arasındaki ilişkilerin gelişmesini engelleyen sorunların çözüm yolunu açtı. Bu dönemde, ülkeler arasındaki karşılıklı güvene dayalı ilişkiler, iki ülke yöneticileri arasındaki siyasi diyalog ve iş adamları arasındaki ekonomik iş birliği, çeşitli seviyelerde istikrarlı gelişmeye başladı. Yıllardır yapılamayan Türkiye-Özbekistan Karma Ekonomik Komisyon Toplantısı Taşkent'te стали причиной застоя в международных отношениях двух стран. Геостратегическое местоположение Узбекистана, его интересная история, богатые культурные ценности, экономический потенциал, население, близкое к 33 миллионам, и общие границы со всеми странами Центральной Азии, стали ключевыми в дружеских отношениях между Турцией и Узбекистаном. Визит президента Реджепа Тайипа Эрдогана в Самарканд в ноябре 2016 года изменил всё. Прошедшие здесь переговоры между Мирзиёевым и Эрдоганом возродили былые дружеские отношения Узбекистана с Турцией с новой силой. Соглашение между Эрдоганом и Мирзиёевым, который был избран президентом после смерти Ислама Каримова, правившего страной в течение 27 лет, решило проблемы, которые мешали развитию партнерских отношений между двумя странами. В этот период отношения на основе взаимного доверия между нашими странами, политический диалог между руково- 9

12 gerçekleştirildi. Başbakan yardımcıları düzeyinde karşılıklı heyet ziyaretleri yapıldı. Bu yıl içerisinde üç kez Özbek-Türk İş Forumu düzenlendi. Diğer yandan Erdoğan ve Mirziyoyev, katıldıkları tüm uluslararası toplantılarda bir araya gelerek ikili görüşmelerde bulundu. Mirziyoyev, Erdoğan ile yaptığı görüşmede, Türkiye'yi Özbekistan için önemli ve uzun vadeli ortak gördüklerini dile getirdi. Özbek yetkililer, çeşitli vesilelerle yaptıkları açıklamalarda, Türk sermayesine her türlü desteği sağlamaya hazır olduklarını, iki ülke arasındaki ticaret hacmini 5 milyar dolara çıkarmak istediklerini belirtiyor. Cumhurbaşkanı Mirziyoyev, Türkiye ziyareti öncesinde, Türk iş adamlarının defalarca dile getirdiği vize sorununu hafifletti. Böylece, Özbekistan'a iş veya seyahat amaçlı gelen Türk vatandaşlarına bir aylık seyahat vizesi veya bir yıla kadar geçerli çok girişli vize, 3 iş günü içinde verilebilecek. Bu uygulamayla Özbekiskan'daki Türk yatırımlarının artması bekleniyor. Türkiye, Özbekistan'ın dış ticaretinde ilk 5 ülke arasında yer alıyor. İki ülke arasındaki dış ticaret hacmi 2016 yılında 1 milyar 242 milyon dolar olarak gerçekleşti. Erdoğan-Mirziyoyev görüşmesinden sonra, 2017 yılının ilk 6 ayında, Özbekistan ile Türkiye arasındaki dış ticaret hacmi yüzde 28 artışla 709,9 milyon dolara çıkardı. Türkiye yüzde 5,9'luk payla, Özbekistan'ın toplam dış ticaretinde hacmini en çok artıran ülke oldu. Türkiye, Özbekistan a, ağırlıklı olarak makine, elektronik eşya, mobilya ve aydınlatma cihazları, prefabrik yapılar, motorlu kara taşıtları, tekstil, дителями двух стран и экономическое сотрудничество между предпринимателями стали неуклонно развиваться на разных уровнях. В течение многих лет не созывавшееся Турецко- Узбекское совещание экономической комиссии состоялось в Ташкенте. Взаимные визиты делегатов проводились на уровне помощников премьер-министра. В этом году были организованы три Турецко-Узбекских бизнес-форума. С другой стороны, Эрдоган и Мирзиёев встречались на всех международных встречах, на которых они присутствовали и проводили двусторонние переговоры. Мирзиёев во время своей встречи с Эрдоганом сказал, что видит Турцию как успешного и долгосрочного партнера Узбекистана. Узбекские официальные лица заявляют, что готовы оказывать всяческую поддержку турецкому капиталу, отмечая при этом, что хотят увеличить объем торговли между двумя странами до пяти млрд. долларов. Президент Мирзиёев в ходе своего визита в Турцию заявил, что решит проблемы визового режима для турецких бизнесменов. Таким образом, граждане Турции, совершающие частные поездки в Узбекистан по коммерческим или личным делам, имеют право на получение визы на один месяц или действительную многократную визу до одного года в течение трех рабочих дней. Ожидается, что это будет способствовать турецким инвестициям в Узбекистан. Турция входит в пятерку ведущих стран с внешней торговлей с Узбекистаном. Объем внешней торговли между двумя странами в 2016 году составил 1 млрд. 242 млн. долларов. После встречи Эрдогана и Мирзиёева в первые 10

13 gıda ve tüketim ürünleri ihraç ederken, aynı zamanda Özbekistan'dan plastik mamuller, çinko ve çinko ürünleri, pamuk ipliği ve pamuklu mensucatı ithal ediyor. İki ülke arasındaki ilişkilerin gelişmesi, turizm alanına da yansıdı. Bu yılın ilk yarısında Türkiye'ye gelen Özbek turist sayısı yüzde 40 artışla 80 bine ulaştı İki ülke ilişkilerinin yeni döneminde, hayata geçirilecek yeni ortak projelerin de artması öngörülürken, bu ziyaretin ardından çok sayıdaki Türk şirketi ve markalarının Özbekistan'a yatırım yapması bekleniyor. Ziraat Bankası, ortağı olduğu Özbekistan'ın ilk yabancı sermayeli bankası UTBANK'ın hisselerinin tamamını alarak ülkedeki yatırımlarını büyütmeyi hedefliyor. Konuyla ilgili imzanın Mirziyoyev'in Türkiye ziyareti sırasında atılması planlanıyor. Taşkent'teki Çarsu Oteli ile çevresindeki arazide inşaatı öngörülen Eskişehir turizm bölgesi de Mirziyoyev tarafından imzalanan kararnameyle Türk firması Demir Grup'a verildi. Türk şirketi iki yıl boyunca söz konusu proje kapsamında bölgeye 33 milyon dolarlık yatırım yapacak ve 350 kişiye istihdam sağlayacak. Projeyle bu turizm bölgesine en az dört yıldızlı olması öngörülen 270 yataklı otelin yanı sıra eğlence ve alışveriş merkezleri ile Taşkent'teki tarihi binaların minyatürlerinin de yer alacağı tesisler inşa edilecek. Proje için Demir Grupun katılımıyla kurulacak Özbek-Türk «Inter Turizm» ortaklık şirketi ve ona bağlı olarak çalışacak müteahhitlik шесть месяцев 2017 года объем торговли между Турцией и Узбекистаном увеличился на 28% до 709,9 млн. долларов. Турция стала страной, которая увеличила наибольший объем внешней торговли с Узбекистаном. Турция поставляет в Узбекистан, в основном, машины, электронные товары, мебель и осветительное оборудование, сборные строительные конструкции, транспортные средства, текстиль, продукты питания и товары народного потребления, в то время как Узбекистан экспортирует туда пластмассовые изделия, цинк, хлопчатобумажную пряжу и ткани. Развитие отношений между двумя странами также нашло свое отражение в сфере туризма. Количество узбекских туристов, приезжающих в Турцию, в первой половине этого года увеличилось на 40 процентов и достигло 80 тысяч. Ожидается, что в новый период отношений между двумя странами будут рассмотрены новые проекты, также ожидается, что многие турецкие компании и бренды будут инвестировать в Узбекистан. Ziraat Bank стремится увеличить свои инвестиции в эту страну, полностью выкупив акции UTBANKа, первого иностранного банка Узбекистана. Подписи по данному вопросу планируется поставить в ходе визита в Турцию президента Мирзиёева. Проекты плана строительства гостиницы «Чарсу» в Ташкенте и туристического центра «Эскишехир» были представлены турецкой компанией Demir 11

14 firmalarına 2 yıl boyunca gümrük imtiyazları tanınırken, bu turizm bölgesinin faaliyete geçmesinin ardından «Inter-Turizm» ortaklığı 7 yıl boyunca gelir, emlak, arazi ve diğer vergilerden de muaf tutulacak. Özbek yetkililer, toplam tutarı 1 milyar doları bulan «Tashkent City» alışveriş merkezi projesinde de Türk şirketlerinin yer alacağını açıkladı. Diğer taraftan dediğimiz gibi 20 yıl sonra Cumhurbaşkanı düzeyinde ilk ziyaret olma özelliğini taşıyor. Dediğimiz gibi bu ziyaret Özbekistan dan 20 yıl sonra cumhurbaşkanı düzeyinde ilk ziyaret olma özelliğini taşıyor. Özbekistan Cumhurbaşkanı Mirziyoyev'in yaklaşık 1 yıl önce göreve başladığını anımsatsak Uluslararası gözlemcilerin tahminlerine göre, Özbekistan önümüzdeki 10 yıl boyunca hem Orta Asya bölgesinin hem Avrasya bölgesinin en hızlı kalkınan, dışarı açılan, kişi başına milli gelirini en hızlı yükseltmesi beklenen bir yıldız ülke. Türkiye ve Özbekistan'ın din ve dil köklerinin derinlere dayandığını dikkate alsak şimdiye kadar ilişkiler arzu edilen seviyeye getirilememiş. Ancak özellikle son bir yıl içinde Sayın Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan'ın dört değişik vesileyle Sayın Mirziyoyev ile bir araya geldiğini düşünelim. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Semerkant ziyaretinde Mirziyoyev ile bir araya geldiğinde ilişkilerin hızlı bir şekilde geliştirilmesi kararı alınmış ve bu konuda bir harekat planı hazırlanmıştı. İki ülkenin mevcut ticaret hacmi 1,3 milyar dolar Group. Турецкая компания будет инвестировать в регион 33 млн. долларов в течение двух лет и наймет 350 человек. Проектом запланировано строительство 270-местного 4-звездочного отеля, а также развлекательных и торговых центров и миниатюр исторических зданий в Ташкенте. Будет создана Узбекско-Турецкая партнерская компания «Интер Туризм», которая будет работать совместно с Demir Group, подрядчикам предоставят таможенные льготы на два года. После эксплуатации туристической зоны компания «Inter Tourism» будет работать еще в течение семи лет, и она будет освобождена от налогов на недвижимость, землю и от других налогов. Узбекские официальные лица сообщили, что турецкие компании также будут принимать участие в проекте «Ташкент-Сити», общая сумма которого 1 млрд. долларов. Как мы уже говорили, это первый визит на президентском уровне после 20 лет. Напомним, что Шавкат Мирзиёев стал президентом Узбекистана около года назад, и, по оценкам международных наблюдателей, Узбекистан имеет шансы стать самым быстрорастущим регионом Центральной Азии и Евразии в течение следующих 10 лет и сможет увеличить свой национальный доход на душу населения. Несмотря на то, что религия и язык Турции и Узбекистана имеют глубокие общие корни, в их отношениях до сих пор не достигнуто желаемого результата. 12

15 civarında. Bunun 5 yılda 5 milyar dolara, 10 yılda ise 10 milyar dolara çıkarılması gibi hedefler konuldu. Ortaya konulan somut hedeflerin ileride bürokrat ve siyasilerin performanslarını da denetleyecek hedefler olduğuna dikkati etsek, Pekin'de, Astana ve New York'ta cumhurbaşkanımızın katıldığı büyük uluslararası toplantılarda istisnasız Sayın Mirziyoyev ile bir araya geldiğini görüyoruz. Bu da Türkiye'nin önümüzdeki 10 yıl içinde Özbekistan'a atfettiği önemi gösteriyor. İki ülke arasında sadece ticaret hacminde değil, karşılıklı ziyaretler, turizm, tarım, madencilik ve havacılık gibi birçok başlıkta iş birliği için detaylı bir çalışma planının çıkarıldığını görüyoruz. Mirziyoyev'in ziyareti çok önem taşıyor. Bu ziyareti, Türkiye- Özbekistan ilişkilerinde önümüzdeki 5 ve 10 yılı belirleyecek tarihi bir ziyaret olacak. Bu görüşte Sayın Cumhurbaşkanımız Recep Tayyıp Erdoğan nın okuduğu Özbekistan'ın milli şairi merhum Abdullah Aripov'un «Muzaffer ol, galip ol, güçlü ol. Dostun yarin ve kardeşinle asırlar boyunca baki kalsın köşkün senin, ulu insanlık aleminde.» Şiirinde ki gibi... Zaten iki kardeş ülkenin arasındaki ekonomi ilişkilerden daha üstün olan bir şey var: -kardeşlik. ŞİMDİ ÖZBEKİSTAN VE TÜRKİYE ARASINDAKİ GELİŞECEK EKONOMİK İŞBİRLİĞİNİ YILDIZ YAZICIOĞLU NUN YAZISIYLA BİLGİLERİNİZE SUNARIZ Özbekistan Cumhurbaşkanı nın Türkiye ziyareti, iki ülke ilişkilerinde uzun yıllar sonra umut verici gelişme olarak yorumlandı. Özbekistan ın 31 Ağustos 1991 de bağımsızlığını ilan etmesi sonrasında Türkiye, Türki Cumhuriyetler olarak adlandırılan diğer ülkelerle olduğu gibi yakın ilişkiler kurmayı hedefleyerek Özbekistan ın bağımsızlığını tanıyan ilk ülke oldu. Ancak Türkiye nin sonraki yıllardaki dış politika çizgisiyle 2 Eylül 2016 de vefat eden Özbekistan in ilk devlet başkanı İslam Kerimov un yaklaşımı uyuşmadı. Bu nedenle iki ülke ilişkileri Kerimov un yönetimde olduğu 27 yıl boyunca fazla ilerleme gösteremedi. Kerimov un geçen yıl vefatı sonrasında Erdoğan ın, yeni seçilen Mirziyoyev ile görüşmek üzere geçen yıl 18 Kasım da Semerkant a gitmesiyle bugünkü ziyaret sürecinde ilk adım atıldı. Özbekistan Cumhurbaşkanı nın Türkiye ziyareti, iki ülke ilişkilerinde uzun yıllar sonra umut verici gelişme olarak yorumlandı. Özbekistan ın 31 Ağustos 1991 de bağımsızlığını ilan etmesi sonrasında Türkiye, Türki Cumhuriyetler olarak adlandırılan diğer ülkelerle olduğu gibi yakın ilişkiler kurmayı hedefleyerek Özbekistan ın bağımsızlığını tanıyan ilk ülke oldu. Ancak Türkiye nin sonraki yıllardaki dış politika çizgisiyle 2 Eylül 2016 de vefat eden Özbekistan in ilk devlet başkanı İslam Kerimov un yaklaşımı uyuşmadı. Bu nedenle iki ülke ilişkileri За последний год президент Реджеп Тайип Эрдоган встречался с президентом Узбекистана четырежды. Когда президент Эрдоган встретился с Мирзиёевым во время своего визита в Самарканд, было решено, что их отношения будут развиваться ускоренно, и в этой связи был подготовлен план действий. Нынешний объем торговли между двумя странами составляет около 1,3 млрд. долларов. Была поставлена цель: увеличить объем торговли до пяти млрд. долларов за 5 лет и десяти млрд. долларов за 10 лет. Если взять, к примеру, общие политические цели в глобальном будущем, то мы видим, что на крупных международных встречах, на которых присутствовал наш президент в Пекине, в Астане и Нью-Йорке, мы также встречаем и г-на Мирзиёева. Это говорит о том, что Турция и Узбекистан в течение предстоящих десяти лет смогут тесно сотрудничать. Мы видим, что подробный план работы между двумя странами существует не только по объему торговли, но и в ряде таких сфер, как взаимные визиты, туризм, сельское хозяйство, горнодобывающая промышленность и авиация. Визит Мирзиёева очень важен. Этот визит станет не только историческим, он также повлияет на отношения Турции и Узбекистана на ближайшие 5-10 лет. По этому поводу президентом Реджепом Тайипом Эрдоганом было прочитано стихотворение народного поэта Узбекистана Абдуллы Арипова: «Будь победителем, побеждай, будь сильным. Оставайся с приятелем завтра, а с братом на протяжении веков». Намечается что-то новое, больше чем просто экономические отношения между двумя государствами, а именно это братство между нашими странами. ОБ ЭКОНОМИЧЕСКОМ СОТРУДНИЧЕ- СТВЕ УЗБЕКИСТАНА И ТУРЦИИ СО СЛОВ ЙЫЛДЫЗ ЯЗЫДЖИОГЛУ После долгих лет затишья визит президента Узбекистана в Турцию был многообещающим в отношениях между двумя странами. После провозглашения независимости Узбекистана 31 августа 1991 года, Турция, всегда стремившаяся иметь тесные связи с тюркскими республиками, была первой страной, которая признала независимость Узбекистана. Однако внешняя политика первого президента Узбекистана Ислама Каримова, умершего 2 сентября 2016 года, была немного натянутой. По этой причине отношения между двумя странами не могли добиться значительного прогресса в течение 27 лет, когда Керимов находился у власти. После смерти Ислама Каримова в прошлом году Эрдоган сделал первый шаг, посетив Самарканд 18 ноября прошлого года, чтобы встретиться с избранным президентом Мирзиёевым. Эрдоган дал экономические прогнозы Узбекистану 13

