Japonyada Depreme Dayanıklı Evler Nasıl Yapılıyor
Japonya’nın Depreme Dayanıklı Evlerinin Özellikleri Nelerdir?
Japonya’nın dünya çapında ünlü olduğu en önemli konulardan biri depreme karşı aldıkları büyük ölçekli önlemler. Japonya’nın herhangi bir yerinde olan, nispeten büyük çaplı bir depremde insanlar sakin ve güvenli kalabiliyor. Peki, Japonya'nın depreme dayanıklı evleri nin sırrı ne? Öncelikle, odak en çok zarar görme ve dolayısıyla insana zarar verme ihtimali olan evlere kayıyor. Evler için Japonlar iki ana sistem geliştirdi. Bu sistemlerin amacı iki grupta toplanabilir. İlk olarak binaların depreme karşı dirençli olması fikrini bıraktılar. Çünkü “yumuşak olma ezilirsin, sert olma kırılırsın” gibi bir mantıkla yürüdüler. Bu yüzden sonuç olarak binaların deprem ile birlikte ancak kontrollü bir biçimde hareket etmesini sağlayacak bir teknoloji geliştirdiler. İkinci olarak da sismik dalgaların, yani yer sarsıntılarının enerjisini ve hareketini tüm binaya olabildiği kadar hissettirmemek.
Japonya’nın Depreme Dayanıklı Bina Türleri
Depreme Japon tipi dayanıklılık gösterebilen üç farklı bina çeşidi vardır. Bu bina çeşitleri aşağıdaki listede sıralanmıştır:
-Depreme dayanıklı binalar: Bu Japonya’da en çok görülen bina tipidir. Genel olarak ’den sonra inşa edilmişlerdir ve bu yüzden sismik izolasyon yapı standartlarına uygun yapılmışlardır. Bu tip binaların katı yapıları esnek değildir ve sert bir şekilde yapılmıştır ki binanın çökmesi engellenebilsin. Esnek yapıları ise sismik dalgalanmalar sonucunda eğilip bükülebilen ve binanın temel yapısını oluşturan kısımlardır. Duvarlar ve zeminler ikinci kısma girmektedir.
- Sismik izolasyonlu binalar : Bu tip binalar genel olarak gökdelenlerde görülmektedir. Sistemi zemine entegre olacak şekilde inşası yapılır. Sarsıntı emici yapılar, yani izolatörler zemine kurulur. Böylelikle sismik dalgalar binaya ulaşamaz. Hatta normal binalara nazaran üçte bir ya da beşte bir iletim sağlamaktadır.
-Emici yapılı binalar: Bu binaların amacı sismik hareketlerin etkisini olabildiğince azaltmaktır. Bunun için özel emici duvarlar kullanılır. Depreme dayanıklı yapılarla karşılaştırıldığında %70 ila %80 daha fazla enerji emer.
Japonya’da Depreme Karşı Ne Tür Önlemler Alınıyor?
Japonya tarih boyunca depreme bu kadar hazırlıklı değildi. Ancak coğrafi konumu sebebi ile çok sık büyük depremlere ve bazen de bunların getirdiği tsunamiye maruz kaldığı için ülke genelinde önlemler alındı. Dayanıklı evler haricinde, örneğin, telefon uygulamaları oldukça yaygın. Ülkedeki her akıllı telefonda deprem ve tsunami için acil uyarı sistemi var. Bu tip bir sistem beş on saniye öncesinden uyarı verebiliyor. Bir diğer önlem ise toplu taşıma konulu. Japonya’daki hızlı trenler büyük depremlere oldukça dayanıklıdır. Tabii ki tüm bu önlemler, vatandaşların farkındalığı ile pekişmektedir.
Peki oturduğunuz evin depreme dayanıklı olup olmadığını nasıl öğrenebilirsiniz? Bu sorunuzun cevabı Emlakjet'in hazırladığı özel yazımızda sizleri bekliyor. Yazıya hemen ulaşmak için tıklayın .
