Istanbul Un Fethinin Türk Ve Dünya Tarihi Açısından Sonuçları

İstanbul'un Fethinin Türk ve Dünya Tarihi Açısından Önemine Dair Bu kutlu fethin Türk tarihi açısından önemi, yüzyıllardır Anadolu’ya ve Bizans topraklarına akın akın gelen Hunlar, Avarlar, Peçenekler, Uzlar, Sabirler ve Oğuzların kadim düşmanları olan Bizans devletinin sona erdirilmesi ve bu kadim düşmanın tarih sahnesinden çekilmesidir. Bir nevi bir dönemin sonudur: Imperium Romanum’un. Bizans İmparatorluğu, Osmanoğulları açısından epeyce sorun yaratmaktaydı. Fetret devrinden bu yana Osmanoğulları, Bizans’ın Osmanlı şehzadelerini kışkırtması ve Osmanlı’da iç savaşlara varacak krizlere sebep olmasından oldukça etkileniyordu. II. Mehmed devrine kadar bu tür durumların devleti epey zora soktuğunu görüyoruz. İstanbul’un fethiyle tüm bu durumlar ortadan kalkmış ve Fatih’in bir eseri olan Kanunname-i Âli Osman’ın düzenlenmesiyle kardeş katli kanunlaştırılmış ve bu gibi durumların kesinlikle önüne geçilmiştir. Şehir, manevi açıdan bakıldığında da büyük öneme haizdir. Şehri fethedecek komutan ve asâkirin hadîs-i şeriflerle müjdelendiğini biliyoruz. Fatih müjdelenen ve övülen komutan, ordusu ise övülen asker olmuştur. Konunun manevi öneminin dışında da bunun çok büyük bir meşruiyet kaynağı olduğunu düşünüyoruz. Meşhur hadis-i şerifin övgüsüne haiz olan Osmanlılar, hakimiyetlerini ve İslamiyet’i; Avrupa’da ve Orta Doğu’da daha emin şekilde tesis edebileceklerdir. Bu fetih, diğer Müslüman rakipleri olan Memlük ve Safevi devletlerine karşı olarak İslamiyet’in kılıcını kendilerinin taşıdıkları konusunda bir alâmet olacaktır. Nitekim Devlet-i Aliyye böylelikle, saltanatın lağvedilme tarihi olan ’ye kadar İslam’ın yeryüzündeki koruyuculuğunu ve temsilciliğini üstlenecektir. Fethin Türk tarihi açısından bir diğer önemi ise Osmanlı toprak bütünlüğünü bozan ve artık sadece Konstantinopolis’ten ibaret kalan Bizans’ın ortadan kaldırılarak Osmanlı toprak bütünlüğünün sağlanması olmuştur. Doğu Trakya tamamen Osmanlılar’a ait olmuştur. Tahta iki kez çıkmak durumunda kalan Sultan II. Mehmed, fetihle birlikte, otoritesini şimdi tam olarak sağlayabilmiştir ve “Fâtih” unvanını almıştır. Büyük bir iş başarmış ve kendisinden öncekilerin (Yıldırım Bayezid, Musa Çelebi ve babası II. Murad) yapamadığını yapmış, bu kutlu şehri almıştır. Merkezi gücü tamamen tesis eden Fatih’in ilk işi, babasının güvendiği bir adam olan fakat kendisine sürekli muhalefet eden Çandarlı Halil ve benzeri devlet adamlarını ortadan kaldırmak olmuştur. Böylelikle kendi lalalarından oluşan vezir kadrosuyla uzunca yıllar sürecek fetih serüvenine başlayabilmiştir. Nitekim onun ölümünün, yeni bir sefere çıkmak üzereyken Hünkârçayırı’ndaki ordugâhında gerçekleştiğini biliyoruz. Hayatı boyunca, İslamiyet sancağını ve Devlet-i Aliyye’nin otoritesini olabildiğince yaymaya çalışmış ve hayli başarılı olmuştur. Osmanoğulları’nın yükselme devri de böylelikle başlamıştır. İstanbul’un fethiyle İstanbul Boğazı da tamamen Osmanlılar eline geçti ve Karadeniz yolu