Kan Uyuşmazlığı Testi Ne Kadar

Anne adayı ve bebeğinin kanı arasında meydana gelen uyuşmazlık kan uyuşmazlığı olarak adlandırılır. Kan uyuşmazlığı iki türlü nedenden oluşabilmektedir. İlki anne ve bebeğin kanındaki RH proteini değişikliğinden oluşmaktadır. Anne kanının RH negatif, bebeğin kanının RH pozitif olması halinde meydana gelir. Bir diğer uyuşmazlık türüyse AB0 kan grupları değişikliği nedeniyle meydana gelen kan uyuşmazlığıdır. Bazı hallerde bebeğin kanı anne kanı ile temas etmesi halinde AB0 kan grubu değişikliğinden kaynaklanan kan uyuşmazlığı meydana gelir. Kan uyuşmazlığı nedir, kan uyuşmazlığı iğnesi nedir ve evlilikte kan uyuşmazlığı gibi önemli soruların yanıtları oldukça önemlidir.

Kanda meydana gelen RH faktörü kırmızı kan hücrelerinin haricinde veya yüzey kısmında olan bir proteindir. Kırmızı kan hücrelerinin esnek kalmasına ve şeklinin korumaya katkı sağlar. RH etkeni kişiye anne ve babadan kalıtımsal olarak aktarılmaktadır. 

Kanın yapısında RH etkeni bulunuyorsa birey RH pozitiftir ancak bulunmuyorsa RH negatif olarak değerlendirilir. Anne kanı RH negatif ve bebeğin RH pozitif olması halinde kan uyuşmazlığı meydana gelir. 

Annenin kanı bu RH proteinini yabancı şekilde algılar ve annenin bağışıklık sistemi RH pozitif etkenine karşı antikor üretip savunma oluşturur. Bu durum bebeğin genel sağlığı bakımından önemli problemlere yol açar. Bu bağışıklık savunmasının meydana gelmesi oldukça yavaş gelişim gösterir ve ilk hamilelikte ender sağlık problemi görülür. Kan uyuşmazlığı başka oluşacak olan hamileliklerdeyse önemli problemlere yol açabilir.

Kan Uyuşmazlığı Nasıl Olur?

Kan uyuşmazlığının meydana gelmesi iki türlü biçimde gerçekleşir, RH faktörü ve AB0 kan grubu uyuşmazlığı şeklinde belirtilmektedir. Annenin kanı RH negatif ve babanın kanı RH pozitif olduğunda bebeğin kanı RH pozitif olur ise, RH etkeninden kaynaklanan kan uyuşmazlığı meydana gelir. Hamilelik evresinde anne ve bebeğin kanı birbiri ile temas halinde olmaz ancak bazı durumlardan sonra annenin bedeni RH pozitif etkenine karşı duyarlıdırlar. 

Bedende antikor oluşmasının ardından annenin kanı bebeğe geçtiği zaman, meydana gelen antikorlar kırmızı kan hücrelerini parçalar ve öldürür. Bu durumun ardından bebeğin kalbi durabilir veya farklı yıpranmalar meydana gelebilir. Genellikle ilk bebekte problem olmasa bile daha sonra doğan çocuklarda önemli sağlık problemlerine yol açabilir. Anne bedeninin duyarlı olduğu durumlar şu şekildedir;

• Kan nakli uygulaması
• Önceden düşük olma durumu
• Dış gebelik oluşumu
• Daha önce doğum yapılması
• Hamilelik esnasında kanama ile alakalı komplikasyonlar gerçekleşmiş olması

Bebeğin kanı parçalandığında bilirubin meydana gelir. Bilirubin oranının fazla olması sarılığa yol açar. Yenidoğan bebeklerde kan uyuşmazlığından sonra sarılık hızlı bir şekilde oluşur ve zamanında tanı konulan bebekler uygulanan tedavi ile çok fazla problem yaşamaz.

Kan Uyuşmazlığı Testi

Annenin RH negatif babanınsa RH pozitif kana sahip olması halinde anneye 'indirekt coombs' testi yapılmaktadır. Bu testin sonucunun pozitif olması riskli bir durumdur. Bu noktada pozitif olma durumunun miktarıyla bebeğe olan etkinin oranı doğru orantılıdır. Bundan dolayı takibin yapılması önemlidir.  Bu test negatifse anneye koruma amaçlı hamileliğin 3. trimestrende ve doğumun sonrasında kan uyuşmazlığı iğnesi uygulanır.