Japonya'da büyük depremler nasıl az hasarla atlatılıyor?
Kahramanmaraş Pazarcık ve Elbistan merkezli ve şiddetindeki iki ayrı depremin binlerce cana mal olduğu ve büyük tahribat yaptığı Türkiye’de çoğu kimse sık sık depremlerle sarsılan ama binaları yıkılmayan Japonya’yı örnek gösteriyor.
Merak edilen soruları derledik.
Kaynak, Getty Images
Ilgın Yorulmaz / Tokyo
Japonya’da deprem hayatın nasıl içinde?
Dünyanın aktif yanardağlarının yüzde 10’unun yer aldığı fay hatlarının üzerinde yer alan Japonya’da yılda yaklaşık deprem meydana geliyor.
Dört büyük adadan oluşan ülkede bu depremler okyanusun kıyısında veya altında gerçekleşirse tsunami denen dev dalgalar da oluşuyor.
Japonya’nın sarsıntı şiddetine göre şindo denilen kendi deprem şiddeti ölçme sistemi var. Japonya'nın diğer ülkelerden en önemli farkı, ülkenin deprem gerçeğini kabul etmesi ve ona göre davranıp, hazırlık yapması.
Son 20 yılda Japonya’da 6 ve üzeri şiddetinde en az 28 deprem oldu.
Bunların arasında en ölümcül olanları Ocak ’te Kobe’de yaşanan Büyük Hanshin-Awaji Depremi ve Mart ’de Fukuşima’yı vuran Büyük Doğu Japonya Depremi idi.
Can kaybının nedeni ilkinde yangınlar, ikincisinde ise oluşan dev tsunami idi.
Az hasarla atlatmak mümkün mü?
Deprem geçmişi nedeniyle Japonya dünyada diğer ülkelere göre depreme en hazırlıklı ülke olarak tanınıyor.
Tokyo Metropol yönetimi, binaları depreme daha da dayanıklı hale getirerek yeni revize ettiği plana göre ’a dek Tokyo’yu doğrudan vurması beklenen 9 şiddetindeki çok büyük bir depremde yaşanacak can kaybını ve maddi hasarı bir önceki tahmine göre yüzde 30 indirecek önlemler alacağını açıkladı.
Önceki tahmine göre böyle bir depremde Tokyo’da 9 bin civarında kişinin öleceği ve binden fazla binanın da zarar göreceği tahmin ediliyordu.
Tokyo Valisi Yuriko Koike’nin geçen hafta yaptığı açıklamaya göre son on yılda alınan önlemlerle can kaybı tahmini kişiye düştü. Metropol yönetimi, yeni ortaya çıkan risk faktörlerine göre de tedbir almayı sürdürüyor.
Örneğin şehirde gökdelenlerin sayısının artmasıyla bir deprem sırasında elektriğin kesilmesi tehlikesi karşısında her kata jeneratör ve batarya sisteminin kurulması düşünülüyor.
Plana göre toplanma merkezlerinde Wi-Fi noktaları kurulması da var. Son olarak afet zamanında yerel düzeyde liderlik yapabilecek insanların yetiştirilmesi var.
İnşaatlar ve mevzuatlarda neler var?
İTÜ Afet Yönetimi Enstitüsü ve İnşaat Fakültesi öğretim görevlisi Fatih Sütçü, Japonya’da Tokyo Institute of Technology ile birlikte deprem yalıtımı üzerine çalışmalarına devam ediyor.
Sütçü, Japonya’da birçok bölgede zeminin aslında bina inşa etmek için pek elverişli olmadığını anlatıyor. Ancak zemin etüd ve bunun sonucunda gerekiyorsa zemin iyileştirmesine çok önem veriliyor.
Ayrıca zayıf zeminlerde öncelikle binaların temelleri atılırken metre derinliğe inen kazıklar çakılıyor. Böylelikle binanın neredeyse üçte biri toprak altında kalarak binanın yükleri sağlam zemin tabakalarına aktarılıyor.
