Istanbul Il Göç Idaresi Avrupa Yakası Koordinasyon Bürosu

İstanbul Barosu İnsan Hakları Merkezi tarafından, 2 Ağustos tarihinde İstanbul İl Göç İdaresi Müdürü Sn. Recep Batu ve Hukuk Müşaviri Av. Mesut Ulu ile bir toplantı gerçekleştirilmiştir. İstanbul Barosu İnsan Hakları Merkezi Başkanı Av. Tuğçe Duygu Köksal, Başkan Yardımcısı Av. Yasemen Öztürkcan, Avukat Hakları Merkezi Başkanı Av. Onur Eyüboğlu ve Üyesi Av. Ayda Günel katılmıştır. Bu toplantıda 22 Temmuz 2019 tarihli Düzensiz Göçe ilişkin basın açıklaması sonrasında özellikle Suriye Arap Cumhuriyeti (Suriye) vatandaşları ve tüm düzensiz göçmenlerin durumu, uygulamada yaşanan problemler ve bu kapsamda avukatların yaşadığı sorunlar ele alınmıştır. Bu toplantıda yetkililere yazılı ve sözlü olarak yöneltilen uygulamada karşılaşılan soru ve sorunlara ilişkin değerlendirmeler ve yetkililer tarafından verilen cevaplar hakkında kamuoyunu bilgilendirme gereği doğmuştur:

Sığınmacı Sayısına İlişkin Veriler

Toplantıda edinilen bilgilere göre, 2 Ağustos 2019 tarihi itibariyle Türkiye’de resmi olarak yaklaşık 3 milyon 639 bin sığınmacı bulunmaktadır. Resmi verilere göre İstanbul’da geçici koruma statüsünde 547 bin geçici koruma altında Suriye vatandaşı, 533 bin düzenli ikamet sahibi yabancı bulunmakta olup ayrıca uluslararası koruma başvurusu bulunan 2.219 yabancı vardır. Toplantıda, İstanbul’da yaşayan düzenli göç, geçici koruma kapsamında ve uluslararası koruma sahibi olan kayıtlı toplam 1 milyon 82 bin yabancı olduğu tarafımıza bildirilmiştir. Türkiye’de Doğu ve Güneydoğu bölgelerinde yapılmış olan “geçici barınma merkezlerinin” toplam 320 bin kişi kapasitesinin olduğu, halihazırda bu “geçici barınma merkezlerinde” 100 bin kişinin kaldığı bildirilmiştir.

Valilik Kararının Uygulaması

Toplantıda tarafımıza iletilen bilgiye göre, basına yansıyanın aksine, Suriye vatandaşlarına ilişkin bir politika değişikliği olmadığı, geri gönderme yasağı kapsamında yapılan değerlendirme ile kimliklendirme (statü verilmesi) işlemi yapılmaya devam edildiği ve geçici koruma altındaki Suriye vatandaşlarının kayıtlı oldukları illerde eğitim, sağlık, çalışma izni başvurusu gibi temel hizmetlere erişiminin sağlandığı, ancak düzensiz göç ile mücadelenin daha etkin şekilde devam etmesine karar verildiği ve bu kapsamda tedbirler alındığı belirtilmiştir. Bu çerçevede geçici koruma altında olan ancak hakkında 6458 sayılı Kanun’un 54. Maddesi kapsamında sınır dışı kararı verilen Suriye vatandaşlarının geri gönderme yasağı uyarınca hiçbir şekilde sınır dışı edilmediği, idari gözetim altında tutulduğu tarafımıza bildirilmiştir.

Bu kapsamda, İstanbul Valiliği’nin 12 Temmuz 2019 tarihi itibariyle düzensiz göç ile mücadeleye etkin şekilde başladığı, günde ortalama 1.000 “kayıtsız” düzensiz göçmenin kolluk güçleri tarafından “yakalandığı”, 2 Ağustos 2019 itibariyle toplam 13 bin kayıtsız yabancı hakkında işlem yapıldığı, bunlardan 3 bin kişinin kayıtsız Suriye vatandaşı olduğu bildirilmiştir.

Yakalanan düzensiz göçmelerin, önce Tuzla’da bulunan geri gönderme merkezine, buradan da Bakanlığın belirlemiş olduğu farklı illere, değerlendirme yapılmak üzere sevk edildiği ve geri gönderme prosedürüne ilişkin işlemlerinin bu illerde devam ettiği belirtilmiştir.