açılmış oldu. Şehrin fethiyle burası başkent yapıldı. Şehrin imarına hızlıca girişildi ve her yer hamamlar, medreseler, câmiler ve imaretlerle dolduruldu. Fetih sırasında hırpalanan şehir âdeta baştan yaratıldı: Bir Türk-İslam şehri olarak. Fetih sırasında nüfusu bin civarında olan şehir , yılında gerçekleştirilen sayımlara göre 80 bin civarında bir nüfusa ulaşmıştır. Burasını korumak ve saygı göstermek, bugün kendimiz ve geride kalanlarımız için yapabileceğimiz en şerefli iş olacaktır. İstanbul’un, Türk-İslam tarihi açısından önemini en iyi şekilde anlatan Molla Hâmidî’nin şu dizeleriyle bu bölümü bitirmek istiyorum: “Mescid-i Aksâ Ayasofiyyesidir gûyiyâ, Belki meydan-ı saâdet dahi Atmeydânı’dır.” Her halde bu kutlu fethin, dünya tarihi için farklı anlamlara gelebileceği açıktır. Bizim için kutlu bir fetih olan bu olay Batı dünyası için büyük bir kayıp olmuştur. Imperium Romanum’un hakiki varisleri, tarih sahnesinden çekilmiş olmuştur. Hıristiyan bir devlet ortadan kalkmıştır. Aralarındaki mezhepsel ayrılığa (Schisma) rağmen Fatih’in İstanbul’u kuşatacağı haberi üzerine iki kilisenin (Katolik ve Ortodoks kiliseleri) birleşmiş gibi olduğunu, o sırada bir Ortodoks kilisesi olan Ayasofya’da Katolik tarzı ayin yapıldığını hatırlıyoruz. Nitekim burasının fethiyle Papalık, bu topraklarda bir müttefikini kaybetmiş oldu. Bu kaybın Fatih tarafından bir siyasi koz olarak değerlendirildiği konusu mühimdir. Fatih, birleşme karşıtı olarak tanınan Georgios Skolaris'i buldurup İstanbul'a getirtmiş ve ona Gennadius unvanıyla boş kalan patriklik makamını vermiştir. Böylece Ortodoks kilisesini kendi kontrolünde tutmak istemiştir. Nitekim Ortodoks Hıristiyanlar, Katolik dünyasının şehri geri alma planlarına rağmen Osmanlılar’a bağlılık göstermişlerdir. Zaten Ortodoks tebaanın Müslüman sarığını kardinal külâhına tercih ettiği, fetihten önce de malumumuzdur. Bu konuda İstanbul’da Notaras gibi önde gelen birisinin fikrinin dahi bu yönde olduğu açıktır. İmparator XI. Konstantinus, iki kilisenin birleştirilmesi fikri yüzünden Ortodoks tebaasından epeyce tepki görmüştü. Dünya tarihi açısından bir diğer önemli sonucu ise, bir kuşatma aleti olarak bu kadar etkili şekilde kullanılan topun, artık yıkılamayacak sanılan surları da yıkabildiğinin anlaşılması sonucu feodalizm anlayışının zarar görmesi olmuştur. Ortaçağ Avrupa’sının bel kemiğini, sosyal-siyasi düzenini oluşturan feodal yapı yerini merkeziyetçi yapılara bırakacaktır. Yeni çağ boyunca Avrupa’da daha çok merkeziyetçi devletler görüyoruz. Batı dünyasının bu konudaki sistem değişikliği diğer birçok değişikliği de beraberinde getirecektir. Açık açık söyleyebiliriz ki feodalizmin çöküşünde Osmanlıların İstanbul’u “şâhi” ve diğer tipteki toplarla kuşatması epey etkili olmuştur. Bu topların büyüklüğü ve kudreti hakkında muasır tarihçiler muhtelif bilgiler vermektedirler: 5,5 metre uzunluk, cm dış çevre, 92 cm yarı çap, 18 ton ağırlık ve kg gülle ağırlığı gibi. Büyük gülleler 2 km mesafeye kadar giderek cm (6 kadem) derinliğinde toprağa gömülüyordu. Topun sesi 24 km mesafeden duyulmaktaydı. 