16 Kerimov un yönetimde olduğu 27 yıl boyunca fazla ilerleme gösteremedi. Kerimov un geçen yıl vefatı sonrasında Erdoğan ın, yeni seçilen Mirziyoyev ile görüşmek üzere geçen yıl 18 Kasım da Semerkant a gitmesiyle bugünkü ziyaret sürecinde ilk adım atıldı. Erdoğan Mirziyoyev i Ankara da ağırlamaktan mutlu olduğunu belirterek, 20 yıl aradan sonra Cumhurbaşkanı düzeyinde Özbekistan dan yapılan ilk ziyaret olduğu için bugünü son derece ve anlamlı bulduğunu söyledi. Ekonomi, sağlık, savunma sanayii, eğitim, kültür ve tarım gibi pek çok alanda işbirliği imkanlarını ele aldıklarını belirten Erdoğan, Özbekistan ın 31,5 milyonluk nüfusu ve çok zengin yeraltı ve yerüstü kaynaklarıyla çok stratejik bir ülke olduğunu vurguladı. Özbekistan ın dünyada 7 nci doğalgaz, 4 ncü uranyum, 6 ncı pamuk üreticisi olduğunu anlatan Erdoğan, bu rakamlara rağmen Özbekistan ile Türkiye nin ticari ilişkilerinin arzu edilen seviyede olmadığını söyledi. İki ülke arasındaki ticaret hacminin 2016 da 1,2 dolar civarında olduğunu ancak Ocak-Eylül 2017 döneminde şimdiden 900 milyon doların aşıldığını açıklayan Erdoğan, iki ülke işadamlarınca bunun daha da arttırılmasını umut ettiklerini ifade etti. Mirziyoyev in yönetiminde Özbekistan ın emin adımlarla gelişmeler gösterdiğini de söyleyen Erdoğan, Türkiye nin özellikle müteahhitlik alanında dünyadaki 2 nciliğiyle ciddi tecrübelere sahip olduğunu ve bu tecrübeyi Özbeklerle paylaşmak istediklerini dile getirdi. Özbekistan da ayrıca önemli bir kayak merkezi inşasını da Türk müteahhitliğinde gerçekleştirmek istediklerini açıklayan Erdoğan, yarın İstanbul da düzenlenecek Türk Özbek İş Forumu nun verimli geçeceğine inandığını sözlerine ekledi. Ayrıca Özbekistan ın Türk kültür dünyası ve İslam alemi açısından çok önemli kültürel varlıklara ve kentlere ev sahipliği yaptığını da söyleyen Erdoğan, Burada ayrıca bir müjde de vermek istiyorum. Türk Hava Yolları (THY) 16 Mart 2018'de İstanbul dan Semerkant a tarifeli seferler de başlatacak. Böylece her iki kardeş toplum olarak çok daha sıkı kaynaşma fırsatını bulacaktır dedi. Özbekistan'la ayrıca uluslararası ilişkileri geliştirmeyi planladıklarını ve bunu bugünkü ortak mutabakat ile ifade ettiklerini söyleyen Erdoğan, bugün ayrıca heyetler arası görüşmeler kapsamında 22 anlaşma imzalandığını da açıkladı. Erdoğan, İstanbul da da 4 anlaşma daha imzalanacağını ve dolayısıyla 26 anlaşma ile iki ülke ilişkilerinde çok önemli bir çıkışı hayata geçireceklerini söyledi. Erdoğan, Tüm bakanlıklarımıza ve kurumlarımıza Özbekistan ile ilişkilerimizin geliştirilmesi talimatını verdik. Aynı iradenin Özbekistan da da olmasından dolayı çok çok mutluyum. açıklaması yaptı. Erdoğan, son olarak Özbekistan ın milli şairi Abdulla Aripov a ait bir dörtlüğü de okuyarak, iki ülke ilişkilerinde kardeşlikle güçlü olma mesajını ifade etti. Эрдоган отметил, что он был очень рад приветствовать Мирзиёева в Анкаре и что данный визит является очень значимым, потому что это первый визит президента Узбекистана спустя четверть века. Он отметил, что Узбекистан является стабильной страной с населением 31,5 млн. человек с ее богатыми подземными и другими природными ресурсами. В будущем Эрдоган видит больше возможностей в сотрудничестве в сферах экономики, здравоохранения, оборонной промышленности, образования, культуры и сельского хозяйства. Подчеркнув, что Узбекистан занимает 7-е место в мире по производству природного газа, 4-е по урану, 6-е по производству хлопка, Эрдоган отметил, что, несмотря на это, торговые отношения Турции с Узбекистаном находятся не на должном уровне. Эрдоган сказал, что объем торговли между двумя странами в 2016 году составил около 1,2 млрд. долларов и выразил при этом надежду, что обе страны увеличат его еще больше, и в период с января по сентябрь 2017 года оно будет превышено до 900 млн. долларов. Узбекистан под руководством Мирзиёева демонстрирует прогресс и идет определенными шагами, а Турция имеет хороший опыт в заключениях соглашений со странами и хотела бы поделиться с этим опытом с узбекским правительством, отметил в своей речи Эрдоган. Он также заявил, что они планируют построить в Узбекистане горнолыжный курорт, и добавил, что Турецко-Узбекский бизнес-форум, который состоится в Стамбуле, будет плодотворным. Кроме того, с точки зрения тюркской культуры и исламского мира, Узбекистан является очень важным культурным центром. «Здесь я хочу сообщить хорошие новости. «Turkish Airlines» (THY) начнет регулярные рейсы из Стамбула в Самарканд 16 марта 2018 года. Таким образом, две братские страны будут иметь возможность стать намного ближе друг к другу». Эрдоган отметил, что планируется развитие дальнейших международных отношений с Узбекистаном, которые подкреплены взаимными соглашениями. Он также сообщил, что в рамках переговоров делегациями были подписаны 22 соглашения. Реджеп Тайип Эрдоган также сказал, что в Стамбуле было подписано еще четыре соглашения, и эти 26 соглашений приведут к решающему результату в отношениях между двумя странами. «Мы дали указания всем нашим министерствам и учреждениям развивать наши отношения с Узбекистаном. Я очень доволен, потому что это также делается и в Узбекистане», сказал Эрдоган. В завершение Президент Турции, прочитав четверостишье народного поэта Узбекистана Абдуллы Арипова, выразил мысль о крепком братстве в отношениях между двумя странами. Мирзиёев: «Будут подписаны 35 проектов на сумму 3,5 млрд.» 14

17 Özbekistan Cumhurbaşkanı, basın açıklamasına, kardeş Türk topraklarında Özbek heyetine sergilenmekte olan misafirperverliğe teşekkür ederek başladı. Mirziyoyev, Bu 20 senelik ara nedeniyle gözlerimizden de zaten görülüyordur, birbirimizi ne kadar özlediğimizi gösteriyor. Hiçbir şey telaffuz etmeden gözlerden birbirimizi anlamakta olduğumuz çok şeyi göstermektedir. Önümüzdeki günlerde kutlanacak Cumhuriyet in kurulduğu, Türkiye nin ulusal bayramı vesilesiyle Sayın Cumhurbaşkanı size ve Türk halkına en iyi dileklerimi sunuyorum ifadelerini kullandı. Görüşmelerde ticari, ekonomik, lojistik, kültürel ve turistik ikili ilişkileri derinlikle müzakere ettiklerini kaydeden Mirziyoyev, uluslararası ilişkiler sahasında da Türkiye ile benzer yaklaşımları olduğunu gördüklerini dile getirdi. Görüşmeler sonucunda ikili ilişkileri stratejik düzeye taşıyacak ortak bildiriyi imzaladıklarını söyleyen Mirziyoyev, yarın İstanbul daki forumda 3,5 milyar dolarlık 35 ayrı projeyi gerçekleştirecek anlaşmaları imzalayacaklarını da açıkladı. Kardeş iki ülke halk arasındaki ilişkileri geliştirmek için vize kolaylığı sağlanması için de anlaşma sağladıklarını da açıklayan Mirziyoyev, Türk iş adamları için üç gün içerisinde vize verilmesini ve turistler için de kolaylaştırma olacağını ifade ederek, aşama aşama vizesiz günlere gelineceği mesajını da verdi. Özbekistan - Türkiye arasındaki ticaret hacmindeki Ocak Eylül döneminde yüzde 29 artış olduğunu ancak bunun yeterli olmadığını söyleyen Mirziyoyev, en az 5 6 milyar dolarlık bir hacim olmasını istediklerini dile getirdi. Mirziyoyev, ilk turizm faaliyeti olarak THY den Türk basın mensuplarını ücretsiz şekilde Semerkant a taşıma sözü de istedi. Bunun üzerine Erdoğan, Hadi sen de söyle bakalım diyerek, THY Yönetim Kurulu Başkanı İlker Aycı dan ayağa kalkarak açıklama yapmasını istedi. Salondaki Aycı da ayağa kalktı ve Türk basın mensuplarını ücretsiz şekilde Özbekistan a taşıyacaklarını ifade etti. Semerkant ta kültür merkezleri ile Taşkent te İslam Medeniyetleri Merkezi nin tesis edilmesi için mutabakata vardıklarını anlatan Mirziyoyev, Türkiye ile her alanda işbirliğini en samimi şekilde sürdürmek istediklerini vurguladı. Özbekistan olarak Türkiye ye nasıl baktıklarını da açıklayan Mirziyoyev, Türkiye Cumhuriyeti ni siyasi, ekonomik ve askerî potansiyele, uluslararası platformda ise yüksek itibara sahip bir ülke olarak kabul ediyoruz. Türkiye nin bizim için uluslararası platformda güvenilir ve önemli partner olduğunun altını ayrıyeten çizmek istiyorum. Biz kardeş halklarımızın refahı, barışı yolunda geleneksel dostluk, geniş kapsamlı ve uzun vadeli iş birliğinin her yönden geliştirilmesi için tüm gücümüzü ve olanaklarımızı seferber etmeye hazırız dedi. Президент Узбекистана начал свою речь со слов благодарности за гостеприимство, проявленное братской Турцией. «Это видно в наших глазах. Из-за 20-летнего перерыва мы сильно истосковались друг по другу. Ничего не говоря, мы все понимаем, глядя друг другу в глаза. В ближайшие дни будет отмечаться День Республики, национальный праздник Турции, по этому случаю, уважаемый президент, я приношу Вам и всему турецкому народу свои наилучшие пожелания», сказал президент Узбекистана Шавкат Мирзиёев. Принимая во внимание тот факт, что были обсуждены торговые, экономические, материально-технические, культурные и туристические двусторонние отношения, Мирзиёев отметил, что смотрит аналогично на международные отношения с Турцией. В результате переговоров Мирзиёев подписал совместное заявление о доведении двусторонних отношений до стратегического уровня, также были подписаны соглашения о реализации 35 проектов на сумму 3,5 млрд. долларов на форуме в Стамбуле. Мирзиёев также заявил, что они договорились об упрощении визового режима для улучшения отношений между двумя странами. Он также сообщил турецким бизнесменам, что виза будет предоставлена в течение трех дней, затем постепенно будет введен и безвизовый режим. Объем торговли между Турцией и Узбекистаном в период с января по сентябрь составил 29 процентов, но этого не достаточно, хотелось бы иметь объем не менее 5-6 млрд. долларов, отметил президент Мирзиёев. Обращаясь к турецким авиалиниям, он, в рамках первой туристической деятельности, попросил бесплатно отправить турецких журналистов в Самарканд. Эрдоган, обращаясь к председателю Турецких авиалиний Илькеру Айджи, сказал: «Слово за тобой». Илькер Айджи выразил согласие на бесплатный перелет турецких журналистов в Узбекистан. Чтобы создать центры культуры в Самарканде и центр исламских цивилизаций в Ташкенте, сотрудничество с Турцией должно быть во всех областях, и продолжить дальше эти отношения самым искренним образом, подчеркнул Мирзиёев. Президент Узбекистана Ш. Мирзиёев, говоря о дальнейших партнерских отношениях с Турцией, отметил следующее: «В политическом, экономическом и военном потенциале мы воспринимаем Турецкую Республику в качестве страны с высокой репутацией на международной арене. Я подчеркиваю тот факт, что Турция для нас является надежным и важным партнером на международной арене. Мы готовы мобилизовать всю нашу силу и возможности для благополучия наших народов, связанных дружбой на пути к миру, для развития всеобъемлющего и долгосрочного делового союза во всех направлениях». 15

18 Siyasete, başkalarının hayal edebileceği bir noktadan başladım Вложить в дело свою душу значит, посвятить этому жизнь

19 17

20 Her yazar için yazdığı yazılarda kolaylıkta vardır, zorlukta. Zorluk ona göre kelimelerin belki de yetersiz kalışıdır. Kolay tarafı ise şu ki; o yazıda mutlaka yol gösteren ışık bir düşünce vardır. Her insan bir kitaptır. Yaşadıkça günler sayfalanır, ömür, şiirin mısraları gibi bir birinin arkasına dizilir ve bu kitap dünya döndükçe kalır, yalnız bir şartla; eğer hayata dokunacak işler başardıysan. Yaşadığın sürece, üzerine düşen görevleri yapıp yapmadığın oldukça mühimdir. Bu görevleri yerine getirirken sadece yapmış olmak için yaparsan bu tatsız tuzsuz çorbaya benzer ama bu göreve bir gönlünü koyduysan işte o zaman başka. O kadar insan gördüm çeşitli görev ve makamlarda, isimleri bile hatırlanmıyor. Mevlüt Çavuşoğlu ismini 2010 senesinde duymuştum. Antalya Milletvekili Mevlüt Çavuşoğlu. 25 Ocak 2010 yılında Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi Başkanlığına seçilen ilk Türk olarak tarihin sayfasına adı yazılıyor. Bu yıllar Türkiye ye karşı da Avrupa Ülkeleri tarafından olumsuz bir bakış vardı. Kolay değildi bunun ötesinde gitmek. Ve bu arada onun da sayesinde Ahıskalıların problemleri Avrupa Birliğinin gündemine geliyor, Ahıskalıların Vatana dönüşüyle ilgili yıllardır sürgünlerle yaşayan Ahıska Türklerinin yanında yer alıyor ve bu millete karşı kalbinde özel bir yerin olduğunu her zaman belirterek Ahıska Türklerinin sorunlarıyla geçmişte olduğu gibi gelecekte de yakından ilgileneceği sözünü veriyordu. Mevlüt Çavuşoğlu nun çalışmalarıyla Ahıska ya dönüş konusunda Gürcistan Devletiyle olumlu diyaloglar geliştirilmiştir. 1 Mart 2011 tarihi itibarıyla Gürcistan Hükümet Konseyine daha önceden müracaat edenlerin dosyalarını değerlendirerek 4 Temmuz 2011 tarihi itibarıyla Yurda dönüş statüsü verilerek kabuller başlamıştır. Для каждого автора в написании текстов есть как легкая сторона, так и сложная. Сложность порой заключается в отсутствии необходимых слов для точного выражения мысли или фразы. Легкость же в том, что в каждой работе четко прослеживается идея, видна оформленная мысль, проливающая свет, указывающая путь. Каждый человек это отдельная книга. Прожитые годы увеличивают число ее страниц, жизнь, как строки четверостишия идут друг за другом. В этом бренном мире эта книга остается навечно только с одним условием, если ты сумел жизнь прожить с пользой. Важно, чтобы на протяжении всей жизни ты сумел выполнить возложенные на тебя обязательства. Будет недостаточно того, если они будут осуществлены по необходимости или по принуждению. Но если ты вложишь в этот труд свою душу это другое. Я видел столько разных лиц во всевозможных рангах и чинах, что порой затрудняюсь вспомнить их имена. Впервые о Мевлюте Чавушоглу я услышал в 2010 году. Мевлют Чавушоглу депутат Великого Национального Собрания Турции от провинции Анталья. 25 января 2010 года он избран Председателем Парламентской ассамблеи Совета Европы. Первый в истории турок, избранный на этот пост. В эти году европейские страны скептически смотрели на Турцию. Было нелегко противостоять этому. В этот же период именно им вопрос о турках-ахыска выносится на повестку дня Совета Европы. Именно тогда он дает слово, как и прежде, оказывать содействие в вопросе реабилитации и репатриации турок-ахыска, быть рядом с народом, пережившим трудности репрессий и высылки, к которому он испытывает самые теплые и трепетные чувства. С правительством Грузии, благодаря проделанной Мевлютом Чавушоглу работе, были налажены положительные диалоги по вопросу возвращения турок на историческую Родину. Рассмотрев поданные 1 марта 2011 года заявления в Совет Парламента Грузии, уже 4 июня

