Bebeklerde ve çocuklarda karaciğer büyümesi zaman zaman karşılaşılan bir durumdur. Bazen bazı bulgular ile ortaya çıkabildiği gibi bazen rutin kontrollerde fark edilir. Peki, çocuklarda karaciğer büyümesi neden olur? Bebeklerde karaciğer büyümesi nedenleri nelerdir? Karaciğer büyümesi nasıl geçer? Doç. Dr. Enver Mahir Gülcan konu hakkında bilgi verdi.
1. Karaciğerdeki hücrelerin çoğalma ya da büyümeleri
a. Depolanmalar:
Yağ depolanması (karaciğer yağlanması): Beslenme bozukluğu, obezite, damar yoluyla beslenme, diyabet, metabolik karaciğer hastalıkları, kistik fibrozis, Reye sendromu gibi.
Lipid depolanması (Lipid depo hastalıkları): Gaucher Hastalığı, Nieman Pick Hastalığı, Wolman Hastalığı gibi.
Glikojen depolanması: Glikojen depo hastalıkları
Diğer: Wilson Hastalığı (bakır depolanması), hemokromatozis (demir depolonması), amiloidoz (amiloid depolanması), alfa 1 antitripsin eksikliği, siroz sayılabilecek depolanma bozukluklarıdır.
b. Enfeksiyonlar:
Viral hepatitler (Bulaşıcı sarılıklar); hepatit A, hepatit B, hepatit C
Bakteriyel enfeksiyonlar; sepsis, karaciğer apsesi, kolanjit
Paraziter enfeksiyonlar; kist hidatik, amip apsesi
Toksik nedenler, ilaçlar, zehirler
c. Otoimmün hastalıklar (bağışıklık sistemi bozuklukları):
Otoimmün hepatit, sklerozan kolanjit, lupus, sarkoidoz gibi.
d. Tümörler:
İyi huylu tümörler, kistler, kötü huylu tümörler, metastazlar.
2. Damarsal alanın genişlemesi
a. Karaciğer içi: Veno oklusiv hastalık (damar tıkanıklığı)
b. Karaciğer dışı: Kalp yetmezliği, perikard (kalp zarı) tamponadı, konstriktif perikardit (kalp zarı iltihabı), Budd Chiari Sendromu
3. Safra yollarında genişleme
Doğuştan hepatik fibrozis, Karoli hastalığı.
Durumun tedavi edilmesiyle karaciğer normal boyutuna gerileyebilir. Doğrudan karaciğere ait hastalıklarda da tanı konulduktan sonra uygulanacak tedavilerle gerileme sağlanabilir. Karaciğer boyutlarının izlenmesi, hastalığın seyri ve tedaviye verdiği yanıtı değerlendirmek açısından da önemlidir.
Büyümüş karaciğerde ağrı da varsa bulaşıcı viral hepatitler, hızlı gelişen kalp yetmezliği ve karaciğer apsesi öncelikle düşünülmelidir.
Karın bölgesine yapılan elle muayene, ultrasonografî, karın röntgenleri ya da karın tomografisinde saptanabilir. Karaciğer büyümesi olan bir hasta değerlendirilirken, detaylı öykü ve fizik muayeneden sonra, tam kan sayımı, karaciğer fonksiyon testleri, hepatit belirteçleri, karın ultrasonografisi (USG), karın bilgisayarlı tomografisi (BT) gibi radyolojik tetkikler ve karaciğerden yapılacak iğne biyopsisi gerekebilir. Hastada, tüm bu yöntemler ve gereğinde daha detaylı incelemelerle karaciğer büyümesinin nedeni mutlaka belirlenmelidir.
Karaciğer yağlanması nedir?
