Karakalem Cizim Asamalari

Şişe, sürahi ve bardak ile natürmort:

(aşağıdaki konuların hepsini videolu, uygulamalı olarak BURAYI tıklayarak izleyebilirsiniz.)

1) Objelerin taslaklarını çıkartın

Kağıdınız üzerine objeleri yerleştirmenize yardımcı olması için kağıdınızı eşit büyüklükte karelere bölebilirsiniz. Üç objeji de sadece kontür olarak, 2B kaleminizi kağıda fazla bastırmadan kağıda yerleştirmeye çalışın. Objelerin ayrıntılarına girmeyin ve yanlışlık yapmaktan korkmayın.

2) Taslağı tamamlayın

Objelerin kağıt üzerine yerleşimi sizi tatmin ediyor ise, şişe ve sürahi üzerindeki küçük detayları ekleyebilirsiniz. Kağıda doğru yerleşmiş ve birbirleriyle doğru ilişkilendirilmiş nesneler gölgelendirmeye hazırlar.

3) Şişeyi gölgelendirin

Işığın nesnelerin üzerine nasıl düştüğünü dikkatlice inceleyin. Kömür kalemle çalışmaya başlayarak gölgelendirmelere başlayın. Sivri uçlu kömür kalemle yapacağınız sert ve yumuşak kalem darbeleriyle, ışıklı bölgelere geçmemeye dikkat ederek şişeyi gölgelendirin. Şişenin yuvarlak formunu vermek için dönen formunu takip eden çizgiler kullanmaya çalışın.

4) Bardağa form kazandırın

Şişenin ağzı gibi detayları kömür kalemin ucunu iyice inceleterek çalışın. Ardından bardağa dönün, sağ yanındaki gölgeli bölgeyi oluşturmak için kaleminizi biraz daha bastırarak kullanın. Solundaki ve üst tarafındaki ışıklı bölgeleri boş bırakın.

5) Sürahi üzerinde çalışın

Çizimini tamamladığınız bölgelerin üzerine bir parça kağıt yerleştirin ki, kurşun kalem kağıt üzerinden dağılıp resminizi kirletmesin. Ardından sürahiyi gölgelendirmeye başlayın. Yine ışık alan bölgeleri açıkta bırakarak dikey çizgilerle gölgelendirme yapın.

6) Sürahiyi biraz koyultun

Kademe kademe ilerleyerek nesnelerin üzerine düşen gölgeleri koyulaştırın. Gerek gördünüz alanlarda ışığı belirginleştirmek için silginiz ile kurşun kalem lekelerini silerek daha parlak ışık olurturabilirsiniz.

A - Kağıda yerleştirme

Nesnelerin detaylarına girmeden önce kompozisyon genel hatlarıyla kağıda yerleştirildi ve objelerin birbirlerine olan orantıları kontorl edildi.

B - Kurşun kalem kullanmak

Hata yapma ihtimaline karşı taslak 2B kalemle çizildi. Ardından çalışma kömür kalemle tamamlandı. Kömür kalem neredeyse tüm kurşun kalem izlerini gizledi. Unutmayın kurşun kalem kömür kalemden daha açık tonlar oluşturur ve daha yumuşak bir sonuç verir.

C - Üç boyutlu görüntü

Natürmortta gördüğünüz üç nesne de yuvarlak forma sahipler. Bu etkiyi kağıda taşımak için kontür çizmek yeterli olmayacaktır. Bu sebeple gölgelendirme, objelerin formlarını ortaya çıkaracak şekilde yapıldı.

Bir ölü doğa resmi yapmak

Ben kendi konumu çiziyorum, siz de sizinkini çizin. Ben çizim için normal HB kurşun kalem kullanıyorum; kolayca silinebilen hafif çizgiler çizilebilen bu kalemleri "çerçeveleme" ve eskiz çizimi için ideal buluyorum.

