Internetin Evlerimizde Olmadığı Dönemlerde Telefon Numaralarını Bulduğumuz
"İnternetten Alışveriş Yapacağınız Sitenin MERSİS Numarasını Kontrol Edin"
Dünyadaki yüzlerce ülke gibi Türkiye’yi de etkisi altına alan yeni tip koronavirüs (COVID-19) salgını, hayatımızı değiştirmeye devam ediyor. Uygulanan tedbirler kapsamında alışveriş merkezi, mağaza ve cafe gibi neredeyse tüm sosyal alanlar kepenk indirdi. Evden dışarı çıkmayan insanlar ise belki de hayatlarında hiç olmadığı kadar internetin nimetlerinden yararlanmaya başladılar. Bunların başında da, online alışveriş geliyor.
Bursa Tüketiciler Derneği Başkanı Sıtkı Yılmaz, Son bir ay içinde internet üzerinden yapılan alışverişlerde yüzde 40'a yakın bir artış olduğunu belirtti. COVID-19 salgını nedeniyle tüketicilerin son dönemde temel ihtiyaçlarının çoğunu internet üzerinden temin ettiğini söyleyen Yılmaz, çok kritik bir uyarıda bulundu.
Son bir ay içinde internet üzerinden yapılan alışverişlerde yüzde 40'a yakın bir artış yaşandı
Bir mağduriyet yaşanmaması için alışverişlerin kurumsal ve güvenilir siteler üzerinden yapılmasının çok önemli olduğuna vurgu yapan Yılmaz, “Satıcıların sitelerinde MERSİS numaraları olup olmadığı kontrol edilmelidir. MERSİS numarası bulunan siteler güvenilir sitelerdir” şeklinde konuştu. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından desteklenen MERSİS, bir firmanın ticaret sicil kaydının, borcu olup olmadığının ve aktif olup olmadığının sorgulanmasını sağlıyor.
Dolandırıcıların, artan internet satışlarından faydalanmaya çalıştıklarını ve tüketicileri tuzağa çekmek için farklı yöntemler denediklerini belirten Yılmaz, özellikle maddi yardım, borç erteleme ve temizlik ürünleri gibi en hassas ihtiyaçlarla ilgili konuları suistimal ettiklerine dikkat çekiyor.
Satıcıların sitelerinde MERSİS numaraları olup olmadığının kontrol edilmesi gerekiyor
Bağış toplama, faiz indirimi, borç erteleme gibi bahanelerle sahte internet sitelerine yönlendirilen tüketicilerin kredi kartı bilgilerini kaptırabilecekleri uyarısında bulunan Yılmaz, “Özellikle telefon ve sahte sosyal medya hesapları üzerinden yapılan indirimli ve ucuz satışların cazibesine kapılmamak gerekir” dedi.
Kredi kartı üzerinden yapılan alışverişlerde 3D Secure yönteminin kullanılmasının son derece önemli olduğuna vurgu yapan Bursa Tüketiciler Derneği Başkanı Yılmaz, “İnternet alışverişlerinde dolandırıcılığın yanı sıra diğer önemli bir risk de mal tesliminde karşılaşılmaktadır. Koronavirüs nedeniyle mal tesliminde kredi kartı ödeme işleminde güvenli sosyal mesafe korunmalı, teslim alınan malın hijyen koşullarına son derece dikkat edilmelidir” değerlendirmelerini yaptı.
Bunun harici haller engel teşkil etmemelidir. Ancak kurumlar bu konuda inisiyatif kullanarak bir defa bile kumar, uyuşturucu kullanımını engel olarak görebilmektedir.
Ahlaki durum kavramı göreceli bir durum olduğu ve zamanla değişkenlik gösterebildiği için bu konuda bireyin temel hakkının ihlal edilmemesi gerekir. Çünkü ahlaki durum bağlamında araştırılacak konular bireyin en mahrem alanını ve dolayısıyla özel hayatını ihlal edebilecektir.
Mesela fuhuş yapma amacı haricinde otel kaydının olması, günlük kiralık evlerde kalınması otomatik olarak ahlaki durumu olumsuz kılmaz. Aksi durumun kabulü özel hayatın gizliliğini ihlal eder.
Güvenlik soruşturması internet geçmişi
Bireyin cinsel tercihleri ya da yaşantısı da aynı şekilde suç ve kabahat sınırlarını aşmadıkça özel hayatın kapsamı içindedir. Benzer şekilde suç teşkil etmeyen web siteleri internet geçmişi özel hayatın kapsamına dahildir.