Sütçü, ayrıca Japonya’da depreme dayanıklı evler ve binaların depremle beraber sallanacak şekilde inşa edildiğini anlatıyor. Bu tür binalardan Japonya’da 8, adet, Türkiye’de ise adet olduğunu söylüyor. Bunlardan dördü, İstanbul'daki Başakşehir Çam Sakura Şehir Hastanesi gibi hastane olarak hizmet veriyor.
Kaynak, Garden City Kokura
Deprem bilinci ve farkındalık nasıl bu kadar gelişmiş?
Japonya’da afet önleme sistemi hayata entegre olmuş durumda.
Ülkede kullanılan akıllı cep telefonlarının hemen hepsinde deprem vurmadan saniye önce insanların kendilerini korumaya almasını sağlayan bir deprem ikaz sistemi kurulu.
Ayrıca isteyenler Safety Tips veya Yurekuru adlı erken uyarı sistemi uygulamalarını da indirebiliyor.
Japonya’da kurallara göre her evde afet öncesinde acil durum kiti bulunduruluyor. Daha okul öncesinden itibaren çocuklara doğal afet tatbikatları yaptırılıyor. Deprem sırasında herkes ne yapacağını biliyor. Örneğin, masa gibi sağlam bir eşyanın altına girmeleri ya da en azından başlarını yastıkla korumaları öneriliyor.
Deprem bitene dek hareket etmemeleri veya dışarı fırlamamaları öneriliyor. Aynı şekilde yüksek bir binada iseniz sarsıntı bitene dek binadan çıkmamanız ve camlardan uzak durmanız, asansördeyseniz her katın düğmesine basıp hemen inmeniz gerekiyor.
Depreme dışarıda yakalananların ise açık alanda durmaları gerekiyor. Deprem sonrasında ise insanlara bölgesel toplanma ve acil durum merkezlerine gitmeleri salık ediliyor.
Ülkemizde yaşanan her depremden sonra Japonya konusu gündeme geliyor. Japonya’da da çok büyük depremler meydana geliyor ancak ya hiç ölüm olmuyor ya da çok az sayıda insan zarar görüyor. Peki bunun sebebi ne? Japonya bu kadar küçük bir yüz ölçümüne sahipken ve şehirleri bu kadar kalabalıkken depremlerden nasıl etkilenmiyorlar? Bu yazımızda Japonların nasıl bu kadar sağlam bina inşa ettiğinden bahsedeceğiz.
Japonya’daki Binaların Özellikleri
- Batı ülkelerinin aksine binaların temelinde beton iskelet yerine demir iskelet kullanılıyor.
- Beton sütunlar yerine çapraz damperler kullanılır. Demir kirişler ile desteklenir.
- Binadan hızlıca çıkabilmek için kullanılan kaçış kapıları mevcuttur.
- Binanın ışıklandırılması için kullanılan lambaların deprem anında patlamasını önlemek adına bu cihazların etrafı kapatılır.
- Binaların katları arasında damperler bulunur.
- Binalarda kırmak için yapılmış “T-joints” ismindeki yapılar bulunur.
- Yeni yapılan pek çok binada deprem uyarı sistemi vardır. Olası bir deprem yaşandığında bina uyarı verir.
- Ağ yapıları kullanılarak binalar güçlendirilir.
Yukarıda gördüğünüz pek çok özellik Japonya’daki binalarda olması gereken temel özelliklerdir. Bu özelliklere ek olarak bazı teknolojik araçlar da bina yapımında kullanılıyor. Bu teknolojilerden başlıcaları raylı bina sistemi ve sismik izolatörlerdir.
Raylı bina sistemini pek çoğumuz duymuş olabiliriz. Japonya’daki binalarda çokça kullanılan bu teknoloji sayesinde yapılar çok güçlü depremlere bile dayanabiliyor. Binaların altına döşenen bu raylar sayesinde yapının daha esnek ve dayanıklı olması sağlanır.