Toprak testiyi çiziyorum. Simetrik bir biçimi var. Ortadan dikey bir çizgi çekiyorum; bu çizgi merkez çizgisi oluyor. Ardından merkez çizgi&#;nin her iki yanına testinin sağını ve solunu bi&#;çimlendiriyorum; kulpu ve testinin ağzı ile göv&#;desini süsleyen yuvarlak şeritleri çiziyorum. Bü&#;tün bunları kalemi fazla bastırmadan ve ölçü noktalarını belli belirsiz işaretleyerek çiziyorum. Bu sırada bir yandan da ışık ve gölgeleme için ilk dokunuşlarımı yapıyorum (Resim ). Bu çok önemli bir nokta. Lütfen, siz de şunu aklı&#;nızdan çıkarmayın:

Objeler çizgilerle ya da dış hatlarıyla değil

ışıklı ve gölgeli renk alanları ile belirginleşir.

Modelinizdeki formlar belirginliklerini profil&#;leri ya da dış hatlarıyla kazanmazlar. Hepimiz modelde belirli yoğunlukta ve nitelikte renk, ışık ve gölge alanları görürüz. Bunlar modelin formunu tanımamıza yardımcı olur. Şimdi siz de Ingres'ın nesnelerin profilleri ve dış hatları için kullandığı adla "form sepeti"ni çizerek işe başla&#;yabilirsiniz. Ama aynı anda çiziminize formunu vermelisiniz. Corot'un dediği gibi: "Resim ya da desen yaparken dikkat edilmesi gereken ilk şey değer, yani ışık ve gölge etkileridir."

Çizime devam ediyoruz, hep aynı yöntemle çalışıyoruz, önce ana hatları çiziyor ve hemen ardından ışıklı gölgeli alanları oluşturuyoruz.

Şimdi modelin üzerinde ayrıca durmamız ge&#;reken bir parçasına geliyoruz - üzüm salkımı. Bu parçanın çizimi için özel özen göstermemiz gerekiyor. Böyle çalışmazsak, salkım salkımlık-tan çıkar ve elimizde ne olduğu anlaşılmayan bir şey kalır. Benim her üzüm tanesini tek tek çizmem, ışıklı ve gölgeli alanları modeldekilerle karşılaştırmam; üzümlerin saplarını, üzüm tane&#;leri arasındaki doğru uzaklığı belirlemem gere&#;kiyor (Resim ). Bu ayrıntılara boğulma de&#;ğildir. Ingres, "ayrıntılar aşırıya kaçmaması ge&#;reken gevezeliklerdir," demiştir, ama ayrıntılara hiç inmeden çalışmak da doğru olmaz. Çizdiğiniz çizgilerin yönüne çok önem veriniz.

Her çizgi, formu yansıtmalıdır. Bu şu demek&#;tir. Eğer deniz resmi çiziyorsak, çizgiler yatay olarak çizilir; çimenli bir alan çiziyorsak, çizgi-

Daha güç konuların çizimi

Artık resimlerimizi bitirdik; siz sizinki&#;ni, ben benimkini. Benimki aslında, ol&#;dukça kolay bir konuydu; bir tek zorluk vardı: Üzüm salkımı. Ama o da büyük bir zorluk sayılmaz

Şimdi diyelim, ben resmimde bir şeyi değiştirdim. Örneğin, modeldeki üzüm salkımına fazladan bir üzüm tanesi ekle&#;dim ya da bir üzüm tanesini eksik çiz&#;dim. Aradaki farkı kimse anlamaz. Şim&#;di de diyelim siz çizdiğiniz manzara res&#;minde modelde var olan bir telgraf dire&#;ğini resme koymadınız ya da bir ağacın yerini değiştirerek çizdiniz. Kimse far&#;kında olmaz. Ama bazı konular vardır ki, hiçbir değişikliği ya da yanlışı kaldır&#;maz. Buradaki Marilyn Monroe resimle&#;rine bakın. Birinde, bilerek bazı uzaklık&#;ları da değiştirdim. Üstteki numaralı resimde sol yanak biraz daha doludur ve sol gözün biçimini değiştirmektedir. Bu resimde daha kalkık olan burunla ağız arasındaki uzaklık daha fazla, ağız ise daha küçük, sağ kaş daha kalkıktır.

Alttaki resimde aynı baş, sizin de gör&#;düğünüz gibi, doğru ölçülerle başarılı bir biçimde çizilmiştir. Bu desen gerçekten Marilyn'in tıpa tıp kendisidir. Bu desene bakıp, "Evet, Marilyn'e benziyor ama, bilmem, sanki tam değil," diyemezsiniz. Leonardo "Resim Üzerinde İnceleme" sinde bu noktaya değinmiş ve görmeyi geliştirme, ölçmeyi öğrenme, oranlan doğru kestirme gibi konulan tartışmıştır.

