Kan Grubu Negatif Olan Anne Adayları
Gebelikte kan uyuşmazlığına dikkat
Kan uyuşmazlığının toplumda sıkça görülen önemli bir konu olduğunu dile getiren Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Ayşe Dişli Gürler, anne adaylarının gebelik dönemi öncesinden başlayarak takip edilmesi gerektiğini anlattı.
Dr. Gürler, kan uyuşmazlığı denilince “Kan uyuşmazlığında başrol, RH faktörünündür. RH faktörü, kanda D antijine olup olmadığını gösterir. Kan grubundan bağımsız olarak RH faktörü, bir kişide varsa pozitif, yoksa negatif olarak adlandırılır. Anne adayında RH faktörünün olmaması yani annenin RH negatif olması tek başına bir sorun değildir. RH negatif annenin eşi, RH pozitifse, o zaman kan uyuşmazlığı riski ortaya çıkabilir. Anne karnındaki bebek eğer babasının RH pozitif özelliğini taşırsa, kan uyuşmazlığı riski yüksektir” dedi.
Kan uyuşmazlığında, anne adayının savunma mekanizmasının bebeğin kan hücrelerini yabancı bir madde gibi algıladığına dikkat çeken Dr. Ayşe Dişli Gürler, “Annenin savunma mekanizması, bebeğin kan hücrelerini yabancı, zararlı olarak algılar ve antikorlar oluşturur. Antikorlar bebeğin kordonundan geçer ve bebekte beyin ödemi, kalp yetmezliği gibi önemli sorunlara yol açabilir. Bu durumda bebek anne karnında kaybedilebilir” dedi.
"İKİNCİ GEBELİKLERDE RİSK YÜKSELİYOR”
Özellikle ilk gebelikte kan uyuşmazlığı olsa bile, annenin savunma mekanizmasının savunma hücreleri üretmesinin zaman aldığını belirten Ayşe Dişli Gürler, “Kan uyuşmazlığında, annenin savunma hücreleri geç geliştiğinden saldırıya uğramaz ve ilk bebek sağlıklı dünyaya gelir. Ancak ikinci hamilelikte, vücut yabancı maddeyi tanıdığı için savunma hücreleri daha hızla hareket eder ve bebeğin gelişimine zarar verir, hayati risk oluşabilir” diye konuştu.
“GEBELİK TAKİBİ ÇOK ÖNEMLİ”
Gebelik döneminde kan grubunun çok önemli olduğunu vurgulayan Dr. Gürler, şunları söyledi:
“Bizim kan uyuşmazlığında yaşadığımız tedirginliğin nedeni; annenin karnındaki bebeğin kanını yabancı madde gibi görüp, buna karşı bir savunma geliştiriyor. Bundan sonraki bütün gebelikler etkileniyor ve annenin daha sonraki gebeliklerinde de sağlıklı çocuk doğurma ihtimali çok çok azalıyor.” Dr. Gürler, bu nedenle kan grubunun gebelikte çok önemli olduğunun ve kan grubu RH negatif olan annelerin doktoruyla bunu konuşması, önlemler konusunda bilgi alması gerektiğinin altını çizerek “Bütün gebelere önerdiğimiz gibi gebelik öncesinden başlayan bir muayene olmalarını öneriyoruz. Bu muayenelerde diğer kanlarla beraber kan grubunu da tayin eden bir test yapıyoruz ve anne RH negatif ise babanın da RH pozitif olduğunu doğrulayarak, bir gebelik takibi planlıyoruz” ifadelerini kullandı.
