katmanlar dünya / Bilim insanları, depremler sayesinde yeryüzünün merkezinde bir 'iç çekirdek' keşfetti | Euronews

Katmanlar Dünya

katmanlar dünya

kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir

D&#;nyanın katmanları nelerdir? Yerin ve D&#;nyanın katmanları ile &#;zellikleri

Haberin Devamı

Üzerinde yaşadığımız, ayaklarımız değdirdiğimiz litosfer (yer kabuğu), nefes alıp verirken hissettiğimiz atmosfer ve göl, deniz ve okyanuslardan oluşan hidrosfer gözlemlenebilir katmanlarmış.

Dünyanın Gözlemlenebilen Katmanları

Atmosfer: Hava küre ve gaz katmanı olarak da adlandırılan atmosfer, birçok farklı gazın karışımından oluşuyormuş. Yaşadığımız yer kabuğunu sarıp sarmalayan atmosfer, Güneş’in zararlı ışınlarını engeller, canlıların yaşaması için gereken gazları içerirmiş. Yerçekiminin bittiği yerde atmosfer biter uzay başlarmış.

EK BİLGİ: Atmosfer de kendi içerisinde beş farklı katmana ayrılırmış. Bunlar; troposfer, stratosfer, mezosfer, termosfer ve ekzosfer.

Hidrosfer: Su küre ya da su katmanı adı verilen hidrosfer, taş küreyle iç içe geçmiş bir şekildeymiş. Düşünürsek, bunun ne demek olduğu çok net aslında. Çukur alanlara dolmuş sular, denizler, göller ve okyanuslar yer kabuğuyla gerçekten iç içe. Bütün canlılar için yaşam kaynağı olan su, toplam su kürenin % 1’ymiş.

Haberin Devamı

ETKİNLİK ÖNERİSİ: Evinin yakınlarında bir deniz kenarı ya da su birikintisi varsa gözlemleyip resmini çizebilirsin.

Litosfer: Taş küre ya da yerkabuğu olarak anılan litosfer; insanlar, hayvanlar ve bitkilerin üzerinde yaşadığı katmanmış. Üst kısmı toprak ve taşlarla kaplı olan yer kabuğunda yükseltiler, eğriler, çukurlar yer alıyormuş. Zaten bunu açık bir alana gidersen ya da dağlarla çevrili bir ormana gidersen sen de gözleyebilirsin.

Dünyanın Gözlenemeyen Katmanları

Gözlenebilir katmanlar olduğuna göre bir dünyanın gözlenemeyen katmanları vardır diye bir düşünce gelmiş olabilir aklına. Doğru! Dünya toplamda beş katmandan oluşuyormuş. Gözlenemeyen katmanları ateş küre ve ağır küre olarak adlandırılmış. Bu katmanlarda canlı yaşayamazmış çünkü çok sıcaklarmış.

Pirosfer:Magma tabakası ve ateş küre olarak da bilinen bu tabaka, yer kabuğunun altında yer alıyormuş. Erimiş metaller, sıkışmış gazlar ve buhar varmış burada. Sert bir yapısı olmayan bu tabakadaki maddeler akışkan bir haldeymiş. Bu tabaka bazen sinirlenir ve kendini yer kabuğundan dışarı atarmış. Buna en güzel örnek yanardağ patlamalarıymış. Magmadan yeryüzüne çıkan maddeye de laf denirmiş.

Haberin Devamı

Barisfer:Son tabakamız ağır küre ya da çekirdek olarak da bilinirmiş. Dünyanın en iç kısmında yer alan bu tabaka en sıcak ve en büyük kütleye sahip tabakaymış. Bu tabakayla ilgili bilgiler halen çok azmış.

ETKİNLİK ÖNERİSİ: Dünyanın tüm katmanlarını öğrendiğine göre birkaç farklı renkte oyun hamurunu al. Önce bir renkten küçük bir küre yap. Üzerini başka bir renkle kapla, şekli yine küre olsun. Bu işlemi beş katman olacak şekilde tekrar et. Şimdi bir bıçak yardımıyla küreyi ikiye böl ve katmanları incele.

Son olarak aklında iyice kalması için dünyamızın katmanlarını içten dışa doğru sıralayarak yazalım.

  1. BARİSFER (ÇEKİRDEK, AĞIR KÜRE)
  2. PİROSFER (MAGMA TABAKASI, ATEŞ KÜRE)
  3. LİTOSFER (YER KABUĞU, TAŞ KÜRE)
  4. HİDROSFER (SU KATMANI, SU KÜRE)
  5. ATMOSFER (GAZ KATMANI, HAVA KÜRE)

Dünya'nın yerkabuğu

Yer kabuğu, taş küre veya litosfer, Yerküre'nin en dış kısmında bulunan yapıdır.

