Kafein, dünya genelinde popüler bir uyarıcıdır ve birçok insanın günlük yaşamlarında kullandığı bir bileşendir. Kahve, çay, enerji içecekleri, gazlı içecekler ve çikolata gibi pek çok yiyecek ve içecek kafein içerir. Kafein içeren bu yiyecekler ve içecekler, yorgunluğu gidermek, zihinsel odaklanmayı artırmak, uyanık kalmak ve hatta egzersiz performansını artırmak için kullanılır.
Eğer sizde sürekli dinç olmak için kafein tüketenlerdenseniz bu içeriğimiz tam size göre. İşte kafein içeren yiyecek ve içecekler
Kafein, dünya genelinde en popüler uyarıcı maddelerden biridir ve çoğu insanın günlük yaşamlarında tükettiği bir bileşiktir. Kahve, çay, çikolata, enerji içecekleri gibi birçok farklı kaynaktan alınabilir. Kafein, sentetik olarak da üretilebilir. Kafein, sinir sistemi üzerinde uyarıcı bir etkiye sahip olduğu için, birçok kişi tarafından enerji artırıcı, zindelik verici ve konsantrasyon artırıcı olarak kullanılır. Bununla birlikte, aşırı tüketimi bazı olumsuz etkilere neden olabilir, özellikle yüksek tansiyon, sinirlilik, uykusuzluk ve çarpıntı gibi sorunlara yol açabilir. Kafein, vücutta idrar söktürücü etkiye de sahip olduğu için, aşırı tüketimi dehidrasyona neden olabilir.
Kahve, kafein içeren içeceklerin en yaygın olanıdır. Kahve çekirdekleri öğütülerek yapılan kahve, bir fincan başına ortalama 95 mg kafein içerir. Kahve, özellikle sabahları uyanmak için popüler bir seçenektir ve aynı zamanda birçok insan için sosyal bir içecektir.
Çay, kafein içeren bir diğer popüler içecektir. Siyah çay , bir fincan başına ortalama mg kafein içerir. Çay, sakinleştirici bir etkiye sahip olmasının yanı sıra, antioksidan özellikleriyle de bilinir.
Enerji içecekleri son yıllarda popüler hale geldi. Bu içecekler genellikle kafein, taurin, B vitamini ve şeker içerir. Enerji içecekleri, bir fincan başına ortalama mg kafein içerir ve genellikle spor yapmadan önce enerji artırmak için kullanılır. Ancak, uzun süreli tüketiminin potansiyel sağlık riskleri olduğu bilinmektedir.
Doğal bir kafein kaynağı olarak, yeşil çay da popüler bir içecek olarak özellikle Asya ülkelerinde tercih edilmektedir. Yeşil çay, stres azaltıcı özellikleriyle bilinir. Bir fincan kahvenin kafein içeriğinin yaklaşık yarısı olan mg kafein, ml yeşil çayda bulunabilir. Yeşil çayın kafein içeriği yaprağın yaşına göre değişebilir; yaşlı yapraklar genç yapraklara göre daha az kafein içerir.
Kola ve diğer gazlı içecekler de kafein içerir. Bir kutu kola, ortalama 35 mg kafein içerir. Ancak, kola gibi gazlı içecekler genellikle yüksek miktarda şeker ve diğer zararlı maddeler içerirler. Bu nedenle, kola ve benzeri içeceklerin tüketimini sınırlandırmak önemlidir.
Güney Amerika'da özellikle popüler bir içecek olan mate çayı, farklı demleme yöntemlerine göre ml başına mg kafein içerebilir.
Son olarak, çikolata sıcak içecekler de kafein içerir. Sıcak çikolata, mocha ve benzeri çikolatalı içecekler, bir fincan başına ortalama mg kafein içerir. Ancak, bu içecekler aynı zamanda şeker ve kalori açısından yüksek olabilir.
Çikolata, kafein içeren en popüler yiyeceklerden biridir. Bir küçük boy bitter çikolata, bir fincan kahveden daha fazla kafein içerebilir. Ayrıca, çikolata, stresi azaltmaya yardımcı olabilecek serotonin salınımını artırarak zihinsel açıdan da yararlıdır. Ancak, yüksek miktarda çikolata tüketiminin kilo aldırıcı ve diğer olumsuz etkilere yol açabileceği de unutulmamalıdır.
Kavrulmuş fındık, birçok insanın kahve veya çay yanında yediği atıştırmalıklardan biridir. Ancak, fındıklar da kafein içerir ve bir avuç kavrulmuş fındık, bir fincan çay kadar kafein içerebilir. Fındıklar, sağlıklı yağlar ve diğer faydalı besinler açısından zengin olmakla birlikte, yüksek miktarda tüketilmesi kilo alımına neden olabilir.