“KAN UYUŞMAZLIĞI RİSKİNİ ORTADAN KALDIRACAK İĞNELER YAPIYORUZ”
Bu gebelik takibinde herhangi bir lekelenme durumunda gebenin hekime başvurması gerektiğini belirten Dr. Gürler, “Böyle bir durumda bir takım kan testleriyle beraber kan uyuşmazlığını önleyecek iğne yapıyoruz. Her şeyin yolunda gittiği, hiçbir sıkıntı yaşamayan gebelerimizde ise gebeliğin 28’inci haftasında rutin taramalar şeklinde yine ‘indirekt coombs’ adlı tahlili yapıyoruz. Bu tahlili negatif sonuçlanan hastalarımıza kan uyuşmazlığı iğnelerini yapıyoruz. Gebelik takibi sırasında eğer ki kanama yoksa bu iğnenin tekrarını yapmıyoruz tabi ki ama doğum sonrasında bebeğin kan grubuna bakıyoruz” diye konuştu. Bebeğin kanının, babasının kan grubu gibi RH pozitif ise kan uyuşmazlığı iğnesini tekrarladıklarını ifade eden Dr. Gürler “Ancak bebeğin kan grubu annesininki gibi RH negatif olduğunda tekrardan bir kan uyuşmazlığı iğnesi yapmaya gerek kalmıyor” şeklinde konuştu.
gebelikhamilekan uyuşmazlığı
Kan Uyuşmazlığı Nedir? İğnesi Ne Zaman Yapılmalıdır?
Anne adayı ve bebeğinin kanı arasında meydana gelen uyuşmazlık kan uyuşmazlığı olarak adlandırılır. Kan uyuşmazlığı iki türlü nedenden oluşabilmektedir. İlki anne ve bebeğin kanındaki RH proteini değişikliğinden oluşmaktadır. Anne kanının RH negatif, bebeğin kanının RH pozitif olması halinde meydana gelir. Bir diğer uyuşmazlık türüyse AB0 kan grupları değişikliği nedeniyle meydana gelen kan uyuşmazlığıdır. Bazı hallerde bebeğin kanı anne kanı ile temas etmesi halinde AB0 kan grubu değişikliğinden kaynaklanan kan uyuşmazlığı meydana gelir. Kan uyuşmazlığı nedir, kan uyuşmazlığı iğnesi nedir ve evlilikte kan uyuşmazlığı gibi önemli soruların yanıtları oldukça önemlidir.
Kanda meydana gelen RH faktörü kırmızı kan hücrelerinin haricinde veya yüzey kısmında olan bir proteindir. Kırmızı kan hücrelerinin esnek kalmasına ve şeklinin korumaya katkı sağlar. RH etkeni kişiye anne ve babadan kalıtımsal olarak aktarılmaktadır.
Kanın yapısında RH etkeni bulunuyorsa birey RH pozitiftir ancak bulunmuyorsa RH negatif olarak değerlendirilir. Anne kanı RH negatif ve bebeğin RH pozitif olması halinde kan uyuşmazlığı meydana gelir.
Annenin kanı bu RH proteinini yabancı şekilde algılar ve annenin bağışıklık sistemi RH pozitif etkenine karşı antikor üretip savunma oluşturur. Bu durum bebeğin genel sağlığı bakımından önemli problemlere yol açar. Bu bağışıklık savunmasının meydana gelmesi oldukça yavaş gelişim gösterir ve ilk hamilelikte ender sağlık problemi görülür. Kan uyuşmazlığı başka oluşacak olan hamileliklerdeyse önemli problemlere yol açabilir.
Kan Uyuşmazlığı Nasıl Olur?
Kan uyuşmazlığının meydana gelmesi iki türlü biçimde gerçekleşir, RH faktörü ve AB0 kan grubu uyuşmazlığı şeklinde belirtilmektedir. Annenin kanı RH negatif ve babanın kanı RH pozitif olduğunda bebeğin kanı RH pozitif olur ise, RH etkeninden kaynaklanan kan uyuşmazlığı meydana gelir. Hamilelik evresinde anne ve bebeğin kanı birbiri ile temas halinde olmaz ancak bazı durumlardan sonra annenin bedeni RH pozitif etkenine karşı duyarlıdırlar.
