Çok fazla insanın bilmediği ancak Türkiye'de yetiştirilen karayemiş, top top salkım meyveleri ile ön plana çıkıyor. Özellikle insan sağlığı açısından sunduğu faydaları ile son dönemlerde ilgi toplayan bu meyve, birçok farklı yöntem üzerinden kullanılabilmektedir.
Karayemişin Faydaları Nelerdir?
Halk arasında taflan olarak da bilinen karayemiş lezzetli bir meyve olmasının yanı sıra faydaları üzerinden yoğun tercih ediliyor.
- Bol C vitamini içerdiği için güçlü bir antioksidan etkisi sağlar.
- Bağışıklık sistemini önemli oranda güçlendirir.
- Nezle ve grip ile beraber öksürük gibi birçok dış rahatsızlığa karşı koruyucudur.
- Kan dolaşımının sağlıklı ve dengeli bir noktaya gelmesini sağlar.
- Beyin fonksiyonlarını ve beyinsel aktiviteleri korumada oldukça etkilidir.
- Alzheimer ve benzeri birçok hastalığa karşı koruma sağlar.
- Vücutta idrar söktürücü etkisi bulunur.
- Bağırsakların sağlıklı bir şekilde çalışmasını sağlar.
- Sinirleri yatıştırır ve kişinin stresten uzak kalmasına olanak verir.
- Uykusuzluğu giderici bir etkiye sahiptir.
Karayemiş Meyvesi (Taflan) Nelere İyi Gelir?
Lezzetli bir meyve olması ile beraber birçok farklı faydası konusunda da son dönemlerde karayemiş oldukça tercih ediliyor. Kiraza benzeyen kırmızı görüntüsü ile beraber meyvesi lezzeti bu şekilde tüketilebilir. Özellikle C vitamini yüksek oranda içerdiği için bağışıklık sistemini güçlendirir ve birçok dış etkilere karşı koruma sağlar.
Kısırlık tedavisinde birebir etkisi olduğunu söylemek mümkündür. Üreme organlarının işlevselliğini güçlendirir. Diğer yandan kadınların kist ve benzeri yaşadığı hastalıklara karşı koruma sağlar. İçerdiği lif sayesinde tokluk hissi oluşturur. Kalsiyum bakımından zengin olduğu için Kemik ve kas gelişimi noktasında da oldukça önemli bir meyvedir. Sinir ve stresin araması ile beraber kişinin daha sakin bir yapıya gelmesi açısından da etkili bir meyve olduğunu söylemek mümkün.
Karayemişin Zararları Var mı?
Karayemiş çok faydalı bir meyve olması ile beraber birtakım zararları da bulunur. Özellikle taze yapraklarının zehirli bir yanı olduğunu söylemek gerekir. O yüzden mutlaka kurutulmuş haliyle karayemişin yapraklarını kullanması önerilir. Meyvesi açısından ise eğer aşırı tüketilirse ishal gibi bir yan etki yaratabilmektedir. Tabii alerjik birtakım reaksiyonları bulunan kişilerin de karayemiş meyvesini yerken dikkat etmesi gerektiği önemlidir. Bunun dışında özellikle meyvesinin herhangi bir zarar teşkil etmediğini ve dengeli tüketilirse önemli faydalar sağladığını dile getirmek mümkün.
Diğer İsimleri : Karayemiş, Lazkirazı, Lazüzümü,Gürcü kirazı, Hindkirazı, Prunus laurocerasus, Cherry laurel, Lauriercerise, Mongo, Monguer
Botanik Bilgi : Gülgiller familyasından, çalı veya 6 metre kadar boy atan, kış aylarında yapraklarını dökmeyen bir bitkidir. Yaprakları sürekli yeşil, parlak, tüysüz, kenarları hafif geri kıvrık, oval, kısa saplıdır. Çiçekleri beyaz, topluca salkım gibi bir arada, nadiren sonbaharda çiçek açabilir. Meyveleri önce kırmızı sonra siyah, küre veya yumurta şeklinde, içindeki çekirdek oldukça serttir.
Yetiştirildiği Yerler : Vatanı Türkiye'nin Doğu Karadeniz bölgesi olan bitki daha sonra Avrupa ve Amerika'ya kadar yayılmıştır.
Toplanması - Saklanması : Yapraklarını dökmediğinden yılın hemen her mevsiminde toplayıp kurutmak, mümkünse en uygun olanı Mayıs-Eylül ayları arasında toplanıp kurutulmasıdır. Taze yaprakları zehirli olduğundan kullanılmaz. Meyveleri yenebilir, fakat çekirdekleri zehirlidir.
