Malatya'da yetiştirilen kayısı, yurt içi ve dışında daha fazla tercih ediliyor.
YÜZDE 70 PAYA SAHİP
Dünya kuru kayısı üretiminin önemli kısmının yapıldığı Malatya'dan yeni ihracat sezonunun ilk iki ayında yurt dışına 14 bin 426 ton kuru kayısı gönderilerek, 78 milyon 63 bin dolar gelir elde edildi.
Malatya'nın tek başına dünya yaş kayısı üretiminde yüzde 11, dünya kuru kayısı üretiminde ise yüzde 70'lik bir paya sahiptir. Tarihi önemi ve dünya piyasasındaki bu hakimiyeti nedeniyle Malatya kayısı ile anılmış, Malatya ile kayısı adeta iki özdeş kelime haline gelmiştir.
1 KAYISI AĞACI KAÇ KİLO MEYVE VERİR?
Ortalama meyve ağırlığı 40 gr ve ağaç başına ortalama verim 15 kg'dır.
1 KİLO KURU KAYISI KAÇ KİLO YAŞ KAYISIDAN ELDE EDİLİR?
Yaklaşık 5 kilo taze kayısıdan 1 kilo kuru kayısı elde edilebilir. Bu nedenle diğer kurutulmuş meyvelere oranla kuru kayısıda çok daha fazla besleyici özellik bulunur.
COĞRAFİ BELGELİ ÜRÜN
Avrupa Birliği nezdinde coğrafi işaret belgeli ürün olan Malatya kayısısı, döviz getirisiyle yüz güldürüyor.
Malatya Ticaret Borsası Başkanı Ramazan Özcan, AA muhabirine, ağustos ayıyla başlayan yeni ihracat sezonunun hızla devam ettiğini söyledi. Dünyadaki ekonomik dalgalanmaların tarım ürünlerini de etkilediğini belirten Özcan, kayısıda ihracat rakamlarını en üst düzeyde tutabilmek için yoğun mücadele verdiklerini ifade etti.
HEDEF 40 BİN TON İHRACAT
Özcan, yeni sezona hızlı başladıklarını anlatarak, şunları kaydetti: "Sezonun ilk iki ayında 14 bin 426 ton kuru kayısı ihracatı gerçekleştirerek karşılığında 78 milyon 63 bin dolar gelir elde ettik. Ekim ayının ilk 10 gününde ise yaklaşık 2 bin tonluk ihracat gerçekleştirdik. Kayısıdaki fiyat artışlarından dolayı miktarda kısmi bir gerileme söz konusu ancak ihracat rakamlarımız (gelir bazında) geçen yılın üstünde seyrediyor. Hedefimiz yılbaşına kadar 40 bin ton ihracat rakamını yakalamak."
Malatya kayısının ABD başta olmak üzere Fransa, Almanya, Birleşik Krallık, Brezilya gibi 113 ülkeye ihraç edildiğini belirten Özcan, "Sezon sonuna kadar 100 bin ton ihracat 500 milyon dolar gelir hedefimize emin adımlarla yürüyoruz" diye konuştu.
Kayısı ağaçlarının en verimli olduğu dönemin 6 ile 15 yaş arası. Yeni kayısı fidanı ortalama 5 kilogram verim veriyor. Normalde bir kayısı ağacının verimi ise 50 ile 100 kilogramı buluyor." şeklinde konuştu.
Şekerpare Fidanı Bakımı Genelde Haziran ayında üzerinde meyve biter.
Aynı şekilde bahar aylarındaki sulama sıklıkları ile yaz ve kış aylarındaki sulama sıklıkları farklılık göstermekte. Ancak ortalama 1-15 günde bir olacak şekilde yapılacak sulama ağaçların büyümesi ve yeşermesi için yeterli olacaktır.
Osmangazi Ziraat Odası Başkanı Sabri Akçalar, Bursa'da şeftali, deveci armudu, santa maria armudu, ayva ve kiraz üretiminin ağırlıklı yapıldığını söyledi. Sıcakların tehlikeli bir şekilde arttığını dile getiren Akçalar, don tehlikesinin kapıda olduğuna dikkat çekerek, "Genellikle ağaçlar mart ayında çiçek açar.
Uygun koşullar altında dikilen 2 yaşlı yabani klasik anaçlı bir şeftali fidanından 1-2 yıl içerisinde meyve görmeniz gerekir.Verime oturması ise 5. Yıldan sonra olmaktadır.Yarı bodur veya bodur şeftali fidanlarda ise bu süre daha erken olmaktadır. Bu bilgi 2 yaşlı fidanlar için geçerlidir.