21 Sonrasında Kırgızistan ve Kazakistan ı karış karış gezen Çavuşoğlu özellikle Ahıska Türklerine destek olarak problemlerin çözülmesine destek vermeye devam etmektedir. Bir göreve gönül vermek o göreve ömrünü vermen demektir. Her zaman Ahıskalıların yanında yer alan Çavuşoğlu 15 Temmuz olaylarında Dünya Ahıska Türkleri Başkanı Ziyaettin Kassanov ile birlikte Meydanlarda demokrasi nöbetlerinde Ahıskalıların ve Türkiye devletinin ve Cumhurbaşkanı Recep Tayip Erdoğan ın yanında olduğunu her daim göstermişir. 19 Ekim 2016 tarihinde Kazakistanı ziyaret eden Sayın Bakanımız Çavuşoğlu, Türkiye Cumhuriyeti Almatı Baş Konsolusluğunda başta Ziyaettin Kassanov olmak üzere bir grup Ahıskalıları kabul etmiş, bu görüşmede tüm Ahıska Türklerine, 15 Temmuz darbe girişimi sonrasında Türkiyenin bütün vilayetlerinde düzenlenen demokrasi mitinglerine ellerinde Türk bayraklarıyla katılan halkımıza teşekkür etmiştir. 19 Kasım 2017 günü İstanbul da gerçekleşen bir toplantıda, Dünya Ahıskalı Türkleri Birliği nin faaliyetlerini yakinen izlediklerini söyleyen Çavuşoğlu, DATÜB Türkiye Cumhuriyeti tarafından tanınan bir kurumdur. Ahıskalılarının sorunları ile ilgili yapılan çalışmalar sonucunu verecek, öyle ki siz insanlar üzerinden menfaat sağlayanların önünü kesmiş oldunuz bunlara son verdiniz. Devletimizin yetkili kurumlarının yalnızca DATÜB года было вынесено решение о присуждении статуса репатриантов и начат процесс приема мигрантов. В следующих своих официальных поездках по Казахстану и Кыргызстану Чавушоглу не оставляет без внимания просьбы и чаяния турок-ахыска, встречаясь и выслушивая их повсеместно, продолжает оказывать нам всевозможную помощь и поддержку. Чавушоглу, все время находящийся рядом с турками-ахыска, в сложный для Турции период переворота, плечом к плечу с председателем Всемирной ассоциации турок-ахыска Зиятдином Касановым с трибун городских площадей на демократических митингах выражал свой протест терроризму и поддерживал президента Турции Реджепа Тайипа Эрдогана. 19 октября 2016 года в один из своих официальных визитов в Казахстан, уважаемый министр в консульстве Турецкой Республики в Алматы встретился с представителями турок-ахыска Казахстана во главе с их лидером Зиятдином Касановым. Во время беседы он искренне поблагодарил ахыскинцев за солидарность, проявленную ими на митингах в различных городах Турции против государственного переворота, произошедшего 15 июня. 19 ноября 2017 года на проходящем в Стамбуле заседании пристально следящий за деятельностью Всемирной ассоциации турок-ахыска (DATÜB) и поддерживающий ее Чавушоглу отметил: «DATÜB организация, признанная правительством Турции. Усердия, направленные вами на устранения проблем турок-ахыска, в скором времени непременно дадут свои результаты. Прежде всего, вы 19

22 e randevu vermeleri hususunda sizden küsenler olabilir. Eğer o insanların niyetleri kötü değilse sizi anlarlar. Milletimiz için çalışmalarda küslük olmaz. Şunu da belirtmek istiyorum ki, Ahıskalılara DATÜB üzerinden yapılan yanlışlık bize yapılan bir yanlışlıktır. Biz bundan sonra da DATÜB e gereken desteği vereceğiz. Ahıskalılar kanı ve canı bizdendir. diyerek bir daha Ahıskalılara sevgisini dile getirmiştir. Mevlüt Çavuşoğlu ile ilgili 18 Ekim 2013 tarihinde onunla Almatıda gerçekleştiğim özel röportajımda Mevlüt Çavuşoğlu kimdir? sorusuna cevap vermeye çalışmıştım. O zaman hayatını böyle anlatmıştır: «Hayatımız köyde geçiyordu, yaz aylarında tarım ve avcılıkla uğraşıyorduk. Hayatımız renkli ve hareketliydi. Ne yazık ki, bazı nedenlerden dolayı herkes aynı hayatı yaşayamıyordu, ama biz başarabiliyorduk. Alanya kolejinde okuduk ve aynı zamanda kırsalda yaşayıp çalışıyorduk. Babam Demokrat Parti üyesiydi, adalet hükmünde sonuçların ne olduğunu her zaman açıklar, toplumu ya da bir insanı nasıl etkileyeceğini iyi bilirdi. İyiyi kötüden nasıl ayırt etmemiz gerektiğini bize öğretirdi.böylece demokratik kültürümüzü babam oluşturdu diyebilirim.mezun olduktan sonra geleceği düşünüyor, kariyer planlaması yapmaya ihtiyaç duyuyorsunuz. Her insanın hayalleri vardır. Ben, diplomat olmak istiyordum, politikacı olmayı hayal ediyordum.bu konuyla diplomatlarımızın Ermeniler tarafından öldürülmesi sonrası ilgilenmeye başladım. Vatanımı savunmak ve savaşmak istiyordum.bu nedenle Ankara Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Fakültesi ni kazandım.annem doktor olmamı istiyordu, ancak ben soğukkanlı bir şekilde insanlara müdahale edemem. Bunun bilincindeyim.daha sonra iyi bir politikacı olmaya karar verdim,bunun için daha fazla okumamın gerektiğini anladım.böylece Amerika ya gidipyüksek lisans yaptım. İngiltere de doktoramı bitirdim. Japonya da ek eğitim almak istedim, ancak kısmet değildi.böylece, Türkiye ye, Ankara şehrine, belirli bir bilgiye sahip olduğumdageri döndüm.ankara gibi siyasi bir şehirde olmak istiyordum. Allah yardımcım oldu. Siyasete, başkalarının hayal edebileceği noktadan başladım.recep Tayyip Erdoğan gibi dünya liderleriyle birlikte Türkiye de en başarılı partinin kurulmasına katıldım.güçlü bir yapının oluşumunda başrol oynayanlardan biri oldum.bu kariyerim için çok önemli bir gelişme oldu.bir buçuk yıl çalıştıktan sonra, seçim yapıldı ve milletvekili oldum. 11 yıldır bu görevdeyim, gençliğimde hayal ettiğim alanda. Türkiye nin yolunu adım adım izledim, her saniye bu duyguyu yaşayarak kendimi besledim.milletvekili olmadan önce, diğer ülkelerin Türkiye ye karşı tutumu hakkında basından bilgiler ediniyordum. Cumhurbaşkanımız Abdullah Gül, Avrupa Konseyi nde 10 yıl hizmet etti. Türkiye ye karşı duyulan önyargı yüzünden karşılaştıkları zorlukları kendilerinостановили работу общественных организаций и лиц, использовавших народ в своих корыстных целях. Сегодня могут быть и такие, кто выражает обиду на то, что уполномоченные государственные органы принимают и встречаются только с DATÜB. Но если у этих людей чистые намерения, они должны вас понять. Нет места обидам на народном пути. Хотелось бы подчеркнуть одну деталь. Вред, причиненный туркам-ахыска, в частности DATÜB, будет напрямую причинен и нам. Мы и дальше будем поддерживать деятельность DATÜB. Турки-ахыска наши братья и по духу, и по крови». Таким образом, он еще раз подчеркнул свое расположение и любовь к ахыскинцам. Раскрывая тему его личности, в нашем с ним эксклюзивном интервью, прошедшем в Алматы 18 октября 2013 года, я попытался дать основательный ответ на вопрос: Кто такой Мевлют Чавушоглу? Вот отрывки из той беседы: «Жизнь нашей семьи протекала в деревне, летом мы занимались земледелием, охотой. Жили активной жизнью, к сожалению, не все могли себе позволить это по определенным причинам, но нам это удавалось. Среднее образование получили в колледже в Алании, а так как мы жили в сельской местности, то и работали одновременно. Интерес к политике закладывался еще в семье. Мой отец был членом демократической партии, он всегда нам объяснял, какие последствия несправедливости могут быть, как они сказываются на обществе или на отдельном человеке. Он объяснял нам, как отличать хорошее от плохого Так и формировалась наша демократическая культура. После окончания университета возникла необходимость планирования будущего, карьеры. У каждого человека есть мечты, у меня была мечта стать дипломатом, потом пойти в политику. Я стал интересоваться этим вопросом после того, как наши дипломаты были убиты армянской стороной. Я хотел бороться и защищать свою Родину, поэтому я поступил в Анкаринский университет на факультет международных отношений. А моя мама хотела, чтобы я стал врачом, но я не из тех, кто может хладнокровно вонзить иглу в тело человека. Потом я решил, что для того чтобы стать хорошим политическим деятелем, нужно учиться дальше. Таким образом, я поехал в Америку и окончил там магистратуру. Докторантуру окончил в Англии. Хотел поехать за дополнительным образованием в Японию, но оказалось не судьба, возникли препятствия. С определенным багажом знаний я вернулся в Турцию, в Анкару. Я хотел находиться в городе политической обстановки, коим является Анкара, там были все возможности, и Всевышний помог мне. В политике я начал с той точки, о которой другие могли только мечтать. Вместе с лидерами мира, такими как Реджеп Тайип Эродаган, я участвовал в создании самой успешной партии Турции, я был одним из тех, кто стоял у истоков становления мощного органа, такое не с каждым случается. Это явилось очень значимым событием в моей карьере. После полутора лет работы в этой самой партии состоялись выборы, и я стал народным депутатом. На этой должности я нахожусь 11 лет, в сфере, о которой я мечтал в юности. Я тщательно прослеживал путь Турции шаг за шагом, этим жил. Еще до того, как стать депутатом, слышал об отношениях других стран к Тур- 20

23 den öğreniyorduk.2003 te Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisine geldiğimde,türkiye ye karşı yanlış bir tutum olduğunu gördüm. Yavaş yavaş, Türkiye de yeni reformların ortaya çıkmasıyla birlikte, ülkenin demokratikleşmesi, terörle mücadele edilmesiyle birlikte ülkenin imajı değişmeye başladı. Bir buçuk yıl sonra bu durum Avrupa Konseyi için tamamen değişti.2006 ya gelindiğinde Türkiye tamamen farklı bir görünümdeydi. Böylece müzakerelere başladık. Bununla birlikte Türkiye debu durumdan memnun olmayan birçok kişi vardı, çünkü Türkiye daha bağımsız ve daha özgür bir konuma geldi. Bazı ülkeler için güçlü olmak karlı değildi ve Türkiye nin Avrupa Birliği ne kabul edilmemesi konusunda endişe etmeye başladılar.dış politika ile uğraşıyoruz, yalnızca vatandaşlarımız için çalışmıyoruz.çalışmalarımızın ana alanlarından biri, yürtdışında olan vatandaşlarımızla etkileşimdir. Ahıska Türklerini tanıdıktan sonra, yaşantıları ile ilgilenmeye başladık. Ahıska Türkleri, sürgün edildikten sonra vatanlarına geri dönemeyen bir millet. Bu durumu öğrendikten sonra, onların haklarını geri kazanmaları için çalışmalara başladık. Böylece Ahıskalılar ile diyalogumuz başladı. Uzun yıllardır bu ve buna benzer konular üzerinde çalıştık. Yaşadıkları her ülkeye gittik ve onlar hayatımızın bir parçası oldular. Bu süreçte birçok dost edindik. Bu halkla her zaman yakın olmaya çalışıyoruz. Ahıska Türklerin liderini sayın Ziyatdin Kasanov u tanıma fırsatı buldum. Gerçekten halkı ve Kazakistan için her şeyi yapıyor. Hayatını millete adamış, kurban vermiş bu kardeşimiz Kazakistan Türkiye arasındaki ilişkiler, Türk Dünyası dostluğu içinde, ellinden gelen her şeyi yapıyor. Elbette, bir işadamı, bir politikacı olabilirsiniz ancak önemli olan tek şey halktır. En önemlisi insanların duygularıdır, politikacılar mutlaka bu bilinçte olmalıdırlar. Köylerde birçok toplantı düzenledik, insanların sorunlarını, düşüncelerini ve anılarını dinledik.tabii ki, yaşlılar birçok sıkıntılar yaşamış, onları dinlerken acıları kalplerimizde derin yaralar açtı. Ahıska Türkleri tüm yaşadıklarına rağmen kendi dillerini, örf ve adetlerini korudular. Bu gerçekten büyük bir saygıyı hak ediyor. Diğer devletlerin Türk toplulukları da zorluklarla karşılaşmaktadır.bu topluluklar arasındaki ilişkiyi güçlendirmeliyiz, bunu yapmaya çalışıyoruz.birçok kültürel programlar var, ekonomik işbirliğini güçlendirmeliyiz ve doğru yönde ilerliyoruz. Bizim liderlerimiz Recep Tayyıp Erdoğan, Nursultan Nazarbayev, İlham Aliyev buna çok önem veriyorlar ve çaba gösteriyorlar. Kazakistan diğer devletlerin taklit edilmesine bir örnektir. Ülkenin çok güçlü bir Cumhurbaşkanı var Nursultan Nazarbayev. Onu Türk Dünyasının aksakalı olarak görüyoruz. Akılcı politikası Kazakistan ekonomisinin gelişmesinde önemli rol oynamıştır. Ayrıca, önümüzdeki yıllık stratejik planları çok etkileyicidir. Kazakistan ın büyük geleceği çok parlak ции. При правлении Абдулла Гюля видел, с какими трудностями сталкивалось правительство из-за предвзятого отношения к Турции. В 2003 году, когда я пришел в ПАСЕ, лично увидел, что по отношению к Турции был неправильный настрой. Постепенно, с внедрением новых реформ, с демократизацией страны, борьбой с терроризмом отношение к Турции стало меняться. В течение полутора лет оно полностью изменилось в глазах Европейского Совета. К 2006 году это уже был совершенно иной взгляд на Турцию. Так мы приступили к переговорам. Однако оставалось еще много недовольных политикой Турции, которая теперь стала более независимой, более свободной в действиях, некоторым странам было невыгодно, что мы стали сильными, и они начали беспокоиться о том, чтобы Турция не была принята в Евросоюз. Занимаясь внешней политикой, мы работали, в первую очередь, на благосостояние наших соотечественников, на взаимодействие с гражданами страны, находящимися за ее пределами, а также с братскими народами в других государствах. Это было одним из главных направлений в нашей работе. Узнав о турках-ахыска, мы стали интересоваться тем, как они живут. Это был единственный народ, который не смог вернуться на Родину после депортации. Было принято решение непременно восстановить права турок-ахыска и позаботиться о том, чтобы они могли вернуться на свои земли. Так начался наш диалог с ахыскинцами. На протяжении 11 лет мы работали над этими и другими вопросами. Ездили в Казахстан, Кыргызстан, Узбекистан, в Америку в каждую страну, где они проживают. Они стали частью нас, нашей жизни, мы приобрели много друзей и соратников, стараемся всегда находиться рядом с ахыскинцами и оказывать им поддержку. Я хорошо знаю лидера турок-ахыска Зиятдина Касанова, который, действительно, ничего не жалеет ради своего народа, ради Казахстана, он душой принадлежит народу и стране. Можно быть бизнесменом, политиком, но единственное что имеет значение это народ. Самое важное это человеческие чувства, политикам они должны быть присущи в первую очередь. Вместе мы провели очень много собраний в селах, узнали о насущных проблемах людей, их чаяния, слушали их воспоминания. Конечно же, аксакалы испытали много бед, они пережили депортацию, их боль отдается в наших сердцах. Несмотря на все пережитое, турки-ахыска сохранили свой язык, все обычаи и традиции это вызывает огромное уважение. Общественные организации тюркских народов в других государствах испытывают определенные трудности, надо укреплять связи между этими сообществами, мы в свою очередь стараемся это делать. Есть множество культурных программ, необходимо активизировать экономическое сотрудничество, и мы двигаемся в нужном направлении. Этим и другим вопросам уделяют большое внимание наши лидеры: Нурсултан Назарбаев, Реджеп Тайип Эрдоган, Ильхам Алиев. Казахстан это пример для подражания. У этой страны очень сильный Президент мудрый аксакал Тюркского мира, его политика сыграла важную роль в росте экономики Казахстана. Стратегические планы страны на ближайшие лет весьма впечатляющие, у Казахстана очень большое будущее. Все это имеет под собой серьезную осно- 21

24 gözüküyor. Tüm bu planların uygulanması için ciddi bir dayanağı var ve ülke bunun için tüm imkanlara sahip. Öte yandan Kazakistan da 130 dan fazla millet yaşıyor. Burada farklı dinden, farklı dilden olan insanlar barış içinde ve birbirleriyle uyumlu yaşıyorlar. Sürgün edildikten sonra burada ikinci bir vatan bulan Ahıska Türkleri de onlarla birlikte.kazak kardeşlerimiz, Ahıska Türklerinin talihsizliğine tepki gösterdi ve onlara burada tekrar hayat kurmalarında yardımcı oldular. Birçok ulusun gökyüzü kubbesi altında dostça yaşaması, herkese örnek olmalıdır. Ülke büyük bir ekonomik kalkınma potansiyeline sahiptir, İnşallah, Kazakistan daha da yükseklere ulaşacak...» Türkiye Cumhuriyeti siyasi hayatında önemli yere sahip Sayın Mevlüt Çavuşoğlu nun diğer siyasi faaliyetlerinde anlatmaya satırlarımız, sayfalarımız yetmez. Çok kapsamlı bu çalışmalarıyla, Türk Dünyasında, Amerika da, Avrupa da, savaş ortamına sürüklenen, bombalar altında yaşayan Müslüman devletleri için her zaman sözünü açıkça söyleyen Sayın Bakanın Dünya siyasetçilerinin arasında özel yeri vardır. Bildiğim şu ki, Mevlüt Çavuşoğlu ismi dünyada diller ezberi ve gönüller sultanıdır... En esası da budur ki ASİL TÜRK OĞLU TÜRKTÜR! Rövşen Memmedoğlu ву для реализации, и у государства имеются все возможности для этого. В Казахстане проживает более 130 национальностей. Это люди, исповедующие различные религии, они живут здесь в согласии друг с другом. Наряду с ними и турки-ахыска, которые после депортации нашли здесь вторую Родину. Братский по тюркским корням казахский народ откликнулся на беду турок-ахыска и помог им здесь начать жизнь заново. И то, что такое множество представителей различных национальностей живет дружно под куполом одного неба, должно являться примером для подражания. У страны огромной экономический потенциал, уверен, что Казахстан в дальнейшем достигнет больших высот». Именно так отрадно он описывает свое становление. Делится сокровенным, с большим восторгом отзывается о Казахстане и о его лидере. Не хватит строк, страниц, чтобы рассказать о других политических заслугах уважаемого Мевлюта Чавушоглу, занимающего значимое место в политической жизни Турецкой Республики. Среди политиков мира министр Чавушоглу известен широкомасштабной деятельностью, охватывающей весь Тюркский мир, Америку и Европу. Он заслужил доверие народа правдивостью, чистосердечием и открытым мнением о мусульманских странах, находящихся под бомбами и в бедственном положении. Мевлют Чавушоглу - это имя знает весь мир, это имя в душе каждого... Самое важное - он сын турецкого народа! Ровшан Мамедоглы Seyrantepe Mah. Altınay Cad. Çaltı İş Merkezi No : 29/6 Kağıthane/İstanbul TÜRKİYE Kazakistan phone [email protected] Türkiye phone Phone Fax