Bedende antikor oluşmasının ardından annenin kanı bebeğe geçtiği zaman, meydana gelen antikorlar kırmızı kan hücrelerini parçalar ve öldürür. Bu durumun ardından bebeğin kalbi durabilir veya farklı yıpranmalar meydana gelebilir. Genellikle ilk bebekte problem olmasa bile daha sonra doğan çocuklarda önemli sağlık problemlerine yol açabilir. Anne bedeninin duyarlı olduğu durumlar şu şekildedir;
- Kan nakli uygulaması
- Önceden düşük olma durumu
- Dış gebelik oluşumu
- Daha önce doğum yapılması
- Hamilelik esnasında kanama ile alakalı komplikasyonlar gerçekleşmiş olması
Bebeğin kanı parçalandığında bilirubin meydana gelir. Bilirubin oranının fazla olması sarılığa yol açar. Yenidoğan bebeklerde kan uyuşmazlığından sonra sarılık hızlı bir şekilde oluşur ve zamanında tanı konulan bebekler uygulanan tedavi ile çok fazla problem yaşamaz.
Kan Uyuşmazlığı Testi
Annenin RH negatif babanınsa RH pozitif kana sahip olması halinde anneye 'indirekt coombs' testi yapılmaktadır. Bu testin sonucunun pozitif olması riskli bir durumdur. Bu noktada pozitif olma durumunun miktarıyla bebeğe olan etkinin oranı doğru orantılıdır. Bundan dolayı takibin yapılması önemlidir. Bu test negatifse anneye koruma amaçlı hamileliğin 3. trimestrende ve doğumun sonrasında kan uyuşmazlığı iğnesi uygulanır.
Kan Uyuşmazlığı İğnesi
Kan uyuşmazlığı yaşandığı hallerde kan uyuşmazlığı iğnesi yapılmaktadır. Daha önce de belirtildiği gibi ilk çocuk için ciddi bir tehlike bulunmamaktadır. Fakat daha sonra gerçekleşen doğumlarda tehlike meydana gelmesin diye hamileliğin 28’inci haftasında anneye kan uyuşmazlığı iğnesi uygulanır. Bebek doğduğu zaman bebeğin RH değerinin kontrolü sağlanır. Negatifse anneye ikinci bir kan uyuşmazlığı iğnesi uygulanmaz. Anneye ikinci kan uyuşmazlığı iğnesi, bebeğin kan grubu RH pozitif ise doğumdan sonraki ilk 72 saat içinde uygulanır.
Bu konu ile alakalı en önemli nokta ise, annenin kan grubu RH negatif, babanın kan gurubu RH pozitifse anne düşük, kürtaj, hamilelik evresinde kanama ya da belirtilen girişimleri gerçekleştirecekse bu operasyonlardan evvel kan uyuşmazlığı iğnesi uygulanmalıdır. Bir diğer önemli noktaysa RH uygun olmayan her hamileliğin haftasında bu iğnenin yaptırılmasıdır.
Kan Uyuşmazlığı Olursa Ne Olur?
Bu uyuşmazlığın durumundaysa anne adayının bağışıklık sistemi bebeğin RH pozitif hücrelerine yabancı maddeymiş gibi hareket etmesi ve karşı antikor üretmektedir. Plasenta aracılığıyla bebeğe geçmekte olan bu antikorlarsa bebeğin kırmızı kan hücrelerini ortadan kaldırarak sağlık problemlerine neden olur.
Kan Uyuşmazlığı Tehlikeli mi?
Kan uyuşmazlığının olduğu hallerde annenin bebeğe karşı üretmiş olduğu antikorlar bebeğin kırmızı kan hücrelerini ortadan kaldırabilir. Anemi öncelikli olmak üzere ölü doğum, sarılık, bilirubin birikimine bağlı şekilde beyin hasarı, sağırlık veya hayatı kaybetme gibi problemlere neden olabilir.
Kan Uyuşmazlığı Olunca Evlenmeye Engel Olur mu?
Kan uyuşmazlığı evliliğe engel bir durum içermez. Fakat çocuk yapmayı düşünen bireylerin çocuk doğmadan evvel tedbir almasını gerektiren bir durumdur, evlenmeden evvel kan uyuşmazlığı testi de yapılmaktadır.