Bakalım, Leonardo ne demiş?

"Bir bakışta doğru ölçüleri bulma be&#;cerinizi geliştirin. Bu amaçla aranızdan birine bir duvara düz bir çizgi çektirin. Sizler de duvardan 20 m. kadar uzakta durup bu çizginin uzunluğunu söyleyin. Ardından sonuçları kontrol edin. Doğru&#;ya en çok yaklaşanlar yarışı kazanmış sa&#;yılır. Bütün bu oyunlar çizim ve resimde en önemli faktör olan doğru görme yete&#;neğini kazanmaya yardımcı olur."

Res. ve Bazı resimler ve konular bo&#;yut ve oranların hesaplanmasındaki hataları kabul etmez. Resim ile karşılaştırıldığında Marilyn Monroe'nun hatlarında ya&#;pılmış ufak yanlışlar benzerliği ortadan kaldırarak portreyi geçer&#;siz kılmaktadır.

Doğru perspektif çizimi

Paralel perspektif ve açık perspektif

Perspektif çok kapsamlı, karmaşık ve matematikle ilişkili bir konudur. Ama bizler ne matematikçi ne de mimarız. Bizim tek yapmak istediğimiz şey, ko&#;numuzu belli bir çerçeve içinde tutup acemi ressamların yaptığı yanlışları yap&#;mamak ve kişisel becerimizle istediği&#;miz konuyu bakarak ya da ezberden çi&#;zebilmektir.

Aşağıda perspektif konusunda bilme&#;niz gereken temel bilgiler çıkartılmıştır.

Perspektifin temel öğeleri şunlardır:

Ufuk Çizgisi (UÇ)

Görme Noktası (GN)

Kaçma Noktası ya da Noktaları (KN)

Ufuk çizgisi (UÇ) gözlemcinin (ya da çizilecek nesneye bakan kimsenin) göz&#;leriyle aynı yükseklikte olan bir yatay çizgidir. Bu öğenin klasik bir örneğini bu sayfadaki , ve no.'lu re&#;simlerde görüyoruz. Bu örnekte ufuk, deniz ile gökyüzünü bölen çizgi olarak görülmektedir. Dikkat ederseniz bakan kişi oturduğu zaman ufuk çizgisi aşağı&#;da, ayakta durduğunda göreceli olarak daha yukardadır.

Adından da anlaşılacağı gibi, görme noktası (GN) gözlemcinin yani kişinin gözünün bulunduğu noktadır. Nesneye bakış bu noktadan yöneltilir.

Kaçma (ya da kaçış) noktası veya nok&#;taları (KN) da görme noktası gibi ufuk çizgisinin üzerinde yer alır ve gözden sonsuza doğru uzaklaşan paralel çizgiler bu noktada birleşirler.

Üç tür perspektif vardır:

1. Tek kaçma noktalı Paralel Pers&#;pektif

2. İki kaçma noktalı Açık Perspektif

3. Üç kaçma noktalı Dikey Perspektif

Karşı sayfada, Resim 'de tek kaç&#;ma noktalı bir paralel perspektif örneği görüyoruz. Dikkat ederseniz, mavi küp&#;lerin bize en yakın yüzleri (A, B ve C) görüntü düzlemine paraleldir ve ufukta bir noktada kaybo&#;lan bütün kaçar çizgiler birbi&#;rine paralel görünmektedir.

Sayfanın altındaki fotoğraf&#;ta (Resim ) iki kaçma noktalı pers&#;pektifin klasik bir örneğini görüyoruz. Bu durumda yatay "paralel" çizgiler ufuk çizgisine doğru uzaklaşan ve iki ayrı noktada birleşen iki çizgi grubu meydana getirirler.

Resim ve 'de perspektif çizi&#;minde küp ve benzeri biçimlerdeki nes&#;nelerle çalışılırken sık yapılan tipik bir yanlışı görmekteyiz. Bu yanlış şöyle açıklanabilir. Bir küpün tabamnın oluş&#;turduğu açı her zaman 90 dereceden fazla olmalıdır (Resim ). Eğer bu açı 90 dereceden az olursa küpün biçimi bozulur (Resim ).