25

26 Topçu: Ahıska Türkleriyle Alakalı Yapılan Çalışmalar Devam Edecek СКОЛЬКО БЫ НИ ПРОШЛО ВРЕМЕНИ, АХЫСКА ОСТАЕТСЯ НАШЕЙ РОДИНОЙ

27 Yalçın Topçu, 1957 yılında Ardahan da dünyaya geldi. Büyük Birlik Partisi kurucuları arasında yer alan Topçu, Ankara kurucu il başkanlığı görevini 1995 yılına kadar üstlendi yılında memuriyet hayatına döndü. 11 yıl Başbakanlık Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliğinde çalışan Topçu, 2007 yılında işletme müdür yardımcısı olarak memuriyet hayatından emekliye ayrıldı. Büyük Birlik Partisi Genel Sekreteri seçilen Topçu, 25 Mart 2009 da Genel Başkan Muhsin Yazıcıoğlu nun hayatını kaybetmesi üzerine gerçekleştirilen 24 Mayıs 2009 tarihindeki 4. Olağanüstü Kongrede partinin yeni genel başkanı oldu. İki yıl kadar sürdürdüğü genel başkanlık görevini 12 Haziran 2011 Milletvekili Genel Seçiminde alınan sonuç üzerine yaptığı yazılı açıklama ile bıraktığını açıklayan Topçu, 3 Şubat 2014 tarihinde, bir dönem genel başkanlık yaptığı Büyük Birlik Partisi nden istifa etti. Başbakan Ahmet Davutoğlu nun açıkladığı Anayasa nın 114. maddesi gereğince kurulan Geçici Bakanlar Kurulu nda Kültür ve Turizm Bakanılığı na Yalçın Topçu getirildi. 63. Hükümet te Kültür ve Turizm Bakanı olan Yalçın Topçu, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ın Başdanışmanlığı görevine getirildi. Azerbaycan ve Kazakıstan ziyaretleri kapsamında Sayın Yalçın Topçu, Türk Birliği dergisinin sorularını yanıtladı Главный советник президента Турции Ялчин Топчу, приехавший в Азербайджан на Открытие третьей недели турецкого кино, проходящей в Баку и организованной Общественным Объединением «Местное мнение» при поддержке Министерства культуры и туризма Турции, посетил представительство Всемирной ассоциации турок-ахыска в Азербайджане, а также общество «Ватан», представляющее турок-ахыска Азербайджана. В ходе этого визита он любезно согласился ответить на вопросы для журнала «Тюркское Единство». - Уважаемый Ялчин Бей, для начала добро пожаловать в Азербайджан! Как Вы себя чувствуете в Азербайджане? Как Вы оцениваете настоящие отношения между Турцией и Азербайджаном? - Прежде всего, я приветствую родной Азербайджан от имени нашего уважаемого президента. Здесь я чувствую себя как дома. Азербайджан и Турция как два брата-близнеца. Могу с уверенностью заявить, что политические отношения между нашими странами благодаря стараниям президентов уважаемого Реджепа Тайипа Эрдогана и уважаемого Ильхама Алиева складываются весьма благополучно. Если Баку поранит руку, Анкара почувствует это сердцем, и наоборот. Мы непременно 25

28 -Değerli Yalçın bey, önçelikle Azerbaycan a hoş geldiniz. Azerbaycan da kendinizi nasıl hissediyorsunuz ve Azerbaycan-Türkiye ikili ilişkilerinin bugünkü durumu sizce hangi düzeyde? -Öncelikle can Azerbaycan a Sayın Cumhurbaşkanımız ın selamlarını getirdim. Burada kendimi evimdeki gibi hissediyorum. Azerbaycan ve Türkiye ikiz kardeştir. Siyasi ilişkilerin de cumhurbaşkanlarımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan ve Sayın İlham Aliyev sayesinde iyi düzeyde olduğunu söyleyebilirim. Bakü nün eline diken batsa Ankara bunu yüreğinde hisseder. Türkiye nin eline diken batsa Bakü bunu yüreğinde hisseder. Kardeşliğimiz daha da pekişmelidir. Kardeşliğimiz pekiştikçe, Bakü ve Ankara iri oldukça Türk ve İslam dünyası daha diri olacaktır. Bir-birimizi daha yakından tanımamız için düzenlenen organizasyonlar kardeşliğimizin pekişmesine vesile olacaktır. -Yalçın bey, Siz her platformda Ahıskalı olduğunuzu dile getiriyorsunuz. Tür Birliği dergisi okurlarına kendinizi nasıl tanıtırsınız? -Ben, Osmanlı tarihinde 93 Harbi olarak bilinen bir Osmanlı-Rus Savaşı mağduru, Ahıska muhaciri bir Türk ailenin çocuğuyum. Dünyanın dört bir yanında vatansız yaşayan ve adı Türk olan tek kavme mensup bir insanım. Bununla da gurur duyuyorum, iftihar ediyorum. ARDAHAN CÂN İDİ GİTTİ, LİSÂN-I TÜRK İDİ BİTTİ SULTAN HAMİD E SELAM OLSUN! İSTANBUL KİLİDİ GİTTİ Bu çok önemli bir dörtlük. Yani bu zulüm sadece 1944 te değil, Doksan Üç harbinde de olmuş ve bir ahıskalı şair İstanbul a bu şiirle haber gönдолжны сплотиться. Консолидируясь, Баку и Анкара станут сильнее, а значит, Тюркский и Исламский мир будут шире и богаче. Проводимые нами совместные мероприятия направлены на укрепление дружественных отношений, благодаря которым мы ближе узнаем друг друга. - Ялчин Бей, неоднократно в своих выступлениях Вы подчеркивали свои ахыскинские корни. Как бы Вы представили себя читателям журнала «Тюркское Единство»? - Известный в истории Османской империи 93 военный поход относится к периоду русско-турецкой войны, во время которой моя семья стала жертвой этих событий Я родился в турецкой семье эмигрантов из Ахыска. Я представитель народа, носящего имя турок и проживающего вне Родины в четырех частях света. И этим горжусь. «Ушел Ардахан, бывший душой, Отныне нет слова турецкой молвой Султану Хамиду должны передать! Ключи от Стамбула потеряны вспять» Это очень значимое четверостишие. Трагедия ахыскинцев произошла не только в 1944 году, она была начата ранее во время «девяносто третьего» военного похода, именно тогда поэт из Ахыска с болью в сердце шлет свои переживания в стихах в Стамбул султану. Ведь действительно, после русско-турецкой войны могущественные османы отходят с исторической арены и собираются в маленькую Анатолию. Это четверостишие играет немаловажное значение в истории турок-ахыска. Сегодня 26

29 dermiştir. Gerçekten de, Osmanlı-Rus savaşından sonra koca Osmanlı tarih sahnesinden el çekti ve sadece Anadolu ya çekildi. Ahıskalıların tarihinde bu dörtlüğün de çok önemli bir yeri vardır. Şimdi de buradan Ankara ya mesaj olsun. Şimdi ben Türkiye de bir şey istiyorum. Diyorum ki, Ahıskalıların Türk vatandaşlığı alması Türkiye Cumhuriyeti için bir milli namus meselesidir. Yani kendini Türk kavimleri içerisinde direk Türk olarak addeden tek kavim Ahıskalılardır. Kazak türk tür, kırgız türk tür, Azerbaycan da yaşayanlar eyvallah ama bizim adımız sadece TÜRK. Her gittiğimiz yerde türküm diyorsun ama Türkiye de bizim vatandaşlığımız yok. Bizim Ahıskalılar şu anda dünyanın dört bir tarafında. Ahıskalı Türkler, çok çalışkan olmaları, çok ahlaklı olmaları, bulunduğu ülkenin birliğine, dirliğine hizmet etmeleri ile tanınır. Bugün ikiz kardeşlerimizin bulunduğu bu ülkede de Ahıska Türkleri yaşamakta. Azerbaycan devletine, Sayın Cumhurbaşkanı İlham Aliyev e, Azerbaycan daki kardeşlerime şükranlarımı sunuyorum. Onlar, Ahıskalı Türkleri kardeş olarak gördüler. Burada yaşayan Ahıskalı kardeşlerimizin durumları, huzurları iyidir hamdolsun. Burada Azerbaycan devletinin refahına katkıda buluyorlar. Azerbaycan devletinin yükselmesi için çalışıyorlar. -Sizce neden Gürcistan Ahıskalı Türklerin tarihi ana vatanları Ahıska ya dönmeleri konusunda üzerine aldığı yükümlülüğü yerine getirmiyor? Neden milletimizin geri dönmesini istemiyorlar? -Gürcistan ile problem o ki, Gürcü hükümeti bizleri Türk olarak kabul etmek istemiyor. Gürcisего можно применить в обращении ахыскинцев к Анкаре. Это мое мнение и моя просьба к Турции. Считаю, что для Турции вопрос предоставления турецкого гражданства всем туркам-ахыска стал делом национальной чести. Турки-ахыска единственный народ среди тюркоязычных народов носящий имя «турок» и имеющий чисто турецкие корни. Для нас и казахи тюрки и кыргызы, а также проживающие в Азербайджане наши братья, но турками называем себя только мы. Куда бы мы ахыскинцы, не поехали, мы всюду представляемся как турки, но в Турции гражданства не имеем. Турки-ахыска сегодня разбросаны во многих городах мира. Ахыскинцы славятся своим трудолюбием, порядочностью, преданностью и усердием, вкладываемыми в укрепление и развитие тех стран, в которых они живут. Они населяют и братское для нас государство Азербайджан. Я благодарю правительство Азербайджана, президента Республики Азербайджан уважаемого Ильхама Алиева и всех граждан Азербайджана за проявленное внимание и предоставленные возможности проживающим в Азербайджане туркам-ахыска. Здесь они благополучно живут и развиваются, вносят свою лепту в становление и процветание страны. - Как Вы считаете, почему Грузия историческая родина турок-ахыска, не выполняет взятые на себя обязательства? Скептически настроена к возвращению турок? 27

30 tan bana nota verdiği için benim onlarla aram iyi değil. Eğer Gürcistan kendi hak ve menfaatlerini düşünecek olursa Ahıskalı Türklerin varlığı onların hür dünyaya açılmasına vesile olması demektir. Ahıskalı Türklerin çalışkanlığı, vatanperverliği onların da devletlerinin yükselmesine ve büyümesine - Проблема в том, что правительство Грузии не хочет принимать нас, как турок. Для Грузии, ставящей в прерогатив свои права и интересы, присутствие в их стране турок-ахыска означает отказ от выхода в свободный мир. katkıda bulunur. Ahıskalı Türklerin kendi öz anavatanlarında var olmaları, yaşamaları Gürcistan ın zararına değil faydasına olur. Ahıskalı öğrenciler orada okursa Tiflis teki üniversitenin kalitesi artar. Topraklarının bereketi çoğalır çünkü bizim insanımız çalışkandır. Eğer Gürcistan Ahıskalı Türklere haklarını, hukuklarını anlaşmalar çerçevesinde verirse, kendisi uluslararası arenada daha çok fark edilen, hakkında konuşulan bir devlet olur. Bizim, Türkiye olarak Gürcistan ile çok iyi ilişkilerimiz vardır. Gürcistan a ekonomik, turizm ve hatta siyasi olarak hiç kimsenin yapmadığı yatırımlar yapılıyor. Sayın Cumhurbaşkanımız her görüşmesinde Ahıskalı Türklerin geri dönüş sürecini bunlara hatırlatıyor. Tabi bunların takip edilmesi gerekiyor. Diaspora çalışmalarının doğru adamlarla, doğru işler yapmakla yürütülmesi lazım. Bu işten geçim temin edenler de var. Biz çok şerefli bir milletiz. Bizim milletimizin mağduriyetlerini birileri eline alıyor, gidiyor onların adına paralar topluyor, kendine alan açıyor. Bunlara dikkat edilmesi lazım. Gürcistan neden bana nota verdi? Birçok bakan ve milletvekili arkadaşlarımız var. Bana bu işleri takip ettiğim için nota verdiler. Türkiye ile Gürcistan ı birbirine bağlayan Ardahan Çıldır-Aktaş Gümrük Патриотизм и трудолюбие турок-ахыска непременно скажется на развитии и росте страны. Возвращение турок на историческую Родину принесет Грузии только пользу. Увеличение числа студентов-ахыскинцев повысит уровень и востребованность Тифлисского университета. Возрастет плодородие земель, потому что наш народ трудится не покладая рук. Если Грузия предоставит все права туркамахыска в рамках юридических соглашений, на международной арене она станет видным государством, о котором начнут говорить. У Турции с Грузией очень хорошие отношения. Мы вносим инвестиции в экономику и туризм, на политическом уровне делаем то, что сегодня никто не делает. В каждой своей встрече наш уважаемый президент напоминает руководству Грузии о вопросе реабилитации и репатриации турок-ахыска. На церемонии открытия таможенного коридора Ардахан Чылдыр Акташ, связывающего Турцию с Грузией, я также затронул эту тему в разговоре с министром Грузии. Сколько бы ни прошло времени, Ахыска остается нашей Родиной. - Как Вы оцениваете государственные 28

31 Kapısının açılış töreninde de bu konuyu Gürcü bakana da söyledim. Kaç kuşak önce çıkarılırsak fark etmez Ahıska bizim öz vatanımızdır. -Türkiye nin dünyanın dört bir yanında yaşayan Ahıskalı Türklere yönelik çalışmalarını nasıl değerlendiriyorsunuz? -Sayın Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan Ahıskalı Türklerle ilgili oldukça güzel işler yapıyor. Ukrayna da savaş bölgesinden çıkarılarak Türkiye ye getirilen Ahıskalılar Erzincan ın Üzümlü ilçesine yerleştirildi. Evler verildi çok şükür. Bizler çalışkan milletiz. Bizi taşın başına koysalar biz orayı bağ yaparız. Bizi Türkiye nin en geride kalmış yerine yerleştirsinler, iki sene sonra gelsin görsünler. Örnekleri var mı var. Gitsinler Kazakistan a, Kırgızistan a, Azerbaycan a baksınlar. Tabii ki, Azerbaycan çok müstesna. Sayın İlham Aliyev in ifade ettiği gibi, biz bir milletin ötesinde ikiz kardeşiz. Biz Azerbaycan ile bir birimize çok benziyoruz. Zaten Azerbaycan da Ahıskalı Türkler için zor zamanlarında gereğini yaptı. Bize sahip çıktı. Bizi bağırlarına bastılar. Özbekistan da ve diğer ülkelerde karşılaştığımız zorluklar ile burada karşılaşmadık. 93 Harbi nde ve 1944 sürgünü zamanı milletimiz çok zulümler çekti. Hamdolsun şimdi çok iyi durumdayız. Biz ahlaklı ve namuslu bir milletiz. Ahıskalıların olduğu yerde komşusuna bir kötülük gelпроекты, проводимые турецким правительством для разбросанных по всему миру турок-ахыска? - Президент Турции, уважаемый Реджеп Таийп Эрдоган очень много внимания уделяет туркам-ахыска. Вывезенные из военных регионов Украины турки, по указу президента привезены в Турцию и размещены в Эрзинджане. Им предоставлены новые обставленные мебелью дома. Мы трудолюбивый народ. Если даже нас оставят на пустыре, мы превратим это место в цветущий сад. Пусть через два года придут и увидят во что превратятся эти необжитые регионы Турции. И этому есть немало примеров, съездите и посмотрите Казахстан, Кыргызстан и Узбекистан. Казахстан и Азербайджан в этом списке исключение, мы не столкнулись здесь с теми проблемами, которые возникали в других странах. Азербайджан, как и другие среднеазиатские страны, в трудную минуту протянул руку помощи туркам-ахыска. Заступился и принял как родных. Наш народ пережил очень тяжелые времена, но сейчас благополучно живет и развивается. Мы очень добросовестные и благовоспитанные люди. Там, где живет турок-ахыска, ни одному соседу не будет вреда. Занимающие правительственные посты некоторые руководители Турции 29