Gebelikte kan uyuşmazlığına dikkat
Kan uyuşmazlığının toplumda sıkça görülen önemli bir konu olduğunu dile getiren Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Ayşe Dişli Gürler, anne adaylarının gebelik dönemi öncesinden başlayarak takip edilmesi gerektiğini anlattı. Dr. Gürler, kan uyuşmazlığı denilince “Kan uyuşmazlığında başrol, RH faktörünündür. RH faktörü, kanda D antijine olup olmadığını gösterir. Kan grubundan bağımsız olarak RH faktörü, bir kişide varsa pozitif, yoksa negatif olarak adlandırılır. Anne adayında RH faktörünün olmaması yani annenin RH negatif olması tek başına bir sorun değildir. RH negatif annenin eşi, RH pozitifse, o zaman kan uyuşmazlığı riski ortaya çıkabilir. Anne karnındaki bebek eğer babasının RH pozitif özelliğini taşırsa, kan uyuşmazlığı riski yüksektir” dedi.
Kan uyuşmazlığında, anne adayının savunma mekanizmasının bebeğin kan hücrelerini yabancı bir madde gibi algıladığına dikkat çeken Dr. Ayşe Dişli Gürler, “Annenin savunma mekanizması, bebeğin kan hücrelerini yabancı, zararlı olarak algılar ve antikorlar oluşturur. Antikorlar bebeğin kordonundan geçer ve bebekte beyin ödemi, kalp yetmezliği gibi önemli sorunlara yol açabilir. Bu durumda bebek anne karnında kaybedilebilir” dedi.
"İkinci gebeliklerde risk yükseliyor”
Özellikle ilk gebelikte kan uyuşmazlığı olsa bile, annenin savunma mekanizmasının savunma hücreleri üretmesinin zaman aldığını belirten Ayşe Dişli Gürler, “Kan uyuşmazlığında, annenin savunma hücreleri geç geliştiğinden saldırıya uğramaz ve ilk bebek sağlıklı dünyaya gelir. Ancak ikinci hamilelikte, vücut yabancı maddeyi tanıdığı için savunma hücreleri daha hızla hareket eder ve bebeğin gelişimine zarar verir, hayati risk oluşabilir” diye konuştu.
“Gebelik takibi çok önemli”
Gebelik döneminde kan grubunun çok önemli olduğunu vurgulayan Dr. Gürler, şunları söyledi: “Bizim kan uyuşmazlığında yaşadığımız tedirginliğin nedeni; annenin karnındaki bebeğin kanını yabancı madde gibi görüp, buna karşı bir savunma geliştiriyor. Bundan sonraki bütün gebelikler etkileniyor ve annenin daha sonraki gebeliklerinde de sağlıklı çocuk doğurma ihtimali çok çok azalıyor.” Dr. Gürler, bu nedenle kan grubunun gebelikte çok önemli olduğunun ve kan grubu RH negatif olan annelerin doktoruyla bunu konuşması, önlemler konusunda bilgi alması gerektiğinin altını çizerek “Bütün gebelere önerdiğimiz gibi gebelik öncesinden başlayan bir muayene olmalarını öneriyoruz. Bu muayenelerde diğer kanlarla beraber kan grubunu da tayin eden bir test yapıyoruz ve anne RH negatif ise babanın da RH pozitif olduğunu doğrulayarak, bir gebelik takibi planlıyoruz” ifadelerini kullandı.
“Kan uyuşmazlığı riskini ortadan kaldıracak iğneler yapıyoruz”
Bu gebelik takibinde herhangi bir lekelenme durumunda gebenin hekime başvurması gerektiğini belirten Dr. Gürler, “Böyle bir durumda bir takım kan testleriyle beraber kan uyuşmazlığını önleyecek iğne yapıyoruz. Her şeyin yolunda gittiği, hiçbir sıkıntı yaşamayan gebelerimizde ise gebeliğin 28’inci haftasında rutin taramalar şeklinde yine ‘indirekt coombs’ adlı tahlili yapıyoruz. Bu tahlili negatif sonuçlanan hastalarımıza kan uyuşmazlığı iğnelerini yapıyoruz. Gebelik takibi sırasında eğer ki kanama yoksa bu iğnenin tekrarını yapmıyoruz tabi ki ama doğum sonrasında bebeğin kan grubuna bakıyoruz” diye konuştu. Bebeğin kanının, babasının kan grubu gibi RH pozitif ise kan uyuşmazlığı iğnesini tekrarladıklarını ifade eden Dr. Gürler “Ancak bebeğin kan grubu annesininki gibi RH negatif olduğunda tekrardan bir kan uyuşmazlığı iğnesi yapmaya gerek kalmıyor” şeklinde konuştu.