Res. Deniz ile gökyüzünü ayıran çizgi&#;yi ufuk çizgisi olarak alan klasik bir örnek. Bu çizgi tam karşıya baktı&#;ğımızda gözlerimizle aynı düzlemde varsay&#;dığımız bir çizgidir. Biz yere oturup bakışımızı aşağıya çekersek bu çizgi de aşağıya iner: Alçak bir ufuk çizgisi el&#;de ederiz. Daha yüksek bir yerden baktığımızda ise, ufuk çizgisi daha yukarıda bir noktadan geçer: Yüksek bir ufuk çizgisi elde ederiz.

Daire ve Silindirin Perspektifleri

Şimdi, elle yapılan bir daire&#;den başlayarak bir daire ve bir silindirin perspektiflerinin na&#;sıl çizildiğini görelim. İşe çiz&#;mek istediğimiz dairenin çapı kadar genişlikte bir kare çize&#;rek başlarız. Sonra köşegenleri (Resim A) ve kenar ortay&#;larını (Resim B) çizeriz. Sonra da kenar ortaylarından birini üç eşit parçaya bölüp işa&#;retleriz (Resim C). İşaret&#;lenen bu noktaların merkezden en uzak olanından geçen ve kenarları dıştaki kareye paralel olan bir kare daha çizeriz (Re&#;sim D). Böylece a, b, c, d, e,f,g ve h noktalarını buluruz. Bu noktalar dairemizin çembe&#;ri üzerindedir (Resim E).

Şimdi de açık perspektifle çizilen bir kare içine dairemizi yerleştirelim (Resim F). Paralel perspektifle ve açık perspektifle çizilen daireler arasında gerçekte herhangi bir fark olmadığını unutmayalım; sonuçta her zaman bir elips el&#;de edilir (Resim A ve B).

Bir silindirin çizimine Re&#;sim A ve B'de gördü&#;ğümüz gibi bir dikdörtgen prizma ile başlamr. Silindirin dairesel tabanları yukarıda gördüğümüz yöntemle çizilir.

Şimdi de silindir çiziminde yapılan bazı tipik yanlışlıklara bakalım: İlk (ve en sık) karşı&#;laşılan yanlışlık silindirin ke&#;narlarında taban dairesi ile yan yüzeylerin birleştiği nok&#;talan açılı çizmektir (Resim A). Bir diğer ve sık karşı&#;laşılan hata taban dairesinin yanlış perspektifle çizilmesidir (Resim C). Bir başka hata da silindirin kalınlığım çizer&#;ken perspektif kısalmanın dik&#;kate alınmamasıdır (Resim E ve F).

Alanların açık perspektifle derinlemesine bölünmesi

Karo taşla döşenmiş bir zemi&#;ni açık perspektifle çizmek için önce ufuk çizgisini belir&#;lememiz gerekir. Sonra, ze&#;mini açık perspektifle çizeriz. Ardından zeminin, bakan ki&#;şiye en yakın köşesinden ufuk çizgisine paralel ikinci bir çizgi, ölçü çizgisi çizilir. Sonra da, zeminin ölçü çizgi&#;sine değen köşesi (A) ve onun çaprazındaki köşeyi (B) birleştiren çizgi ufka doğru devam ettirilerek çapraz kaç&#;ma noktası (ÇKN) bulunur (Resim ).

Daha sonra da ölçü çizgisi&#;nin yarışım, eşit parçalara, ör&#;neğin dört parçaya böleriz. Bu ölçü çizgisinin üstündeki bölme çizgilerinden KN l'e kaçan çapraz çizgiler çizer&#;ken AB doğrusu üzerinde 1, 2, 3 ve 4 sayılı noktalar elde edilir (Resmi ). Eğer bu noktalardan KN 2'ye kaçar çizgiler çizilirse 4x4 karolu bir döşeme grubu elde edilir (Resim ).

Şimdi dikkat edilecek bir şey var. Sağdaki en son karo&#;nun köşegenini ufka doğru uzatırsak ÇKN noktasına va&#;rırız. Böylece yeni referans noktalan bulacağımız bir çiz&#;gi elde ederiz (Resim ). Bu da KN l'e kaçan daha çok sayıda çizgi çizmemizi ve zemini tamamlamamızı sağlar.

