İlkbahar ve yaz aylarında mevsiminde yemek yemek bir esintidir, ancak soğuk havalar başladığında zorlayıcı olabilir. Bununla birlikte, bazı sebzeler bir kar örtüsü altında bile soğuğa dayanabilir. Bunlar, soğuğa ve sert hava koşullarına dayanma yetenekleri nedeniyle kış sebzeleri olarak bilinir. Bu soğuğa dayanıklı çeşitler, içerdikleri daha yüksek miktarda şeker nedeniyle soğuk sıcaklıklara dayanabilir. Kış sebzelerinin suyunda bulunan şeker, daha düşük bir noktada donmalarına neden olarak soğuk havalarda hayatta kalmalarını sağlar. Ek olarak, bu süreç, soğuğa dayanıklı sebzelerin daha soğuk aylarda daha tatlı tatmalarını sağlayarak kışı hasat için en uygun zaman haline getirir. İşte, en sağlıklı kış sebzeleri:
Kale, yeşil yapraklı ve sağlıklı bir sebze olmasının yanı sıra soğuk havalara karşı oldukça dayanıklıdır. Brüksel lahanası, lahana ve şalgam gibi soğuğa dayanıklı bitkileri içeren turpgiller familyasının bir üyesidir. Yıl boyunca hasat edilebilmesine rağmen daha soğuk havaları tercih eder ve karlı koşullara bile dayanabilir. Kale ayrıca son derece besleyici ve çok yönlü bir yeşildir. Vitaminler, mineraller, lif, antioksidanlar ve güçlü bitki bileşikleri ile doludur. Aslında, sadece bir fincan (67 gram) karalahana A, C ve K vitaminleri için önerilen günlük alım miktarını içerir. Ayrıca B vitaminleri, kalsiyum, bakır, manganez, potasyum ve magnezyum açısından da zengindir.
Lahana gibi, Brüksel lahanası da besin açısından zengin turpgiller familyasının bir üyesidir. Brüksel lahanası bitkisinin mini, lahana benzeri başları soğuk havalarda gelişir. Dondurucu sıcaklıklara dayanabilirler, bu da onları mevsimlik kış yemekleri için bir zorunluluk haline getirir. Küçük olmasına rağmen, Brüksel lahanası etkileyici miktarda besin içerir. Mükemmel bir K vitamini kaynağıdır. K vitamini kemik ve kalp sağlığı için kritiktir ve beyin fonksiyonu için önemlidir (9, 10). Brüksel lahanası ayrıca A, B ve C vitaminleri ile manganez ve potasyum mineralleri için harika bir kaynaktır. Ek olarak, Brüksel lahanası, her ikisinin de kan şekeri seviyelerini sabit tutmaya yardımcı olduğu kanıtlanmış lif ve alfa-lipoik asit bakımından yüksektir.
Bu popüler kök sebze, yaz aylarında hasat edilebilir, ancak sonbahar ve kış aylarında en yüksek tatlılığa ulaşır. Soğuk koşullar, havuçların, hücrelerindeki suyun donmasını önlemek için depolanan nişastaları şekere dönüştürmesine neden olur. Bu, soğuk havalarda havuçların daha tatlı olmasını sağlar. Aslında dondan sonra hasat edilen havuçlara genellikle “şeker havuçları” denir. Bu gevrek sebze aynı zamanda oldukça besleyicidir. Havuç, vücutta A vitaminine dönüştürülebilen mükemmel bir beta-karoten kaynağıdır. Bir büyük havuç (72 gram), günlük önerilen A vitamini alımının %'ini içerir. A vitamini göz sağlığı için gereklidir ve ayrıca bağışıklık fonksiyonu ve uygun büyüme ve gelişme için önemlidir. Dahası, havuçlar karotenoid antioksidanlarla yüklüdür. Bu güçlü bitki pigmentleri, havuçlara parlak rengini verir ve kronik hastalık riskini azaltmaya yardımcı olabilir.
Pazı sadece soğuk havaya toleranslı olmakla kalmaz, aynı zamanda kalorisi çok düşük ve besin değeri yüksektir. Aslında, 35 gram sadece 7 kalori sağlar, ancak günlük önerilen A vitamini miktarının neredeyse yarısını içerir ve günlük önerilen K vitamini alımını karşılar. Aynı zamanda iyi bir C vitamini, magnezyum ve manganez kaynağıdır.