Kan Uyuşmazlığı İğnesi

Kan uyuşmazlığı yaşandığı hallerde kan uyuşmazlığı iğnesi yapılmaktadır. Daha önce de belirtildiği gibi ilk çocuk için ciddi bir tehlike bulunmamaktadır. Fakat daha sonra gerçekleşen doğumlarda tehlike meydana gelmesin diye hamileliğin 28’inci haftasında anneye kan uyuşmazlığı iğnesi uygulanır. Bebek doğduğu zaman bebeğin RH değerinin kontrolü sağlanır. Negatifse anneye ikinci bir kan uyuşmazlığı iğnesi uygulanmaz. Anneye ikinci kan uyuşmazlığı iğnesi, bebeğin kan grubu RH pozitif ise doğumdan sonraki ilk 72 saat içinde uygulanır. 

Bu konu ile alakalı en önemli nokta ise, annenin kan grubu RH negatif, babanın kan gurubu RH pozitifse anne düşük, kürtaj, hamilelik evresinde kanama ya da belirtilen girişimleri gerçekleştirecekse bu operasyonlardan evvel kan uyuşmazlığı iğnesi uygulanmalıdır. Bir diğer önemli noktaysa RH uygun olmayan her hamileliğin haftasında bu iğnenin yaptırılmasıdır.

İndirekt coombs testinin negatif çıkması annenin kanındaki bebeğin kanına karşı herhangi bir antikorun üretilmediğini gösterir. Bu sayede istenmeyen bir durum ortaya çıkmış olur. Bebek ile anne arasında kan uyuşmazlığın ortaya çıkması durumunda annenin kanında antikor olmaması, bebeğin kanının annenin kanına karışmamış ve herhangi bir etkileşimin olmaması anlamına gelir.

Kan Uyuşmazlığı Testi Nasıl Yapılır?

Kan uyuşmazlığı testi, pozitif çıkan kişiler risk grubunda yer alır. Testin pozitif olması annenin kanında bebeğin kanına karşı antikor bulunduğunu gösterir. Hamilelikte bu durum kesinlikle istenen bir durum değildir ve hayati sonuçlar doğurabilir.

Kan uyuşmazlığı testi, aç karnına da tok karnına da yapılabilir. Kan uyuşmazlığı sonuçları sadece annenin kanında yer alan antikorları değerlendirebilmek için önemlidir. Bu durumun açlık ya da toklukla ilgisi yoktur. Aynı zamanda ICT kan uyuşmazlık testi yaptırmaya gelmeden önce anne adayının özel bir hazırlık yapmasına da gerek yoktur.

Kan Uyuşmazlığı Testi Negatif Ne Demek?

Kan uyuşmazlığı hayati önem taşır. Kan uyuşmazlığı testinin negatif çıkması, annenin kanında bebeğin kanına karşı herhangi bir antikorun üretilmediği anlamına gelir. Bebek ile anne arasında kan uyuşmazlığı olsa da anne kanında antikor olmaması, bebeğin kanının annenin kanına karışarak herhangi bir etkileşim ortaya çıkarmamış olması anlamına gelir. Annenin kan uyuşmazlığı testi negatif de çıksa, doğuma kadar anneye kan uyuşmazlığı iğnesi yapılır. 

Kan Uyuşmazlığı Tedavisi

Kan uyuşmazlığı için yapılacak en önemli tedavi, anne adayı için önerilen Rh immünglobulin ismi verilen ilaçla tedavidir. Hemolitik anemisi olan bir bebeğin durumuna uygun bir tedavi yöntemi izlenir. Yapılacak olan bu tedavinin asıl amacı bebeğin sağlıklı olmasını ve annenin sağlıklı bir doğum yapmasını sağlamaktır. Aynı zamanda doğum sırasında ortaya çıkabilecek uyumsuzlukların önlenmesi de sağlanır.

Kan Uyuşmazlığı İğnesi

Kan uyuşmazlığı anne ve babanın kan grubunun RH pozitif  ve RH negatif (RH antijenin olması ya da olmaması) değerleri üzerinden ilerleyen bir durumdur. Hamilelik sürecinde anne ile karnındaki bebek arasında bulunan RH uyumsuzluğu (annenin RH negatif, bebeğin ise RH pozitif olması) bebeğin sağlığı açısından önemli sorunlara neden olabilir. 

Peki RH nedir? RH, kırmızı kan hücrelerinde bulunan bir antijendir. Kimi insanların kanında bu antijen  bulunur kimi insanların kanında ise bulunmaz. Kanında bu antjen bulunanlar için RH pozitif bulunmayanlar içinse RH negatif tanımlaması kullanılır. İnsanların yüzde 85’lere varan orandaki büyük bölümü RH pozitif yüzde 15’i ise RH negatiftir. 