Res. Perspektifi rönesans ustaları bulmuşlardır. Bu buluşun te&#;melinde bu sayfada gördüğünüze benzer taş zemin çizimleri vardır. Bu taşların çizimi bu ustalara insan figürünü ve yapıları perspektifle çiz&#;me konusunda deneyim kazandır&#;mıştır. Ben de size daha önceki önerimi tekrarlıyorum: Taş döşeme&#;leri inceleyin ve onları perspektifle tekrar tekrar çizin, çizin.

Gölgelerin perspektifi

Bir oda düşünün: Tavandan aşağı bir ampul sarkıyor ve ampulün ışığı yerde dik duran kare biçimli bir yüzeye düşü&#;yor. Yapay ışığın düz doğrular halinde yayıldığını hepimiz biliyoruz. Buna gö&#;re, eğer kare yüzeye düşen ışık ışınlarını, ampulden yayılan öbür ışık ışınlarından ayırabilseydik, en dıştaki ışınların (A, B), karenin kenarlarından geçerek kare&#;nin gölgesini oluşturduklarını görürdük. (Resim ).

Bundan şu sonuç çıkar:Gölgenin perspektifinde ışığın kaynak noktası aynı zamanda ışık kaçma nokta&#;sını (KN) oluşturur, bu nokta gölgenin biçimini belirleyen ışınların birleştiği noktadır. Perspektifi tamamlamak, göl&#;genin yer düzlemindeki yerini ve yönü&#;nü ışığın yerine göre saptamak için ikin&#;ci bir noktaya daha gerek vardır.

Bu ikinci noktayı Resim 'de görü&#;yoruz. Bu da gölge kaçma noktasıdır (GKN) ve ışık ışınının yer düzlemine di&#;key olarak düştüğü yerdir.

Aynı resimde tüm kaçma noktalarının oluşturduğu geniş kapsamlı etkileşim de değerlendirilebilir. Burada hem KN 1, hem de KN 2'yi görebiliriz. Karar ver&#;memiz gereken tek şey GKN'nın nereye yerleştirilmesi gerektiğini saptamaktır -bu da IKN'nı yer düzlemine taşımakla; teknik terim kullanmak gerekirse, tavan&#;daki ışığın yatay düzlemdeki izdüşümüyle olur. Resim 'de bu izdüşümünün açık perspektifle tasarlanmış bir örneği&#;ni görmekteyiz. GKN'nın tavandaki kar&#;şılığı ampulün tavanla birleştiği nokta&#;dır. Bu nokta, kesik çizgilerle görüldüğü gibi, yer düzlemine taşınmıştır.

Bundan sonra yapılacak işlem ışın çiftleriyle çalışmaktır. IKN'dan çıkan ve yerdeki cismin üst yüzeyindeki bir uç noktadan (C) geçen ışık çizgisi (A), GKN'dan çıkan ve yerde bu uç noktaya karşılık gelen noktadan(C') geçen çizgi (B) ile birleştirilir (D). Böylece gölgenin uç noktası ortaya çıkar. Bu ışın çiftlerini kullanarak gölgeyi oluşturan diğer nok&#;talar da bulunur. Sonunda bu noktalar birleştirildiğinde gölgenin şekli ortaya çıkar.

Ton değerleri çalışması: Tonların karşılaştırılması ve gruplandırılması

Işık ve gölgenin modelde yaptığı etki&#;leri gözlemlemek ve bunu çizmek, mo&#;delin ton değerleri çalışmasını yapmak&#;tır. Ton değerleri çalışması çizim sanatı&#;nın önemli bir bölümüdür; çünkü, hem gövdelerin hacmi hem de ressamın yap&#;tığı işin kalitesi bununla belirlenir.

Ton değerleri çalışması karşılaştırma yoluyla yapılır.

Ton değerleri çalışması renklerin ton&#;larının ve derecelerinin birbirleriyle kar&#;şılaştırılarak hangilerinin daha koyu, hangilerinin daha açık olduğunu, hangi&#;lerinin orta tonda olduğunu zihinden sı&#;nıflandırmayı da kapsar. Bu kolay gibi görünse de iş uygulamaya geldiğinde birtakım güçlükler ortaya çıkar.