Lahana ve Brüksel lahanası gibi, kara lahana da Brassica sebze ailesine aittir. Ayrıca grubun soğuğa en dayanıklı bitkilerinden biridir. Bu hafif acı yeşil, uzun süreli donma sıcaklıklarına dayanabilir ve tadı en iyi dona maruz kaldıktan sonra olur. Kara lahananın acılığı, aslında bitkide bulunan yüksek miktarda kalsiyum ile ilişkilidir. Aslında, bir çalışma, en yüksek kalsiyum içeriğine sahip sebzelerin en acı tadı verdiğini buldu. Karalahanadaki kalsiyum miktarı etkileyicidir, bir fincan ( gram) pişmiş kara lahana günlük önerilen alımın %27'sini içerir. Kalsiyum, diğer önemli işlevlerle birlikte kemik sağlığı, kas kasılması ve sinir iletimi için gereklidir. Ayrıca bu yeşillikler, kemik sağlığında kilit rol oynayan K vitamini ile yüklüdür.
Lahana, serin havalarda yetişen turpgillerden bir sebzedir. Hem yeşil hem de kırmızı lahana son derece sağlıklı olsa da, kırmızı çeşidin daha büyük bir besin profili vardır. 90 gram çiğ kırmızı lahana, günlük önerilen C vitamini alımının %85'ini ve yüksek miktarda A ve K vitamini içerir. Aynı zamanda iyi bir B vitamini, manganez ve potasyum kaynağıdır. Ancak kırmızı lahananın gerçekten parladığı yer antioksidan içeriğindedir. Bu sebzenin parlak rengi, antosiyaninler adı verilen pigmentlerden gelir. Antosiyaninler, bir dizi sağlık yararı ile bağlantılı olan flavonoid antioksidan ailesine aittir. Bu faydalardan biri, kalp hastalığı riskini azaltma potansiyelidir.
Bu mücevher tonlu sebzeler, baharatlı lezzetleri ve gevrek dokuları ile bilinir. Dahası, bazı çeşitler çok soğuğa dayanıklıdır ve donma sıcaklıklarında hayatta kalabilir. Turp, B ve C vitaminlerinin yanı sıra potasyum açısından da zengindir. Biber tadı, birçok sağlık yararına bağlı olan izotiyosiyanatlar adı verilen özel bir kükürt içeren bileşikler grubuna atfedilir. Bu güçlü bitki bileşikleri vücutta antioksidan görevi görerek iltihabı kontrol altında tutmaya yardımcı olur. Turp, potansiyel kanserle mücadele özellikleri nedeniyle kapsamlı bir şekilde araştırılmıştır. Umut verici olmasına rağmen, turpların potansiyel kanserle mücadele yetenekleri hakkında daha fazla insan çalışmasına ihtiyaç vardır.
Havalar soğuduğunda birçok bitki ölürken, maydanoz soğuk havalarda ve hatta karda büyümeye devam edebilir. Son derece soğuğa dayanıklı olmasının yanı sıra, bu aromatik yeşil besinle doludur. Sadece 28 gram günlük önerilen K vitamini alımını karşılar ve günlük önerilen C vitamini alımının yarısından fazlasını içerir. Ayrıca A vitamini, folat, demir, kalsiyum ve potasyum ile yüklüdür. Maydanoz, birçok potansiyel sağlık yararına sahip bitki bileşikleri olan apigenin ve luteolin dahil olmak üzere mükemmel bir flavonoid kaynağıdır. Bu flavonoidler, beyindeki hafıza kaybını ve yaşa bağlı değişiklikleri engellemede özellikle yardımcı olabilir.
Şunlara da göz atın;
Kış aylarında domates, salatalık; yaz aylarında portakal, mandalina… Artık neredeyse her mevsimde her türlü meyve ve sebzeye ulaşabiliyoruz. Peki, bunların hangileri gerçekten mevsiminde yetiştiriliyor? Bu soruya anında cevap vermek zor olabiliyor.
Oysa mevsiminde sebze ve meyve tüketmenin faydaları oldukça fazla. Mesela kış aylarında tüketilen portakal, ayva, lahana, ıspanak veya pırasa gibi kış mevsimine özgü meyve ve sebzeler yaz aylarında tüketilenlere göre daha taze olur. Bu da onun besin değerinin artmasında etkilidir.
O halde şimdi, kış mevsiminde yetişen meyve ve sebzeler nelerdir, bir göz atalım.
