Jubile Maçı

Her güzel kariyerin bir sonu var. Futbolda jübile maçlar&#;n&#;n tarihi yüz y&#;ldan fazla. Ne var ki okulun son gününü hat&#;rlatan, kurallar&#;n berhava oldu&#;u, futbolseverlere birçok ne&#;eli hat&#;ra b&#;rakan bu köklü gelenek giderek yok oluyor…

ET&#;MOLOJ&#;

“Jübile” sözcü&#;ünün tarihi kadim zamanlara dayan&#;yor. &#;branice “yovel” kelimesinden gelen jübile, esasen Yahudilikte her biri yedi y&#;ll&#;k yedi dönemin sonundaki ellinci y&#;la kar&#;&#;l&#;k geliyordu. Arazi mülkiyeti ve kullan&#;m&#;yla ilgili hesaplar ve düzenlemeler için ortaya ç&#;kt&#;&#;&#; söyleniyor. Ancak zaman içinde, özellikle H&#;ristiyanl&#;kla birlikte dinsel anlam&#; a&#;&#;r bast&#; ve her elli y&#;lda bir gelen kutlu seneye i&#;aret eder oldu. Anlat&#;lana göre jübile y&#;llar&#;nda köleler ve mahkumlar azat edildi, borçlar&#; affedildi, Tanr&#; merhametini en çok bu y&#;llarda gösterdi.

Modern futbolun sahibi &#;ngilizler ise “jübile” derken monar&#;inin onar y&#;ll&#;k dönemlerini kast ediyor. Mesela ( Dünya Kupas&#;’nda &#;ngiliz futbolculara kupay&#; bizzat takdim eden) Kraliçe II. Elizabeth bu sene tahttaki y&#;l&#;n&#; kutlayarak Platin Jübile yapt&#;. Futbolda ise jübile sözcü&#;ünü de&#;il, kabaca “Takdir veya &#;ükran Maç&#;” olarak çevrilebilecek “Testimonial Match” ifadesini tercih ediyorlar. Futboldaki kullan&#;m&#;n&#; Frans&#;zlardan alm&#;&#;&#;z.

NED&#;R? NE &#;&#;E YARAR?

Jübile emektar futbolcular&#; onurland&#;ran bir organizasyon. Genellikle veda olarak dü&#;ünülse de özellikle yurtd&#;&#;&#;nda oyuncular&#;n kariyerine devam etti&#;i birçok örnek var. Kurala ba&#;lanm&#;&#; bir hizmet süresi &#;art&#; yok ama teamül ayn&#; tak&#;mda 10 y&#;l&#;n tamamlanm&#;&#; olmas&#; yönünde. Tarihi ise yüz y&#;ldan fazla. Geçmi&#;te Latin Amerika’da ve Ada’da özellikle popülerdi. Baz&#; kültürlerde kulüp tak&#;m&#;nda yap&#;lmas&#; &#;art ko&#;uluyor ve milli tak&#;m vedalar&#; farkl&#; isimlerle an&#;l&#;yor.

Jübile maçlar&#; biri manevi di&#;eri maddi olmak üzere iki amaç için ortaya ç&#;kt&#;. Manevi amaç, beklenece&#;i üzere, taraftar&#;n ve oyuncunun birbirine kar&#;&#;l&#;kl&#; minnetini göstermesi ve vedala&#;mas&#;yd&#;. Müdavimler sevdikleri futbolcuyu son kez izleyecek olman&#;n hüzünlü zevki için tribüne ko&#;ard&#;. Üst düzey futbolcular&#;n jübileleri hep kapal&#; gi&#;e oynad&#;.

Ancak bu âdetin do&#;u&#;u o kadar da ruhani bir motivasyona dayanm&#;yor. Oyuncular&#;n henüz büyük paralar kazanmad&#;&#;&#; günlerde futbol sonras&#; ya&#;amlar&#;n&#; nas&#;l idame ettirecekleri sorusunu cevaplamak kolay de&#;ildi. Jübile maçlar&#; tam da bu i&#; için icat edilmi&#;ti. Maç&#;n net has&#;lat&#; oyuncuya b&#;rak&#;l&#;yor, organizasyon bir nevi “emekli ikramiyesi” i&#;levi görüyordu.

