Bilim insanları uzun süredir, Kuzey Anadolu Fay Hattı'nın İstanbul'un güneyinden geçen kısmında enerji birikmesi olduğunu ve bunun da 7 ve üzerinde büyüklükte bir depreme neden olabileceği uyarısında bulunuyor.
Türkiye'nin en çok nüfusa sahip şehri olan İstanbul'da yerel yönetimler de olası bir depreme karşı hazırlık yaparken, dayanıksız yapı stokunun kentsel dönüşüm çalışmalarıyla yenilenmesi yıllardır yürütülen en önemli çalışmaların başında yer alıyor.
AA muhabiri, İstanbul'daki belediyelerin deprem hazırlıklarını ve kentsel dönüşüm alanında yaptıkları çalışmalarını derledi.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) "İstanbul'un Afete Dayanıklılığını Artırmak" hedefine ulaşabilmek için yapıların risk değerlendirmesinin yapılması, afet odaklı kentsel dönüşüm çalışmalarının hızlandırılması, İstanbulluların kentsel dönüşüm algısının iyileştirilmesi ve kentin tüm zemin çalışmalarının tamamlanması amacıyla çalışmalarını sürdürüyor.
İBB bu kapsamda, 39 ilçede kentsel dönüşüm çalışmaları için vatandaşlarla temas kurarak kent genelinde bugüne kadar 13 ofis açtı.
Ayrıca İBB iştirakleri İstanbul İmar AŞ, Kiptaş ve Bimtaş tarafından İstanbul genelinde site ölçeğinde kentsel dönüşüm çalışmaları yürütüyor.
Kentte İBB tarafından sağlıklı ve dayanıklı bir kentleşme ve planlara altlık olması amacıyla tam kapsamlı yer bilimleri ve deprem risk analizi çalışmaları sürdürülüyor.
İstanbul’un 39 ilçesinde ilçenin yapı stokunu temsil edebilecek örneklemler doğrultusunda binalarda hızlı tarama yöntemleri ile bina tespiti analizleri devam ediyor.
Ayrıca İBB, Afet Bilgi Sistemi Mobil Uygulaması "ABİST"i geliştirdi.
Esenler Belediyesi "Yıkıcı Olmayan Depremler Güvenli Konutlarla Mümkün" sloganıyla riskli yapıların dönüştürülmesi için çalışmalarını hızlandırdı.
İlçede 12 yılda, 98 bin riskli yapının 56 bini yenilendi. Konutların yaklaşık 6 bini kamu ile geriye kalanı ise özel sektör- kamu iş birliği ile özel sektör ve şahıslar aracılığıyla dönüştürüldü.
Esenler Kentsel Dönüşüm Projesi kapsamında mevcut durumda imar ve mülkiyet sorunu bulunan ve öncelikli olarak riskli durumdaki "acilen taşınması gerekli" yaklaşık 16 bin bağımsız birim, Esenler'deki Türkiye’nin ilk Akıllı Şehri’ne taşınacak.
İmar sorunlu 16 bin konut buraya transfer edildiğinde, mevcut Esenler içerisinde yaklaşık 1,5 milyon metrekare alan açılmış olacak ve bin nüfus buraya yerleşecek.
Ardından deprem riski açısından ikincil öncelik taşıyan yaklaşık 23 bin bağımsız birim "Akıllı Şehir"e transfer edilecek ve çalışmalar sonucunda Esenler’de deprem tehdidi karşısında riskli durumda bulunan ve acilen bertaraf edilmesi gerekli yaklaşık 40 bin bağımsız birimden oluşan yapı stoku, güvenli ve yaşam kalitesi artırılmış kentsel yaşam alanlarına dönüştürülecek.
Gaziosmanpaşa Belediyesi, 13 mahalle ve 18 bölgeyi kapsayan geniş çaplı bir kentsel dönüşüm çalışması başlattı.
Çalışmalar kapsamında bugüne kadar 4 bin konutun yapımı tamamlanarak hak sahiplerine teslim edildi. İnşası süren 3 bin konutu daha teslim etmek için çalışmalar aralıksız sürüyor. Kısa sürede 3 bin konutun daha temeli atılacak.