Her mevsimin favori meyveleri bulunur. Kış mevsiminin favorisi de turunçgillerdir. Ancak kış aylarında yetişen birçok meyve var:
Tatlısından ekşisine, mayhoşundan kırmızısına, yeşiline, sarısına… Elmalar iyi birer lif, A ve C vitamini kaynağıdır. Elmayı çiğ olarak yiyebileceğiniz gibi kurutabilir veya bal, tarçın gibi tatlı gıdalarla birlikte fırında ya da ocakta pişirebilirsiniz.
Kış aylarında en çok ihtiyaç duyulan vitaminlerden biri C vitaminidir. Portakal, greyfurt ve mandalina gibi turunçgiller ise C vitamini açısından en zengin meyvelerdendir. Sıkılmış meyve suyu olarak veya daha da iyisi lif açısından zengin olması adına meyvenin kendisinin mutlaka tüketilmesi bağışıklık sistemini güçlendirmesi açısından da önemlidir.
Hafif tatlı ve biraz da ekşi olan nar; bol miktarda folik asit, fosfor, selenyum, magnezyum ve A vitamini içeren bir kış meyvesidir. Narı, meyve suyu formunda tüketebileceğiniz gibi dilerseniz tane şeklinde ayıklayarak yiyebilir veya tatlılarda ve salatalarda da kullanabilirsiniz.
Dünyada 3 bin çeşit türü bulunan armutun öne çıkan besin değerleri karbonhidrat, protein, yağ ve liftir. Armut haşlandığında çok lezzetli olabilen bir besindir. Bu nedenle tarçın, zencefil, karanfil gibi sevdiğiniz baharatlarla haşlayarak da tüketebilirsiniz.
Potasyum, kalsiyum ve sodyum gibi mineraller bakımından zengin olan kivi, diğer meyvelere oranla daha fazla A ve C vitaminine sahiptir. Kiviyi tatlı tariflerinize ekleyebilir veya reçel haline getirip kahvaltılarda tüketebilirsiniz.
A ve B vitaminleri açısından zengin olan ayvayı binbir türlü formda yiyebilirsiniz. Kök sebzelerle birleştirip çeşitli yemekler pişirebilir, ayva reçeli veya komposto yapabilirsiniz.
Koyu yapraklı bitkiler, kök sebzeler, lahanagiller veya turpgiller… Hepsi lif oranı, C vitamini ve antioksidanı yüksek kış sebzeleridir. Soğuk hava koşullarında yetişebilen kış sebzelerini şu şekilde sıralayalım:
Ispanak; A, C, E ve B grubu vitaminleri, magnezyum ve fosfor mineralleri bakımından zengindir. Toplum arasında da bilindiği gibi içerisinde yüksek miktarda demir bulunan ıspanak, genellikle pişirilerek tüketilen bir besindir. Ancak araştırmalar, onun pişirilerek tüketildiğinde besin değerlerinin bir kısmının azaldığını ortaya koyuyor. Bu nedenle ıspanağı çiğ olarak tüketmek için ıspanaklı smoothie veya sandviç yapabilir ya da salatalara katabilirsiniz.
Brüksel lahanası, besin değeri açısından zengin turpgiller familyasındandır. Mükemmel bir K vitamini kaynağı olan Brüksel lahanasını birçok yöntemle pişirebilirsiniz. Burada önemli olan sizin damak tadınız. Ağızda dağılsın isterseniz haşlayabilirsiniz, çıtır çıtır olsun isterseniz de fırında pişirebilirsiniz.
Kış aylarının en popüler sebzelerinden biri olan brokoli; lif, C vitamini, K vitamini, demir ve potasyum gibi birçok besin maddesi açısından çok zengindir. Brokoliyi hem çiğ hem de pişmiş olarak tüketebilirsiniz. Ancak araştırmalar, buharda pişirilen brokolinin besin değerleri açısından daha zengin olduğunu belirtiyor.
A vitamini açısından zengin olan havuç, kış aylarında yetişen sebzelerin başında gelir. Havucu birçok yolla pişirerek tüketebilirsiniz. Ancak araştırmalara göre buharda haşlanan havuç, çiğ yenilen havuca göre daha fazla antioksidan içerir. Antioksidan ise toksik maddelerin vücuttan uzaklaştırılmasına yardımcıdır. Bu yönüyle de bağışıklık sistemini güçlendirmede etkilidir.
B ve C vitaminleri ile potasyum bakımından zengin bir sebze olan turptan çeşitli salatalar yaparak lezzetli öğünler hazırlayabilir, kış aylarında sofralarınızı renklendirebilirsiniz. Ayrıca çeşitli baharat ve kuru yemişlerle birlikte fırında pişirerek de tüketebilirsiniz.
