Güneş, evrendeki en büyük nesnelerden birine tekabül etmektedir. Aynı zamanda güneş sisteminin başında gelmektedir. Güneşin 7 adet katmanı vardır. Dört adet dış, üç adet iç katman bulunur. Katmanların sıralaması içten dışa doğru olmaktadır.
Güneş'in Katmanları Var mıdır?
Güneş'in çapı yaklaşık olarak milyon kilometredir ve Dünya'nın katına denk gelmektedir. Kütle bakımından ise Dünya'nın katına denk düşmektedir. Güneş, saniye başı yaklaşık milyon ton hidrojeni helyuma dönüştürmektedir. Aynı şekilde 4 milyon ton maddeyi enerjiye çevirmektedir.
Evrende son derece önemli bir işleve sahip olan Güneş, katmanlardan meydana gelmektedir. Bu katmanların her birinde sıcaklık geçişleri sağlanmaktadır. Ayrıca her bir katmanda enerji üretimi bulunmaktadır. Birbirini besleyen ilgili katmanların yedi tane olduğu yukarıda belirtilmektedir. Bu katmanlar sırasıyla çekirdek, ışınım katmanı, konveksiyon katmanı, fotosfer, kromosfer, geçiş bölgesi ve korona olmaktadır.
Güneş'in Katmanları İçten Dışa Doğru Nelerdir?
Güneş'in üç adet iç katmanı vardır. Bu katmanlardan ilki çekirdektir. Burada füzyon işlemi gerçekleştirilmektedir. Enerjinin esas olarak üretildiği katmandır. Bu katmanda basınç, sıcaklık ve yoğunluk en üst seviyeye çıkmaktadır. Üretilen enerji ışınım katmanına aktarılmaktadır.
Çekirdek katmanında yaklaşık olarak 15 milyon santigrat derece sıcaklık oluşturan termonükleer reaksiyon bulunmaktadır. Bununla enerji üretilmektedir. Termonükleer reaksiyonlar helyum üretmek adına hidrojen kullanmaktadır.
İç katmanın ikincisini ışınım oluşturmaktadır. Burada enerji, konveksiyon bölgesine ışınım yoluyla aktarılmaktadır. Aktarılan ışınım gamma fotonlarından meydana gelmektedir. Gamma fotonları ile yıl sonucunda ışınım katmanından ayrılmaktadırlar. Bu katman çekirdek ve konvektif bölge arasında yer almaktadır. Çekirdek katmanında enerji, nükleer füzyon yoluyla üretilerek ışıma bölgesinden geçmektedir. Işıma katmanında yer alan fotonlar sayesinde enerjinin geçişi radyasyon yoluyla halledilmektedir.
Güneş'in iç katmanının üçüncüsü konveksiyondur. Bu katmanda enerji, plazmanın yüzeye doğru dikey biçimde hareket etmesi ile taşınmaktadır. Konveksiyon katmanı ışınım katmanının üstünde bulunmaktadır. Buradaki enerji, Güneş'in yüzeyine doğru hareket etmektedir. Bu hareketi sağlayan şey ısıtılmış ve soğutulmuş gazın konveksiyon akımlarıdır. Söz konusu enerji ışınım katmanındaki yoğunluk düştüğünde ve çekirdekten gelen enerji ısıya dönüştüğünde ortaya çıkmaktadır.
Güneş'in 4 adet dış katmanı vardır. Bu katmanların birincisi fotosferdir. Bu katman Türkçede ışık küre anlamına gelmektedir. Güneş'e bakıldığında görülen katman fotosfer olmaktadır. Güneş lekeleri burada yer almaktadır. Fotosfer, Güneş'in en alt tabakasını meydana getirmektedir. Doğrudan Dünya'dan görüntülenebilmektedir. Bu tabaka görülebilme özelliği yüzünden Güneş yüzeyi şeklinde de ifade edilmektedir. Ayrıca en soğuk katman sayılmaktadır.
Kromosfer, dış katmanların en ikincisi konumundadır. Türkçede renk küre olarak bilinmektedir. Güneş tutulması esnasında ince ve pembe bir katman biçiminde gözlemlenmektedir. Bu katmandaki sıcaklık yüksek oranda bir artış sergilemektedir.
Üçüncü konumdaki dış katman geçiş bölgesidir. Bu bölgedeki sıcaklık ani biçimde Kelvin'e kadar ulaşmaktadır. İnce bir katman olan geçiş bölgesi korona ile kromosfer arasında yer almaktadır.
Dördüncü sırada yer alan katman Korona olmaktadır. Korona Türkçede taç anlamını taşımaktadır. Bu katmandaki sıcaklık Kelvin'den oluşabilmektedir. Nedeni tam olarak bilinmeyen bu durumun manyetik alan ve basınçtan kaynaklandığı düşünülmektedir. Güneş'in en dış tabakasını meydana getiren Korona, çıplak gözle görülememektedir.
Güneş tutulması sırasında koronograf teleskopunun kullanımıyla, Korona katmanını görmek mümkün olmaktadır. Bu yazıda içten dış katmana doğru sıraladığımız ve açıkladığımız katmanlar, Güneş sisteminin daha iyi anlaşılmasını sağlamaktadır.