Bilinen Bileşimi : Taze yapraklarında, şeker, tanen, kalsiyum oksalat ve prülaurasin adlı bir glikozid vardır. Taze yapraklarından Taflan suyu (Aque Laurocerasi) hazırlanır.
Faydaları :
Sinirleri yatıştırır.
Bronşitte şikayetleri giderir.
Öksürüğü keser.
Spazm giderir.
Regl gecikmesinde faydalıdır.
Prostat problemlerini önler.
Antioksidan içerdiği ve kanser tedavisinde etkili olduğu belirlenmiştir.
Demir eksikliğini giderir.
Zengin antioksidan bileşenleri sayesinde birçok hastalığın oluşumu ve gelişmesini önlemesinde faydalıdır.
UYARI : Taze yaprakları zehirli olduğundan ancak kuru yaprakları kullanılır.
Karayemiin adn ilk kez duyduysanz ya da adn duyup henüz yemediyseniz bu özgün meyveyi vakit kaybetmeden denemelisiniz. çeriindeki birçok madde ile tam bir salk deposu olan karayemi mayho tad ile de oldukça farkl bir lezzet sunar. Karadenizde oldukça yaygn olan bu meyve, taze hali, kuru hali ve pekmez gibi ürünleriyle sofra alkanlklarnzn önemli bir parças olacaktr.
Karadeniz yöresi dnda yeteri kadar bilinmeyen karayemi çeitleri yüksek besin deeri ile daha fazla popüler olmay hak etmektedir. Karayemi meyvesi birçok yörede “taflan” ismiyle de anlr. Görünü olarak kiraza benzemesine ramen buruk bir tad vardr. Meyveleri olgunlatkça koyu krmz, koyu mor ve siyah renge dönüür. Bu sulu meyvenin deiik ve ho tadna bir altnzda brakmak istemeyeceksiniz.
Beslenmenize dikkat ediyor ve salkl gdalar tüketmeye özen gösteriyorsanz, karayemi meyvesini es geçmeyin. Sindirimi kolay olan meyve taze haliyle rahatlkla yenilebilir. Turusu da yaplan karayemi meyve çeitlerine Karadeniz sofralarnda bolca rastlanmaktadr. Youn aromasyla fark yaratacak karayemiin reçeli de kahvalt sofranz zenginletirmek için çok iyi bir tercih olacaktr.
Evinizde yapabileceiniz karayemi marmelat ya da pekmeziyle bu güzide meyveyi dilediiniz an keyifle tüketebilirsiniz.
Gülgiller familyasndan olan karayemi bitkisi beyaz renkli çiçekler açar. Temmuz ay civar meyve veren karayemi, yaprak dökmeyen bir aaçtr. Aacn gövdesi grimsi ya da donuk siyah renginde olur. Odun dokusu sert olan karayemi aacnn dal sistemi de kuvvetlidir. Genellikle dik ve düzgün bir ekilde büyüyen aacn kökleri de oldukça derinlere gidebilir.
Karayemi çiçei salkmlar açtnda, beyazlyla göze ho gelen bir görüntü ortaya çkarmaktadr. Karayemi aac erken çiçek açan bir bitki türüdür. Karayemilerin çiçek açma mevsimine denk gelirseniz, esiz güzellikteki beyaz çiçeklerini hemen fark edebilirsiniz.
Karayemi fidan besin bakmndan bol topraklarda ideal biçimde yetiebilen bir fidandr. Toprak türü olarak çok fazla seçici olmayan fidanlar büyüyüp aaç olduunda ortalama 6 metre uzayabilmektedir.
Karayemiler çounlukla gölge ve rutubetli yerlerde yetimeyi seven bir yapya sahiptir. Aaçlar genel olarak her çeit toprakta büyüyebilse de derin topraklarda alnabilen verim çok daha fazladr.
Meyvesinin tad ve kalitesi bakmndan alt çeitlerin göre baz ufak deiiklikler gösterir. Ilman iklimi seven bitkiye karadenizin sahil kuanda youn bir ekilde rastlayabilmek mümkündür. Doal yaama alan olarak yer ald bu bölgede, birçok tarlann farkl köelerinde kendiliinden büyümü karayemi aaçlarna denk gelebilirsiniz.