24 kilometreden duyulan bir sesin nasıl bir tahribat yaratacağı da tahmin edilebilir. Nitekim surların dövülmesinde epey işe yaradılar. Dünya savaş tarihinde ender rastladığımız taktiklerden birisi de gemilerin İstanbul’un fethi sırasında Tophane-Beşiktaş tarafından Haliç’e karadan yürütülerek indirilmesidir. Çeşitli kızaklardan ve yağlanan odunlardan oluşan bu tertibatın kuşatmanın kaderini değiştirdiğini görüyoruz. Belli ki daha önceden planlanmış bir tertibattı. Çünkü 20 Nisan’da Bizans’a yardım götürmeye çalışan dört geminin durdurulamaması sonucu alınan deniz bozgunu sonrasında 21 Nisan’ı 22 Nisan’a bağlayan gece gemilerin yürütüldüğünü biliyoruz. Bu tertibatın bir koz olarak saklanmış olabileceği kanaatindeyiz. Çünkü elli güne yakındır kuşatılan şehrin halen alınamaması orduyu ve padişahı ümitsizliğe sürüklemişti. Haliç’e indirilen gemilerle Haliç tarafındaki orduya ikmal desteği yapılmış ve birtakım gemilerle de burada bir köprü meydana getirilerek Galata-Bizans bağlantısı sağlanmıştır. Galata cephesindeki Zağanos Paşa komutasındaki ordunun buradan şehre daha kolay saldırdığını ve Haliç’e daha rahat girebildiğini söyleyebiliriz. Galata tarafında özellikle havan toplarının bulunduğunu ve böylece başarılar alındığını da eklemeliyiz. Dünya tarihi açısından bu fethin sonuçları hakkında şunu söyleyebiliriz: Sultan Mehmed; ordusunun inançlılığı, kendisinin de üstün kişiliği ve zekası sayesinde bu şehri daha önce görülmemiş yöntem-tertibatlarla kuşatmış ve almıştır. Koca ve kadim bir dünya imparatorluğu olan Roma İmparatorluğu’nun sonu onun eliyle olmuştur. Dünya Ortodoksları’nın merkezi olan Ayasofya Kilisesi bir “Fethiyye” camii yapılmış, Ortodokslar himaye ve kontrol altına alınmıştır. Roma İmparatorluğu tamamen yıkılmış, “Kayser-i Rum” artık Fatih Sultan Mehmed Han olmuştur. Onun vesilesiyle biz de Roma İmparatorluğu’nun mirasçısı sayılırız. Berke Yavuz KAYNAKÇA Binark, İsmet. “İstanbul’un Muhasarası ve Kutlu Fetih”. Türk Kültürü, sayı 82 (): 54– Tekindağ, Şehabettin. “İstanbul Kuşatmasında İki Önemli Olay”. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, sayı 33 (): 1–6. Ateş, Ahmet. “Fetihten Az Sonra Bir İstanbul Tasviri”. Fâtih ve İstanbul 1, sayı 1 (): 2– 3. Koloğlu, Orhan. “‘Papa’nın Tacındansa Türk’ün Sarığı’ Deyiminin Kökeni”. Haçlı Seferleri ve XI. Asırdan Günümüze Haçlı Ruhu Semineri, Bostan, İdris. “Fetih Donanması ve İstanbul Kuşatmasında Gemilerin Karadan Yürütülmesi”. Aydos Kalesi ve İstanbul’un Fethi Sempozyumu, Emecen, Feridun M. “İstanbul’un Son Kuşatması: Fikir, Hazırlık ve Fetih ()”. Aydos Kalesi ve İstanbul’un Fethi Sempozyumu, Ak, Mahmut. “İstanbul’un Fethi ve Sonuçları”. I. Uluslararası Hünkâra Vefâ Sempozyumu, Algül, Hüseyin. “Fetihten Sonra İstanbul’un Îmar ve İskânı”. Diyanet İlmi Dergi 33, sayı 4 (): 17– Yılmaz, Fevzi. “Fatih Sultan Mehmet Dönemi Topları ve Değişen Üretim Paradigması”. FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, sayı 4 (): – 