32 mez. Bugün toplumun önde gelen isimleri Ahıskalı olduklarını açıkça beyan ederek milletimizin sorunlarının çözümü konusunda destek olmalıdırlar. Türk Dünyası derken öncelikle akıllara Türk Cumhuriyetleri geliyor. Fakat Rusya da, Ukrayna da ve diğer ülkelerde yaşamakta olan Türk kökenli halklar da var. Onlarla ilgili düşünceleriniz nelerdir? Bu ülkelerde yaşamakta olan halklarla ilgili Türkiye Cumhuriyeti olarak ne gibi çalışmalarınız bulunmaktadır? Yaşar Topçu: Türkiye Cumhuriyeti diğer ülkelerde yaşayan hem soydaşlarımız, hem dindaşlarımız hem de akraba topluluklarımızla ilgili onların bulundukları ülkelerde, bulundukları ülkelerin hukukuna göre hak ve vecibeleri alması noktasında uluslararası arenada, her yerde onların arkasındadır. Benim ifademle Türk Dünyasının ve akraba topluluklarımızın, soydaşlarımızın ve dindaşlarımızın, Ankara şu an adeta Medine si olma görevini görmektedir. Bizim soydaşlarımız ve dindaşlarımızla ilgili kendi medeniyet coğrafyamızda ve kendi medeniyet coğrafyamızın dışındaki ülkelerde yaşayan soydaş ve dindaşlarımızla ilgili, akraba topluluklarıyla ilgili Türkiye Cumhuriyeti uluslararası hukukun gereği neyse onu takip ediyor. Onların o ülkelerde yaşadıkları sorunları diplomasi yoluyla çözüyor, çözmeye gayret ediyor. Onun ötesinde de bu insanların Türkiye den alması gereken sağlık ve bunun gibi hizmetleri noktasında da eğitim bursu, öğrenci okutma gibi noktalarda da son 15 yıldır Recep Tayyip Erdoğan ın Başbakanlığı ve Cumhurbaşkanlığı döneminde de çok ciddi hizmetler veriyor ve artarak da devam ediyor. Recep Tayyip Erdoğan hükümetleri ve Cumhurbaşkanlığı döneminde medeniyet coğrafyamızın dışındaki mağdur ve mazlum coğrafyalara da Türkiye kurumları eliyle ulaşıyor. Bundan evvel bir afat olduğu zaman bir Kızılay ımızı bilirdik. Ama şimdi Tika mız hemen hemen bizim medeniyet coğrafyamızın her metrekaresinde kültür varlıklarını tadilat ve onarım yapmaktan tutun okul, su yolları ve bunun gibi hizmetleri görmekte. Yunus Emre Enstitümüz de eğitim faaliyetleri yürütmekte. Yurt Dışı Akraba Topluluklarımız yine aynı zamanda öğrenci faaliyetleri yapma yanında da Türkçeyi oralara götürme, oraların diliyle eğitim verme gibi faaliyetler yapmakta. Türkiye Cumhuriyeti hükümeti bu hizmetlere ciddi bir mali ekonomi ayırmaktadır. İşte onun içindir ki zaten şu anda Medeniyet coğrafyamızın Medine si Ankara dır. sözünü gayet rahatlıkla söyleyebiliyoruz. -Değerli Yalçın bey, son olarak Ahıskalı Türklerin vatandaşlık konusunda çektikleri tüm zorlukların bitmesi açısından ne gibi çalışmalar yapılmalıdır? -Bir daha şunun altını çizerek belirtmek istiyorum ki, kendini Türk olarak ifade eden Türk ün kıymetli evlatlarının Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak en tabii ve doğal hakkıdır. Devletimiz, Sayın cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan ın şahsi duyarlılığı ile Ahıskalı Türklerin Türkiye de должны открыто признать свои ахыскинские корни и помогать устранять проблемы, касающиеся нашего народа. - Уважаемый Ялчин Бей, в заключение хотелось бы спросить, как, по-вашему, можно облегчить процесс получения туркамиахыска гражданства Турции? Какие необходимо внести поправки, чтобы избежать возникающих трудностей? - Еще раз хочу подчеркнуть, что народ, называющий себя турком и имеющий исконно турецкие корни, имеет полное и законное право быть гражданином Турецкой Республики. Руководством страны и ее президентом уважаемым Реджепом Тайипом Эрдоганом, который относится к туркам-ахыска весьма радушно, продлены сроки процесса получения гражданства. Большие надежды возлагаю на результаты выборов 2019 года, после которых уважаемый Реджеп Тайип Эрдоган снова займет этот высокий и почетный пост, и тогда для турок-ахыска откроются новые возможности. Где бы они ни жили, где бы ни находились в кармане они будут носить паспорт Турецкой Республики. Это мое пожелание, я вижу это национальным долгом чести Турции. Надеюсь, что и Правительство проявит понимание и поддержит нас. - Когда речь заходит о Тюркском мире, прежде всего в голову приходят тюркские государства. Однако и в России, и в Украине, а также и в других странах проживают народы, имеющие тюркские корни. Что Вы думаете о них? Вы, как Турецкая Республика, какую осуществляете деятельность по отношению к народам, проживающим в этих странах? - Турецкая Республика повсюду, в том числе и на международной арене, поддерживает своих соотечественников и единоверцев, а также родственные общины в вопросах обеспечения их прав и обязательств в соответствии с законодательством стран, где они находятся. Я хочу сказать, что в настоящее время для Тюркского мира и наших родственных общин, соотечественников и единоверцев Анкара как бы играет роль Медины. Турецкая Республика, в соответствии с международным правом, отслеживает все, что касается наших соотечественников и единоверцев, тех, кто живет в странах, находящихся в рамках нашей цивилизационной географии и за ее пределами, а также родственных общин. Она решает и старается решать проблемы, с которыми они сталкиваются в этих странах, дипломатическим путем. С другой стороны, этим людям предоставляются услуги, которые им необходимо получать от Турции в сфере здравоохранения и подобных услуг, в области предоставления студенческих стипендий, обучения, и эти услуги в течение последних 15 лет за время 30

33 yerleştirilmesi süreci gittikçe artıyor. İnşallah 2019 seçimlerinden sonra Sayın Recep Tayyip Erdoğan tekrar o şerefli göreve oturduğu zaman bütün Ahıskalı Türkler adına dileğim şudur. Ahıskalı Türkler nerede yaşarlarsa yaşasınlar mutlaka ceplerinde ay yıldızlı Türkiye Cumhuriyeti kimliği taşımalıdırlar. Ben bunu Türkiye Cumhuriyeti devletinin bir milli namus borcu olarak görüyorum. Meclisimiz de inşallah gereken duyarlılığı gösterir. Türk Dünyası derken öncelikle akıllara Türk Cumhuriyetleri geliyor. Fakat Rusya da, Ukrayna da ve diğer ülkelerde yaşamakta olan Türk kökenli halklar da var. Onlarla ilgili düşünceleriniz nelerdir? Bu ülkelerde yaşamakta olan halklarla ilgili Türkiye Cumhuriyeti olarak ne gibi çalışmalarınız bulunmaktadır? Yaşar Topçu: Türkiye Cumhuriyeti diğer ülkelerde yaşayan hem soydaşlarımız, hem dindaşlarımız hem de akraba topluluklarımızla ilgili onların bulundukları ülkelerde, bulundukları ülkelerin hukukuna göre hak ve vecibeleri alması noktasında uluslararası arenada, her yerde onların arkasındadır. Benim ifademle Türk Dünyasının ve akraba topluluklarımızın, soydaşlarımızın ve dindaşlarımızın, Ankara şu an adeta Medine si olma görevini görmektedir. Bizim soydaşlarımız ve dindaşlarımızla ilgili kendi medeniyet coğrafyamızda ve kendi medeniyet coğrafyamızın dışındaki ülkelerde yaşayan soydaş ve dindaşlarımızla ilgili, akraba topluluklarıyla ilgili Türkiye Cumhuriyeti uluslararası hukukun gereği neyse onu takip ediyor. Onların o ülkelerde yaşadıkları sorunları diplomasi yoluyla çözüyor, çözmeye gayret ediyor. Onun ötesinde de bu insanların Türkiye den alması gereken sağlık ve bunun gibi hizmetleri noktasında da eğitim bursu, öğrenci okutma gibi noktalarda da son 15 yıldır Recep Tayyip Erdoğan ın Başbakanlığı ve Cumhurbaşkanlığı döneminde de çok ciddi hizmetler veriyor ve artarak da devam ediyor. Recep Tayyip Erdoğan hükümetleri ve Cumhurbaşkanlığı döneminde medeniyet coğrafyamızın dışındaki mağdur ve mazlum coğrafyalara da Türkiye kurumları eliyle ulaşıyor. Bundan evvel bir afat olduğu zaman bir Kızılay ımızı bilirdik. Ama şimdi Tika mız hemen hemen bizim medeniyet coğrafyamızın her metrekaresinde kültür varlıklarını tadilat ve onarım yapmaktan tutun okul, su yolları ve bunun gibi hizmetleri görmekte. Yunus Emre Enstitümüz de eğitim faaliyetleri yürütmekte. Yurt Dışı Akraba Topluluklarımız yine aynı zamanda öğrenci faaliyetleri yapma yanında da Türkçeyi oralara götürme, oraların diliyle eğitim verme gibi faaliyetler yapmakta. Türkiye Cumhuriyeti hükümeti bu hizmetlere ciddi bir mali ekonomi ayırmaktadır. İşte onun içindir ki zaten şu anda Medeniyet coğrafyamızın Medine si Ankara dır. sözünü gayet rahatlıkla söyleyebiliyoruz. Mevlüt İŞIK премьерства и президентства Реджепа Тайипа Эрдогана существенно расширились и их объем вырос. Во времена правительств Реджепа Тайипа Эрдогана и его президентства учреждения Турции протягивали руку помощи пострадавшим и нуждающимся за пределами нашего цивилизационного пространства. До этого, во время стихийных бедствий и катастроф, мы знали только о «Красном полумесяце». Сейчас же ТИКА почти на каждом квадратном метре нашего цивилизационного пространства предоставляет широкий спектр услуг от ремонта и реставрации культурных памятников до (строительства) школ и путей водоснабжения. Наш Институт Юнуса Эмрэ занимается воспитательной деятельностью. Одновременно заграничные родственные общины также параллельно со студенческой работой занимаются распространением на соответствующих территориях турецкого языка, предоставлением образования на местных языках. Правительство Турецкой Республики выделяет для этих целей значительные финансовые ассигнования. Именно поэтому я сейчас с легкостью могу говорить, что Анкара это Медина нашего цивилизационного пространства. Наша справка Ялчин Топчу родился в 1957 году в Ардахане. Будучи одним из основателей Партии Великого Единства, до 1995 года занимал пост руководителя партии области вокруг Анкары. В 1996 году вернулся к должности государственного чиновника. 11 лет проработал в отделе мультимедиа и по связям с общественностью секретариата премьер-министра, в 2007 году перешел на должность помощника исполнительного директора, а затем, завершив свою карьеру, отдалился на заслуженный отдых. На третьем партийном конгрессе Ялчин Топчу был избран генеральным секретарем Партии Великого Единства. После гибели 25 марта 2009 года председателя Мухсина Языджиоглу 24 мая 2009 года на четвертом партийном конгрессе Топчу был избран председателем партии, два года проработав на этой должности. После поражения партии на выборах 12 июня 2011 года, он 3 февраля 2014 года официальным письменным обращением вышел из состава партии, которую возглавлял. В 2015 году, согласно оглашенным премьерминистром Ахметом Давутоглу введенным поправкам в статью 114 государственной конституции, на экстренно созванном собрании временным Кабинетом министров Топчу был назначен на должность министра культуры и туризма Турции. Занимающий пост министра культуры и туризма 63-го турецкого правительства Ялчин Топчу получил пост главного советника президента Турции Реджепа Тайипа Эрдогана. Мевлют Ышык 31

34

35 TÜRKİYE YENİDEN: MEZUN BULUŞMASI - İSTANBUL СНОВА ТУРЦИЯ: ВСТРЕЧА ВЫПУСКНИКОВ В СТАМБУЛЕ

36 «Ortak Noktamız Ebedi Kardeşliğimiz» Yurtdıs ı Türkler ve Akraba Topluluklar Bas kanlığı (YTB), Cumhurbas kanlığının himayelerinde gerçekles tirilen Türkiye Yeniden: Mezun Bulus ması yla Türkiye de çes itli üniversitelerde eğitim alarak ülkelerinde dönen mezunları İstanbul da bir araya getirdi. Programa dünyanın dört yanından Türkiye Mezunu; bakan, milletvekili, bürokrat, akademisyen, hukukçu, mühendis, gazeteci ve is adamı katıldı. Türkiye Mezunlarına hitap eden Bas bakan Binali Yıldırım, Birçok değis ik meslek grubundan Türkiye Mezunlarımız bugün bizimle beraber. Hepimizin ortak paydası, ülkelerimizin ve bizlerin ebedi kardes liğidir diye konus tu. Cumhurbas kanlığı nın himayelerinde Yurtdıs ı Türkler ve Akraba Topluluklar (YTB) Bas kanlığı tarafından düzenlenen Türkiye Yeniden: Mezun Bulus ması yla Türkiye de çes itli üniversitelerde lisans, yüksek lisans ve doktora düzeylerinde eğitim alarak ülkelerinde dönen mezunlar bir araya geldi. Programa, Bas bakan Binali Yıldırım, Bas bakan Yardımcısı Hakan Çavus oğlu, büyükelçiler, kurum bas kanları, milletvekilleri, STK temsilcileri ve binlerce Türkiye Mezunu katıldı. Programda ayrıca Türk müteahhitlerine ülkesinin kapısını açarak yurt dıs ında ilk kez is yapmalarına imkân sağlayan ve Türk müteahhitlik sektörünün dünyada ikinci olmasında imzası olan Türkiye Mezunu Libya Eski Bas bakanı Muhammed El Mangus un belgeseli izletildi. Bas bakan Binali Yıldırım ise, salona tes rifl erinde en «Наше общее благо наше вечное братство» Сообществом турок за рубежом, правительством Турции было организовано мероприятие «ТУРЦИЯ СНОВА: ВСТРЕЧА ВЫПУСКНИКОВ», которое прошло в городе Стамбул. В мероприятии приняли участие выпускники турецких университетов, которые приехали с разных стран. Это: министры, депутаты, академики, госслужащие, юристы, инженеры, журналисты и бизнесмены. Обращаясь к гостям, премьер-министр Бинали Йылдырым сказал: «Сегодня здесь собрались люди самых разных профессий, выпускники турецких вузов. Общим благом для всех нас является вечное братство наших стран». В организованном Сообществом турок за рубежом и правительством Турции мероприятии «СНОВА ТУРЦИЯ: ВСТРЕЧА ВЫ- ПУСКНИКОВ» встретились выпускники разных университетов Турции, которые когда-то заканчивали магистратуру, докторантуру, аспирантуру и вернулись в свои страны. В программе также приняли участие: премьерминистр Бинали Йылдырым, вице-премьер Хакан Чавушоглу, депутаты, послы, руководители учебных заведений, представители НПО и тысячи выпускников образовательных учреждений Турции. В рамках программы был показан документальный фильм бывшего премьер-министра Ливии, выпускника одного из университетов Турции, Мухаммада 34

37 аль-мангуса о турецкой индустрии, занимающей второе место в мире. Премьер-министр Турции Бинали Йылдырым, в свою очередь, представил и поприветствовал самого взрослого выпускника университета Турции 89- летнего ливанца Али Челеби. Любовь наших братьев к Турции не остыла В своем выступлении Бинали Йылдырым сказал, что хотел бы и дальше поддерживать связь с теми, чей путь проходил через Турцию, восстановить связи со всеми членами этой большой семьи и послушать их жизненные истории. Выпускники 1960-х годов и те, кто окончил университеты совсем недавно, не потеряли любовь к Турции. Свидетельствуя об этом, yas lı Türkiye Mezunu olan 89 yas ındaki Lübnanlı Ali Çelebiyi selamlayarak, bir süre sohbet etti. Kardeşlerimizin Türkiye Sevgisi Kaybolmamış Programda konus an Bas bakan Binali Yıldırım, bulus mayla yolu Türkiye den geçmis bu büyük ailenin bütün bireyleriyle yeniden iletis im kurmak, hasbihal etmek ve hayat hikayelerini dinlemek istediklerini dile getirdi lı yıllarda ve geçtiğimiz yıllarda mezun olanların Türkiye sevgisini hiç kaybetmediğini belirten Bas bakan Yıldırım, Kardes lerimizin hiçbirinde Türkiye sevgisi geçen sürede azalmamıs, artarak devam etmis. Mas allah Türkçeleri de ilk günkü gibi güzel ve taze. Türkiye mezunları gözde meslek sahipleri olmus, bazıları hatta ülkelerinde Türkiye nin dıs temsilciliklerinde görev almıs lar. İs te aramızda Somali Bayındırlık ve İskan Bakanı, Bosna Hersek Neretva Kantonu Eğitim ve Kültür Bakanı, Çeçenistan Bas bakan Yardımcısı, Filistin Telekomünikasyon Bilgi Teknolojileri ve Ulas tırma Bakanı var. Akademisyenlerden hukukçulara, bürokratlardan doktorlara, mühendislerden gazetecilere kadar birçok değis ik meslek grubundan arkadas larımız bugün bizimle beraber. Hepimizin ortak paydası, ülkelerimizin ve bizlerin ebedi kardes liği. 160 Ülkeye Yayılmış 150 Bin Civarında Türkiye Mezunu Var Bas bakan Yıldırım, bugünkü etkinlikte 110 ülkeden katılımcı olduğuna is aret ederek, konukların bıraktıkları ile s imdiki Türkiye arasında ne fark olduğunu görmelerini istediklerini aktardı lı yıllarda 8 üniversitesi olan Türkiye de bugün 185 üniversite bulunduğuna dikkati çeken Yıldırım, Türkiye nin 160 ülkeye yayılmıs 150 bin civarında Türkiye mezunu var. Bu insan kaynağı hazinesi, Türkiye nin kardes coğrafyalarla nasıl bir bütün olduğunu, dostluk köprüleri подчеркнул Бинали Йылдырым: «Ни у одного из наших братьев, учившихся когда-то в Турции, не ослабла любовь, наоборот, она продолжает увеличиваться. Знание турецкого языка такое же хорошее, как в годы учебы. Все выпускники стали профессионалами своего дела, некоторые из них даже работали в посольствах и консульствах Турции в своих странах. Среди нас министр общественных работ и безопасности Сомали, министр образования и культуры Боснии и Герцеговины, заместитель премьер-министра Чечни, палестинские телекоммуникационные информационные технологи и министр транспорта. Сегодня наши друзья самых разных профессий: от академиков до юристов, от госслужащих до врачей, от инженеров до журналистов. Общим благом для всех нас является вечное братство наших стран». Более в 160 странах 150 тысяч выпускников Турции Говоря о том, что на данном мероприятии 35