İlk ve en çok yapılan yanlış, ressamın tonları gereğinden çok, göze batacak bi&#;çimde, koy ulaştırmasıdır. Bu, resme katı ve yanlış bir ton yoğunluğu kazandırır. Bu yanlışa bir örnek olarak verilen Re&#;sim 'ün ton değerleri skalası (A) in&#;celendiğinde açık gri ve beyaz tonlarının yeterince kullanılmamış olduğu görülü&#;yor. Bir başka sık görülen yanlış da Re&#;sim 'te verildi. Bu resimle ilgili ton skalasında da (B), orta derecedeki grile&#;rin çok az kullanılmış olduğu görülüyor.

Bu tür yanlışlar yapmamak için:

Çizim boyunca tonları karşılaştırın ve ton çalışmasını her an değişebilecek so&#;nuçlara göre ayarlayın.

Bakın, karşılaştırın, yeniden bakın: Karşılaştırmalarınızı siyah ve beyaz gibi değişmeyen değerlere dayandırın. Bütün modellerde beyaz ve siyah alanlar bulu&#;nur. Koy gri bir tonun yoğunluğunu si&#;yah ile; açık griyi beyaz ve koyu griyle karşılaştırın; düzeltmeler ve değişiklik&#;ler yaparak çalışın. Şunu unutmayın: Ön plana yakın renkler arka plandaki renk&#;lerden daha koyu tonlarda görünürler.

Res. ve Ton değerlendirmesinde ya&#;pılan iki yanlış. Res. 'te yüzün en çok ışık alan bölümlerinde bile aşırı koyu tonlar kullanılmış. Res. 'te ise tam tersi bir yanlış var. Ressam tonları ye&#;terince yoğunlaştırmadığından etkisiz ve be&#;lirsiz bir sonuç ortaya çıkmış. A ve B' de bu çizimlerde kulla&#;nılan ton değerleri ska&#;lası (ölçeği) görülüyor.

Ton çalışmasını, önce orta tonları elde ederek adım adım uygulayın ve hacmi (oylumu) ortaya çıkarabilmek için, farklı ton çeşitlerini kapsayan açık renkli "za&#;yıf bir skala kullanın (Resim ). Son&#;ra resmi tamamlayana kadar aşama aşa&#;ma tonları artırın (Resim ).

Işığı çizmeyi unutmayın. Sayfa 60'ta neler söylediğimizi hatır&#;layın. Orada objelerin, dış hatlarının çizimiyle değil ışıklı, gölgeli renk alanları ile belirginleştiğini söylemiştik. Resim 'daki çıplak kadın resmine bakın. Dikkat ederseniz, modelin profili çizgi&#;lerle değil, gövdede oluşturulan ışıklı alanlarla ortaya çıkarılmış; arka planda oluşturulan yumuşak gölgeleme ile de pekiştirilmiştir.

Tüm sanatçıların bildiği bir teknik de şudur:

Modele bakarken gözlerinizi yarı yarıya kapatın. Bu amaçla' gözlerinizi biraz kısın. Ne&#;den mi? Çünkü, modele böyle bakarsa&#;nız: 1) Küçük ayrıntıları yok etmiş olur&#;sunuz. 2) Kontrastları daha net görebi&#;lirsiniz. Birinci aşamada model gözü&#;nüzde bütünleşir; ve yalnız tonlar ile renkler görülür. Çünkü gözünüzü kıstı&#;ğınızda görüntüyü bulanıklaştırırsınız. Bunun sonucu olarak da objeler arasın&#;daki kontrast artar.

Res. Koyu siyah&#;tan açık gri, kirli beyaza kadar geniş bir ton dizi&#;si, ressamın vücut hac&#;mini (oylumunu) resim&#;lemesine olanak sağ&#;lar.

Işık ve gölge

Bir resmin tasarımında ve uygulanma&#;sında ana faktörlerden biri de ışıktır. Hatta bazı resim üslupları için ışık, tek ve vazgeçilmez faktördür. Örneğin, Ca&#;ra vaggio'nun etkisiyle ortaya çıkan tenebrizm akımında şiddetli ışık ve gölge kontrastları kullanılmıştır; izlenimcilikte ışık tek başına başrolü oynamış; fovizm akımının yandaşları yalın, parlak, göz alıcı ışık renklerinden yararlanmıştır.