Maddi yard&#;m boyutunun abart&#;ld&#;&#;&#; uygulamalar da oldu. Manchester Metropolitan Üniversitesi’nden spor tarihi uzman&#; Gary James, ’lerin ba&#;&#;ndaki baz&#; jübile maçlar&#;nda güvenlik görevlilerinin tribünlerin önüne gelip battaniye benzeri bir örtü açt&#;&#;&#;n&#;, seyircilerin bu örtülere sadaka kabilinden para att&#;&#;&#;n&#; anlat&#;yor. &#;lk üst düzey jübile maçlar&#;ndan biri ise y&#;l&#;nda oynanm&#;&#;, Manchester United oyuncusu Billy Meredith ezeli rakip – ve eski tak&#;m&#; – Manchester City’ye kar&#;&#; sahaya ç&#;km&#;&#;t&#;. Ama Meredith örne&#;inde i&#;ler biraz kar&#;&#;t&#;. Vaat edilen maç has&#;lat&#;n&#; alamad&#;&#;&#; için sinirlenen Billy, United’dan ayr&#;l&#;p bir kez daha City’nin yolunu tuttu ve kariyerinin son demlerini kentin mavi yakas&#;nda geçirdi. Ayr&#;ca o zamanlar veda için ayr&#; bir maç seçilmiyor, ligde sembolik öneme sahip bir fikstür ayn&#; zamanda jübileye dönü&#;üyordu.

R&#;TÜELLER VE HATIRALAR

Elbette bu özel müsamerenin kendine has ritüelleri var. Mesela tak&#;m seçimi. Oyuncunun ya eski ve yeni tak&#;m arkada&#;lar&#;, ya kendi tak&#;m&#;yla ezeli rakibi aras&#;nda veya kariyerinde özel öneme sahip bir fikstürün tekrar&#; olarak oynan&#;yor. Baz&#; örneklerde futbolcu her iki tak&#;mda da forma giyiyor. Sahalara veda edecek isim genellikle 90 dakikay&#; tamamlam&#;yor. Türkiye’deki örneklerde maç&#;n ilk dakikas&#;nda oyundan ç&#;kmas&#;na a&#;inay&#;z. Önceden belirlenen bir dakikada hakem düdü&#;ünü çal&#;yor ve iki tak&#;m&#;n oyuncular&#; jübilenin öznesini omuzlara al&#;p saha d&#;&#;&#;na ç&#;kar&#;yor.

Büyük kutlamalar unutulmaz y&#;ld&#;zlar&#; bir araya getirebiliyor. ’te Sir Stanley Matthews’un vedas&#;nda bir tarafta Lev Ya&#;in, Eusebio, Alfredo di Stefano ve Ferenc Puskas, di&#;er tarafta Denis Law, Jimmy Greaves, Bobby Charlton ve Bobby Moore gibi devler vard&#;. Efsaneye göre maç&#; televizyondan milyon ki&#;i izlemi&#;ti.

Türkiye’deki en unutulmaz örnek ise elbette Metin Oktay’&#;n jübilesiydi. Galatasaray ile Fenerbahçe aras&#;ndaki müsabakada iki tak&#;m&#;n efsaneleri Oktay ve Can Bartu on dakika boyunca rakiplerinin formas&#;yla mücadele ederek futbol tarihimizin en unutulmaz anlar&#;ndan birine imza att&#;. Benzer bir &#;ekilde Tottenham efsanesi Paul Gascoigne de Arsenal’dan Paul Merson’&#;n jübilesinde k&#;rm&#;z&#;-beyazl&#; formay&#; s&#;rt&#;na geçirecekti.

Gelgelelim her jübile maç&#; gül gülistanl&#;k olmuyor. West Ham’&#;n emektar savunmac&#;s&#; Julian Dicks’in y&#;l&#;ndaki vedas&#;nda rakip Athletic Bilbao’ydu. Bask ekibi kar&#;&#;s&#;ndaki mücadele “Terminatör” lakapl&#; Dicks’in &#;an&#;na uygun bir &#;ekilde geçti. Bir ara i&#;ler ç&#;&#;&#;r&#;ndan ç&#;kt&#; ve West Ham’dan Igor Stimac yapt&#;&#;&#; ac&#;mas&#;z faul sonucu sar&#; kart gördü. Devam&#;nda 17 oyuncu birbirine girdi. Neyse ki hakemin ricas&#; üzerine West Ham’dan Di Canio ve Bilbao’dan Joseba Etxeberria saha d&#;&#;&#;na al&#;n&#;nca ortam sakinle&#;ti.