Ayrıca riskli alan dışında kalan bölgelerde hayata geçirilen "Ada Bazlı Yerinde Dönüşüm Planları" ile vatandaşlara istedikleri müteahhitle anlaşarak, projeye uygun şekilde binalarını yeniden inşa etme imkanı sunuluyor.
Kentsel dönüşüm çalışmaları tamamlandığında ilçedeki dini tesis alanları yüzde 83, sağlık tesisi alanları yüzde 20, idari tesis alanları yüzde 16, yeşil alanlar yüzde , eğitim tesis alanları yüzde oranında artacak. Ayrıca kentsel dönüşüm ile Gaziosmanpaşa yaklaşık bin araçlık yeni otopark alanına kavuşacak.
Esenyurt Belediyesi, ilçede riskli yapıların taraması çalışmasına devam ediyor. Bu kapsamda hazırlanan dosyalar Çevre ve Şehircilik Bakanlığına bildiriliyor.
Ayrıca Esenyurt'ta 43 mahallede kentsel dönüşüm çalışmaları halen sürüyor.
Şişli Belediyesi, yürüttüğü çalışmalar kapsamında ilçede taşınmazı "riskli yapı" olarak onayladı. Riskli yapı olan taşınmaz yıkılırken geriye kalan taşınmazın yıkılma işlemleri devam ediyor.
Ayrıca Şişli'de metruk binaların tayin ve tespitine yönelik çalışmalar sürüyor. Can ve mal güvenliğini tehdit eden, çevre kirliliğine yol açan, kent estetiğine uygun olmayan, terk edilmiş, kullanılmayan, yenilenmesi ya da yıkılması gereken taşınmazlar ile ilgili kanun hükümlerince işlem tesis edilecek.
Olası bir depremde can ve mal kaybını en aza indirmek için kapsamlı bir kentsel dönüşüm hareketi yürüten Beylikdüzü Belediyesi, çalışmalarını aralıksız sürdürüyor.
Beylikdüzü Belediyesinin desteğiyle ilçe genelinde toplam 54 bina ile bağımsız birim kentsel dönüşüme girdi.
Çekmeköy Belediyesi, yaptığı imar planları ile yerinde kentsel dönüşüm çalışmalarını sürdürüyor. Çekmeköy'de mahalle kültürünü korumayı hedefleyen, sosyal donatı alanları bulunan binalarla dönüşüm gerçekleştiriliyor.
İlçe genelinde yapılan çalışmalar kapsamında toplam 2 bin riskli yapı tespiti yapıldı. Tespiti yapılan 2 bin yapının yıkım işlemi gerçekleştirilirken diğer yapılarda yasal süreçler devam ediyor. Ayrıca kentsel dönüşüm projeleri kapsamında 7 bin aileye kira ve taşınma yardımı yapıldı.
Sarıyer Belediyesi, ilçede binayı riskli yapı ilan etti. Bunların ’i yıkıldı, 43'ünün yıkım süreci devam ediyor, 27'si ise boşaltıldı.
Ayrıca belediye tarafından "Sarıyer Kentsel Dönüşüm Strateji Belgesi" hazırlandı. Çalışma kapsamında Sarıyer’de "Önceliklendirme Çalışması" yapılarak "Öncelikli Müdahale Alanları" belirlendi.
Öte yandan sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun kapsamında Boğaziçi Gerigörünüm ve Etkilenme Bölgesi'nde yer alan Derbent (Çamlıtepe) Mahallesi’nin 28 hektarlık alanı ve Fatih Sultan Mehmet (Armutlu) Mahallesi’nin hektarlık alanı "Riskli Alan" ilan edildi.
Sultanbeyli Belediyesi, yılından bu yana yapıya kentsel dönüşümün sağladığı faydalardan yararlanarak yıkım ruhsatı verdi. Bu kapsamda toplam 14 bin bağımsız bölüme Yapı Kullanma İzin Belgesi verildi.
Üsküdar Belediyesi, yılından bugüne 3 bin yapının risk tespitini yaptı ve kentsel dönüşüm kapsamında yeniledi. Yapıların 'sı kamu (Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve Üsküdar Belediyesi) ve geriye kalanı özel sektör-kamu iş birliği ve şahıslar aracılığıyla dönüştürüldü.