Türk mutfağında sıklıkla sarma ve kapuska yapımında kullanılmasıyla tanıdığımız beyaz lahana bol miktarda C vitamini içerdiği için bağışıklık sistemini güçlendirmede etkilidir. Ayrıca A, B ve E vitaminleri açısından da oldukça zengindir. Beyaz lahanadan turşu yapabilir, mor lahana ve havuç gibi besinlerle birlikte karıştırarak salata yapabilirsiniz.
Zeytinyağlı yemeklerde bol bol gördüğümüz ve Ege Bölgesinde sıklıkla pişirilen kereviz; iyi bir C vitamini, fosfor, kalsiyum, potasyum ve magnezyum kaynağıdır. Kerevizi diğer sebzelerle birlikte hem çiğ olarak hem de pişirerek tüketebilirsiniz. Ayrıca kerevizin yapraklarını kurutabilir ve baharat olarak da yemeklerinize katabilirsiniz.
Kış aylarında sebze tüketimi denildiğinde mutlaka akla gelen karnabahar; bol miktarda C vitamini, manganez ve fosfor içerir. Karnabaharı da isterseniz buharda ya da fırında isterseniz soteleyerek pişirebilirsiniz.
Kültür mantarı, istiridye mantarı, Kanlıca mantarı gibi birçok çeşidi bulunan mantarlarda yüksek miktarda magnezyum, fosfor ve potasyum bulunur. Tabii mantarların pişirilerek tüketilmesi gereken sebzelerden olduğunu da belirtelim.
En çok ekim ve kasım aylarında tezgahları dolduran balkabakları; A, B, E vitaminleri ve demir, sodyum, potasyum mineralleri açısından zengindir. Türk mutfağında balkabağı, en çok tatlı yapımında kullanılır. Ayrıca balkabağı çorbası da yapabilirsiniz.
Rengiyle oldukça dikkat çeken pancar, kış sofralarında sıklıkla yer alır. Şalgam, zerdeçal, havuç, yer elması ve kereviz gibi toprak altında yetişen kök sebzelerden biridir. Pancardan çorba veya yapraklarıyla birlikte yemek yapabilirsiniz.
Soğanlar, güçlü antioksidan kaynağıdır. Soğanı hem çiğ olarak salatalara ekleyebilir hem de pişirerek yemeklere dahil edebilirsiniz. Ancak kırmızı soğan başta olmak üzere soğanları çiğ olarak tüketmenizde fayda var. Çünkü çalışmalara göre soğanlar, pişirildiğinde sağlık açısından faydaları da azalır.
Kış aylarında yetiştirilen sebze ve meyveler bu şekildeydi. Peki, bu besinleri en verimli şekilde nasıl tüketebilirsiniz?
Kış mevsiminde besinleri lezzetli, taze ve en sağlıklı şekilde tüketmek için bazı konulara dikkat etmek gerekiyor:
Sadece kış ayında değil, her zaman o mevsimin ürünlerini tüketmek sağlık açısından çok önemli. Çünkü en doğal yollarla üretilen taze ürünler, vitamin ve mineral yönünden besin değeri yüksek yiyeceklerdir.
Sağlıklı günler dileriz!
K demek, scack evlerde, zengin sofralarda uzun ve neeli vakitler geçirmek demektir. Kn souk günlerinde içinizi stmaya yardm edecek çorba ve yemekler için lezzetli k sebzelerinden yardm alabilirsiniz.
Yüksek besin deerleriyle öne çkan k sebzeleri, sizleri souun etkilerinden ve hastalklardan en iyi ekilde koruyacaktr. Sebzeleri, salatalarda, sulu yemeklerde ya da pilavlara katarak, çok farkl tarifler eliinde tüketebilmek mümkündür. Mevsiminde tüketeceiniz taze k sebzeleri hem damak tadnz hem de salnz için en iyi seçim olacaktr.
Zengin yemek kültürümüzdeki k tarifleri, mevsime özgü sebzelerle dolup taar. Salkl beslenmeye özen gösterenler için adeta bir cennet olacak k sofralar, baklk sistemini de güçlendirecektir.
Kn ekilen sebzeler ile yaz sonundan itibaren ekilip kn tüketilen sebzeler, birçok yemein en çok kullanlan malzemeleri arasnda yer almaktadr. Kn hangi sebzeler ekilir diye soracak olursanz turp ve sarmsak ilk akla gelen cevaplar olacaktr. Sonbahar ve yaz mevsiminde ekimine balanan birçok ürün de k aylarna doru hasat vermektedir.