Ressam yaşadığı ya da yaşamayı özle&#;diği duygulan ve ruh durumunu ışığı kullanma biçimiyle bize yansıtır.

Aşağıdaki faktörlere dikkat etmeliyiz: Işığınkalitesi/Işığınyönü/Işığınmiktarı

Elektrik bulunmadan önce büyük ustalar atölyelerinde tavana yakın bir pencere&#;den ya da bir dam penceresinden düşen doğal ışık altında çalışmışlardır. Resim 'de Velâzquez'in atölyesinde yapmış olduğu Çıkrıkçılar adlı tablosunda, arka zemindeki figürlere vuran ışık işte bu tür ışığa bir örnek sayılabilir. Bir sonraki re&#;simde (Resim ) günümüzün bir atöl&#;yesini görmekteyiz. Tavana yakın yük&#;sek bir pencereden doğal ışık alan bu atölye, aslında benim kendi atölyem.

Bu tür klasik ışıklandırma, Resim A'da da görüldüğü gibi, kontrastlar oluşturmadan yumuşak geçişlerle modelin hacim özelliklerini yansıtabilen bir ışık verir. Yapay ışık veya doğrudan ge&#;len güneş ışığı ise kontrast dolu, keskin, sert dış hatlar verir (Resim B).

Işığın yönü

Işık, herhangi bir nesneye beş ayrı yön&#;den vurur.

1. Önden gelen ışık (Resim ). Kla&#;sik çizim için önerilmeyen bu tür ışık, "renkçi" üslupta, tonlama yapmadan, formları gölgesiz düz renklerle gösteren ressamlar için idealdir.

2. Önden, hafif yandan gelen ışık (Re&#;sim ). Formu ve hacmi en iyi göste&#;ren ışık türü budur. Neyin resmi yapıla&#;caksa yapılsın bu ışık uygundur.

3. Yandan gelen ışık (Resim ). Bu ışık modele bir tür hareketlilik kazandır&#;dığından ölüdoğa ve figür resimleri için önerilir. Ressamlar kendi portrelerini ya&#;parken genellikle bu türü kullanırlar.

4. Arkadan gelen ışık (Resim ). Eğer gölgeli alanlardaki kontrast yansı&#;yan ışıklarla yumuşatılırsa, bu ışıklandır&#;ma özel niteliklerle dolu bir ışık türüdür.

5. Alttan gelen ışık. Bu tür ışık, günü&#;müzde, pek kullanılmamaktadır. Yine de resimde korku, panik, şiddet vb. gibi ni&#;telikleri göstermek için uygun bir türdür. Goya, 3 Mayıs İnfazı adlı tablosun&#;da bu tür ışıklandırmayı kullanmıştır.

Res. ve Bütün büyük ustalar gibi Velâzquez de resimlerini atölyesinde 1,5 metre&#;den daha fazla yüksek&#;likte bir pencere ya da ışık deliğinden ve doğ&#;rudan gelmeyen doğal ışıkta yapmıştır. Resim 'da aynı tür ışıklan&#;dırma ile donatılmış bir resim atölyesi - yazarın atölyesi - görülmekte&#;dir.

Kontrast

Resimde kontrast probleminin çözümü ton değerleri çözümüyle yakından ilinti&#;lidir. Leonardo da Vinci, Resim Üzerine İnceleme'sinde "Ressam, en berrak ton&#;ları oluşturan ışıklı alanlar ile en koyu tonları oluşturan gölgeli alanların birbirleriyle ne şekilde ve ne kadar karıştığını saptamalı ve bunları karşılaştırmalıdır," der. Bu da, ton değeri, tonların karşılaştırılmasıyla bulunur demektir.

Kontrastı çoğaltmak için bilmemiz ge&#;reken bazı faktörler vardır:

1. Kontrast, ton kontrastı ya da renk kontrastı olarak oluşturulabilir.

2. Kontrast, sanatçı tarafından y olarak oluşturulabilir.

3. Kontrast "eşzamanlı" olabilir.

1. Ton ve renk kontrastı. Ton kontras&#;tı, koyu bir tonla açık bir tonun yan y gelmesiyle oluşur. Renk kontrastı ise, i ayrı renk ile elde edilir: En güçlü re kontrastını, tamamlayıcı renkler verir.