&#;ngiliz golcü Alan Shearer ise diz sakatl&#;&#;&#; yüzünden kendi jübilesini az kals&#;n kaç&#;r&#;yordu. Neticede maça gelen Shearer ba&#;lama vuru&#;unu yap&#;p kulübeye geçti, ard&#;ndan son dakikadaki penalt&#;y&#; atmak için oyuna girip golünü kaydetti.

Ters giden jübilelerden en ünlüsü ise Johan Cruyff’a ait. Hollandal&#; y&#;ld&#;z&#;n y&#;l&#;ndaki “Ajax’a veda” maç&#;nda (sonras&#;nda Los Angeles Aztecs, Washington Diplomats, Levante, yeniden Ajax ve Feyenoorda’da oynayacakt&#;) konuk Bayern Münih, kendilerine sunulan yol ve konaklama hizmetlerinden duydu&#;u rahats&#;zl&#;&#;&#;n ac&#;s&#;n&#; sahada ç&#;kard&#;. Ac&#;mas&#;z Almanlar Ajax’&#; tam ma&#;lup etti; hatta Bayern’in say&#;lmayan üç golü de vard&#;.

Yine de e&#;lenceli an&#;lar ço&#;unlukta. Liverpoollu Jamie Carragher, Everton’&#;n kazand&#;&#;&#; penalt&#;y&#; kendi kalesine göndererek kariyerindeki sakarl&#;klara görkemli bir nokta koymu&#;tu. Everton’dan Tony Hibbert ise kulüpte oynad&#;&#;&#; maçta hiç gol atmam&#;&#;ken AEK Atina ile oynanan jübilesinde topu serbest vuru&#;tan filelere gönderince seyirciler sevinçten ne yapaca&#;&#;n&#; &#;a&#;&#;r&#;p solu&#;u ye&#;il zeminde alm&#;&#;t&#;.

YERL&#; FUTBOLCUMUZ GÖKLERDE

Türkiye’de jübilelerin en cafcafl&#; dönemini ile y&#;llar&#; aras&#;nda ya&#;and&#;. Ba&#;rolde ise genellikle Fatih Terim vard&#;.

Terim’in imparatorluk e&#;ilimi hocal&#;&#;a geçtikten sonra ortaya ç&#;kmad&#;. Oyunculuk günlerinde de önemli görünmeyi ve kendini biraz yüceltmeyi seviyordu. Galatasaray’daki 12 sezonun ard&#;ndan 4 A&#;ustos günü Fenerbahçe Stad&#;’n&#;n çimlerine helikopterle inerek &#;an&#;na yak&#;&#;&#;r bir jübile merasimi yapt&#;. Dönemin me&#;hurlar&#; da Sar&#;-K&#;rm&#;z&#;l&#; formalar&#;yla sahada arz-&#; endam etti. Uçu&#; deneyiminden çok ho&#;nut olmayan Terim ise s&#;rf havadayken formas&#; görünsün diye kap&#;y&#; aç&#;k b&#;rakt&#;klar&#;n&#;, bu yüzden inan&#;lmaz korktu&#;unu, ayr&#;ca saha içindeki kalabal&#;&#;&#;n da&#;&#;lmayaca&#;&#;ndan çok endi&#;e etti&#;ini anlatacakt&#;. Neyse ki helikopterin alçalmas&#;yla ortaya ç&#;kan rüzgâr ye&#;il çimlerdeki güruhu da&#;&#;tm&#;&#;, kimse zarar görmeden görev tamamlanm&#;&#;t&#;.  

y&#;l&#;na gelindi&#;inde Terim art&#;k Galatasaray’&#;n hocas&#;yd&#; ve veda s&#;ras&#; U&#;ur Tütüneker’e gelmi&#;ti. Terim maçtan önce soyunma odas&#;nda kadroyu yaparken U&#;ur’a, “Kaç dakika oynars&#;n?” diye sordu. U&#;ur, “45 dakika oynar&#;m hocam” deyince hocadan, “E b&#;rakmasayd&#;n o&#;lum o zaman” cevab&#;n&#; ald&#;.