Kan Uyuşmazlığı Neden Olur?
Kan Uyuşmazlığı Neden Olur? Çocuk sahibi olmayı düşünen çiftlerin merak ettiği noktalar arasında “Kan uyuşmazlığı nedir?” sorusu yer alır. Anne adayı ve bebeğinin kan grupları arasındaki farklılık nedeniyle yaşanan uyuşmazlığa “kan uyuşmazlığı” adı verilir. Literatürde geçen iki farklı sebepten oluşan kan uyuşmazlığı; anne ve bebeğinin kanındaki Rh proteini farklılığı ya da AB – 0 kan grupları farklılığından yaşanır.
Evlilikte Kan Uyuşmazlığı
Evlenmeyi ve ileride çocuk sahibi olmayı düşünen çiftler arasında en çok merak edilen konulardan biri, evlilikte kan uyuşmazlığı olabilir. Bu durum, bebek sahibi olmadan önce sağlık kuruluşlarında yapılacak olan kan grubu testi ile anlaşılabilir.
Kanın yapısında bulunan Rh faktörü, kişinin Rh pozitif ya da Rh negatif olmasını belirler. Anne ve babalardan genetik olarak bir sonraki nesle aktarılan Rh proteini, kırmızı kan hücrelerinin dış yapısında bulunur.
Uzmanlar; yaptıkları açıklamalarda baba Rh pozitif, anne Rh negatif ise annenin ilk hamileliği olduğu takdirde sorun olmayacağını söyler. Bunun nedeni, bebeğin hamilelik sırasında annenin dolaşım sistemine girmemesi şeklinde açıklanır.
“Kan uyuşmazlığı nasıl olur?” ve Kan uyuşmazlığı hangi durumda olur?” soruları, anne kanının Rh negatif olması durumunda bebeğinin Rh pozitif olması şeklinde yanıt bulacaktır. Böyle bir durum karşısında annenin kanı, Rh proteinini yabancı ve saldırıya geçecek bir virüs olarak algılayacak ve bağışıklık sistemi; Rh pozitif faktörüne karşı antikor üretecek yani vücut kendini savunmaya alacaktır. Böyle bir savunma, bebeğin sağlığının korunmasız hâle gelmesine neden olacağı için ciddi sorunlara sebebiyet verebilir. Bu nedenle erken ve uygun tedavi yöntemlerinin uygulanması gerekir.
Kan Uyuşmazlığı Tedavisi
Gebelikte kan uyuşmazlığı, hamileliğin erken dönemlerinde yapılacak kan testi ile belirlenir. Kan uyuşmazlığı tedavisi sürecinde öncelikle anne adayının test yaptırması gerekir. Evlendiği kişi ile kan uyuşmazlığı bulunan anne adayında, vücudunda bebeğin alyuvarlarını parçalayıp yok edecek antikorların olup olmadığını anlamak için anneden alınacak kan ile test yapılarak ilk aşama tamamlanır. Yapılan test sonucunda annenin vücudundaki antikor oluşumunun önlenmesi için gebeliğin haftasında kan uyuşmazlığı iğnesi yapılır. Doğum sonrası yapılan kontrollerde bebeğin kan grubu Rh+ ise doğum sonrasını takiben saatte tekrar kan uyuşmazlığı testi uygulanır. Böylece antikor üretiminin engellenmesi gerçekleşerek kan uyuşmazlığının ikinci bebeğe ulaşması engellenir.
Zamanında tespit edilemeyen kan uyuşmazlığı, bebeğin beyin hasarına neden olabilecek sarılık hastalığına sebep olabilir. Bu durum, ciddi sonuçlar yaratsa da yenidoğan bebeklerde sarılık yaygın görülebilen bir durumdur ve tedavisi mümkündür.