Üsküdar Belediyesinin kentsel dönüşüm planları arasında Yavuztürk Mahallesi, Bahçelievler Mahallesi Sultan Murat Bölgesi ve Mehmet Akif Ersoy Mahallesi öncelikli müdahale alanları olarak, sayılı yasa kapsamında meri imar planına uygun, kentsel dönüşüm uygulama çalışmaları planlanıyor.
Çamlıca Camii Kentsel Dönüşüm Projesi'nde toplam konut, ticaret, cami, lojman, okul, bilgi evi, muhtarlık, aile sağlık merkezi ve çevre düzenlemeleri ile örnek bir dönüşüm sergilenecek.
Projenin 1. inşa etabı konut, 48 dükkan inşaatları ile altyapı ve çevre düzenleme işi yakın zamanda tamamlanıp hak sahiplerine teslim edilecek.
Söz konusu proje kapsamında 2. etap kentsel dönüşüm çalışmaları başlatılmış olup Küplüce, Kirazlıtepe, Ferah ve Mehmet Akif Ersoy Mahallelerinde yaklaşık bin metrekare alanda kentsel dönüşüm çalışmaları Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile yürütülüyor.
Başakşehir Belediyesi hayata geçirdiği projelerde depreme karşı güvenli ve modern konutlar inşa ediyor.
Başakşehir Belediyesinin garantörlüğünde inşa edilen Türkiye’nin deprem izolatörlü ilk konut projesi olan Mavera Comfort’ta inşaat çalışmaları sürüyor.
Proje ile daha önce şehir hastaneleri, veri merkezleri, köprüler gibi yüksek önem arz eden yapılarda kullanılan deprem izolatörleri, ilk kez bir konut projesinde uygulanıyor. Projenin yılının ilk çeyreğinde tamamlanması hedefleniyor.
Ayrıca Başakşehir Belediyesi ilçede birçok yerde kentsel dönüşüm çalışmalarına devam ediyor.
Bağcılar Belediyesi tarafından 5 Ekim 'de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Başbakanlığı döneminde yurt çapında başlatılan Kentsel Dönüşüm hamlesi kapsamında 10 nokta riskli bölge ilan edildi. Bu 10 bölgede kentsel dönüşüm ile depreme dayanıklı konutlar yapılıyor.
Bağcılar Belediyesi Kentsel Tasarım Müdürlüğü Ocak verilerine göre, toplam 3 bin 41 riskli yapıdan 2 bini 'sının yıkımı tamamlandı. Ayrıca 14 bin bağımsız birimin dönüştürülmesi bitti.
Beyoğlu Belediyesinin katkılarıyla Okmeydanı semtindeki Fetihtepe, Kaptanpaşa, Keçecipiri, Piripaşa, Piyalepaşa ve Kulaksız Mahalleleri için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından Okmeydanı Kentsel Dönüşüm Projesi hazırlandı.
Ba projesiyle hak sahipleri otopark sorunu olmayan daha fazla yeşil alana sahip bir Okmeydanı’nda yaşama imkanı bulacak. 1,5 milyon metrekarelik alanda hayata geçirilecek proje ile yaklaşık 8 bin bina, 25 bine yakın bağımsız bölüm dönüştürülecek.
Okmeydanı sakinlerinin yıllardır hayalini kurduğu dönüşüm projesinin startı, Fetihtepe Mahallesi Ada’dan verilecek.
Ayrıca Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, sürecin sağlıklı bir şekilde yürütülmesi için Fetihtepe Mahallesi'nde Kentsel Dönüşüm Ofisi açtı. Kovid salgını süreci nedeniyle randevu alarak Kentsel Dönüşüm Ofisi'ne gelen hak sahipleri projenin detaylarıyla ilgili bilgilendiriliyor. Ayrıca Beyoğlu Belediyesi ekipleri, başkan yardımcıları, meclis üyeleri ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı yetkilileri vatandaşları evlerinde ziyaret ederek projenin başlangıcından bitimine kadar tüm sürecin nasıl işleyeceğini detaylı olarak anlatıyor.