Karaciğer yağlanması; normalin üstünde yağ birikintisi nedeniyle gelişen bir karaciğer rahatsızlığıdır. Yağlanma derecesinin artmasıyla karaciğerde iltihaplanma oluşumları başlar ve organ fonksiyonları azalır. Sonuç olarak ise karaciğer hücrelerinde nekroz; yani harabiyet yaşanır. Bu durum ise karaciğer kanserine ve siroza zemin hazırlayabilir. Hepatosteatoz olarak ifade edilen bu hastalık; sinsice ilerleyerek, belli bir seviyeye gelmeden belirti göstermez.
Karaciğer yağlanması belirtileri nelerdir?
Karaciğer yağlanması erken evrede belirti veren bir hastalık değildir. Belirti vermediği gibi, günlük yaşamda herhangi bir soruna da neden olmaz. Ancak, hastalığın seviyesi ilerlediğinde karnın sağ üst kısmında basınç ve doluluk hissi oluşur. Bunun nedeni; karaciğerin büyümesi ve çevre doku ile kemiklere oluşturduğu baskıdır. İleri yağlanma ve büyüme olan bir hastanın kaburgaları arasına doğru basınç olacağı için uzman doktor tarafından yapılan fiziki muayenede tespit edilebilmektedir. Bunun dışındaki belirtilerini şöyle sıralayabiliriz:
Karaciğer yağlanması nedenleri nelerdir?
Karaciğer, vücuttaki yağ metabolizmasında rolü önemli bir organdır. Çalışması ve enzim dengesi pek çok nedenden ötürü bozulabilir ve bu durumda yağlanma ve büyüme gelişir. Oluşum faktörlerinin en başında; sağlıksız beslenme gelir. Gün içinde vücuda alınan besinler, günlük yağ miktarı, öğün sıklığı ve öğün ile uyku arasındaki zaman dilimi gibi beslenme ile ilgili birçok etken; sağlıklı ve dengeli olarak ayarlanmadığı zaman karaciğer yağlanmasının gelişmesi kaçınılmazdır. Bunun dışındaki risk faktörleri şunlardır:
Karaciğer yağlanması tedavisi nasıl yapılır?
Basit karaciğer yağlanması durumunda, hastaya ön tanı konulduktan sonra; ideal kilo üzerinde olan veya durumu obeziteye yaklaşmış hastaların bir diyetisyene yönlendirilerek diyete başlamasının sağlanması gerekir. Bunun yanında, düzenli egzersiz de önemlidir. Şeker hastalarında oral diyabet önleyen ilaçların ve gerek duyuluyorsa insülin uygulamasıyla kan şekeri regülasyonun sağlanması ve takip edilmesi önemlidir. Hiperlipidemisi olan hastaların kan lipidlerini dengeleyen yardımcı ilaçların kullanımı gerekir. Bu tedaviye uyan hastalardaki basit karaciğer yağlanması kolay ve hızlı bir şekilde tedavi edilecektir. 6 ay boyunca tedavi uygulanan; ancak enzim yüksekliği hala aynı olan hastalardan karaciğer biyopsisi alınarak hastalık evresi, neden olduğu hasar seviyesi konusunda araştırma yapılmalıdır. Birinci evre yağlanma daha kolay döndürülebilirken, fibrozis ve siroz gelişmiş karaciğerlerde yağlanmanın döndürülebilmesi için yıllar geçmesi gerekebilir. Bu hastaların; doktorun önerdiği tedaviye ek olarak; egzersiz, diyet ve kan şekeri kontrolüne özen göstermesi önemlidir. Son olarak, karaciğer yağlanması hangi evrede olursa olsun; alkol tüketimi ve sigara kullanımından uzak durulmalıdır.
Karaciğer vücudumuzun en büyük iç organıdır. Ortalama kg. ağırlığındadır ve toplam vücut ağırlığımızın %’unu oluşturur. Karnımızın sağ üst tarafındadır. Karaciğer büyümesinin diğer adı “Hepatomegali”dir.