Havuç, lahana ve spanak gibi sebzeler kn önemli gda kaynaklar arasndadr. çerdikleri vitamin ve minerallerle her evde skça piirilen bu sebzeler, yemeklerin lezzetinin de artmasn salar.
K Kekleri: Enerjinizi Yükseltecek 15 Tarif
Tarif için: Havuç Çorbas Tarifi (Videolu)
Tarif için: Kymal Lahana Sarmas Nasl Yaplr? (Videolu)
Tarif için: Kabak Tatls
Tarif için:Ispanak Yemei Tarifi (Videolu)
Tarif için: Karnabahar Yemei
Tarif için:Kereviz Yemei Tarifi (Videolu)
Tarif için: Prasa Yemei
Tüm sebze ve meyvelerde olduu gibi k sebzelerinin de baz hassas bünyelerde ya da kronik rahatszl olanlarda çeitli sorunlar yaatabilmesi mümkündür. Bu gibi sorunlar yaamamak için k sebzelerini tüketmeden önce doktorunuza dannz.
Kolay Pratik K Yemekleri
K sofralar denildiinde çorba, çorba denildiinde de akla ilk olarak tarhana gelir. Geleneklerimizde önemli bir yeri olan tarhana çorbas, hem yapmyla hem de besleyici yönüyle özgün bir yemek çeididir. Birçok rahatszla ifa olacak tarhana çorbas, yemek alkanlklarmzn en önemli parçalarndan birisi olmaya devam etmektedir. Tarhana Çorbas
Krmz mercimek youn protein içerdiinden, sofralarda sk sk kendisine yer bulmaktadr. Krmz mercimek çorbas da sebzelerle desteklenen tarifiyle k için olmazsa olmaz bir çorba çeididir. Bünyenizi kuvvetlendirecek besin deeriyle göz dolduran krmz mercimei souk günlerde sklkla tüketebilirsiniz. Krmz Mercimek Çorbas
Birçok farkl tad bir araya getiren çorbalar hem lezzetleri hem de besleyici yönleri sayesinde sk sk tercih edilmektedir. Pirinçli cier çorbas da sofranza çeitlilik katacak bir tarif sunar. Konuklarnza da ikram edebileceiniz bu enfes çorba, ana yemekleri bile gölgede brakabilir. Pirinçli Cier Çorbas
Yemek kültürümüzün özgün ve önemli bir parçasn oluturan çorbalar arasnda ezogelin çorbas öne çkar. Ezogelin çorbas k mevsiminde de ifal yönüyle evinizde popüler olacaktr. Ezogelin çorbas geleneksel lezzetleri sevenlerin sofrasnda sklkla karnza çakacaktr. Ezogelin Çorbas
Yourttan gelen tad ile her yatan insann bayld yayla çorbas, tam bir ifa kaynadr. Kn gerekecek vitaminlerin ve minerallerin bünyeye girmesini salayacak scak bir yayla çorbas, yemekler için ideal bir balangç olacaktr. Yayla Çorbas
Kerevizden kabaa, havuçtan sarmsaa kadar birçok k sebzesini barndran bu çorbayla ufak bir ziyafet yaayabilirsiniz. Birçok farkl tat ile birlikte gelen besin ögeleri de salnz için oldukça yararldr. Bal Kaba Çorbas
Sebzeli köfte, sebze yemeyen ve hep köfte tarz yemekler isteyen çocuklarnz için hazrlayabileceiniz enfes bir öneridir. çerdii birçok sebze ile dikkat çeken bu köfte, tadyla da ailenizin gözdesi haline gelecektir. Sebzeli Köfte
Pilav gibi sk tüketilen bir yemein sebzelerle bir araya gelmesi önemli bir lezzet ortaya çkarmaktadr. Sebzeleri tek bana sevmeyenlerin yemek alkanlklar bu tarifle deiecektir. Sebzeli Pilav
Tavuk eti birçok insan için vazgeçilmez bir besin kaynadr. K sebzeleriyle tavuk etini bir araya getiren yiyecek, k akamlar için güzel bir alternatif olacaktr. Sebzeli Tavuk Halama
Kn Hastalktan Koruyan Beslenme puçlar
K Çay Faydalar, çindekiler, Zayflatr M?
Probiyotik Besinler: Kn Güçlü Bakln Srr!
K Meyveleri Nelerdir? Vitamin Deposu 10 Besleyici Meyve
K Çorbalar: Baklk Güçlendiren Vitamin Kayna 10 Tarif