Avcılar Belediyesi, yılında 10 bin binayı ilçe genelinde kentsel dönüşüm sürecine dahil edecek. Ayrıca ilçede bina kentsem dönüşüm sürecine girdi.
Ümraniye Belediyesi, kentsel dönüşüm çalışmalarına devam ediyor. İlçede 2 bin binada kentsel dönüşüm yapıldı, 14 bin konut yenilendi.
Ayrıca ilçede yeni kentsel dönüşüm projeleri yakında başlayacak. Yapılması planlanan projeler tamamlandığında toplam bin metrekarelik alan dönüştürülerek, konut yenilenecek.
Bahçelievler Belediyesi, kentsel dönüşüm çalışmaları kapsamında ilçedeki yeşil alan ve otopark sorununu çözerek uzun vadede 10 bin, yılda ise en az binayı dönüştürmeyi hedefliyor.
Beşiktaş Belediyesi, tarihi ve eski bir yerleşkeye sahip olan ilçede kentsel dönüşüm sürecini semt kimliğini koruyarak yürütüyor. Belediye, ilçede 11 mahallede yaklaşık hektar alanda imar sorunlarını ortadan kaldıracak.
Küçükçekmece Belediyesi, sayılı Kanun kapsamında yılları arasında toplam 4 bin 44 binanın yıkılımı gerçekleştirdi.
Belediye, Kanarya Mahallesi'nde kentsel dönüşüm çalışmalarına başladı. Dönüşüm projesi kapsamında hak sahibi ve ’e yakın Küçükçekmecelinin yaşadığı Kanarya Mahallesi, güvenli, modern ve yeni konutlarla donatılacak. İlçede, kimseyi yerinden etmeden, depreme dayanıklı modern konutlar inşa edilecek.
Tuzla Belediyesi, kentsel dönüşüm çalışmalarına hız kesmeden devam ediyor. Kentsel dönüşüm çalışmaları kapsamında Tuzla'da 2 binin üzerinde dairenin yenilenmesine yılında başlandı, 6 binden fazla bağımsız bölümde kentsel dönüşüm çalışmaları ise sürüyor.
Kadıköy Belediyesi tarafından ilçede riskli yapıların tespiti için çalışmalar yapılıyor. Bu kapsamda Kadıköy Belediyesi Beton Zemin Laboratuvarı ekibi yerinde incelemelerde bulunarak, alınan numuneler laboratuvarda analiz ediliyor. Tespitler, Çevre ve Şehircilik Bakanlığının yetkilendirdiği lisanslı firmalar tarafından da yapılıyor.
Bu kapsamda, Kadıköy’de bugüne kadar riskli yapı olarak tespit edilen 3 bin yapının 3 bin ’inin yıkılma işlemleri tamamlandı, yapının ise yıkım süreçleri devam ediyor.
Zeytinburnu Belediyesi, ilçedeki kentsel dönüşüm çalışmalarını sürdürüyor. Belediye, bazı kentsel dönüşüm projelerini kendisi yapıyor, bazıları da belediyenin kontrolünde özel sektör tarafından inşa ediliyor.
İlçede kentsel dönüşüm çalışmaları kapsamında yıkılan veya görüşmeleri devam eden bölüm sayısı ise 2 bin
Sancaktepe Belediyesi, kentsel dönüşüm çalışmaları kapsamında ilçedeki 33 bin binanın MR'ını çekerek, yapı stokunun nerelerde, hangi ölçekte sorunlu olduğunu tespit etti. Çalışmalarda 6 bölgede sıkıntı tespit edildi ve çalışmalar başlatıldı.
Büyükçekmece Belediyesi, depreminden sonra ilçenin imar planını yeniden elden geçirip yeniden düzenledi ve yılında kentsel dönüşüme başladı.
Büyükçekmece'de eskimiş, hasarlı ve riskli yapılar depreme hazırlık çalışmaları kapsamında yıkılarak yenileniyor. Marmara Depremi'nden bugüne kadar yaklaşık 30 bin konut kentsel dönüşüm projesi kapsamında yıkılarak yeniden yapıldı.