Bunun yanında suç oluşturan mesela çocuğun cinsel istismarı konulu web sitelerine erişimin yine güvenlik soruşturmasına engel teşkil edebileceği düşünülebilir. Bununla beraber kamuya alımlardaki her zaman otel kayıtları, kiralık ev, cinsel siteler, internet geçmişi gibi veriler detaylı olarak incelenmez.
İstinai bazı memuriyetler haricinde kolluk görevlileri özel olarak kişinin internet geçmişini araştırmaz. Bu bakımdan suç ve kabahat olarak kayda girmeyen veriler genellikle kullanılmaz.
Güvenlik Soruşturması Kalktı mı 2023
Güvenlik soruşturması arşiv araştırması konusunda bazı yasa maddeleri Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmiştir. Mesela memur alımlarında güvenlik soruşturması yapılmasına imkan veren 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 48-A/8. Maddesi iptal edilmiş, bu karar 29/11/2019 tarihli ve 30963 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Benzer gerekçelerle AYM 399 sayılı KHK kapsamında sözleşmeli personel alımlarında arana güvenlik soruşturması şartını da iptal etmiştir.
AYM bununla yetinmemiş 4045 sayılı Kanunun 1. maddesinin 2. fıkrasını da iptal etmiştir. Bu kararlar da Resmi Gazete ’de yayımlanmıştır. Bununla birlikte güvenlik soruşturması konusunda yeni bir yasa teklifi TBMM’ye sunulmuş olup henüz görüşülme aşamasındandır. Yeni kanunun ne gibi değişiklikler getireceğini teklifin Mecliste yasalaşması halinde değerlendirmek daha sağlıklı olacaktır.
İptal kararları sonrası artık memurlar, sözleşmeli personel, 4-b li personel, kadroya geçirilen işçiler, akademik personel ve 657 sayılı Kanuna atıf yapılan tüm mevzuata tabi personel bakımından güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması kalkmış bulunmaktadır.
Mesela öğretmenlik, hemşirelik atamalarında güvenlik soruşturması yapılamaz durumdadır. Çünkü yasal dayanak mevcut değildir. Bununla birlikte uygulamada fiilen yapılan güvenlik soruşturmaları da idare mahkemeleri tarafından iptal edilmektedir. Asker,(uzman erbaş, sözleşmeli er, subay, astsubay vb.) polis, hakim, savcı, istihbarat görevlileri, infaz koruma memuru gibi meslekler bakımından ise güvenlik soruşturması yapılmaktadır.
Ancak bu soruşturmalarda UYAP’ta yer alan verilere ulaşılarak işlem yapılamamaktadır. Mesela bir polis adayının aldığı takipsizlik, beraat yahut hükmün açıklanmasının geri bırakılması(HAGB) kararları polis ve jandarma tarafından alınarak güvenlik soruşturmasında kullanılabilmekteydi. Ancak AYM’nin 4045 sayıl Yasanın 1. maddesinin 2. fıkrasını iptal etmesi sonucu artık bu veriler atamalar bakımından kullanılamamaktadır. Kullanılan durumlarda ise mahkemeler iptal kararı vermektedir.
Güvenlik Soruşturması Nedir ?
Kişinin kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığının, kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerinde ilişiği ile adli sicil kaydının ve hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığının, yıkıcı ve bölücü faaliyetlerde bulunup bulunmadığının, ahlaki durumunun, yabancılar ile ilgisinin ve sır saklama yeteneğinin mevcut kayıtlardan ve yerinden araştırılmak suretiyle saptanması ve değerlendirilmesi.
Arşiv Araştırması Nedir ?
Kişinin kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığının, kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerinde ilişiği ile adli sicil kaydının ve hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığının mevcut kayıtlardan saptanması.
Güvenlik soruşturmasında nelere bakılır ?
Kimlik kontrolü, kimlik kayıtlarının doğruluğu, uyruğu, genel kolluk ve istihbarat birimlerinin arşivlerinde olup olmadığı, daha birçok konu yazımızda yer almaktadır.
Aşağıdaki yazılarımızı okudunuz mu?
Yukarıda sayılan uygulama örneklerini çoğaltmak mümkündür. Ancak burada idarenin, avukatın, hakimin dikkat etmesi gereken husus mevzuatta neyin istendiği ve neden istendiğidir? Bunun dışında hukuka aykırı olarak yapılacak olan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının hukuk devletince korunamayacağı er ya da geç bağımsız idare mahkemelerince ortadan kaldırılacağı açıktır. Kişilerin hukuka aykırı olan idari işlemler sonucunda mağdur olmamaları için 60 günlük dava açma süresi içerinde idari yargıda uzman bir idare avukatı ile görüşerek iptal davası açmalarını öneririz. Bu çerçevede Ankara İdare Avukatı
nest...