38 kurmadaki tarihi bas arısının güzel bir örneğidir ifadelerini kullandı. Bölgesel ve uluslararası gelis meler açısından son derece hassas ve çalkantılı bir dönem geçirildiğinin de altını çizen Bas bakan Yıldırım, bugün artık dünyanın hiçbir ülkesinin, diğer ülkelerdeki olaylardan, gelis melerden kendini ayrı tutamayacağını vurguladı. Sizler, Kadim Medeniyetimizin Yeni Uç Beylerisiniz Türkiye de son yıllarda yükseköğretimde hatırı sayılı gelis meler yas andığını dile getiren Yıldırım, s u bilgileri paylas tı: Gerek üniversite sayımızın artması gerekse üniversitelerimizdeki alt yapının, insan kaynak kapasitesinin gelis mis olması, Türkiye nin bu alanda gelecek yıllarda daha büyük imkanları yurt dıs ından gelen öğrencilere ve kendi öğrencilerimize sağlaması için her türlü imkanı ortaya koyuyor. Yükseköğrenim alt yapısında kaydedilen nitelik ve nicelik olarak ilerlemeler sayesinde bugün ülkemiz bütün ülkelerce tanınan bir eğitim durağı haline geldi de yaklas ık 50 bin yabancı misafi r öğrencimiz varken, bugün 110 bine ulas tık. Esasında üniversitede okuyan öğrencilerimizin sayısının 7 milyonu as tığını düs ünürsek, bu sayının fevkalade düs ük olduğunu ifade etmek isterim. En azından 7 milyon üniversite öğrencisinin 350 bini misafi r öğrencilerden olus malıdır. Bundan sonraki politikamız da ins allah bu yönde olacaktır. Bu müjdeyi de paylas mak istiyorum. Sadece 2017 mezun sayısı 7 bin 500 dür. Ülkemiz üniversitelerinde öğrenim gören 110 bin öğrencinin 25 bini burslu öğrencilerden olus uyor. Tabii burada 16 bin diğer ülkelerden, geriye kalan 25 bine ulas acak sayı Suriyelilerden olus maktadır de Türkiye Bursları na 8 bin bas vuru olurken, 2013 te bu sayı 55 bini, 2017 de 106 bini as mıs durumdadır. Bu da Türkiye nin yüksek öğrenimine Türkiye deki eğitime olan ilginin ne kadar günden güne gelis tiğini, artığını gösteren en önemli sonuçtur. Arkadaşlarımızla Birlikte Yepyeni Bir Dünya Anlayışının Da Taşıyıcılarıyız Programda konus an Bas bakan Yardımcısı присутствуют выпускники из 110 стран мира, Бинали Йылдырым сказал, что они хотели увидеть разницу между современной Турцией и той, в которой они учились. Обращая внимание на то, что в 1960 году существовало всего 8 университетов, сегодня в Турции их уже 185, Бинали Йылдырым продолжил: «Более в 160 странах живут более 150 тысяч выпускников Турции. Это богатство человеческих ресурсов, это является хорошим примером исторического успеха в создании мостов дружбы между странами». Подчеркнув, что этот период был неспокойным с точки зрения региональных и международных событий, премьер-министр Йылдырым сказал, что ни одна страна в мире не может отдалиться от событий других стран. «В образовательной системе Турции произошли большие изменения за эти годы: увеличение числа университетов, развитие их инфраструктуры, улучшение кадрового потенциала. В ближайшие годы Турция будет делать еще больше в этой области, чтобы обеспечить всех студентов: и своих, и иностранных. Благодаря заметному прогрессу в структуре высшего образования, наша страна в этой сфере делает большие успехи, что признают другие страны. В 2012 году у нас обучалось около 50 тысяч иностранных студентов, сегодня их число достигло 110 тысяч. На самом деле, если мы думаем, что число студентов, обучающихся в университетах, превышает 7 миллионов, то я хотел бы сказать, что это число крайне низкое. Из 7 миллионов студентов, по крайней мере, 350 тысяч должны быть иностранными студентами. Надеюсь, наша дальнейшая политика будет идти в этом направлении. Хочется поделиться хорошей новостью. Только за 2017 год число выпускников составило 7500 человек. 25 тысяч из 110 тысяч студентов, обучающихся в университетах нашей страны, состоят из студентов, имеющих стипендии. Конечно, здесь есть 16 тысяч из других стран, остальные 25 тысяч это сирийцы. В 2011 году было 8 тысяч заявок на стипендии в Турции, в 2013 году это число возросло до 55 тысяч, а в 2017 году оно превысило 106 тысяч. Из этого можно сделать вывод, что интерес к образованию в Турции растет изо дня в день». Мы с нашими друзьями носители совершенно нового мира Вице-премьер-министр Хакан Чавушоглу в своем выступлении подчеркнул, что тоже является выпускником одного из вузов Турции: «Хочу сказать, что так же, как и все здесь присутствующие, являюсь выпускником одного из университетов Турции. Я очень рад находиться здесь среди вас. Мы видим, что вместе, путем взаимопонимания и переговоров, можно найти решения проблем, что границы, 36

39 Hakan Çavus oğlu ise kendisinin de bir Türkiye Mezunu olduğunu hatırlatarak, Kendim de Türkiye dıs ından gelip Ankara da lisans eğitiminin tamamlamıs bir Türkiye muzunu arkadas ınız olarak bugün bu salonda bulunmaktan sizlerle bulus maktan büyük bir heyecan ve onur duyduğumu söylemek isterim. Sınırların anlamsızlığını kars ılıklı anlayıs ve müzakereyle sorunlara çözüm bulunabileceğini kültürel benzerliklerin yanı sıra farklılıkların aslında birlikteliğimizi güçlendiren bir unsur olduğunu hep birlikte müs ahede ettik. Dıs politikayı birinin kazandığı birinin kaybettiği bir arena olarak gören anlayıs ı hep beraber reddettik. Arada hiç bir perde ve ön yargı olmaksızın görüs üp tanıs tığımız bütün öğrenci arkadas larımızla birlikte yepyeni bir dünya anlayıs ının da tas ıyıcılarıyız diye konus tu. Türkiye Her Yıl 8 Bin Uluslararası Türkiye Mezunu Veriyor Türkiye Mezunları nın kendi ülkelerinde önemli pozisyonlarda yer alarak ülkelerine hizmet ettiklerini dile getiren Bas bakan Yardımcısı Çavus oğlu, Türkiye her yıl 8 bin Uluslararası Türkiye mezunu veriyor. İftiharla söylüyorum ki mezunlarımız alanlarında kendi ülkelerinin seviyesini de belirleyici mesleki pozisyonlara ulas mıs lardır. O te yandan sizler Türkiye algısının o ülkede yas ayan birileri vasıtasıyla sürekli canlı tutulmasına vesile oluyorsunuz. Günümüz dünyasında iki ayrı medeniyet anlayıs ının amansız bir mücadelesi vardır. Biri yakıp yıkma insan dair her s eyi yok etme üzerine diğeri sevgi, merhamet ve huzurla birlikte ins a üzerine mücadele etmeyi içeriyor. Bu mücadeleye s ahit olan bizler adaletsizlik ve mücadelenin olmadığı bir dünya hayalini paylas ıyoruz. Türkiye nin bu mücadelesine kars ı çıkmak isteyen ve onun demokratik kazanımlarıyla kalkınma hamlelerini baltalamak isteyenler 15 Temmuz da hain bir darbe giris imiyle kars ımıza çıktılar ifadelerini kullandı. İki Dilli Bir Dostluk Köprüsü Olacağız YTB Bas kanı Köse de yaptığı konus mada, Türkiye mezunlarıyla ilis kileri son derece önemsediklerinin altını çizerek, Ülkemizde eğitimlerini tamamlayan yaklas ık 150 bin Türkiye mezunu bugün dünyanın 160 ülkesinde mesleki kariyerine devam etmektedir. Hâlihazırda bu salonda bulunan 1000 mezunumuz bugün onları temsilen aramızda yer almaktadır. Mezunlarımız arasında ülkemiz ya da kendi ülkeleri tarafından sağlanan burslarla eğitim alan da, uluslararası kurulus ların sağladığı imkânlarla ya da kendi imkânlarıyla eğitim alan da var. Hepsinin ortak paydası ise Türkçe konus maları ve ülkeleri ile ülkemiz arasında iki dilli bir dostluk köprüsü olmayı sürdürmeleri dedi. Türkiye yi Hep Kalplerinde Taşıdılar, Taşıyorlar Türkiye de eğitim almıs mezunların, ülkemizin kendilerine verdiği desteği hiçbir zaman unutmadığını söyleyen Bas kan Köse, Güzel Türkçemizde güzel bir söz vardır. Bir kahvenin культурные различия бессмысленны. Мы все отвергли идею видеть внешнюю политику в качестве арены, проигравшего или победителя. Мы являемся носителями совершенно нового мира, без каких-либо занавесок и предрассудков между нами, между нами взаимопонимание и согласие на века». Ежегодно Турция выпускает 8 тысяч иностранных студентов Заместитель премьер-министра Чавушоглу отметил, что выпускники университетов Турции занимают важные позиции в своих странах и служат своей стране. «Ежегодно Турция выпускает 8 тысяч иностранных студентов. Я с гордостью говорю, что наши выпускники достигли профессиональных позиций в своих областях, что также определяет их уровень в своей стране. С другой стороны, вы те, кто является поводом для постоянного поддерживания связи с Турцией. В сегодняшнем мире существует неустанная борьба двух разных цивилизаций. Один из них включает в себя сжигание и уничтожение всего, другой борется с несправедливостью, строит с любовью, состраданием и миром. Мы, свидетели этой борьбы, мы разделяем мечту о мире без несправедливости и борьбы. Те, кто хотел подорвать развитие демократических достижений Турции, 15 июля попытались совершить предательский переворот», сказал Чавушоглу. Мы будем двуязычным мостом дружбы В своем выступлении председатель Сообщества турок за рубежом, подчеркивая, что высоко ценит отношения с выпускниками турецких вузов, сказал: «Окончившие обучение в нашей стране около 150 тысяч выпускников сегодня продолжают свою карьеру в 160 странах мира. Сейчас в этом зале находятся 1000 выпускников, представляющих тех самых выпускников. Среди наших выпускников есть те, которые учились на стипендии, предоставляемые нашей страной или их собственными странами, есть также те, кто обучен на средства, предоставляемые международными организациями, или своими собственными возможностями. Общим мотивом всех их является то, что они продолжают говорить на турецком языке и являются настоящим мостом дружбы между нашими странами». Турция всегда в их сердцах Выпускники, получившие образование в Турции, никогда не забудут поддержку, оказанную страной, говорит министр Косе: «В нашем прекрасном турецком языке есть прекрасная поговорка: «В чашке кофе имеется сорокалетняя память». Наши выпускники также не забудут поддержку, оказанную им нашей страной. Турция всегда в их сердцах. Мы живые свидетели тому. 15 июля, когда 37

40 kırk yıl hatırı vardır. Türkiye de eğitim almıs mezunlarımız da, ülkemizin kendilerine verdiği desteği hiçbir zaman unutmadılar ve Türkiye yi hep kalplerinde tas ıdılar, tas ıyorlar. Bizler bunun canlı s ahitleriyiz. Türkiye nin demokratik kazanımlarını tersine çevirmeye çalıs an 15 Temmuz hain FETO darbe giris imine kars ı, mezunlarımız ülkemizle büyük bir dayanıs ma gösterdiler. O hain gecede kimileri ülkelerinde sokağa çıkarak, kimileri televizyonları bas ında elleri semada dualarla ülkemizi ve Cumhurbas kanımızı desteklediler. Yurtdıs ı Türkler ve Akraba Topluluklar Bas kanlığı olarak, kurumumuza verilen sorumluluk ve görev kapsamında ülkemizde eğitim alan uluslararası öğrencilerle ve mezuniyetleri sonrasında Türkiye mezunlarıyla ilgili çalıs malar yapmaktayız diyen Bas kan Köse, Bugünkü program öncesinde Ankara da mezunlarımızla birlikte yaptığımız istis arelerle Türkiye Mezunu Derneklerinin sayısının yılsonu itibariyle 40 a, iki yıl içinde de 100 e ulas ması hedefi ni ortaya koyduk s eklinde konus tu. Türkiye Dünyada En Fazla Mülteciye Ev Sahipliği Yapıyor Programda ayrıcı iki mezun söz aldı. Bosna Hersek Türkiye Mezunları Derneği Bas kanı Adis Alagiç çalıs malarını anlatan bir sunum gerçekles tirirken, BMMYK Banglades Cox s Bazar Yöneticisi Shubhash Wostey ise Türkiye nin 3 milyonu geçen mülteci sayısıyla dünyada en fazla mülteciye ev sahipliği yapan ülke olduğunu belirtti ve bu yıl 53 Arakanlı gence Türkiye bursları kapsamında burs verildiğini bildirdi. Programın sonunda ise en yas lı üye 89 yas ındaki Lübnanlı Ali Çelebi ye ve Muhammed El Mangus un oğluna, Bas bakan Yıldırım tarafında hediye takdim edildi. были сделаны попытки совершения злодейского переворота с целью опрокинуть демократические завоевания Турции, наши выпускники проявили большую солидарность с нашей страной. Являясь сообществом турок, проживающих за границей, наша организация несет ответственность за иностранных студентов, получающих образование в нашей стране, а также поддерживает связь с выпускниками после окончания вузов Турции. Проконсультировавшись с выпускниками, мы решили повысить количество Ассоциаций выпускников Турции до конца года до сорока, а в течение 2-х лет до 100». Турция страна, которая принимает огромное количество беженцев В программе выступили двое выпускников. Председатель Ассоциации выпускников Турции Адис Алагич из Боснии и Герцеговины, говоря о деятельности Ассоциации, показал презентацию. Руководитель BMMYK Banglades Cox s Bazar отметил, что Турция является страной, которая принимает огромное количество беженцев, и что в этом году для 53 молодых араканцев будут выделены стипендии Турции. В конце мероприятия самому старшему выпускнику, 89-летнему Али Челеби, и сыну Мухаммада аль-мангуса были вручены памятные подарки от премьер-министра Бинали Йылдырыма. 38

41 datüb ııı. olağan Genel kurulu kazakistan almatı'da Gerçekleştirildi

42 DATÜB III. OLAĞAN GENEL KURULU KAZAKİSTAN ALMATI'DA GERÇEKLEŞTİRİLDİ DATÜB başkanı Ziyatdin Kassanov un evsahipliğinde geçen DATÜB III. Olağan Kongresine Almatı Vali Yardımcısı Arman Kırıkbayev, Dışişleri Bakanlığı Kafkasya, Asya ve Doğu Avrupa`dan Sorumlu İkili Siyasi İşler Genel Müdürü Büyükelçi Vural Altay, Türkiye Cumhuriyeti Astana Büyükelçisi Nevzat Uyanık, Türkiye Cumhuriyeti Almatı Başkonsolosu Rıza Kağan Yılmaz, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) Kazakistan Koordinatörü Evren Rutbil, Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı (YTB) Destek Hizmetleri Müdürü Suat Beylur ve dünyanın birçok ülkesinden Ahıska Türkleri Derneği temsilcileri katıldı. 10 yıldan fazla süredir Türkiye'de olan ancak vatandaşlık hakkı, çalışma izni olmayan 23 bini aşkın Ahıska Türklerine vatandaşlık verilecek. Dünya Ahıska Türkleri Birliği (DATÜB) Genel Başkanı Ziyatdin Kassanov, «Türkiye'ye gelip, 10 yıldan fazla süredir burada kalan ancak vatandaşlık hakkı, çalışma izni olmayan 23 bini aşkın Ahıska Türklerine vatandaşlık verilecek.» dedi. Türkiye'nin Ahıska Türklerine yönelik programlarından ve faaliyetlerinden bahseden Kassanov, şu ifadeleri kullandı: «Ahıska Türklerinin hayatı özellikle AK Parti sonrası tarihi bir dönüm yaşadı. Cumhurbaşkanımız Erdoğan bize doğrudan sahip çıktı. Eskiden Ahıska Türklerini koridorlarda, sokaklarda karşılar, bir-iki kelimeyle uğurlarlardı. Allah Cumhurbaşkanımıza uzun ömürler versin, Türkiye'yi korusun, Türkiye'ye zeval vermesin. Sadece son 2 yılda savaş bölgesinde kalan, evleri yıkılan, çadırlarda yaşayan Ahıskalıları Erzincan ve Ahlat bölgesine getirdik. Türkiye'ye gelip, 10 yıldan fazla süredir burada kalan ancak vatandaşlık hakkı, çalışma 40