Anadolu Ajansı web sitesinde, AA Haber Akış Sistemi (HAS) üzerinden abonelere sunulan haberler, özetlenerek yayımlanmaktadır. Abonelik için lütfen iletişime geçiniz."Burada gösterdikleri tek şey var: Muvafakatname. Beter olan kısım o. Muvafakatname bu bölgelerdeki insanlar için bir ölüm fermanı."
İstanbul Okmeydanı'ndaki Fetihtepe Mahallesi sakinlerinin avukatı Avukat Onur Cingil, böyle konuşuyor. Cingil, geçtiğimiz günlerde kentsel dönüşüm projesi nedeniyle polis şiddeti ve gözaltılara sahne olan mahalleli adına tahliye, yıkım ve altyapı hizmetlerinin kesilmesi ile ilgili iki ay önce mahalleliye ulaşan tebligatların ardından mahkemeye gitti. Kentsel dönüşümün rızaya dayalı ve şeffaf olması, dönüşüm kapsamında vatandaşa hukuki güvence sağlanması gerektiğini, ancak çoğu mahallede yürütülen projelerin bu şekilde ilerlememesi nedeniyle mağduriyet yaşandığını söylüyor:
"Vatandaş sadece bir muvafakatname görüyor. Buradaki maddeler istişare edilecek maddeler değil. 'İmza atın, hemen yapacağız' ya da 'Yoksa devlete güvenmiyor musunuz?' En çok söylenenler bunlar. Diretme üzerinden gidiyor. Vatandaşın projeyi görmesi lazım. Dönüşüm vatandaş ihtiyacını karşılayacak şekilde yapılmalı."
Fetihtepe Mahallesi için planlanan kentsel dönüşüm projesi, bine yakın hanenin hayatını değiştirecek. Ancak mahallelinin hayatı proje hayata geçmeden, yani yıkım başlamadan elektrik, su ve doğal gazın kesilmesiyle değişti bile. Avukat Cingil, "Elektrik ve su savaş dönemlerinde bile hanelerde kesilmez" diyerek hukuksuzluğa dikkat çekiyor. Bu hukuksuzluğun mağdurları arasında üniversite sınavına hazırlanan gençler var. Tahir Yıldırım, karanlıkta sınava hazırlanan gençlerden biri.
Matematik öğretmeni olmak isteyen Tahir, yedi kardeşli bir ailenin çocuğu. Elektriklerini kesmeye geldiklerinde engel olmaya çalıştığını anlatıyor:
"Bir haftadır mağduruz. Karanlıkta ders çalışıyoruz. Benim gibi karanlıkta çalışmaya çalışan birçok arkadaş var bu mahallede. Şu anda bizi evimizden kovsalar gidecek başka yerimiz yok. Sokağa düşeceğiz."
Çiğdem Ocak, yılından beri Fetihtepe'de yaşıyor. Annesi şeker hastası olan Ocak, soğukta muhafaza etmeleri gereken ilaçlar nedeniyle mağduriyet yaşadıklarını aktarıyor. İlaçlardan birini bir gün halen elektriği olan komşusuna, diğerini eczaneye bırakmış:
"Kimse karşı gelmiyor aslında kentsel dönüşüme. Herkes güzel şekilde yaşamak istiyor. Ama benim şu an gidecek yerim yok. Kepçeyle beni de götürmeleri gerekiyor. Ev tutma gibi bir şansım yok. Biz 'İmza atmayacağız, kentsel dönüşüme karşıyız' demiyoruz. Kira bedellerini karşılasınlar. Barınma yeri göstersinler."