Türkiye’deki son unutulmaz jübile maçlar&#;ndan birinde de Terim’in imzas&#; vard&#;. Be&#;ikta&#;l&#; “&#;ifo” Mehmet Özdilek’in y&#;l&#;ndaki vedas&#;nda Siyah-Beyazl&#;lar &#;nönü Stad&#;’nda Terim’in çal&#;&#;t&#;rd&#;&#;&#; Milan’la kar&#;&#;la&#;t&#;. Milenyum atmosferinin bol &#;&#;&#;kl&#;, havai fi&#;ekli e&#;lencesiyle geçen organizasyon, maç gelirinin Türk E&#;itim Gönüllüleri Vakf&#;’na ba&#;&#;&#;lanmas&#; ile de ses getirmi&#;ti.

NEDEN YEN&#;LER&#;N&#; GÖRMÜYORUZ?

Jübile maçlar&#; hâlâ yap&#;l&#;yor ama eskisi kadar s&#;k olmad&#;&#;&#; ortada. Türkiye’de ise neredeyse tamamen unutuldu. Bunun farkl&#; sebepleri var.

Birincisi, oyuncular&#;n emeklilik ikramiyesine ihtiyac&#; kalmad&#;. Üst düzey bir futbolcunun kariyeri boyunca kazand&#;&#;&#; para – biraz do&#;ru yönetildi&#;i takdirde – ömür boyu fazlas&#;yla yetiyor. Zaten bu yüzden jübile maçlar&#; &#;imdilerde ço&#;unlukla yard&#;m amac&#;yla yap&#;l&#;yor.

&#;kincisi, vakit yok. Futbol fikstürü öyle s&#;k&#;&#;&#;k hale geldi ki genellikle sezon ba&#;&#;nda, bazen de sezon sonunda yap&#;lan jübilelere yer kalmad&#;. Y&#;ld&#;zlar lig, yerel kupalar, Avrupa kupalar&#; ve milli maçlar aras&#;nda mekik dokuyor. Tak&#;mlar da sezon biter bitmez yenisinin haz&#;rl&#;klar&#;na ba&#;l&#;yor. Geriye kalan küçük bo&#;luklar da yurtd&#;&#;&#; kamplar&#; ve büyük sponsorlar&#;n finanse etti&#;i, genellikle ABD ve Çin gibi ülkelerdeki haz&#;rl&#;k turnuvalar&#;yla kaplan&#;yor.                   

Sembol isimler de azald&#;. Jübile maç&#; organizasyonu için her &#;eyden önce jübilesi yap&#;lacak bir oyuncu gerekiyor. Ancak ayn&#; kulübe uzun y&#;llar hizmet etmi&#;, camian&#;n parças&#; olmu&#; oyuncular&#;n say&#;s&#; günden güne azal&#;yor. Transferin cazibesi oyundaki i&#;gücü trafi&#;ini ba&#; döndürücü seviyeye ç&#;karm&#;&#; durumda.

Türkiye’de özellikle geçerli oldu&#;unu dü&#;ündü&#;üm ama dünyaya da te&#;mil edilebilecek bir sebep ise kutupla&#;ma. Sadakat giderek azalsa da hâlâ var, ancak eskisi kadar takdir görmüyor. Ba&#;ka alanlarda oldu&#;u gibi futbolda da kamuoyunun üzerinde hemfikir oldu&#;u figürler bulmak zor. Bir oyuncu Fenerliyse Galatasarayl&#;lar taraf&#;ndan sevilme ve say&#;lma ihtimali zay&#;f. Hatta kendi taraftar&#;n&#;n bile sevgi-nefret gelgitleri aras&#;nda s&#;k&#;&#;&#;p kal&#;yor. “Tarafl&#;-tarafs&#;z herkesin sevdi&#;i” ifadesi tedavülden kalkmak üzere.