Kök salmaya başladıktan önce, kışın son donunun bitmesini bekleyin cemre toprağa düştükten sonra erken büyüme için fideyi toprağa ekleyin. Bu yöntem ile meyve üretmek 3-4 yıl kadar sürer. Fideleme yöntemiyle şeftali ağacı yetiştirmek, tohumla yetiştirmeye göre daha hızlı ve etkili denilebilecek bir yöntemdir.
Badem fidanı, ekiminden üç ya da beş yıl sonra meyve vermeye başlar. Verdiği meyve miktarı, yaşı ilerledikçe artmaktadır. İlk beş yıla kadar 40 kilodan 100 kiloya kadar meyve verebilmektedir. 7 yasını geçtikten sonra ise bu miktar katlanarak artmaktadır. İkinci beş yılda 120 kilodan 200 kiloya kadar uzanan geniş bir ürün verme aşamasına ulaşır. Badem pek çok ağaca göre çok daha erken meyve vermekte ve çok daha bereketli sonuçları uzun yıllar boyunca elde etmenizi sağlamakta. Bu nedenle ilk yıllarda biraz sabırlı olmalı ve badem için yaptığınız her masrafı geleceğe yatırım olarak görmelisiniz.
Badem ağacı, uzun ömürlü ağaçlar arasında yer almaktadır. 50 yasına gelene kadar verimliliği devam eder. Bu açıdan hem üreticiyi memnun eder hem de dünyamıza katkı sağlamış olur. Bugün dünyanın en büyük badem üreticilerinin başında ABD gelmektedir. Ülkenin Kaliforniya eyaleti, uygun iklim koşullarını sağladığı için badem üretimi açısından oldukça elverişlidir. ABD’yi takip eden ülkeler ise İspanya, İran ve Fas’tır. Badem, gıda endüstrisinin en çok getiri sağlayan yemişlerinden bir tanesidir. Badem Ağacı Hangi Bölgelerde Yetişir?
Badem ağacı, ülkemizin de içinde bulunduğu ılıman Akdeniz iklim kuşağının doğal ağaçlarından bir tanesidir. Özellikle Türkiye ve Suriye’de bolca yetişmektedir.
Bunun yanı sıra iklim müsaitliği sonucundan Hindistan ve Pakistan gibi Asya ülkelerinin bitki örtüsünde de karşımıza çıkmaktadır. Ayrıca yine Akdeniz ikliminin egemen olduğu, Avrupa’nın güneyindeki İtalya ve İspanya kıyılarında da badem ağacı yetiştirilmektedir. Bu ülkeler de bademi geleneksel mutfaklarında kullanmaktadırlar.
Türkiye’de Badem Ağacı Yetiştiriciliği
Badem, ülkemizin de pek çok farklı bölgesinde kendine alan bulmaktadır. Özellikle yetiştirildiği bölgeler arasında Ege, Marmara, Akdeniz ve İç Anadolu Bölgesi’nin bazı dolayları gelmektedir. Badem yetiştiriciliğinin bu bölgelerde yaygın olmasında iklim şartlarının elverişliliği büyük bir rol oynamaktadır.
Kışların bol yağışlı, yazların ise güneşli geçtiği bölgeler; badem ağacı için idealdir. Kışın yağışları ile beslenen, yazın güneşi altında olgunlaşan ve doğanın tüm iyiliğini içinde toplayan badem ağacı, sert kaslara ve ılık yazlara dayanıklılık gösteremez. Bu nedenle bademin boy bir yatırıma dönüşmemesi adine mutlaka uygun ilkim koşullarında yetişmesi gerekmektedir.
Badem ağacı, kışın yapraklarını döken ve botanikte “düşücü” olarak adlandırılan bitki türlerinden bir tanesidir. Tamamen olgunlaştığında, çevresel koşullara göre dört ila ön metre arasında bir uzunluğa erişebilir.
Ağaç gövdesinin çapı ise 30 cm’ye kadar genişleyebilmektedir. İnce tepe dalları, çıktıkları ilk yılda yeşil olurlar. Daha sonra zamanla büyüdükçe, hafif morumsu bir renk alırlar. Özellikle ağacın ikinci yılında bu renk kendini belli eder. Sekiz ila 13 cm boyutlarında yeşil ve sık yaprakları vardır.
Badem ağacı, çiçek açan bir ağaçtır. Badem çiçekleri genellikle beyaz ya da pembenin solgun bir tonunda olurlar. 3 ila 5 cm arasında bir çapları vardır, yani küçük çiçeklere sahip olduğu söylenebilir. Badem ağacı çiçek açtığında muhteşem bir görüntüye kavuşur!