Bazı sakızlar, enerji vermek için kafein içerir. Bu tür sakızların, bir parçasında yaklaşık mg kafein bulunabilir.
Kafein tüketimi sağlık için ne kadar güvenlidir?
Kafein alımı, tüketilen miktar, kişinin sağlık durumu ve yaşam tarzı gibi birçok faktöre bağlıdır. Genel olarak, günlük olarak mg kafein alımı güvenli kabul edilir. Ancak, çocuklar, gebeler, emziren anneler ve kalp hastaları gibi özel gruplar, kafein alımını sınırlandırmak veya tamamen kesmek için öneriler almalıdır.
Kahve ve çayın kafein içeriği farklı mıdır?
Evet, kahve genellikle daha yüksek kafein içeriğine sahip olma eğilimindedir. Bir fincan kahve, bir fincan çaya kıyasla ortalama kat daha fazla kafein içerir. Ancak, yeşil çay gibi bazı çay türleri de yüksek kafein içerebilir.
Kafein, uyku kalitesini etkiler mi?
Evet, fazla kafein tüketimi uyku kalitesini olumsuz etkileyebilir. Kafein, vücuttaki adrenalin ve kortizol hormonlarının artmasına neden olabilir, bu da uykusuzluğa ve uyku düzeninde bozulmaya yol açabilir. Bu nedenle, gece geç saatlerde kafein tüketmekten kaçınmak önerilir.
Kafein tüketimi kalp sağlığı üzerinde nasıl bir etkiye sahiptir?
Kafein tüketimi kalp atış hızını artırabilir ve kalp ritmi bozukluklarına neden olabilir. Ancak, ılımlı miktarda kafein tüketimi, kalp sağlığı üzerinde olumsuz bir etkiye sahip değildir. Bununla birlikte, kalp hastaları veya kalp rahatsızlığı olan kişiler, kafein alımını sınırlandırmak veya tamamen kesmek için öneriler almalıdır.
Kafein tüketimi, egzersiz performansını artırır mı?
Evet, ılımlı miktarda kafein tüketimi, egzersiz performansını artırabilir. Kafein, yorgunluğu azaltarak ve enerji seviyelerini artırarak egzersiz performansını olumlu yönde etkileyebilir. Ancak, yüksek miktarda kafein tüketimi, titreme, çarpıntı ve diğer yan etkilere neden olabilir. Ayrıca, sporcuların ve egzersiz yapan kişilerin kafein tüketimini doktorlarına danışarak kontrol etmeleri önerilir.
Kafeinsiz kahve yahut – kafein içermez – ifadelerini alveri esnasnda pek çok ürün etiketinde görebilirsiniz. Hatta baz salk programlarna kafein konu bile olmaktadr. Uzmanlar tarafndan ele alnan kafein bamll uzun uzun tartlr. Hayatn pek çok alannda karnza çkan kafein nedir? nsanlar kendine baml yapan, yenilen pek çok üründe yer alan ve zaman zaman zararlar üzerine sohbetler yaplan kafeini daha yakndan tanmanz için karnzdayz. Bu sayfada yer alan bilgileri okuduktan sonra kafeinin sala olan etkileri ve kafein içeren gdalar örenmi olacaksnz.
Kafein doal bir maddedir. Genellikle bitkilerin yapsnda bulunur. Kafein farmakoloji alannda beyni uyaran maddeler listesinde yerini almaktadr. Uyandrc ve uyarc etkiye sahip olmas yönüyle bilinmektedir. Her kiide farkl olmak üzere sinir sistemini uyarr ve bir süre kiiye dinçlik verir. Yeryüzünde bulunan 50’den fazla bitkinin yapsnda yer alan kafein her bitkide farkl bölümlerde bulunur. Baz bitkilerin yapranda olurken bazlarnn kök ksmnda oluabilir. Bu bitkilerin toplanp kurutulmas ile kafein tüketilebilir hale gelir. çeceklerde youn ekilde, gdalarda ise belirli bir seviyede bulunur.
Kafein genellikle scak ve souk içeceklerde, baz çaylarda ve gdalarda bulunur ve tüketildiinde kana karr. Uzmanlar tarafndan yaplan aratrmalar sonucunda kafeinin faydalar ve zararlar tespit edilmitir. imdi sizler için kafeinin sala olan etkilerini ve zararlarn listeledik. Tüketmeden önce göz atmanz tavsiye ederiz:
Kafeinin zararlar olduu gibi sala olan olumlu etkileri de bulunmaktadr. Merak edilen kafein faydalar ise u liste ile daha iyi açklanabilir:
Kafein kana kartnda kiiden kiiye farkl sürede etkili olacaktr. Kafein alndnda yaklak 15 dakika sonra etkisini görebilirsiniz. Yüksek miktarda alnan kafein normal artlarda en çok 6 saat kadar etkili olacaktr. Fakat tüketimi tehlikeli olan gebelik döneminde 11 saat kadar kalabilir. Bu nedenle doktorlar hamile kadnlarn kafein almn yasaklar. Çünkü anne karnndaki bebekte kafein neredeyse saat etkili olmaktadr.