“Kayıtsız olan” Suriyeliler açısından ise, Valilik kararının uygulanmasında diğer düzensiz göçmenler arasında bir ayrım gözetildiği, bu kapsamda kayıtsız Suriye vatandaşlarının
geçici koruma kimliklendirme yapılabilmesi için mülakat yapılmak üzere Kilis Öncüpınar’da bulunan Geçici Barınma Merkezi’ne sevk edildiği bildirilmiştir. Haklarında adli işlem yapıldığı ifade edilen ve bu kapsamda hakkında sınır dışı kararı bulunan Suriye vatandaşlarının ise kamu düzeni, kamu güvenliği ve asayişin tesisi amacıyla idari gözetim altına alındığı bilgisi verilmiştir.

Kayıtsız Olan Suriye Vatandaşları Açısından Valilik Kararı ve Gönüllü Geri Dönüş Meselesi

Kayıtsız Suriyelilerin Kilis Öncüpınar Geçici Barınma Merkezine sevk edildiği, burada geçici koruma kapsamına alınmaları konusunda değerlendirmenin yapıldığı belirtilmiştir. Geçici koruma kapsamına alınan Suriyelilerin Türkiye genelinde bir ile kaydedildikleri, bununla birlikte Antalya, Muğla, Aydın, İzmir, Çanakkale, Bursa, Balıkesir, Kırklareli, Edirne, İstanbul, Hatay ve Kocaeli illerinin kayıtlara kapalı olduğu ifade edilmiştir.

Edinilen bilgiye göre, hakkında adli işlem yapılmış Suriye vatandaşları sınır dışı edilmek üzere idari gözetim altında tutulmakta olup bu kişilerden Suriye’ye gönüllü olarak dönmek isteyenler gönüllü geri dönüş formu imzalayarak ülkelerindeki güvenli bölgelere dönebilmektedir. Gönüllü geri dönüş işlemleri İstanbul Kumkapı’da bulunan Avrupa Yakası Koordinasyon Bürosu’ndan ve Sultanbeyli’de bulunan Anadolu Yakası Koordinasyon Bürosu’ndan yürütülmektedir. Karakollarda kolluk kuvvetleri tarafından hiçbir şekilde gönüllü geri gönderme formu imzalatılmadığı, bu konuda Göç İdaresinin yetkili olduğu belirtilmiştir.

Ancak uygulamada özellikle karakollarda yaşanan problemler tarafımızca yetkililere iletilmiş, bu çerçevede, geri gönderme merkezlerinde ve karakollarda bulunan gönüllü geri dönüş formlarının sadece Türkçe değil, anlayacakları dilde olması gerektiği vurgulanmıştır. Ayrıca tarafımıza iletilen ihbarlarda özellikle savaş bölgesine yakın sınır kapılarından çıkış yapıldığının tespit edildiği yetkililere iletilmiştir. Bu noktada, geri gönderme yasağının mutlak şekilde uygulanması, Suriye vatandaşlarının özgür iradesiyle gönüllü geri dönüşü olarak nitelendirilse dahi, sivillere yönelik hava saldırılarının devam ettiği güvenli olmayan çatışma bölgelerine hiçbir surette gönderilmemeleri önemle vurgulanmıştır. Gönüllü geri dönüş formlarının imzalatılmasına ve yabancıların Kilis Öncüpınar Geçici Barınma Merkezi’ne otobüslerle sevkine ilişkin, hem İstanbul Barosu’na ihbar edilen hem de kamuoyuna yansıyan iddialar ve görüntüler yetkililere sorulmuş; tüm idari ve kolluk personelinin kötü muamele yasağı çerçevesinde hareket etmesinin, bu yasağın mutlak şekilde uygulanmasının teminin ve bu konudaki şikayetlerin etkin şekilde soruşturulmasının Devlet’in temel yükümlülüğü ve yasal zorunluluk olduğu yetkililere iletilmiştir.

Kayıtlı Olan Suriye Vatandaşları Açısından Valilik Kararı

Bir ilde kayıtlı olduğu anlaşılan Suriyeli vatandaşları açısından ise 20 Ağustos’a kadar kayıtlı oldukları illere dönmeleri konusunda yalnızca ihtar edildikleri ifade edilmiştir. İhtar edilen Suriye vatandaşları için sivil toplum ve belediyelerden yardım ve destek sağlandığı, ancak Valilik ve İl Göç İdaresi nezdinde maddi bir yardımın yapılmadığı belirtilmiştir. Yetkililer, muhtemelen önümüzdeki hafta içinde, farklı ilde kayıtlı olanların ülke içinde seyahat edebilmelerini teminen belirli noktalarda “mobil göç arabaları” bulundurulacağını, bu şekilde seyahat eden Suriyeliler için “yol izni belgesi değil”, “şehre dönüş belgesi” tanzim edileceğini, bu uygulama hayata geçirilene kadar başka illerde kayıtlı olan Suriyelilerin illerine dönebilmeleri için otobüs şirketlerinin bilet kesme zorunluluğunun olduğunu aktarmıştır.