2. Kontrast oluşturmak. M. Boussett kitaplarından birinde şöyle demektedir: "Tiziano manzara resimlerinde arka pla&#;nı özellikle koyu tonlarla boyamış böy&#;lece ön plandaki figürlerin olduklarından daha açık tonda ve daha çarpıcı görün&#;melerini sağlamıştır." Cezanne da ölüdoğa resimlerinde aynı çözümden yararla&#;nır. Yoğun gölgelemelerle, meyve, süra&#;hi, sepet, masa örtüsü gibi nesnelerin formlarını, dış hatlarını, renklerini yoğunlaştırır; form ve rengi ön plana çıkarır.

3. Eşzamanlı kontrastlar kuralı. Bu ku&#;ral bize Tiziano, El Greco ve Cezanne' ın nasıl çalıştıklarını açıklar.

Çevresindeki ton ne kadar koyu olur&#;sa, beyaz o kadar beyaz görünür; bir gri rengi çevreleyen ton, ne kadar açık olur&#;sa gri o kadar koyu görünür.

Tiziano, El Greco ve Cezanne resim&#;lerindeki kontrastları bu kuralı uygulaya&#;rak elde etmişlerdir. Resim ve ' daki gri kareler aynı ton gridirler; ama siyah ile çevrili olan gri daha açık, be&#;yazla çevrili olan gri daha koyu görünür. Bu çok önemli bir kuraldır.

Kontrast konusunda açıklanması gere&#;ken bir nokta daha var: "Bir nesnenin rengi ne zaman daha açık tonda görünür; size yakın olduğunda mı, yoksa uzak ol&#;duğunda mı?" Bunun cevabı yan sayfa&#;da. Çünkü bu konu yalnız kontrastla de&#;ğil, atmosferle de ilgilidir.

Atmosfer

Atmosfer yani hava, tüm nesnelerin için&#;de yer aldığı, onları kuşatan, aralarındaki boşluğu dolduran bir ortamdır. Ton de&#;ğerleri ve renk kontrastları arasında sağ&#;ladığı denge ile nesneleri derinlik kavra&#;mıyla algılamamızı sağlar. Problem, at&#;mosferin resimde nasıl gösterileceğidir. Atmosferi çıplak gözle görmek genellik&#;le güç olduğundan bunu resimde göster&#;mek de sorun çıkarabilir. Şimdi bir önce&#;ki sayfada sorduğumuz soruyu yanıtla&#;maya çalışacağız. Ama önce, atmosferin varlığı duygusunu ortaya çıkaran faktör&#;leri ayrıntıları ile açıklayayım:

1. On plandaki kontrast ile orta ve arka plandaki kontrastlar birbirinden çok

farklıdır.

2. Göz resmin arka planına doğru baktıkça renkler belirsizleşir ve griye ka&#;yan tonlar artar.

3. On planda yer alan nesneler, orta ve arka plandakilerden çok daha net, berrak görünür.

Hegel'in dediği elbette doğru:

"On plan daha koyudur ancak daha belirgin, yani daha ışıklıdır."

Bu, ön plandaki renklerin daha koyu ve daha ışıklı olduğunu göstermez; yal&#;nızca ön planda daha fazla ton kontrastı olduğunu ve atmosferin kalınlığı arttık&#;ça kontrastın azaldığını gösterir.

Resim 'ı inceleyelim: Ön plan en koyu siyah kalem olan 9B kalemiyle ve tam bir kontrastla yapılmış. Orta planda&#;ki tekneler için ise, arada atmosfer bu&#;lunduğundan orta koyulukta bir gri kul&#;lanılmış ve daha yumuşak bir kontrast yapılmış. Tümüyle gri arka plan ise, kontrastsız, netlikten yoksun, donuk bir gri. Formlar kesin dış hatlarla belirlen&#;memiş; belirsiz gösterilmiş.

İyi bir desen ve iyi bir resim, her za&#;man uçucu bir izlenim verir. Resimde at&#;mosferin ve üçüncü boyutun ortaya çıkı&#;şı havanın çizilmesi, boyanması ve dış hatların yumuşatılması, yayılmasıyla el&#;de edilir. Portre çiziminde figürün dış hatları, ölüdoğa çiziminde kompozisyo&#;nun çeşitli parçalan, manzara çiziminde dağların dış hatları hep böyle çalışılır.