Raylı bina sistemlerine ek olarak sismik izolatörler de Japonya’daki binaların depreme karşı dayanıklılığını artıran bir diğer bileşendir. Sismik izolatör, depremin etkisini azaltan bir yapı malzemesidir. Sismik izolatörler genellikle binaların temelinde bulunur.
Japonların deprem konusunda bu kadar ileri seviyede olmasının sebebi ise malum. Dünya’nın görmüş olduğu en büyük depremler ve tsunamiler Japonya’yı vurduğu için yerel halkta yüksek bir deprem bilinci oluşmuş durumda. Japon halkı geçmişte büyük acılar, son derece vahim kayıplar yaşadığı için ve bunlardan ders çıkardığından ötürü bu kadar sağlam binalar yapabiliyorlar. Umuyoruz ki aynısı ülkemiz için de geçerli olur ve biz de tıpkı Japonlar gibi depremden etkilenmeyen yapılar inşa edebiliriz.
Japonya’daki binaların sağlamlığı hakkında paylaşacaklarımız bu kadardı. Umuyoruz ki sizler için bilgilendirici olmuştur. Bunun gibi içeriklere, güncel oyun ve teknoloji haberlerine anında ulaşmak için Tamindir’i takipte kalmayı unutmayın.
Japonya’nın ' yıl ömürlü, depreme dayanıklı' köpük evleri
Güney Japonya'da bir volkanın yakınında yer alan köpük ev sağlamlığı ile dünyanın ilgisini çekiyor. Evlerin yer aldığı tatil köyünün yöneticisi Masaya Konishi, hafif malzemelere rağmen köpük evlerin, Kumamoto vilayetinde yılında meydana gelen 7 büyüklüğündeki ölümcül depremlere dayandığını söyledi.
18 Şubat
19
Japonya’nın ' yıl ömürlü, depreme dayanıklı' köpük evleri
29
Japonya'nın güneyindeki bir yanardağın yakınında, bir sağlık tesisi tarafından inşa edilen depreme dayanıklı köpük ev, Asya'nın dört bir yanından ziyaretçi çekiyor.
39
Evleri yapmak için her biri iki yetişkinin kaldırabileceği kadar hafif olan (80 kg) onlarca polistiren köpük parçası birbirine yapıştırılıyor.
49
Aso Farm Land tatil köyünün müdürü Masaya Konishi, hafif malzemelerine rağmen evlerin yılında Kumamoto vilayetinde meydana gelen ölümcül depremlere dayandığını söyledi.
59
Kumamoto'da 16 Nisan tarihinde Japonya'nın Kyushu Bölgesi'ndeki Kumamoto İli'nin Kumamoto Şehri'nin altında, yaklaşık 10 kilometre derinlikte art arda 7,0 ve 6,2 büyüklüğünde iki deprem meydana geldi. Bu iki depremde toplam 50 kişi hayatını kaybetti ve 3 bin kişi de yaralandı. Kumamoto ve Ōita Eyaletlerinde çok sayıda yapının çökmesi ve alev almasıyla ciddi hasar meydana geldi. Felaket nedeniyle 44 binden fazla kişi evlerinden tahliye edildi.
69
Konishi, "Bu köpük odalar depremde hiç hasar görmedi. Tek bir cam bile kırılmadı." dedi. Konishi, rüzgar ve depremlerin köpük evlere zarar vermediğini çünkü kırılabilecek kirişleri olmadığını söyledi.
79
Yapılarda kullanılan polistren parçaları üreten Japan Dome House şirketi ise depremlerinden sonra satışların iki ile üç kat arttığını açıkladı.
89
Öte yandan, şirket polistiren malzemeden üretilen evlerde herhangi bir paslanma ya da çürüme meydana gelmediğini ve bu nedenle evlerin yıla kadar dayanabileceğini aktardı.
99