İstanbul'un Fethinin Dünya tarihi açısından sonuçları nelerdir bu konuda sizlere kısa bilgiler vereceğiz.



İstanbul'un Fethinin Dünya Tarihi Açısından en büyük önemi bir çağın kapanması yeni bir çağın başlamasıdır. Dünya tarihi açısından büyük gelişmeler ve değişiklikler gösterecek olaylar meydana getiren bu tarihi fetih neticesinde, dünya tarihi yeniden şekillenmeye başlamıştır. Bunun yanında dünya tarihi açısından geniş bir açıyla bakalım;

• Bizans İmparatorluğu yıkıldı.
• Orta Çağ sona erdi ve Yeni Çağ başladı.
• Osmanlı Devleti’nin İslam dünyasındaki saygınlığı arttı.
• Ticaret yollarının Osmanlı Devleti’nin eline geçmesi ile Avrupa devletleri yeni ticaret yolları aramaya başladı. Bu durum coğrafi keşiflerin başlamasında etkili oldu.
• Kale ve surların top gülleleriyle yıkılacağı anlaşıldı. Bu durum Avrupa’da derebeylik rejiminin gücünü kaybetmesine neden oldu.
• İstanbul’daki bilgin ve sanatçılar İtalya’ya giderek Rönesans Dönemi’nin başlamasına katkı sağladılar.
• Osmanlı Devleti topraklarında Avrupalı Devletlerin ilk kez düzenli ilişki kurmaları için ilk adım olarak  elçilik sisteminin temelleri atılmıştır.
• İstanbul’un fethi sonuçlanması ile Orta Çağ Döneminin bitmesi ve Yeni Çağın başlangıcı olmuştur.
• Orta Çağ Döneminde bölgede yaklaşık yıldır kök salmış Bizans İmparatorluğu İstanbul’un Fethi ile  tarihe karışmıştır.
• Osmanlı Devleti İstanbul'u fethettikten sonra İpek Yolu'nun Avrupa'ya giden kısmını eline aldı. Durumdan zararlı çıkan Avrupalı devletler ise bunun sonucunda yeni yollar aramaya başladı.
• İstanbul'un Fethinin bitiminden sonra Avrupa’ya giden bilim adamları, Rönesans'ın temeli atılmasında yardımda bulundular.

▼ SIRADAKİ HABER ▼

İstanbul’un Fethinin Türk tarihi açısından sonuçları nelerdir bu konuda sizlere kısa bilgiler vereceğiz.



İstanbul'un Fethi hem Türk hem de dünya tarihi açısından önemlidir.

BizTürk Tarihi açısından sonuçlarına bakalım

• Osmanlı Devletinde Kuruluş dönemi sona ermiş, Yükselme dönemi başlamıştır.
• İstanbul’un fethi ile Karadeniz’i Akdeniz’e bağlayan ticaret yolları ve İpek Yolu’nun Avrupa’ya açılan önemli bir limanı ele geçirildi.
• İstanbul, Osmanlı Devleti’nin başkenti oldu.
• II. Mehmet “Fatih” unvanını aldı.
• Osmanlı Devleti toprak bütünlüğünü sağladı.
• Boğazların kontrolü Türklerin eline geçmiştir.
• Anadolu ve Rumeli'nin yönetimi kolaylaşmıştır.
• Osmanlı Devleti'nin İslam dünyasında itibarı artmıştır.
• Kuzey ve Doğu Avrupa ticaret yolları (ipek yolu) üzerindeki egemenlik Türklere geçmiştir.
• Osmanlı Devleti'nin Avrupa içlerine yapacağı fetihler için elverişli bir ortam sağlanmıştır.

▼ SIRADAKİ HABER ▼

Benzer belgeler