Kafeinin baz bitkilerin yapsnda bulunduunu sayfa balarnda ifade etmitik. Fakat bu açklamay biraz daha netletirmek iyi olacaktr. Yiyecek ve içecek seçimi yaparken hangi besinde kafein var bilmek en doal hakknz. Bu nedenle kafeinin bulunduu gdalar öyle ifade etmek istedik:
Baz kiilerin kafeine kar hassasiyeti oluur ve bu durum kafein alerjisi olarak tanmlanr. Bu kiilerin kafeinsiz içecekler içmesi gereklidir. Kafein alerjisi olan kiiler için içecek rehberi olacak listemiz u ekildedir:
Gün içinde 5 gramdan fazla kafein alndnda kafein zehirlenmesi meydana gelebilir. Zehirlendiinizi anlamak için birkaç belirti yeterli olacaktr. Solunumda güçlük, iddetli ba ars ve itah kayb bu belirtilerdendir. Bu gibi durumlarda vücudunuzdaki fazla kafeini atmanz gereklidir. Aksi halde uzun bir süre kendinizi yorgun ve hasta hissedebilirsiniz. Kafeini vücuttan atmak için ise:
Kafein bamll bir madde bamll deildir. Öncelikle bu konuyu netletirmek gereklidir. Kafein bamll vücudun kafeinli içeceklere kar oluturduu alkanlktr. Aratrmalar sonucuna göre bir kii eer 7 gün boyunca düzenli olarak kafein tüketirse; 7. gün sonunda kafein almad zamanlarda iddetli ekilde kahve ya da çay isteyecektir. Eer gün içinde 4 fincandan fazla ekilde kahve tüketiyor ve 7 bardaktan fazla çay içiyorsanz siz de bir kafein bamls olabilirsiniz. Kahve veya çay tüketmediinizde ba ars ya da yorgunluk hissi oluuyorsa kendinizi kafein bamls kabul edebilirsiniz.
Kafeini skça tüketen kiilerde yoksunluk hissi oluabilir. Bu durum genellikle psikolojik açdan ele alnmaktadr. Güne balarken, i telalar arasnda veya ders çalrken ihtiyaç duyulan kafein kiide artk alkanlk haline gelmitir. Eer kii birkaç saat kahve ya da çay tüketmezse kendini yorgun ve bitkin hissedecektir. Bu durum da beyin tarafndan kiiye yaplan bir oyun olarak kabul edilmektedir. Yetikin bir kiinin gün içinde almas gereken kafein miktarndan fazlas, zararlar ile sal tehdit edecektir. Siz yine de tüketirken temkinli olmaya çaln!
Uyku Getiren eyler: Yiyecek, çecek ve Bitkiler
Uykusuzluk Çekenlere Ninni Gibi Gelecek 8 Etkili Tavsiye
Kahve Çeitleri Nelerdir? Türk ve Dünya Kahveleri Resimli Anlatm
Souk Kahve Çeitleri Nelerdir? Ev Yapm Souk Kahve Tarifleri
Türk Kahvesinin Faydalar Nelerdir? Türk Kahvesi Çeitleri ve Özellikleri
Yeil Kahve Zayflatr M? Faydas Nedir?
Türk Kahvesinin Zararlar: Ar Tüketimin Hiç Duymadnz 9 Riski
Kahvenin Faydalar: Hangi Kahve Neye yi Gelir?
Dibek Kahvesi Nedir? Faydalar Nelerdir? Nasl Yaplr?
Beslenme
Dyt. Şeniz Ilgaz*
*Sağlık Bakanlığı, Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Gn. Md. Ankara
Kafein ve Sağlık Üzerine Etkileri
Kafein nedir?
Kafein dünyada en az 63 tür bitkinin meyvesi, tohumu ve yaprağında doğal olarak bulunan bir bileşiktir.
Hangi besinler ve içecekler kafein içerir?
Kafeinin en çok bilinen kaynakları kahve, çay, kolalı içecekler ve çikolatadır. Besinlerdeki kafeinin miktarı besinin hazırlanmasına, üretim yöntemine, besinin tüketildiği miktara göre değişir. Çay ve kahve bitkilerinin çeşitliliği de kafein miktarını etkilemektedir. mI’lik bir fincan kahve ile yaklaşık 85 mg, yine mI’lik bir fincan çay ile yaklaşık 24 mg, 30 gramlık bir parça çikolatadan ise yaklaşık 8 mg kafein alırız.