Çiçekleri, aaç yaps ve meyvesinin lezzetiyle kendine has bir yaps olan karayemi, karadenizin özgün havasn yanstr. Karadeniz bahçelerinin vazgeçilmezi olan karayemi, nam- dier “taflan”, yörenin bereketli ürünleri arasnda öne çkar. Görünü olarak tandk gelebilecek bu meyvenin kendine has aromas, onu ilk kez deneyenleri gerçekten etkileyecektir. Estetik açdan da oldukça güzel görünen karayemi aac, bahçelerin görüntüsünü güzelletirmek için de yetitirilebilir.
Karayemiler, taze halinin yan sra kurutulmu ekilde de tüketilebilir. Karayemi kurusu vitamin ve mineral açsndan zengin olduundan youn biçimde kullanlmaktadr. Dier meyvelerdekine benzeyen gelenekseli kurutma süreçleriyle, yazn toplanan ürünler yl içinde kuru halde rahatça yenilebilir. Kurutma yöntemi, karayemiler için oldukça ideal bir saklama yöntemi de olmaktadr. Tpk taze ve sulu hali gibi, kuru hali de tok tutma konusunda oldukça baarldr.
Karayemi kaç kalori sorusuna cevap vermek gerekirse, gramnda yaklak 75 kcal enerji bulunduu söylenebilir. Turusundan reçeline kadar birçok tüketim ekli sunan karayemi ya da yerli adyla taflan, kuru olarak gün içinde zevkle tüketebilirsiniz.
Allmn dnda lezzetler arayanlar için karayemi bulunmaz bir nimettir. Taze haliyle tek bana ya da kurusu çerez olarak cevizle ya da fndkla beraber yenilebilmektedir. Özellikle Karadeniz civarnda yaplan turusu, soan ile birlikte kavrularak yemeklerin yannda servis edilir. Reçeli de çok lezzetli bir kahvaltlk olan karayemilerin pekmezi de salk açsndan oldukça faydaldr. Tatl ve ac arasnda buruk bir tat sunan karayemilerin kompostosu da yaplabilmektedir.
Karayemiler, özgün tatlar ve kokular sayesinde keklerde ve pastalarda da kullanlan meyveler içinde yer almaktadr. Çay da yaplan karayemi yaprann özellikleri arasnda dikkat edilmesi gereken noktalar vardr. Karayemi yapra zehirli baz maddeler içerdiinden dolay, çay hazrlarken kesinlikle taze yapraklar kullanlmamaldr. Uzman kiilerin tarafndan, özel yöntemlerle kurutulmu yapraklarla hazrlanacak karayemi yapra çay, sadece doktorlara danlarak içilmelidir.
Karayemi meyvesi, Karadeniz bölgesi dnda çok iyi bilinen bir meyve olmamakla birlikte baz manavlarda bulunabilmektedir. Karadeniz’de ise özellikle hasat mevsiminde pazarlarda ve yol kenarlarnda çokça satlmaktadr. Özel olarak üretildii bahçeleri çok fazla bulunmamakla birlikte genelde yerel çiftçilerin fndk veya benzeri ürünleri yetitirdikleri tarlalarda kendiliinden büyür.
Birçok yararl özellii bulunan karayemii farkl ekillerde satn alp tüketebilmeniz mümkündür. Pekmezini ya da reçelini satn alabileceiniz gibi, kurusu ile de bu meyvenin faydal etkilerinden yararlanabilirsiniz. Her meyvede odluu gibi karayemii de dikkatli bir ekilde tüketmek gereklidir. Sindirim sisteminiz hassas bir yapya sahipse ve aklnzda karayemi gaz yapar m gibi sorularnz varsa, bu meyveyi doktorunuza danmadan tüketmemeniz gerekir.
Karayemi fiyat yöreden yöreye farklk gösterebilmekle birlikte ortalama 10 tl fiyattan satlmaktadr. Karayemi kurusu biraz daha fazla tutabilmekle birlikte, Karadeniz bölgesinde daha uygun ekilde satld pazarlar bulunabilir. Karadeniz’e yapacanz ziyaretlerde ya da gezilerde bolca karlaabileceiniz karayemii taze taze yiyebilir ya da k için çeitli biçimlerde satn alabilirsiniz.
Fiyat olarak dier meyvelerin pekmez ve reçellerine yakn olan bu ürünler de içerdikleri yüksek besin deerleri ile öne çkmaktadr.
Karayemi reçeli kahvalt sofralarna zenginlik katacak tadyla youn olarak tercih edilmektedir. Bu yemii her mevsim tüketebilmek adna leziz seçenekler sunuyoruz: