Jet Yakıtında Ne Kullanılır

Jet A1

Jet A1, ana maddesi kerosen olan ve günümüzde dünya genelindeki jet motorlu yolcu ve kargo uçaklarında kullanılan yakıt türüne verilen addır.

Jet A1’in ana maddesi olan kerosen aslında, yanıcı özellikte bir hidrokarbon sıvısıdır. Yunanca “keros” kelimesinden türetilmiştir.

Kerosen, “parafin yağı” diye tabir edilen gaz yağıdır.

°C ile °C arasında, petrolün çok ince bir şekilde damıtılmasıyla elde edilir. Genellikle ısıtma ve aydınlatma alanında kullanılır.

Benzine nispeten daha zor alev alır ama benzinden daha fazla ısı verir. Parlama derecesi 38°C dir. Bu derecenin altında herhangi bir ateş temasında alev almaz.

Ancak kerosenin, yani bir bakıma Jet A1’in buharı son derece kolay parlayabilir ve tahminlerin ötesinde bir yangına sebebiyet verebilir.

Böyle durumlarda yangını söndürmek için köpük, kimyasal ve su sisi kullanılmalıdır.

Kerosenin donma noktası ise °C civarındadır.

Bu özellikleri dolayısıyla; yani yüksek irtifadaki düşük ısılarda kolay kolay donmaması ve bir kaza durumunda yangın çıkma riskini mümkün olan en az seviyeye indirmesi sebebiyle “uçak yakıtı” olarak tercih edilmektedir.

Jet A1’in yanı sıra, Jet A ve Jet B tipi uçak yakıtları bulunmaktadır.

Jet A1 ile Jet A arasındaki en önemli fark, parlama ve donma dereceleridir.

Jet A, 51°C’de alev alırken, °C’de donmaktadır.

Donma derecesi °C’ye kadar düşen Jet B tipi nafta-kerosen türü akaryakıt ise, ticarî havayolu sektöründe nadiren kullanılmaktadır.

Fosil yakıtların yanması sonucu açığa çıkan karbondioksit, küresel ısınmaya neden olan en önemli sera gazlarından biri. Yakıt olarak fosil yakıt kullanan uçaklar da karbondioksit salımına neden olarak küresel ısınmaya katkıda bulunuyor. Sonuçları Nature Communications dergisinde yayımlanan araştırmada bilim insanları, karbondioksidi jet yakıtına dönüştüren yeni bir yöntem geliştirdi.

Jet motorlu uçaklarda kullanılan jet yakıtları hidrokarbon bileşiklerinden (karbon ve hidrojen elementlerinden oluşan kimyasal maddeler) oluşuyor. Jet yakıtlarının yanması sonucu karbondioksit gazı açığa çıkıyor. Ulaşım araçları tarafından atmosfere salınan karbondioksidin %12’si uçaklardan kaynaklanıyor.

Karbondioksidi tekrar hidrokarbon bileşiklerine dönüştürmek mümkün. Ancak bu amaçla kullanılan yöntemlerin hem düşük maliyetli hem de kolay uygulanabilir olması gerekiyor. Uluslararası bir araştırma grubu, demir gibi düşük maliyetli maddelerden oluşan bir katalizör kullanarak karbondioksidin verimli bir şekilde hidrokarbona dönüşmesini sağladı. 

Karbondioksit ve hidrojen gazının tepkimeye girmesi sonucu farklı hidrokarbon bileşikleri ve su oluştu. Tepkime  ℃ sıcaklıkta ve 10 megapaskal basınç altında (deniz seviyesindeki atmosfer basıncının yaklaşık 10 katı) gerçekleştirildi.

Nature Communications

Yeni geliştirilen yöntem sayesinde karbondioksidin yaklaşık %38 verimle başka kimyasal maddelere dönüştürülmesi sağlandı. Tepkime sonucu oluşan maddelerin yaklaşık yarısı, jet yakıtı olarak kullanılabilecek hidrokarbon bileşikleri. Oluşan diğer maddelerin ise plastik üretiminde kullanılabileceği düşünülüyor.

Havadaki karbondioksit yakalanıp depolandıktan sonra bu yöntem kullanılarak uçak yakıtına dönüştürülebilir. Tepkime için ihtiyaç duyulan hidrojen gazı ise suyun yenilenebilir enerji kaynakları kullanılarak ayrıştırılması sonucu elde edilebilir. Bu sayede uçakların kullandığı ve atmosfere saldığı karbondioksit miktarı birbirini dengeleyebilir.

Kaynak:

Sözlük:

Katalizör: Kimyasal tepkimelerin daha hızlı gerçekleşmesini sağlayan ancak kendisi tepkimede tüketilmeyen maddeler.