- Besinlerle aldığımız şeker ve yağları depolamak, ihtiyaç halinde kana vermek
- Pıhtılaşma faktörlerini üretmek
- Aldığımız ilaçları metabolize etmek ve bu ilaçların zararlı kısmını vücudumuzdan uzaklaştırmak
- Albumin gibi vücüt proteinleri ve safra asidini üretmek
- Demir depolamak
- Daha çok karnın sağ üst kısmında olmak üzere karın ağrısı
- Halsizlik, yorgunluk
- Bulantı
- Kusma
- Gözlerin ve derinin sararması
- Karında şişlik
- Karaciğer yağlanması (alkole bağlı olan ve alkole bağlı olmayan)
- Siroz
- Karaciğerde anormal protein depolanması (Amiloidoz)
- Genetik olan Wilson Hastalığı sebebiyle karaciğerde bakır birikmesi
- Genetik olan karaciğerde anormal demir birikmesi (Hemokromatozis)
- Hepatitler (A,B,C)
- Karaciğerin kistleri
- Kanser olmayan karaciğer tümörleri (Hemanjiom-Adenom)
- Safra kesesi ve safra yolları tıkanmaları
- Karaciğerin tümörleri
- Karaciğer apseleri
- Kalp yetmezliği
- Aşırı alkol alımı
- Çok yüksek dozlarda ilaç alımı
- Hepatit virüsleri
- Enfeksiyonlar
- Kilo alımı
- Yoğun yağlı ve şekerden zengin beslenme
- Karaciğere toksik bitkisel destek alımı
- Doktor muayenesinde elle tespit
- Kan tetkiklerinde karaciğer enzimlerinin yüksek çıkması
- Ultrasonografi
- MRI
- Bilgisayarlı tomografi
Karaciğer büyümesinin tedavisi nedene yöneliktir;
- Eğer kişi yoğun alkol kullanıyorsa alkol alımının kesilmesi
- Kiloya bağlı karaciğer yağlanması varsa diyet ve egzersiz yapılması
- Kalp yetmezliği varsa tedavi edilmesi
- Hepatit varsa tedavi edilmesi
- Kanser, tümör varsa tedavi edilmesi gerekir.
Karaciğer büyümesi ya da hepatomegali, insan bedeninin en büyük organı olan ve karnın sağ üst kadranında yer alan karaciğerin kişinin vücuduna oranla normal boyutlarının üzerine çıkarak genişlemesidir.
Genellikle bir karaciğer hastalığının sonucu olarak ve karaciğere iletilen kanın normalden uzun süre burada kalması sonucunda ortaya çıkar. Karaciğer büyümesinin sonucunda, organ hasar görmeye ve işlevlerini yerine getirememeye başlar.
Kişide karaciğer büyümesi semptomları görülüyorsa, ilk olarak fizik muayene yapılır.
Muayene bulguları karaciğer büyümesine işaret ediyorsa teşhis konulması için; tıbbi görüntüleme, gaita tahlili, kan tahlil ve biyopsi yapılır.
Hafif düzeyde ve erken evrelerde belirti oluşmayabilir. Ancak hastalığın evresi ilerledikçe ve karaciğerdeki büyüme miktarı arttıkça aşağıdaki semptomlar görülebilir:
Karaciğer büyümesinde tedavi, nedene bağlı olarak değişir.
Alkollü içeceklerin tüketimi, sigara kullanımı ve düzensiz beslenme gibi yaşam tarzına bağlı sebeplerse; alkol tüketiminin kesilmesi, sigaranın bırakılması ve yeni bir diyet programının hazırlanması gibi yaşam tarzının değiştirilmesi sağlanır.
Büyümeyi tetikleyen bir durum olması durumunda (enfeksiyon oluşumu gibi), ilaç tedavisi uygulanabilir.
Kist veya tümör varlığı sebebiyle büyüme oluyorsa; radyoterapi, kemoterapi ya da cerrahi yöntemlere başvurulabilir.
Karaciğer Sağlığını Korumak için Dikkat Edilmesi Gerekenler yazımız da ilginizi çekebilir.
Bu içeriği beğendiniz mi? Bunun gibi daha fazla içerik üretebilmemiz için bize Patreon´da destek olun. 🙂