Yerin iç yapısını gösteren kesit

Karalarda daha kalın (35–40&#;km), Tibet Platosunda ise 70&#;km, deniz ve okyanus tabanlarında ise daha ince (8–12&#;km) olan yer kabuğunun ortalama kalınlığı 33&#;km kadardır. Kimyasal bileşimi ve yoğunluğu birbirinden farklı iki kısımdan meydana gelir. Bunlardan biri granit bileşimindeki kayaçlardan oluşan granitik yer kabuğu; diğeri ise bazalt bileşimindeki kayaçlardan oluşan bazaltik yer kabuğudur.

Granitik yer kabuğunda silisyum ve alüminyum elementleri hakimdir. Bu nedenle daha hafiftir; yoğunluğu 2,,8&#;g/cm3 arasında bulunur. Silisyum (Si) ve alüminyum (Al) elementlerinden oluştuğu için "sial" olarak da adlandırılır.[1] Yer kabuğunun üst kısmını teşkil eder. Bazaltik yer kabuğunda ise silisyum ve magnezyumlu unsurlar hakimdir. Dolayısıyla granitik kabuktan daha ağırdır; yoğunluğu ,5&#;g/cm3 arasında değişir. Granitik yer kabuğunun altında ve okyanus tabanlarında yer alır. Bu nedenle bazaltik yer kabuğuna "okyanusal kabuk" adı da verilir.

Bu iki kısım bütün kıtaların altında bulunmaktadır. Buna karşılık okyanusların altında durum farklıdır. Burada bazaltik kabuk birkaç kilometre kalınlıkta ince bir tabaka halinde uzanır. Buna karşılık granitik kabuk ya hiç yoktur (örneğin Büyük Okyanus) ya da çok incedir (Atlas ve Hint Okyanusları).

Kabuğun sıcaklığı derinlere gidildikçe artar.[2]Sıcaklık, kabuğun üst kısmında her kilometre için 30&#;°C (54&#;°F) artar. Altta yatan manto ile sınırında yaklaşık &#;°C (&#;°F) ila &#;°C (&#;°F) arasındaki değerlere ulaşır. Daha derin kabukta jeotermal gradyan daha küçüktür.[3]

Kabuk ile manto arasındaki sınıra Mohorovicic Süreksizliği (Moho) denilir. Bu kesimde yoğunluğa bağlı olarak sismik P dalgalarının hızı litosferde 7,2&#;km/s iken, mantonun üst kısmında 8,1&#;km/s'ye çıkar.

Dünya'nın kabuğu temel olarak ikiye ayrılır:

Dünya'nın çekirdeği, yeryüzünden &#;km derinlikten başlayıp, &#;km derinliğe kadar uzanır. Mantodan Wiechert-Gutenberg kesintisiyle ayrılır. En içte bulunur. Büyük basınç altında bulunur. Sıcaklığı &#;°C nin üzerindedir.[1] Bileşimi demir ile kalayca bileşik oluşturan az miktarda oluşumlar içerir. Bunlar; kükürt, silisyum ve oksijen içeren demir-nikel alaşımıdır.

İki kısımdan oluşur:

1) Dış çekirdek: &#;km kalınlıktadır. Sıvı bir katmandır. Dünya'nın manyetik alanını oluşturan metalik demir bu zon içinde hareketlidir.[4]

2) İç çekirdek: &#;km yarıçaplıdır. Dış çekirdeğe göre daha yüksek sıcaklığa sahiptir ancak bu sıcaklığa rağmen; gezegenin merkezindeki çok büyük basınçtan dolayı demir katı halde bulunur.[4]

Mohorovicic süreksizliği, yoğunluk bakımından bir sıçrama ile kendini gösteren ve ultrabazik kayalardan oluşan geçişe karşılık gelen sınıra denir. Kara ve okyanus tabanı yoğunluk farkı ancak moho seviyesinin üstteki kısmında görülür.

Bileşimler %
SiO2 59,47
Al2O3 15,47
Fe2O2 3,10
MgO 3,51
CaO 5,11
FeO 3,82
NaO2 3,86
K2O 3,14
H2O 1,15
TiO2 0,91
P2O6 0,24
MnO 0,09
Diğerleri 0,15
Toplam,00

Sial[değiştir

nest...

batman iftar saati 2021 viranşehir kaç kilometre seferberlik ne demek namaz nasıl kılınır ve hangi dualar okunur özel jimer anlamlı bayram mesajı maxoak 50.000 mah powerbank cin tırnağı nedir