43 Kassanov, kongreyi özellikle Kazakistan'da yapmak istediklerini, Sovyetler Birliği lideri İosif Stalin tarafından ana vatanlarından sürülen Ahıska Türklerinin yaklaşık yüzde 40'ının bu ülkeye göç ettiğini söyledi. İlk iki kongrenin Türkiye'de yapıldığını anımsatan Kassanov, Kazakistan'ın tüm Türkler için ata yurdu olduğunu, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev e «Türk dünyasının aksakalı» dediğini hatırlattı. Kassanov, iki liderin yakın ilişkileri sayesinde devletler arasındaki ilişkilerin de çok iyiye gittiğini kaydederek, geleceğin daha da güzel olacağını aktardı. Etkinliğe 9 ülkeden toplam 70 delegenin yanı sıra 500'e yakın Ahıska Türklerin de katıldığını ifade eden Kassanov, genel kurulda geçen dönem neler yaptıklarını, gelecekte neler yapacaklarını konuştuklarını söyledi. «Ahıska Türklerinin vatanlarına dönmesi en büyük hedefimiz» Kassanov, yeni dönemdeki hedeflerinden bahsederek, şöyle devam etti: «Yeni dönemde hedefimiz Ahıska Türklerinin ana vatanlarına, Gürcistan'a dönmesi. Sovyetler Birliği zamanında bizi sürgüne uğrattılar. Bir gecede yurtlarından sürgün edilen 126 bin Ahıska Türklerin geri dönüşü konusundaki mücadelemizi sürdürüyoruz. Gürcistan, Ahıska Türklerinin vatanlarına geri dönü- izni olmayan 23 bini aşkın Ahıska Türklerine vatandaşlık verilecek. Allah'a şükür Cumhurbaşkanımızın talimatı, Bakanlar Kurulu'nun kararı, İçişleri Bakanımızın direktifleriyle Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü tarafından son bir aydan beri kimlikler verilmeye başlandı.» Kassanov, bugün vatandaşlık hakkı alabilmek için bekleme süresini geçen kişi sayısının tespit ettikleri kadarıyla 23 bini aşkın olduğunu belirterek, bunun daha çok olabileceğini bildirdi. Türkiye'de yaşayan Ahıskalı sayısının 80 bine yaklaştığını kaydeden Kassanov, ancak bu sayının çok daha yüksek olabileceğini vurguladı. DATÜB Genel Başkanlığına 3. kez Kassanov seçildi Dünya genelindeki Ahıska Türklerini temsil eden, 9 ülkeden 70 delegenin katılımıyla gerçekleşen DATÜB III. Olağan Genel Kurulu Kazakistan Almatı'da gerçekleştirildi. Başta Türkiye ve Kazakistan olmak üzere Azerbaycan, Gürcistan, Ukrayna, Rusya, Kırgızistan, Özbekistan, ABD gibi ülkelerden tüm delegelerin katıldığı genel kurul toplantısında, genel başkanlığa üçüncü defa Ziyatdin Kassanov seçildi. 41

44 şünü Avrupa Konseyi'ne taahhüt etmişti. Ben de bizzat Gürcistan Cumhurbaşkanı Giorgi Margvelaşvili ile görüştüm. Onlara zarar vermeyeceğimizi, dost olacağımızı, yanlarında olacağımızı hep söyledik, ancak onlar bize hep şüpheyle baktılar.» Kassanov, kendilerinin Ahıska bölgesinde 40'tan fazla aile için ev aldıklarını ve onları oraya yerleştirdiklerini kaydederek, ancak bu kişilere hala baskıların sürdüğünü bildirdi. «Türkiye her zaman yanımızda» Kassanov, kendilerinin Ahıska Türklerinin vatanlarına dönme konusunda sürekli çalışma yaptıklarını, Avrupa Konseyi'nde ve diğer uluslararası platformlarda her zaman bu konuyu gündeme getirdiklerini söyledi. Bu süreçte Türkiye'nin her zaman yanlarında olduğunu ve kendilerine yardım ettiğini dile getiren Kassanov, birçok sıkıntıyı Türk yetkililerinin hallettiğini vurguladı. Ziyatdin İsmihanoğlu, «Amacımız bütün Ahıska Türklerinin oraya dönmesi değil, haklarımızı almak. Gürcistan vatandaşı kimliğini almak. Bizim atalarımız orada bin yıldan fazla yaşamış. Orada ciddi şekilde hakkımız var, o hakkımızın tüm çabalarımızla peşinde olacağız ve hakkımızı alacağız.» diye konuştu. Ziyatdin Kassanov, toplum olarak çok güçlü olduklarını belirterek, çalışmalarına ara vermeden devam edeceklerini bildirdi. «Allah Türkiye'ye zeval vermesin» Kassanov, Ahıska Türklerinin yaşadıkları ülkelerde güçlü olmalarını, çocuklarının kaliteli eğitim almasını hedeflediklerini belirterek, bulundukları ülkelerde siyasette ve bürokraside üst yerlerde yer almak istediklerini söyledi. Kassanov, «Türkiye, Ahıska Türkleri için inanılmaz şeyler yaptı. Çok mutluyuz. Türkiye 42

45 bizim için çok ama çok farklı.» dedi. Dünyanın farklı yerlerinde savaş bölgelerinde, sıkıntı içinde yaşayan Ahıskalıların bulunduğunu anımsatan Kassanov, bu kişilerin Türkiye'nin doğu bölgesinde, Kars, Ardahan, Iğdır gibi yerlerde boş alanlara yerleştirilebileceğini ifade etti. «Türkiye artık ana vatan olarak görülüyor» TBMM İdare Amiri ve AK Parti Çorum Milletvekili Salim Uslu, güçlenen ve büyüyen Türkiye'nin Suriyelileri ve Ahıska Türklerini kabul edebildiğini söyledi. Ahıska Türkleri arasında siyasi birliktelik olmadığına dikkati çeken Uslu, yoğun olarak dünyanın 9 ülkesinde yaşayan Ahıska Türklerinin bir olması gerektiğini vurguladı. Uslu, Türkiye'nin bu kapsamda yaptıkları faaliyetlerden bahsederek, «Türkiye, artık ana vatan olarak görülüyor.» dedi. DATÜB'ün Ahıskalıların yaşadığı siyasi lider boşluğunu doldurabileceğini dile getiren Uslu, Türkiye'nin Ahıskalılara her zaman sahip çıkacağını, onların her zaman yanında olacağını sözlerine ekledi. Dünya Ahıska Türkleri Birliği nin (DA- TÜB) III. Genel Kurulu toplantısında konuşma yapan Türk Konseyi Genel Sekreter Yardımcısı Dr. Ömer Kocaman, Türk Konseyi nin faaliyetleri hakkında bilgi vererek, diaspora alanında yürütülen çalışmalarla ilgili detaylı anlatımda bulundu. Kocaman ayrıca, Türk Konseyi Bölgesel Diaspora Merkezleri ve Türk Konseyi İkinci Diaspora Forumu gibi ileride gerçekleştirilmesi planlanan diaspora faaliyetleri hakkında da katılımcıları bilgilendirdi. Dışişleri Bakanlığı Kafkasya, Asya ve Doğu Avrupa`dan Sorumlu İkili Siyasi İşler Genel Müdürü Büyükelçi Vural Altay, Ahıska Türkleri vatanlarından sürgün edilmesinin üzerinden geçen bu süre zarfında bir yandan dünyanın farklı ülkelerinde farklı koşullarda yaşamlarını idame ettirmelerini başarırken, bir yandan da birliklerini başarıyla muhafaza etme azmi ve kararlılıklarını yakından takip ettiklerini belirtti. Altay, artık Ahıskalı Türklerin seslerini dünyaya duyuran bir yapıya kavuştuklarını, DATÜB ün Amerika Birleşik Devletleri nden Kazakistan a kadar dünyanın farklı coğrafyalarında yaşayan tüm Ahıska Türklerini temsil eden uluslararası bir çatı kuruluşuna dönüştüğünü söyledi. Ahıska Türklerinden arzu edenlerin sür- 43

46 44 TÜRK BİRLİĞİ

47 gün edildikleri kendi ana yurtları Ahıska ya geri dönmeleri Türk Devletimizin öncelikleri arasındadır diyen Altay, Türkiye başından beri Ahıska ya dönüşleri sağlayacak çalışamalara öncülük etmiş, destek vermiş ve bu kapsamda özellikle Gürcü makamlarıyla ve Avrupa Konseyi yetkilileriyle sürekli temas halinde olmuştur. Dönüş sürecindeki teknik ve bazı bürokratik engellerin aşılması, vatandaşlık başvuru ücretlerinin karşılanması gibi çalışmalarda da Ahıska Türkleri ne desteğimiz sürmektedir. Bu konuda DATÜB ile yakın işbirliği içerisindeyiz. Geri dönüş sürecinin başarıyla tamamlanmasının yanı sıra Ahıska Türkleri nin sürdürülebilir koşullarda iyi ve sakin bir yaşam kurmaları ve bulundukları ülkeye, topluma sosyo-ekonomik entegrasyonu da öncelik verdiğimiz unsurlar arasında yer almaktadır. Bundan dolayı Ahıska bölgesinin kalkınması için elimizden gelen her desteği vermeye hazır olduğumuzu belirtmek isterim. dedi. Türkiye Cumhuriyeti Astana Büyükelçisi Nevzat Uyanık, DATÜB III. Olağan Genel Kurul sonuçlarının Ahıska Türklerine hayırlı uğurlu olması temennisinde bulunarak konuşmasına şöyle devam etti. Değerli Ahıskalı kardeşlerim. Türkiye Cumhuriyetinin Kazakistan da bulunan temsilcilikleri bu güne kadar olduğu gibi bundan sonra da her zaman sizin yanınızda olacaktır, kapımız size her zaman açıktır. Birlik beraberliğimizin daim olmasını gönülden niyaz ederim. Sağolun, Var olun! Алматы қаласы әкімінің орынбасары Арман Қырықбаев: Құрметті делегаттар, қала қонақтары! Баршаңызды бүгінгі іс шараның басталуымен шын жүректен құттықтаймын. Жаңа менің алдымда сөйлеген Зиятдин мырза айтып кеткендей, Қазақстан бейбітшілік пен өзара келісімнің, сыйластықтың, болашаққа сол арқылы жасалатын үлкен қадамдардың Отаны. Бұның барлығы да біздің Елбасымыз ҚР Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың бейбітсүйгіш саясатының нәтижесі деп айтуға болады. Қазақстанға алыстан келіп, түрлі қилы замандардың нәтижесінде қоныс тепкен басқа да азаматтар сияқты Ахыска түріктерінің де тағдыры шын мәнінде аянышты. Бұл жөнінде барлығы біледі, тарихпен әрқайсысыңыз таныссыздар деп 45

48 нығая берсін, Қазақстан азаматтары мен Ахыска түріктерінің әрқайсысының шаңырағында бақ-береке болсын. Бәріміз тізе қосып, бірлесіп, Отанымыз Қазақстанның болашағы үшін қызмет ете берейік. Барша түріктің атамекені Қазақстан мықты болса, қалған түрік дүниесі де мықты болады деп есептеймін. Dünya Ahıska Türkleri Birliği nin (DA- TÜB) III. Genel Kurul toplantısı DATÜB Genel Başkanı sayın Ziyatdin İsmihanoğlu tarafından misafirler için yapılan resepsiyonla sona erdi. Dünya Ahıska Türkleri Birliği nin (DA- TÜB) III. Genel Kurul toplantısı iıe iıgiıi yazılarımız devam edecektir. ойлаймын. Мен үшін бүгінгі іс-шараға қатысу шын мәнінде үлкен мәртебе. Алматы қаласында бүгінгі құрылтайдың өтіп жатуы тегін емес. Өйткені, Алматы көне дәуірлер мен заманауи жаңалықтардың тоғысқан, өткеннің өнегесі мен болашақ білімнің үйлесім тауып, түйіскен жері. Былтыр біз осы шаһарымыздың 1000 жылдығын тойладық. Қаланың бір мың жылдығы жөнінде сіздерге бір ғана дәлел келтірейін, сонау орта ғасырларда, тіпті одан әріректе табылған жылнамалық деректерге сүйенетін болсақ, Оғыз хан туралы жазылған тарихи деректерде мынадай сөздер бар: «Оғыз хан Алатау тауының баурайына қарай шапты да, сол жерде Алмату деген қаланың түбіне барып тоқтады», дейді. Бұл үлкен тарихи дерек. Сондықтан мен бүгінгі көне түріктердің басының қосылған жері, түрік баласының басы тоғысқан жері осы Алматы шаһарында Ахыска түріктерінің құрылтайының өтуі шын мәніндегі заңдылық деп есептеймін. Түрік мемлекеті Қазақстан үшін өте маңызды. Біз тілі де, діні де бір, бауырлас мемлекетпіз. Қазақ мемлекеті өз тәуелсіздігін жариялаған кезде ең алғашқы болып осы Түрік Республикасы Қазақстанның тәуелсіздігін таныған болатын. Мен ойлаймын, кеудесінде түйсігі бар кез-келген қазақ азаматы мұны ешқашан ұмытпайды деп. Сондықтан, екі ел арасындағы достық 46

49 175 Бутиков Европейского товара Скидки от 20% до 70% женская одежда Вечерние платья мужская одежда Одежда для детей Кожаные изделия Косметика Парфюмерия часы и сувениры Сотовые аксессуары Военные товары ул.абая, 140 (уг. ул. Гагарина) Для аренды офисов и бутиков звоните по тел: ,

50 Dünya Ahıska Türkleri Birliği (DATÜB) ün III. Genel Kurulu Seçimlerin ardından ilk Yönetim Kurulu Toplantısı 18 Kasım 2017 yılı Türkiye İstanbul da gerçekleşti. Toplantıya 9 ülkenin delegeleri katıldı. Konuşmayı ilk yapan Dünya Ahıska Türkleri Birliği (DATÜB) Genel Başkanı görevine yeniden seçilen Ziyatdin KASSANOV oldu. Yeni dönemde ilk toplantımız hepimize hayırlı uğurlu olsun sözleriyle konuşmasına başlayan DATÜB Genel Başkanı Z. Kassanov şöyle devam etti Allah yürüdüğümüz yolumuzda bize her zaman yardım etsin. Bundan sonra milletimiz için daha güzel işler yapmamızı Yüce Rabbim bize nasip etsin. Birliğimiz her zaman dayım olsun. Milletimizin birliği sayesinde tüm engelleri aşmayı başardık ve bu güzel günlere gelebildik. Dünya Ahıska Türkleri Birliği (DATÜB) ün yaratılması sayesinde, dünyada tanınmış olduk, sesimiz duyulmuş oldu. Bu milletimiz için büyük bir başarıdır. Bizim görevimiz birliğimizi korumak, düşmanlarımızın onu yoketmesine izin vermemek. DATÜB ün üç asıl amacı var, milletimize göçte, eğitimde ve dinde yardım etmek. DATÜB Genel Başkan yardımcısı ve Kazakistan temsilcisi Sadır Eibov konuşmasını Ziyatdin Kassanov'u ve tüm delegeleri yeni dönem seçimi tebrikleriyle başladı. İki dönem DATÜB Genel Başkanı yardımcısı olarak görevini yaptım. Bizim gerçekten çok zor bir işimiz var ama, halkımızın iyiliği için çalışmak hayırlı iştir. Yaptığımız işlerdatüb yo netim kurulu toplantısı istanbul da Gerçekleşti de yanlışlıklar oluyor, evet ama, çalışmayan yanılmaz. Önümüzde yapılacak çok işlerimiz var. Yerimizde pozisyonlarımızı güçlendirmek için birlikte hareket etmeliyiz. DATÜB Azerbaycan temsilcisi İbrahim Mammadov Bir olalım, beraber olalım sözleriyle konuşmasına başladı. DATÜB ün III. Genel Kurulu Toplantısı çok güzel geçti. Hepimize tebrik ediyorum, hepimize hayırlı uğurlu olsun. Kazakistan dan döndüğümüzde, Azerbaycan da milletimizle toplantı gerçekleştirdik. Milletimize Ziyatdin Kassanov u başkan olarak seçtik, onun etrafında bir olup beraber olup çalışacağımızı söyledik. Azerbaycan da yaşayan Ahıskalı Türklerin sizelere selamı ve tebrikleri vardır. 14 Kasım da Ahıska Türkleri Sürgünün 73. yıldönümü programı gerçekleştirdik. Program kanal ve gazetelerde kapsamaktaydı. Birliğimiz beraberliğimiz burda bir daha kanıtlandı. İnşallah daha güzel, daha çok işler yapacağız. DATÜB Özbekistan temsilcisi Ömer Salman konuşmasına başlamadan önce Özbekistan da yaşayan Ahıska Türklerinin selamı ve tebriklerini iletti. Burada oturan hepiniz gerçekten fedayı insanlarsınız. Öyle olmazsa bu işi yapamayız. Ahıska Türklerin statüsünün bugün dunya arenasına gelmesine başta Ziyatdin Kassanov sonra yönetim kurulu üyelerin çok büyük emekleri vardır. Biz DATÜB ü tanıyoruz, biz başkanımızın arkasındayız, milletimize daha da çok hızmet etmeye hazırız. Bundan sonra ki işlerimizde 48

51 devam etti Kırgızistan DATÜB yönetiminde 27 kişiyiz. Çalışmalarımız yolunda tabi bir kaç sorunlarımız var ama, onlar da eğer siz sayın başkanımız bizleri ziyaret ederseniz hemen kapanacak. Yaptığımız faaliyetlerden bahsederek, 14 Kasım da bizlerde Ahıska Türkleri Sürgünün 73. Yıldönümü programını yaptık. Çok güzel geçti. Türkiye den gelen misafirlerimiz de katıldı. Bildiğiniz gibi Kırgızistan devleti iki darbe geçirdi, birlik beraberliğimizin daha da güçlü olması için niyetlerimiz bir olmalı. Özbekistan çalışmalarımızdan bahsederek, 138 kültür merkezimiz var. Özbekistan hükümeti tüm halkların kültürünün geliştirilmesi için birçok fırsat sunmaktadır. Özbekistan ve Türkiye devleti arasında her zaman sıcak ilişkiler olmuştur. Yeni DATÜB Yönetim Kurulumuz tekrar hepimize hayırlı uğurlu olsun dedi. DATÜB Kırgızistan temsilcisi Abdullah Mahmudov herkezi selamlayarak konuşmasını şöyle onun için maddi durumumuz biraz zayıf. Biz dernek olarak TİKA dan destek alıyoruz, TİKA nın çok yardımı var bizlere. Abdullah Mahmudov ayrıca, Kırgızıstan Ahıska Kültür Derneğin Başkan seçimlerin uygun seviyede geçekleştirildiğini vurguladı. % 85 oyla Ahıska Dernek Başkanı Reşat Şamilov un seçildiğini belirtti. Halkımızın, milletimizin istediği bir seçim olduğunu belirten DATÜB Rusya temsilcisi Mansur Allazov, söyle konuştu Bu yedi yıl içerisinde yapılan bunca işleri milletimizin hepsi biliyor. 49