depreminden sonra başlayan kentsel dönüşüm projelerinin temeli, "Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun" ile "Kentsel Yenileme Yasası"na dayanıyor. TMMOB Şehir Plancıları Odası İstanbul Şube Başkanı Pelin Pınar Giritlioğlu da kentsel dönüşümün bilimsel yöntemlerle değil, zorlayıcı, dayatmacı ve baskıcı bir şekilde yürütüldüğünü vurguluyor. "İşlerin istediğimiz gibi gitmediğini, sosyal sorunların görmezden gelindiğini gördük. Bu işin en temel uygulama birimi de TOKİ oldu" diyor. Giritlioğlu'na göre, kentsel dönüşüm konusunda yapılan en büyük hata, devletin konuyu bir "sosyal mesele" olarak ele almaması:
"Yani devlet gerçek anlamda görevini yerine getirmiyor. Dayatmalar nedeniyle insan hakları ihlalleri yaşanıyor. Bugün hangi kentsel dönüşüm projesinde kamu yararı görebiliyorsunuz? Biz rant projeleri görüyoruz sadece. Kamu yararı yok. Eğer bu projeler kamu yararı anlayışıyla gerçekleşiyor olsaydı, sosyal konutlar olurdu."
Giritlioğlu ve Cingil'e göre halk, rant odaklı kentsel dönüşüme mecbur bırakılıyor.
Avukat Onur Cingil de "İdareler halkın yanında değil, müteahhitin yanında yer aldığı için bütün sıkıntı bu çünkü proje göstermiyorlar. Niye? Proje gösterirse daire sayısı ortaya çıkar. Bu sefer rant ortaya çıkar" diyor.
DW Türkçe'ye bilgi veren İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Deprem Risk Yönetimi ve Kentsel İyileştirme Dairesi Başkanlığı da tüm ilçelerde hızlı tarama yöntemiyle binaların deprem güvenlik sınıfının tespit edildiğini, bina envanterinin güncellendiğini söyledi. İBB'nin gönderdiği bilgi notuna göre, yıl sonu itibarı ile 90 bin binayı ziyaret edildi, bina taramasını kabul eden 25 bin binayı incelendi. Bu binaların yarıya yakının yüksek risk ve orta risk grubunda yer aldığını tespit edildi. Afet odaklı kentsel dönüşüm projeleri kapsamında 14 ilçede yeni kentsel dönüşüm projelendirme çalışması başlatıldı.
İBB, Afet Eylem Planı kapsamında İçişleri Bakanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı ve AFAD ile birlikte afet sonrası tahliye, yerleştirme ve hayatın sürdürülebilirliğinin planlanması çalışmalarına da devam ediyor. İBB'nin açıklamasında "Teknik ekibimiz tahliye-transfer-acil barınma-çadır alanları, kapalı geçici barınma alanları risk durumunun belirlenmesi, verinin sayısallaştırılması gibi çalışmalar yapıyor. 5 bin adet acil toplanma alanı, adet çadır alanı, 28 adet hayvan barınağı, 36 adet kültür ve mali değer tahliye alanı, adet transfer alanı ekiplerimizce belirlendi" denildi.
Gülizar Güldal da iki çocuğuyla yaşadığı Fetihtepe'de elektrik ve su olmadan hayatını sürdürmeye çalışıyor. Güldal ile telefonunu şarj etmek üzere komşusuna giderken yolda karşılaşıyoruz.
Güldal, "Göktürk'te yaşayan kardeşim bidonlara su doldurup getiriyor. Buzdolabındaki her şeyi çöpe attık. İmkanı olan çekti gitti. Bizi çıkarsalar nereye gideceğimizi düşünüyorum. Kendi yağımızda kavrulmaya çalışıyorduk ama işte, bırakmadılar" diyor
Pelin Pınar Giritlioğlu, kentsel dönüşüm sürecinde evi olan insanların hem mülksüzleştiğine hem de eski yaşam alanlarından uzaklara sürüldüklerine dikkat çekiyor. Tam da bu nedenle, Anayasa'nın konut hakkını düzenleyen maddesine de işaret ederek konut meselesine temel insan hakkı olarak bakılması gerektiğinin altını çiziyor.
Fetihtepe Mahallesi'nin yanı sıra Kirazlıtepe, Elmalıkent ve Tozkoparan sakinlerinin de kentsel dönüşüm davalarını üstlenen Onur Cingil de vatandaşın anlaşmaya mecbur bırakıldığını vurguluyor. Uzmanlara göre, kentsel dönüşüm meselesine sadece inşaat olarak bakan anlayış artık değişmeli.
Burcu Karakaş Çalışmaları insan hakları alanında yoğunlaşan İstanbul merkezli gazeteci.
Bize yazın