Aksine bir uygulama ile karşılaşan tüm kayıtlı Suriyeli vatandaşlarının 157 ihbar hattını arayarak şikâyetlerini bildirmeleri konusunda bilgilendirilmeleri talep edilmiştir.

Kayıtsız Suriye Vatandaşlarının Bu Süreçte Hukuki Yardıma Erişimin Temini

Bununla birlikte, İstanbul Barosu İnsan Hakları Merkezi olarak, Suriye vatandaşları hakkında İstanbul Barosu Adli Yardım Bürosuna iletilen sınır dışı vakıalarının Haziran 2019 ayına oranla yaklaşık 3,5 kat artış gösterdiği bilgisi paylaşılmıştır. Alanda faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşları ve avukatların da süreçte yaşanan hak ihlallerine dair Merkezimizi bilgilendirdiği iletilmiştir. Sınır dışı kararı uyarınca idari gözetim altında tutulan geri gönderme yasağı kapsamındaki Suriye vatandaşlarının ve tüm düzensiz göçmenlerin hak arama ve adalete erişim özgürlüklerinin temini için, gecikmeksizin etkin hukuki yardıma ve avukat desteğine erişebilmesi, kolluk tarafından ve sevklerin yapıldığı geri gönderme merkezlerinde gerekli bilgilendirmelerin anladıkları dillerde yapılması ve avukata erişim ile adli yardım hizmeti hakkında kendilerine bilgi verilmesinin yasal zorunluluk olduğu vurgulanmıştır. Avukatların, geri gönderme merkezleri başta olmak üzere tüm ilgili birimlerde, kuruma girişler, müvekkilleri ile görüşmeler, dosya inceleme, örnek alabilme ve dilekçelerini ibraz etme aşamalarında karşılaştığı sorunlar aktarılmış; Avukatlık Kanunu, Anayasa ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nden doğan hak ve yükümlülükler hatırlatılmıştır. Bu hususta gerekli kolaylıkların sağlanması, tüm engellerin kaldırılması ve koordinasyon içinde çalışılması talebi bir kez daha yetkilere iletilmiştir.

Kırılgan Gruplara ve Aile Bütünlüğüne Yaklaşım

Alınan bilgilere göre hakkında işlem yapılan düzensiz göçmenler 2011 yılından bu yana çeşitli nedenlerle “hiç kayıt altına girmemiş” genç ve bekar erkekler olup kadın ve çocuklar hakkında işlem yapılmamaktadır.

Refakatsiz çocukların kimliklendirme yapıldıktan sonra Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na teslim edilmekte olduğu tarafımıza bildirilmiştir.

Bu kapsamda, yetkililere, uygulamada özellikle son dönemde kolluk tarafından yakalanan refakatsiz çocukların sevki ile ilgili problem yaşandığı ve bu konuda gereken hassasiyetin özellikle Emniyet Genel Müdürlüğü’ne bağlı kolluk kuvvetleri tarafından yerine getirilmesi gerektiği tarafımızca iletilmiştir. Ayrıca kırılgan gruba dahil olan (şiddet mağduru, engelli, LGBTİ bireyler ve tüm özel ihtiyaç sahipleri) düzensiz göçmenlere ilişkin istisna tanınması ve gerekli hassasiyetin gösterilmesi gereği yetkililere tarafımızca iletilmiştir.

Diğer taraftan, aile birleşmesine ilişkin olarak, farklı illere kayıtlı bireylerden oluşan ailelerin bütünlüğünün gözetildiği, bu kapsamda aile bireylerinden birinin kayıt yapılabilen 12 il dışındaki bir ilde kayıtlı olması durumunda, belgelenebilir istisnai bir durum mevcut olmadıkça, aile birleşiminin diğer ilde yapılacağı belirtilmiştir.

Sonuç olarak,

• 20 Ağustos 2019 tarihine kadar, başka ilde kayıtlı olan geçici koruma altındaki tüm Suriye vatandaşlarının kayıtlı oldukları illere, herhangi bir izin belgesi almaya gerek olmaksızın dönmesi, bu noktada özellikle seyahat firmalarında bilet satışı konusunda bir problem yaşanması halinde 157 ihbar hattına şikayetin bildirilmesi gerektiği,

• 20 Ağustos 2019 tarihine kadar, kayıtlı olmayan Suriye vatandaşlarının, Antalya, Muğla, Aydın, İzmir, Çanakkale, Bursa, Balıkesir, Kırklareli, Edirne, İstanbul, Hatay ve Kocaeli illeri dışında, kayıt yaptırabilecekleri bir ile giderek geçici koruma kapsamında alınmalarının gerektiği,