Güneş, 4 adet dış, 3 adet iç olmak üzere toplamda 7 katmandan oluşur. Ancak, Güneş yapısal olarak katı olmadığından söz konusu katmanların kesin sınırları belirsiz veya bulanıktır. Bununla birlikte, katmanlar genel hatlarıyla tanımlanabilir ve özelliklerinden bahsetmek mümkündür.
Makaleye Genel Bakış
Güneş katmanları iç ve dış olmak üzere iki kategoriye ayrılır. İç katmanlar en içten dışa doğru sırasıyla, çekirdek, ışınımsal bölge ve konveksiyondur. Dış katmanlar ise en dıştan içe doğru sırayla, fotosfer (ışık küre), kromosfer, geçiş bölgesi ve koronadır. Şimdi bu katmanları sırasıyla ele alarak özelliklerine değinelim
Güneşin katmanları birbirinden farklıdır ve her biri Güneşin nihayetinde yaydığı enerjinin üretilmesinde rol oynar. Öncelikle çekirdekle başlayacağız ve katmanlar arasında sırasıyla yolumuza devam edeceğiz.
Güneşin çekirdeği son derece yoğundur ve tüm enerjisinin ana kaynağıdır. İçinde nükleer enerji salınan bu katman, Güneş iç boyutunun yaklaşık %20si kadardır ve yaklaşık 15 milyon santigrat derece sıcaklığa sahip olduğu düşünülmektedir. Bu da onu Güneşin en sıcak katmanı yapar.
Çekirdeğin üzerinde, ışınımsal, ışımasal veya radyoaktif bölge isimleriyle bilinen ve enerjiyi aktarmanın birincil modu olarak adlandırılan bir bölge bulunur. Bu bölge güneş yüzeyine olan uzaklığın yaklaşık %25inden başlar ve yüzeye giden yolun yaklaşık %70ine kadar uzanır. Çekirdekte üretilen enerji ilk olarak bu katmandan geçer. Ancak, bölgede fotonlarla taşınan enerji, ışınımsal katman boyunca etkileşme sayılarının çok fazla olması sebebiyle buradan geçmesi milyonlarca yıl sürer.
Konvektif bölge veya diğer ismiyle konveksiyon katmanı güneş iç katmanlarından en dışta olanıdır. Yaklaşık kilometre derinliğinde kalın bir bölgedir. Enerjiyi konveksiyon hücreleri aracılığıyla radyasyon (ışınımsal) bölgesinin kenarından yüzeye taşır.
Güneşin iç yapısına hızlı değindikten sonra, şimdi de dış katmanlarını ele alacağız. Güneşin atmosferini dış katmanların oluşturduğunu söylemek yanlış olmaz. Bununla birlikte, iç katmanlarda olduğu gibi dış katmanlar arası sınırlarında da belirsiz veya bulanık olduğunu unutmayın.
Güneşin 4 dış katmanından ilki olan Fotosfer ışık küre ismiyle de bilinir. Güneşin görünen yüzeyidir ve diğer bölgelere nazaran görece olarak daha soğuktur (yaklaşık santigrat derece). Portakal, sarı veya kırmızının farklı renk tonlarında görünür. Fotosferin büyük çoğunluğu granülasyonla kaplıdır. Güneş lekeleri olarak adlandırılan siyahımsı oluşumlar bu katmanda oluşur.
Güneş atmosferinde fotosferin hemen üzerindeki 5. sınıf katman kromosferdir. Güneş tutulması olduğu zamanlarda görülebilen bu katmanda sıcaklık santigrat derece civarındadır. Kalınlığının km civarında olduğu düşünülmektedir. NASAya göre, Güneşin merkezine yaklaşıldıkça sıcaklığın arttığı alt katmanların aksine, üst katmanlarda Güneşten uzaklaşıldıkça sıcaklık artar. (Kaynak) Kromosferin fotosfere göre daha sıcak olmasının nedeni budur.
Geçiş bölgesi, kromosfer ve korona arasında kalan yaklaşık km kalınlığında ince bir katmandır. Bu bölgedeki en dikkat çekici detay, sıcaklığın bir anda bin santigrat dereceye kadar yükselmesidir. NASA bu bölgedeki keskin sıcaklık artışının nedenini öğrenebilmek için çeşitli çalışmalar başlatmıştır.
Güneşin en dış tabakası koronadır. Güneş tutulması dışında görülemez. Bunun nedeni, fotosferin çok güçlü parlaklığıdır. Parlak şehir ışıklarının zayıf yıldız ışığını görmeyi zorlaştırması gibi, fotosferden gelen yoğun ışık da koronadan gelen görece olarak daha zayıf ışığı gizler. Bununla birlikte, yörüngedeki uzay araçlarından kolaylıkla gözlemlenebilir. Koronadaki sıcaklığın 2 ila 5 milyon santigrat dereceye kadar ulaşabileceği düşünülmektedir.
Güneşin Hangi Katmanı Daha Sıcaktır?Güneşin Katmanları İçten Dışa DoğruGüneşin Katmanları ve Sıcaklıkları