Genel olarak vedala&#;may&#; beceremeyen bir memleket olmam&#;z&#;n da etkisiyle, kendi tak&#;m&#;m&#;zdaki y&#;ld&#;zlarla bile huzur içinde ayr&#;lam&#;yoruz. Sözle&#;me yükümlülüklerini yerine getirmeyen veya kulüp içi siyaset yüzünden anlams&#;z davran&#;&#;lara giren kulüpler, simge isimlerle ihtilafl&#; bo&#;anmalar ya&#;&#;yor. Bazen benzer tav&#;rlar oyuncu taraf&#;nda da görülebiliyor.

Özetle, ufukta yeni jübileler görünmüyor. Türkiye’ye bak&#;nca san&#;r&#;m en büyük aday Fernando Muslera. Görkemli jübilelere memleketi Uruguay’dan a&#;ina olan 36 ya&#;&#;ndaki Muslera eldivenlerini ç&#;karmaya karar verince mesela Fenerbahçe’ye kar&#;&#; güzel bir vedayla u&#;urlanabilir. Oyuncular&#;n emekli ikramiyesine ihtiyac&#; kalmam&#;&#; olabilir ama futbolseverlerin de&#;er verdikleri isimlerle vedala&#;maya hâlâ hakk&#; var…

A Milli Futbol Takımı, Mart 'te başlayacak Avrupa Şampiyonası grup elemelerine hazırlık kapsamındaki ikinci hazırlık karşılaşmasını bugün saat 'de Gaziantep'teki Kalyon Stadyumu'nda Çekya ile oynayacak.

Milliler, son olarak 16 Kasım'da Diyarbakır'da oynadığı hazırlık mücadelesinde İskoçya'yı 'lik skorla yenmişti.

Millilerde Emre Mor ve Ferdi Kadıoğlu sakatlığı, Merih Demiral, İrfan Can Kahveci ve Orkun Kökçü de FIFA talimatlarına istinaden, kulüpleriyle varılan karşılıklı mutabakat neticesinde kadrodan çıkarıldı.

Millilerin Maçı

A Milli Futbol Takımı, Çekya maçıyla tarihindeki müsabakasını oynayacak. Milliler, geride kalan 'ü resmi, 'i özel olmak üzere toplamda mücadelede 1'i hükmen olmak üzere galibiyet kazandı. Ay-yıldızlılar mağlubiyet, de beraberlik aldı.

Türkiye, oynadığı karşılaşmalarda gol kaydederken, kalesinde ise gole engel olamadı.

Çekya ile randevu

A Milli Futbol Takımı, Çekya ile daha önce 4'ü resmi, 6'sı özel olmak üzere 10 kez karşı karşıya geldi. Milliler söz konusu maçlarda sahadan 4 kez galip ayrıldı. Çekya ise 5 kez kazandı. 1 maç ise berabere sona erdi. Ay-yıldızlılar bu müsabakalarda rakip fileleri 13 kez havalandırırken, kalesinde 20 gol gördü.

Cüneyt Çakır'a jübile

Uzun yıllar Türkiye'yi uluslararası alanda başarıyla temsil eden FIFA kokartlı hakem Cüneyt Çakır, A Milli Futbol Takımı'nın Çekya ile oynayacağı maçta jübile yapacak. 28 yıldır görev yaptığı hakemliği bırakıp TFF'de eğitimci olan Cüneyt Çakır, Çekya maçının ilk 5 dakikasında görev yaptıktan sonra düdüğünü William Collum'a bırakacak.

Gaziantep 21 yıl sonra ev sahipliği yapacak

A Milli Futbol Takımı, Çekya ile oynayacağı özel maça ev sahipliği yapacak olan Gaziantep'te, 21 yıl sonra milli maç heyecanı yaşanacak. Milliler, son olarak 25 Nisan tarihinde Gaziantep Kamil Ocak Stadı'nda Arnavutluk ile mücadele etti.

William Collum düdük çalacak A Milli Futbol Takımı ile Çekya arasında oynanacak müsabakayı İskoçya Futbol Federasyonu'ndan William Collum yönetecek. Collum'un yardımcı hakemliklerini aynı ülkeden David McGeachie ve Francis Connor yapacak. Maçın 4. hakemliğini Halil Umut Meler üstlenecek.