Kabızlığı Önleyen Gıdalar

Kabızlık Nedir?

Her insanın kendi normal dışkılama ritmi-sayısı vardır. Kişiler günde birkaç kez ya da birkaç günde bir kez düzenli şekilde dışkılama yapabilir ve bu o kişilerin normali olabilir. Kabızlığın bilimsel tanımı; haftada 2 gün ya da daha seyrek dışkılamadır. Bu şekilde dışkılama da sıklıkla beraberinde sert, zorlanarak, uzun süre oturarak, fazla ıkınma ihtiyacı göstererek dışkılamayı getirir.  Beraberinde kanamanın olması şişkinliğin olması, karın ağrısı, tuvalet yaparken el desteğine ihtiyaç duyulması ve sık sık tuvalete gitme isteği gibi bazı belirtiler kabızlık nedenleri hakkında bizlere ön bilgi verebilir.

Kabızlık Oluşumu Neden Olur?

Kabızlığın nedenleri çok çeşitli olabilir. Ayrıntılı bir inceleme için uzman bir doktora başvurmalısınız. Kabızlık bazı kişilerde kişinin artık normal bir alışkanlığı haline gelmiş masum bir durumken, bazen de hafif ya da ciddi bir hastalığın bir belirtisi, eşlik edeni olabilir. Barsaklar beyin ve sinir sistemimiz başta olmak üzere vücudun diğer sistemleri ile yakın ilişkiler içeren, bu sistemlerdeki değişikliklerden kolayca etkilenebilen bir organımızdır. Bu yüzden kabızlık neden ve sonuçlarını araştırabilmek için sistemik bir muayene ve ayrıntılı bir inceleme, gerekirse ilave kan tetkiklerinden başlanarak bazen kolonoskopi, ilaçlı barsak filmleri çekilmesi gereken tetkikler yapmak gerekebilir.

Kabızlığa İyi Gelen Besin Var Mıdır? Varsa Bunlar Nelerdir?

Bağırsaklarımızın düzenli çalışabilmesi için özellikle yeterli miktarda su alımına dikkat edilmesi önemlidir. Beslenmenizde sebze meyve ve salataya yeterli ölçüde yer vermelisiniz. Lifli ve posalı gıdaların doğru tüketilmesi, zeytinyağı, incir-kayısı-erik kurusu/hoşafı, kepek yulaf ezmeleri gibi gıda takviyeleri önemlidir. Kabızlık giderici ilaçlardan mümkün olduğunca kaçınmak, gerektiği zaman doğru ilacı kullanmak önemlidir.

Genellikle kabızlık haftada üç defadan daha az bağırsak hareketlerinin gerçekleşmesi olarak tanımlanmaktadır. Kabızlığın hastalık olmadığını belirtmek mümkündür. Ancak bu durum; altta yatan başka durumların veya rahatsızlığın sonucunda meydana gelen bir durumdur. Toplumda kabızlık çok yaygın bir durumdur. Kabızlık; bazı insanların günlük yaşamını olumsuz bir şekilde etkileyerek, kronik kabızlık ortaya çıkar. 

Kabızlığa İyi Gelen Yiyecekler Nelerdir? 

Kabızlığa iyi gelen yiyecekler aşağıdaki gibi sıralanacaktır;

 - Beyaz Et: Balık eti ya da beyaz et yemek, bağırsakların rahatlamasına yardımcı olacaktır.

 - Keten Tohumu: Salata veya yoğurda keten tohumu ekleyip, tüketilecek olan bu tohum kabızlığa iyi gelir.

 - Lifli Besinler: Pancar, ıspanak, baklagiller, pırasa, kızılcık, lahana, keten tohumu, kızılcık gibi lif açısından zengin besinlerin tüketilmesi, bağırsakların harekete geçmesine destek olacaktır. Erik, elma, üzüm, avokado, üzüm gibi lifli meyvelerin tüketilmesi kabızlık için faydalı olacaktır. 

 - Baklagiller: Bezelye, fasulye, mercimek gibi baklagiller lif açısından çok zengin olan besinler içerisinde bulunur. 1 bardak fasulye, gün içerisinde alınması gereken lif oranının yaklaşık olarak yüzde 75'ini karşılar. 

 - Kekik, Zeytin, Zeytinyağı: Zeytinin üstüne dökülen zeytinyağıyla kekiğin bir arada tüketilmesi, kabızlık problemine iyi gelir. Zeytinyağı besinlerin bağırsaktan geçişinin kolaylaşmasını sağlar. Kabızlık adına aç karna bir tatlı kaşığı kadar zeytinyağı tüketmek, faydalı olacaktır.

 - Kuru Meyveler: Kahvaltıdan önce incir, kuru kayısı, erik, mürdüm eriği yiyip üstüne ılık su içmek, bağırsakların çalışmasına yardımcı olur. Sabah aç karna tüketilen kuru meyveler daha etkili olmaktadır. 

 - Yeşil Yapraklı Sebzeler: Yeşil yapraklı sebzelerin; lif içeriği açısından çok zengin olmasının dışında vitamin ve minerallerden ötürü zengindirler. Bununla beraber sağlıklı beslenme programları içerisinde bulunan besinlerin içerisindedir. Brüksel lahanası, ıspanak, brokoli gibi sebzelerin içinde bulunan K ve C vitaminleri, folat gibi içerikler insan sağlığı açısından yararlıdır. Yeşil yapraklı sebzelerin, dışkının kıvamının yumuşamasına ve sindirim yollarından geçişinin daha kolay geçmesine katkı sağlar. 