52 DATÜB Genel sekreteri Fuat Uçar: Amacımız halkımıza hızmet etmek. Çalışma esnasında insanlar hatalar yapabilir, ama önemli olan gönüllerin bir olması. Birliğimiz, beraberliğimiz dayım olsun. Allah yar ve yardımcımız olsun dedi. DATÜB Yönetim Kurulu Toplantısında alınan kararlar: - Ahıska Türklerin yaşadığı ülkelerdeki Türkiye Büyükelçiliği'ne DATÜB temsilcilerin isimleri yazıldığı, Büyükelçilerin doğrudan temsilcilerle çalışabilmesi için mektup gönderilmesi. - Hükümetlerin çalışmaması gereken kişilerin (hayinlerin) isimlerini belirten mektubun yazılması ve yayınlanması Bugün burda toplanmamızın asıl sebebi de milletimiz için yine neler yapabildiğimizi konuşmak. Yaptığımız faaliyetlerden bahsederek, bildiğiniz gibi Rusya da milletimiz bir sürü problemler ve sıkıntılar yaşıyorlar. Bizler dernek olarak tabi bu problemlerin çözümünü bulmaya çalışıyoruz. Mesala insanlarımızın bazıları hala vatandaşlık alamıyorlardı, bu problemi çözüdük milletimiz vatandaşlık hakkı aldı. Yani elimizden geleni yapıyoruz. Tekrar başkanımızı ve yönetim kurulu üyelerini tebrik ediyorum. İnşallah bundan sonra daha güçlü, daha tekbirli, milletimize daha faydalı oluruz dedi. DATÜB Rusya temsilcisi Mansur Allazov un ardından konuşmasını yapan DATÜB Ukrayna temsilcisi Marat Rasulov: Ukrayna derken, biliyorsunuz son yıllardır iç savaş yaşıyor. Milletimizin savaş bölgelerinden göç etmesi DATÜB ün ne kadar güçlü olduğunu bir kez daha ıspatladı. DATÜB ve başkanımız sayesinde Ukrayna da ki halkımızın sorunları yavaş yavaş çözülüyor. Yeni dönemde yeni işlerimiz daha da başarılı olacak, İnşallah dedi. DATÜB Amerika temsilcisi Aydın Mamedov seçimlerin yeni bir dönem için kabul edilmesi ve güzel geçirilmesi nedeniyle herkesi tebrik etti. DATÜB ün Amerika'da yaptığı çalışmaları hakkında kısaca bilgi verdi. Mevcut sorunları ve çözmenin yollarını da dile getirdi. Biz tüm Ahıska Türklerin yüzüyüz, sesiyiz, ona göre davranmalıyız, ona göre işler yapmalıyız ifadelerini kullanarak konuşmasını bitirdi. DATÜB Türkiye temsilcisi Abbas Hamza yeni dönemde yapılan ilk DATÜB Yönetim Kurulu Toplantısının hayırlı olmasını, Ziyatdin Kassanov u tekrar DATÜB Genel Başkanı olarak seçilmesini tebrik ederek, herkese verimli ve başarılı çalışmalar diledi.

53 datüb Genel başkanı Ziyatdin kassanov kırgızistan ın başkenti bişkek te ahıskalı türkler ile bir araya Geldi 6 Aralık 2017 tarihinde DATÜB Genel Başkanı Ziyatdin Kassanov Kırgızistan'ın başkenti Bişkek'te Ahıskalı Türkler ile bir araya geldi. Toplantıyı DATÜB Kırgızistan temsilcisi Abdullah Mahmudov açtı. DATÜB tanıtım filminden hemen sonra söz DATÜB Genel Başkanı Ziyatdin İsmihanoğlu na verildi. Konuşmasında DATÜB Genel Başkanı Birliğin dokuz ülkede yaşayan Ahıskalı kardeşlerimizin sorunlarını çözmek konusunda, aynı zamanda Türkiye'de soydaşlarımıza vatandaşlık verilmesi hususunda nasıl faaliyetler gerçekleştiği hakkında bilgiler verdi. Bununla beraber DATÜB ün eğitim, din, kültür alanlarında neler yapıldığı ve yakın gelecekte neler yapılacağını söyledi. Dünyada siyaset krizine girdiği ülkelerde yaşayan Ahıskalı soydaşlarımızın her zaman yanında bulunacaklarını ve elinden geldiği kadar yardım edeceklerini dile getirdi. Ayrıca DATÜB Genel Başkanı Kırgızistan soydaşlarımıza Hac ibadetini yerine getirmek için kotayı üçten ona çıkardığı müjdesini verdi. Konuşmasının sonunda soydaşlarımızın birlik ve beraberlik içinde olmalıyız çağrısında bulundu. Konuşmanın arkasından Genel Başkanımız Kırgızistan'da yaşayan soydaşlarımızın sorularını cevapladı. Toplantıda DATÜB Yönetim Kurulu Üyesi, Başkan yardımcısı Sadyr Eibov DATÜB kurumundan, ve dokuz ülkede DATÜB ün temsilcilikleri hakkında bilgiler verdi. Toplantının sonunda DATÜB Genel Başkanı tarafından halkımıza hizmet eden ve Kırgızistan soydaşlarımızın önderlerine hizmet şeref ve teşekkür belgeleri, DATÜB plaketleri verildi. 51

54 türk kızılayından erzincan da yas ayan ahıskalı türklere gıda yardımı yapıldı Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ın talimatı, Başbakan Binali Yıldırım ın koordinasyonuyla Ukrayna dan Erzincan ın Üzümlü ilçesine yerleştirilen Ahıska Türkü aileler için tarihinde Dünya Ahıska Türkleri Birliği (DATÜB) Genel Başkanı Ziyatdin KASSANOV tarafından Türk Kızılay Genel Müdürlüğü ile yaptığı görüşme ve buna istinaden yazdığımız resmi yazı ile 595 aile için gıda yardımı talebinde bulunduk. Görüşmeleriz neticesinde Türk Kızılayınca, Üzümlü ilçe merkezi, ilçeye bağlı Bayırbağ 52

55 ve Geyikli köylerindeki TOKİ konutlarında iskan ettirilen toplam 595 Ahıska Türkü aileye dağıtılması amacıyla bir aylık gıda ihtiyacını karşılayacak içerisinde 20 çeşit kuru gıda bulunan yardım paketleri hazırlandı. Yardımlar 3 gün içerisinde hazırlanan paketler,10 kişilik ekip tarafından, 3 gün içerisinde belirlenen tüm Ahıska Türkü ailelere dağıtıldı. İlçenin Fatih Mahallesi ndeki gıda yardımı dağıtımına katılan Türk Kızılayı Erzincan Şube Başkanı Ferit Bayata, gazetecilere yaptığı açıklamada Türk Kızılayı olarak Ahıska Türkü evlerinde hazır bulunan 570 aileye 20 çeşitten oluşan gıda paketi hazırlayıp dağıtmaya başladıklarını ifade etti. Bayata, bu yardımların kısa sürede Ahıska Türklerine dağıtılacağını aktararak ihtiyaç olması halinde daha sonra da benzer yardımlarda bulunacaklarını anlattı. Bize çok iyi bakıyorlar Ahıska Türkü Alim Şahbaz da Cumhurbaşkanımız Erdoğan ile yardımlarda emeği geçenlerden Allah razı olsun. Bize çok iyi bakıyorlar, her eksiğimizi tamamlıyorlar. değerlendirmesini yaptı. Dünya Ahıska Türkleri Birliği olarak, bizlere böyle büyük bir çalışma yapan Türk Kızılayına sonsuz şükranlarımızı sunarız. 53

56 datüb Gençlik kolları erzincan da TÜRK BİRLİĞİ ahıska türklerin SürGünün 73.yıldO nümü anma programı düzenledi DATÜB Gençlik Kolları,19 Kasım 2017 tarihinde Erzincan da Sürgünün 73.Yılı Anma Programı düzenledi. Programa, Üzümlü Kaymakamı sayın Fatih Acar, Üzümlü Belediye Başkanı sayın Ahmet Sazlı, İl Milli Eğitim Müdürü sayın Aziz Gün, Üzümlü İlçe Müftüsü sayın Adem Karadeniz, Üzümlü de yaşayan Ahıskalı Türkler ve Erzincan halkı katılım gösterdi. Saygı duruşu ve istiklal marşı ile başlayan program, ebediyete göçmüş tüm ecdadımız için Üzümlü İlçe Müftüsü Adem Karedeniz tarafından okunan dualar ile devam etti. Kuran-ı Kerim tilavetinin ardından, DATÜB Gençlik Kolları Başkanı İsmihan Kassanov açılış konuşmasını yapmak üzere kürsüye gelerek; 73 yıl önce yaşanan günleri unutturmamak adına ellerinden geleni yapacaklarını ifade etti. Kassanov, 73 yıl önce dünyanın dört bir yanına sürülen Ahıskalılar yıllarca vatan hasreti ile yaşadılar. Yıllar sonra Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ın talimatı ile Başbakanlık koordinasyonu ve DATÜB ün çalışmaları ile gurbetteki Ahıskalılar Erzincan ın Üzümlü ve Bitlis in Ahlat ilçelerine yerleştirildiler. Bizlere destek olan herkese çok teşekkür ediyorum diye konuştu. DATÜB Gençlik Kolları Başkanı İsmihan Kassanov un ardından kürsüye gelen Üzümlü Kaymakamı Fatih Acar yapmış olduğu konuşmasında; Ukrayna dan iskanlı göç ile gelen son kafilenin geçtiğimiz günlerde Üzümlüye yerleştirildiğini, bu kafile ile 54

57 birlikte Erzincan da 2600 Ahıskalı nın iskan edildiğini belirtti. Acar ayrıca, Erzincan a gelen Ahıskalı Türklerin çalışma ve barınma ihtiyaçları için ellerinden gelen gayreti gösterdiklerini ifade etti. Üzümlü Belediye Başkanı Ahmet Sazlı; Bugün burada bu anlamlı günde sizlerle olmaktan dolayı onur duyuyorum. Ahıskalı Türk kardeşlerim ile beraber güzel beldemiz Üzümlü de mutlu ve mesut şekilde yaşamımızı sürdürüyor, beldemizi kalkındırmak adına tüm gayreti sarf ediyoruz. Bu anlamlı günü düzenleyen DATÜB Gençlik Kollarına ayrıca teşekkür ediyorum diye konuştu. Sazlı, konuşmasının ardından katılımcılar arasında bulunan ve Türk Milli takım mayosuyla ilk kez çıktığı Balkan Güreş Şampiyonası nda altın madalya alarak göğsümüzü kabartan Ahıskalı Türk sporcu Elvira Kamaloğlu na hediyesini takdim etti. Elvira Kamaloğlu yapmış olduğu konuşmasında Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı sayın Recep Tayyip Erdoğan a ve tüm devlet erkanı na desteklerinden ötürü teşekkür etti. Protokol konuşmalarının ardından Türkiye nin değerli eğitimcilerinden olan ve Sürgünü Anma programına konuşmacı olarak katılan, İstanbul Üniversitesi öğretim üyesi Yard. Doc. Dr. Ayna Askeroğlu, ODTÜ Sosyoloji Bölümü araştırma görevlisi Serhat Keskin ve Erzincan Üniversitesi Sosyoloji Bölüm Başkanı Murat Arpacı tarafından Ahıska Türklerinin göçü ve entegrasyon süreci ile ilgili katılımcılara bilgiler verildi. Programın son bölümünde Ahıska Gençlik sayfası yöneticisi Ramil Guseynov ve DATÜB Gençlik Kolları Eğitim Komisyonu üyesi Orhan Faik konuklara hitaben konuşmalarını gerçekleştirmelerinin ardından program sona erdi. DATÜB Gençlik Kolları olarak, programımıza katılan herkese çok teşekkür ediyoruz. Engin bilgi ve tecrübelerini bizlere aktaran, keyifli sohbetleri ve ufuk açıcı görüşleri ile bizlere renk katan İstanbul Üniversitesi öğretim üyesi Yard. Doc. Dr. sayın Ayna Askeroğlu na, ODTÜ Sosyoloji Bölümü araştırma görevlisi sayın Serhat Keskin e ve Erzincan Üniversitesi Sosyoloji Bölüm Başkanı sayın Murat Arpacı ya şükran ve minnetlerimizi sunuyoruz. 55

58 datüb Gençlik kolları Antalya Muratpaşa Belediye tesislerinde Serbest Güreş dalında eğitimlerimiz başlamıştır. Açılışa, Muratpaşa Belediye Başkan Yardımcısı sayın Hasan Kaçmaz, Spor İşleri Müdürü sayın İclal Çakır, Recep Gürbüz Güreş Eğitim Merkezi Tesis Amiri sayın Varol Tanğ ve DATÜB Gençlik Kolları Başkanı İsmihan Kassanov katılım gösterdi. DATÜB Gençlik Kolları olarak katkılarından dolayı Muratpaşa Belediye Başkanı sayın Ümit Uysal a şükranlarımızı sunuyoruz. MMA sporcusu kardeşimiz Mahmud Yusupov, DATÜB Gençlik Kolları tarafından 2 hafta süre ile güreş dalında eğitim alması için İstanbul a gönderildi. İki haftalık programda kendisini güreş dalında geliştirmeyi hedefleyen kardeşimiz, İstanbul'un en iyi spor kulüplerinden İstanbul Büyükşehir Belediyesi Spor Kulübünün antremanlarına katılacak. Bu güzel projede bizden hiç bir zaman desteğini esirgemeyip her konuda yanımızda olan İstanbul Büyükşehir Belediyesi Spor Kulübü Genel Menajeri Refik Ayvazoğlu na çok teşekkür ediyoruz. DATÜB Gençlik Kolları 56

59 datüb Gençlik kolları pamukkale üniversitesinde DATÜB Gençlik Kolları, geçtiğimiz Cuma günü Pamukkale Üniversitesi öğrencileri ile Bizim Ahıska adlı program da bir araya geldi. DATÜB Gençlik Kolları ve Pamukkale Üniversitesi Tarih Topluluğunun birlikte düzenlediği program dahilinde, sabah Denizli Honaz da yaşayan Ahıskalı dede ve ninelerimiz ile buluşarak sürgün döneminde yaşananları kendi ağızlarından dinledik. Honaz daki buluşmanın ardından Pamukkale Üniversitesinde hem Ahıska Kültürünü tanıtmak, hemde Sürgünün 73. Yılını anmak için Ahıskalı Türkler sergisi açtık ve verimli bir konferans gerçekleştirdik. Bu güzel organizasyonda Pamukkale Üniversitesi öğrencileri ile buluşmamıza vesile olan Yrd. Doç. Dr. Halida Dervişheva hocamıza, Tarih Topluluğu Başkanı Burhan Ocak ve ekibine çok teşekkür ediyoruz. datüb Gençlik kolları uluslararası O ğrenci dernekleri FederaSyonu nu Ziyaret etti DATÜB Gençlik Kolları, 14 Aralık Perşembe günü UDEF (Uluslararası Öğrenci Dernekleri Federasyonu) Başkanı sayın Mehmet Ali Bolat ile bir görüşme gerçekleştirdi. Yapılan görüşmede Ahıskalı Türk gençlerimiz ile ilgili gelecekte beraber neler yapılabileceği hakkında istişarelerde bulunuldu. Ahıskalı Türk gençlere her zaman destek olmak istediklerini belirten UDEF Başkanı Mehmet Ali Bolat, ilerleyen dönemlerde DATÜB Gençlik Kolları ile birlikte güzel hizmetlerde bulunmaktan mutluluk duyacaklarını ifade etti. Bu verimli görüşme ve geçmiş dönemde UDEF in Ahıskalı Gençlerimize desteklerinden dolayı UDEF Başkanı Mehmet Ali Bolat a, ekibine ve değerli Ahıskalı Türk kardeşimiz Habib Muradoğlu na teşekkür ediyor, şükranlarımızı sunuyoruz. 57

60 datüb Gençlik kolları kyokshin karate dalında eğitimleri bas ladı DATÜB Gençlik Kolları Kyokshin Karate dalında eğitimleri, 24 Aralık Pazar günü Bursa Gürsu Gençlik Hizmetleri ve Spor İlçe Müdürlüğü spor salonunda başladı. Açılışımıza Gürsu Gençlik Hizmetleri ve Spor İlçe Müdürü sayın Halim Tüylüoğlu, DATÜB Gürcistan temsilcisi ve Genel Başkan Yardımcısı sayın İsmail Akhmedov, DATÜB Gençlik Kolları Başkanı İsmihan Kassanov ve DATÜB Gençlik Kolları kurucu üyeleri katıldı. Derslerimiz, Pazartesi-Cumartesi günleri 18:00-20:00 saatleri arasında 8-18 yaş arası tüm gençlerimize ücretsizdir. Gürsü da yaşayan tüm Ahıskalı halkımıza hayırlı ve uğurlu olsun. datüb Gençlik kolları mma boks Spor Salonu açıldı DATÜB Gençlik Kolları MMA Boks Spor Salonu 24 Aralık Pazar günü Bursa Yıldırım da açıldı. Açılışımıza DATÜB Gürcistan temsilcisi ve Genel Başkan Yardımcısı sayın İsmail Akhmedov, DATÜB Gençlik Kolları Başkanı İsmihan Kassanov ve DATÜB Gençlik Kolları kurucu üyeleri katılım gösterdi. Açılışta spor salonumuzun öğrencileri gösteri maçları gerçekleştirdi. MMA Boks dalında Pazartesi, Çarşamba ve Cuma günleri eğitim verecek spor salonumuz tüm Ahıskalı sporcu kardeşlerimiz için ücretsizdir. Bursa da yaşayan tüm Ahıskalı halkımıza hayırlı ve uğurlu olsun. 58

61