• Bu çerçevede, Ağustos ayı itibariyle, en kısa sürede, İstanbul’da otogarlarda İl Göç İdaresi’ne bağlı mobil ekiplerin uygulamaya geçirileceği ve kayıtsız Suriye vatandaşlarının 20 Ağustos 2019 tarihine kadar bu mobil ekiplere kayıt yaptırabilecekleri illere sevk için başvurmasının tavsiye edildiği,

• İstanbul ilinde kaydı olmayan Suriye vatandaşlarının kolluk tarafından yakalanması halinde, Tuzla Geri Gönderme Merkezine buradan geçici koruma kapsamında mülakat ve değerlendirme yapılmak üzere Kilis Öncüpınar Geçici Barınma Merkezi’ne sevk edildiği,

• Düzensiz göçmenlerin haklarında adli idari işlem olması halinde Binkılıç (erkek) ya da Silivri Selimpaşa (kadın) Geri Gönderme Merkezlerine sevk edildiği,

• Hakkında sınır dışı kararı olsa dahi hiçbir Suriye vatandaşının sınır dışı edilmediği ve fakat idari gözetim altında tutulduğu,

• 20 Ağustos 2019 tarihi itibariyle, kayıtlı olduğu ile dönmemiş olan geçici koruma altındaki Suriye vatandaşları tespit edildiklerinde, son kez süre verileceği, kayıtlı olduğu ilde imza yükümlülüğü getirileceği, imza yükümlülüğüne uyulmaz ise kayıtlı bulundukları ilde yararlandıkları tüm temel hizmetlerin kısıtlanacağının tarafımıza bildirildiği,

• Hakkında sınır dışı kararı olanlara geri gönderme yasağı çerçevesinde usulî garantiler konusunda hukuki yardımın sağlanması için avukata erişim önündeki tüm engellerin kaldırılması, geri gönderme merkezlerine avukat erişiminin sağlanması, geri gönderme merkezlerine ve Kilis Öncüpınar Barınma Merkezine sevk edilen düzensiz göçmenlerin kaydının tutulması, etkin hukuki destek sağlanabilmesi için avukat ile paylaşılması ve bu konuda yabancılara anlayacakları dilde bilgilendirme yapılması talebinin yetkililere tarafımızca iletildiği,

• Gönüllü geri dönüş formlarının imzalanması, geri göndermeme ilkesine, aile bütünlüğüne ve kayıtsız düzensiz göçmenlerin Kilis Öncüpınar Barınma Merkezi’ne sevki sırasında mutlak şekilde işkence ve kötü muamele yasağına riayet edilmesi, tüm iddiaların etkin şekilde soruşturulması ve usuli garantilerin sağlanması yükümlülüğünün yetkililere tarafımızca iletildiği
konularında sahada çalışan meslektaşlarımızı ve tüm düzensiz göçmenleri yukarıda belirtilen hususlarda bilgilendirme zorunluluğu doğmuştur. Bu çerçevede uygulamada yaşandığı tespit edilen tüm sorunları ve hak ihlali iddialarını bu süreç içinde [email protected] ve [email protected] adreslerine iletmenizi önemle rica eder, durumun takipçisi olacağımızı saygılarımızla bildiririz.

11. Atasoy Emlak Otomotiv
Gümüşpala Mah, 34320 Istanbul, Turkey

12. Gazze Falafel
esenyurt, Esenyurt, İstanbul

13. My Shop's
Inönü Mah. Fidan Sk, 34755 Istanbul, Turkey

14. Coldwell Banker ALFA
Sahrayıcedit mah. Güzide sok. No: 9 Moğulkoç İş Merkezi Kat: 4, 34734 Istanbul, Turkey
(www.cb.com.tr)

15. ETİKET SANAYİ A.Ş.
DOĞU SANAYİ SİTESİ 5.BLOK NO: 11-13 YENİBOSNA, 34197 Bahçelievler
(www.etiketsanayi.com , www.birbarkod.com)

16. KALYONCUOĞLU İNŞAAT
Istanbul, Turkey

17. Yıldız Sıhhi Tesisat
Niyazibey sokak, 34142 Istanbul, Turkey

18. CANPOLAT GAYRİMENKUL&EMLAK
Büyük balcı Cad. No: 108 firüzköy/ Avcılar, 34000 Avcılar

19. çantatürk international
Istanbul, Turkey
(www.alkatektekstil.com)

20. Faturamatik Plaza
Zümrütevler mah acarlar sokak, Maltepe, Istanbul