Kabızlığı Hangi Meyve Geçirir?

 Kabızlığı geçiren meyveler; 

 - Kuru erik,

 - İncir,

 - Turunçgiller,

 - Armut,

 - Kivi,

 - Elma,

 - Kayısı,

 - Mürdüm eriği şeklinde sıralanabilir.

Kabızlık yaşamın belli dönemlerinde daha sık ortaya çıkıyor. İlk kritik dönem, tamamlayıcı gıdaya başlama dönemidir. Sıvı beslenen bir bebeğin püre kıvamında yeni besinlerle tanışması bağırsak alışkanlıklarında farklılaşmalara neden olur. Bu dönemde başlanan demir içerikli damlalar da kabızlığa neden olabilir. İkinci kritik dönem tuvalet eğitimi sürecidir. Bu süreçte zorlayıcı ve baskılayıcı tutumlar, bu yaşın inatçılık özelliği ile de birleşince dışkı tutmaya zemin hazırlar. Dışkı tutma ve sonunda ağrılı dışkılama sonucu çocuk dışkılamayı daha da ertelemeye başlar ve aşılması zor bir döneme ilerler..

Üçüncü kritik dönem ise yuva / okula başlama dönemidir. Bu dönemde hem beslenme hem sıvı tüketimi alışkanlıklarının değişmesi, rutin alıştığı tuvalet düzeninin farklılaşması ve dış mekanlarda tuvalet kullanımı çekinceleri kabızlığa zemin hazırlar. Dördüncü kritik dönem ise okul çağı dönemidir. Besin seçimlerinin sebze, meyve gibi lifli gıdalardan fakir olması, tuvalet zamanının kısıtlı tutulması, son zamanlarda elektronik aletlerle harcanan zamanın artmasına karşın hareketin azalması en önemli nedenleri oluşturur.

Gündelik yaşamdaki değişiklikler kabızlık sebebi

Stres, seyahat, araya giren hastalıklar gibi gündelik yaşamdaki değişiklikler, çocukların dışkılama düzenini değiştirebilir. Bunun yanı sıra yüzde olguda altta yatan hastalıklar olabileceği unutulmamalı. Anatomik yapısal bozukluklar, sinir ve kas hastalıkları, metabolik hastalıklar, bağırsak tıkanmaları, karın içi kitleler, parazit hastalıkları, besin alerjileri, bazı ilaçlar kabızlığa neden olabilir.

Kabızlık belirtileri

Ebeveynler, çocukların beslenme, su tüketimi, işeme ve dışkılama alışkanlıklarını gözlemlemeleri gerekiyor. Normalden daha seyrek dışkılama, normalden daha kalın ve/veya daha sert kıvamda dışkılama, dışkılama sırasında ağrı, dışkılamayı öteleme hareketleri ve iç çamaşırına dışkı bulaştırma kabızlık belirtileridir. Ebeveynler bu durumu ishal ile karıştırmamalı.

Kabızlığı olan çocukta beslenme zorluğu görülebilir

Kabızlığı olan bir çocukta safralı kusma, karında şişkinlik ve beslenme zorluğu, bağırsak tıkanmalarına işaret edebilen önemli belirtilerdir. Yineleyen kabızlık atakları yaşayan çocuklarda altta yatan hastalıklar olabileceği hatırda tutulmalı. Şüphe edilen durumlarda kan testleri, dışkı incelemesi, görüntüleme testleri ile değerlendirme gerekir.

Hareket kabızlığı önlüyor

Düzenli hareket, bağırsak reflekslerini tetikleyerek sindirime yardımcı olur. Ayrıca karın kaslarının güçlenmesi fazla sıvı, yağ ve toksinin vücuttan atılmasına katkı sağlar. Hareketin yanı sıra meyve, sebze, baklagil gibi lif açısından zengin besinlerin tüketilmesi, yeterli su tüketilmesi (2 yaşından büyüklerde 1 litre), süt ve süt ürünleri tüketiminin sınırlandırılması, her öğün sonrası dakika tuvalette oturmalarının sağlanması, tuvalet eğitimi sırasında zorlayıcı olunmaması ve günlük en az 1 saat spor / açık havada oyun gibi hareketli zaman geçirilmesi kabızlığın önlenmesine yardımcı olur.

Kabızlığı önleyen gıdalar

Kabızlık sorunu yaşayan çocukların beslenme menülerine armut, kayısı, bal kabağı, kabak, bezelye, ıspanak, brokoli ve baklagil gibi lifli gıdalar eklenebilir. Son yıllarda fonksiyonel beslenmenin bağırsak sağlığı, kalp sağlığı, diyabet, kanser gibi hastalıklar açısından koruyucu olduğunu gösteren bilimsel yayınlar var. Bağırsak flora bakterilerinin çeşitliliği sağlamak için probiyotik besinler, bağırsak hareketlerini arttıran ve toksik öğelerin vücuttan atılmasını kolaylaştıran lifli ve doğal yağlı gıdalar öğünlerimizde yer almalıdır. Bu besinler yoğurt, kefir, lahana turşusu, zeytinyağı, somon, sarımsak, çiğ badem, ıspanak, elma, hindistancevizi yağı, tam buğday, yulaf, nohut, barbunya olarak sıralanabilir.