Kafein besinlere neden eklenir?
Koka bitkisinin tanesi ve çay yapraklarından oluşturulan besinler ve içeceklerde de biraz kafein vardır. Ayrıca bazı besinlere ve içeceklere de lezzet için kafein katılmaktadır.
Tüketilen kafein miktarının sınırı ne olmalıdır?
Kafeinin normal miktarı kişiye göre değişir. Kafeine karşı duyarlılık; tüketim sıklığı, düzenli olarak alınan miktar, vücut ağırlığı ve fiziksel koşullar gibi pek çok etmene bağlıdır. Pek çok çalışmada, yetişkinler için güvenli olarak tüketilebilecek kafein miktarının günde mg (yaklaşık fincan kahve ya da büyük bardak çay) olduğu belirtilmiştir. Kafein kan dolaşımında ya da vücutta birikmez, alındıktan birkaç saat sonra atılır.
Kafeinin kısıtlanmasına gerek var mıdır?
Orta düzeyde kafein alımı tüm insanlar için güvenlidir ( mg). Kafeine karşı duyarlılık kişiden kişiye değişir. Bazı kişiler kafeine karşı duyarlı olabilir ve çok az miktarlarda da olsa kafeinden olumsuz etkilenebilir. Birkaç fincan kahve, çay ya da kolalı içecek tüketen bir kişi kafeinin uyarıcı etkisinden etkilenmediğini belirtirken, bir fincan kahve ile kafeinin uyarıcı etkisi yüzünden uyuyamadığını söyleyen kişi çoktur. Kişisel duyarlılığın yanı sıra hamileler, çocuklar ve yaşlılar tüketilen kafeinin kısıtlanması gereken gruplardır.
Kafein dehidratasyona neden olur mu?
Kafeinin dehidratasyona neden olduğuna ilişkin bir veri yoktur. Bu etkinin daha çok kafein içeren içecekle alınan sıvı nedeniyle oluştuğu saptanmıştır.
Kafein çocuklar için zararlı mıdır?
Araştırmalar besinlerin içinde bulunan kafeinin miktarının çocuklar için zararlı olmadığını göstermiştir. Ancak ailelerin çocuklarına fazla miktarda kafein içeren yiyecek ve içecekleri vermemesi gerekir. Çocuklar için tüketilen kafein miktarı günde miligramı geçmemelidir.
Kafeini içeren besinler ve içecekler çocuğu hiperaktif yapar mı?
Kafein ile hiperaktif davranışlar arasında ilişki olduğuna ilişkin bir çalışma yoktur. Yapılan çalışmalarda kafein içeren besinler ya da içecekleri tüketen çocuklarda hiperaktivite gözlenmemiştir.
Hamilelik döneminde kafein alınabilir mi?
Hamilelik döneminde günlük olarak tüketilen mg ( fincan kahve ya da bardak çay) kafeinin olumsuz etkisi olmadığı ancak hamilelik döneminde fazla miktarda tüketilmemesi gerektiği vurgulanmaktadır. Orta düzeyde kafein tüketen hamile kadınlarda ne erken doğum ne de düşük doğum ağırlığında bebek gibi durumlara rastlanmamıştır.
Emziren anne kafein alsın mı?
Emziren annelerin aşırı olmamak kaydıyla kafein alabileceği bazı çalışmalarda belirtildiyse de, az miktarda da olsa bebeğin anne sütünden kafein aldığı bilinmektedir.
Kafein tüketimi osteoporoza neden olur mu?
Osteoporoz oluşumunda en önemli risk etmenleri genetik yapı, yetersiz kalsiyum alımı, sigara içme, yetersiz egzersiz, östrojenin yetersiz oluşu ve yaş gibi etkenlerdir. Ancak fazla miktarda kafein tüketiminin de osteoporoz riskini arttırdığı bilinmektedir. Orta düzeyde kafein tüketiminin olumsuz etkisinin olmadığı birkaç çalışmada saptanmıştır.
Kafein kan basıncını yükseltir mi?
Kafein kronik hipertansiyon oluşmasına neden olmaz. Ancak bazı kişilerde kafeinin kan basıncını kısa süreyle yükselttiği bilinmektedir. Yüksek kan basıncı olan kişilerin kafein tüketimlerini kısıtlaması gereklidir.
Kafeinin kalp hastalıkları ile ilişkisi var mıdır?
Kafein alımının kalp hastalıklarına yol açmadığı ancak fazla tüketilmemesi gerektiği vurgulanmıştır.