Hepimiz RH değerimizi genlerimiz vasıtasıyla anne ya da babalarımızdan alırız. Kan uyuşmazlığı kavramı hamilelik sürecinde ortaya çıkabilen bir sorundur.  Bu süreçte anne RH negatif, anne karnındaki bebek RH pozitifse kan uyuşmazlığı var demektir. Bu durumda bebeğiniz Rh geçişini pozitif olan babasından almış demektir. Ancak kan uyuşmazlığının ortaya çıkarabileceği sağlık sorunlarını basit tedavi yöntemleriyle engellemek mümkündür.

Kan Uyuşmazlığı Genellikle İlk Bebeğe Zarar Vermez

Anne ile bebek arasında RH uyuşmazlığı varsa sıklıkla ilk bebek zarar görmez. Bunun nedeni, devam eden RH pozitif bebek olan gebelikte, bebekten anneye geçen kan miktarına karşı anne antikor üretmektedir. Bu yeni üretilen antikorlar immunglobulin M dediğimiz kısa süreli antikorlardır ve boyut olarak büyük olduğu için plasentadan geçemez dolayısıyla bebeğe zarar veremezler. Fakat bu antikorlar belli bir zaman sonra kaybolur ve kalıcı bağışıklık sağlayan immunglobulin G dediğimiz antikorlar oluşur ve bu antikorlar boyut olarak küçüktür ve plasentadan geçebilir. Bu antikorlar annenin kan dolaşımda yıllarca kalabilir. Dolayısıyla anne RH pozitif bir bebeğe gebe kalır kalmaz bu antikorlar plasentadan geçerek o bebeğin kan hücrelerine saldırır ve zarar verir. 

Şu durumlardan birini yaşadıysanız bebeğinizin kanı sizin kanınıza geçmiş olabilir ve sorun yaşanabilir:

• Daha önce doğum yaptıysanız,
• Amniyosentez testi yapıldıysa,
• CVS testi yapıldıysa,
• Hamilelik sırasında vajinal kanama geçirdiyseniz,
• Gebelik sürecinde karnınızdan yaralandıysanız,
• Daha önce düşük yaptıysanız,
• Dış gebelik sorunu yaşadıysanız,
• Kürtaj olduysanız.

Bu işlemler yapılmadan veya yapıldıktan hemen sonra kan uyuşmazlığı iğnesi yapıldıysa risk yoktur.

Kan Uyuşmazlığı Nasıl Olur?

RH negatif annenin ilk RH pozitif bebeğini doğurmasının ardından anne antikor üretir. Dolayısı ile ikinci bir RH pozitif bebeğe hamile olması durumunda bu antikorlar plasentayı geçerek bebeğe ulaşır. Antikorlar bebeğe geçtikten sonra bebeğin kanında yer alan ve oksijen taşıma görevini üstlenen kırmızı kan hücrelerini öldürmeye başlar. Bu saldırı sonucunda bebeğin kalp atışları anne karnında durabilir veya bebekte yaygın hasara yola açan 'hidrops' dediğimiz tablo görülebilir. 

Kan Uyuşmazlığı Testi

Annenin RH negatif babanın ise RH pozitif olması durumunda anneye 'indirekt coombs' testi yapılır. Bu testin sonucunun pozitif olması durumunda risk var demektir. Bu noktada pozitifliğin miktarı ile bebeğe olan etkinin miktarı doğru orantılı olduğu için sıkı bir takip gerekir.  Eğer bu test negatif ise anneye koruyucu amaçla gebeliğin 3. trimestrende ve doğumdan sonra kan uyuşmazlığı iğnesi yapılır.

Kan Uyuşmazlığı İğnesi

Kan uyuşmazlığı olduğu durumda kan uyuşmazlığı iğnesi yapılır. Daha önce de belirttiğimiz gibi ilk çocuk için önemli bir risk yoktur. Ancak daha sonraki doğumlarda risk yaşanmasın diye gebeliğin 28’inci haftasında anneye kan uyuşmazlığı iğnesi yapılır. Bebek doğduğunda bebeğin RH değeri kontrol edilir. Negatifse anneye ikinci bir kan uyuşmazlığı iğnesi yapılmasına gerek kalmaz. Bebeğin kanı grubu RH pozitif çıkarsa doğumdan sonraki ilk 72 saat içerisinde anneye ikinci kan uyuşmazlığı iğnesi yapılır. 

Bu konuyla ilgili en önemli husus şudur: Eğer annenin kan grubu RH negatif  ve baba RH pozitif ise anne düşük, küretaj, gebelik sürecinde kanama veya yukarıda saydığımız girişimleri yaptıracaksa bu işlemlerden önce kan uyuşmazlığı iğnesi yaptırmalıdır. Ve daha da önemlisi, RH uygunsuzluğu olan her gebenin gebeliğin haftasında kan uyuşmazlığı iğnesini yaptırmasıdır.