Badem Ağacının Bir Yılı
Yetiştiği bölgelerden yola çıkarak da söylenebileceği gibi, sıcak ve kurak yazlarla, bol yağışlı kaslara ihtiyaç duyarlar. Büyümeleri için ideal işi, 15° – 30° arasında seyretmelidir. Kış aylarını yapraklarını dökmüş bir halde geçirirler. Yazla birlikte yeni yeşil filizlere ve ikinci pilini yaşayan mor dallara kavuşurlar. Baharda pembe ve beyaz çiçekler açarlar. Çiçek açtıktan 7 – 8 ay sonra da meyve vermeye başlarlar.
Badem Ağacının Ömrü
Badem ağacı bir yılda neler yaşıyor, buna göz attık… Gelin, şimdi de badem ağacının meyve verme süresine, üretiminin en üst noktasına ulaştığı zamana, kısacası ömrüne göz atalım!
Badem ağacı, ekiminden üç ya da beş yıl sonra meyve vermeye başlar. Verdiği meyve miktarı, yaşı ilerledikçe artmaktadır. İlk beş yıla kadar 40 kilodan 100 kiloya kadar meyve verebilmektedir. 7 yasını geçtikten sonra ise bu miktar katlanarak artmaktadır. İkinci beş yılda 120 kilodan 200 kiloya kadar uzanan geniş bir ürün verme skalasına ulaşır.
Badem ağacı, uzun ömürlü ağaçlar arasında yer almaktadır. 50 yasına gelene kadar verimliliği devam eder. Bu açıdan hem üreticiyi memnun eder hem de dünyamıza katkı sağlamış olur.
Badem Ağacı Bakımında Dikkat Edilmesi Gerekenler
Artık badem ağacı hakkında yeterince bilgimiz var! Bu durumda gelelim bakım ipuçlarına. Bu kısımda, badem ağacı yetiştiricilerinin işine yarayabilecek yöntemleri derledik.
Isıyı Göz Ardı Etmeyin
Yazımızın başından beri değindiğimiz en önemli nokta, baden ağacı için gerekli iklim koşullarının mutlaka sağlanması gerektiği yönünde… Eğer bu ağaçtan verim almak istiyorsanız, onu güneşsiz yazlardan ve esiri soğuk kaslardan sakınmanız gerek.
Elbette artık ilerleyen tarım teknolojisi ve imkânlar sayesinde hemen hemen her bölgede istenilen tüm bitkiler ve haçlar yetiştirilebilmekte. Ancak en karlı ve en verimli sonucu elde edebilmek için badem ağacını doğal yetişme alanlarında değerlendirmek çok daha akla yatkın.
Eski ve Etkili Bir Yöntem: Herek Dikme
Badem ağacı yetiştiriciliğine yeni heveslenenler için konuya açıklık getirelim: herek dikmek, sarmaşık tipi bitkilerin desteklenmesinde kullanılan bir yöntemdir.
Badem ağacı henüz genç bir fidanken, yanına bir tahta çubuk dikerek dik bir biçimde yetişmesini sağlayabilirsiniz. Öteki ağaçlarda olduğu gibi badem ağacına da gençken şekil vermek çok daha kolaydır, bu nedenle bu yöntemi yabana atmayın!
Can Suyu Eksik Olmasın
Badem fidanınızı aldınız… İklim koşullarını kontrol ederek en uygun alanı saptadınız ve ekim işlemini gerçekleştirdiniz. Herek dikerek ona bir dayanak da sağladınız. Sıra geldi sulamaya!
Öteki ağaç türlerinde olduğu gibi badem ağacı yetiştiriciliğinde de ilk sulama çok önemlidir. Kuraklığa alışkın olan ve bu şartlar altında bile ürün verebilen badem ağacı, düzenli bir sulama planı ile çok daha verimli sonuçlar elde etmenizi sağlayacaktır. Bugün en popüler olan sulama yöntemlerinden bir tanesi yer altı sulama boruları kullanımıdır.
Toprak Havalanmalı
Badem ağacının ekildiği toprağın sık sık havalandırılıması önemlidir. Bunu sağlamak adine uygun ekipmanın kullanıldığı bir çapalama planına ihtiyaç vardır. Çapalamanın yüzeysel oradan yapılması yeterlidir. Fazla yerine inan yöntemler kullanmak badem ağacının köklerine zarar verebilir. Üreticiler çapalama yaparken bunu mutlaka göz önünde bulundurmalıdır.
Bu arada badem ağacı, toprak konusunda seçici değildir. Öteki ağaçların aksine, geleneksek olarak çorak kabul edilen taşlı, kireçli ya da çakıllı arazilerde ye yetişebilmektedir. Bu da bademin ne kadar dayanıklı bir ağaç olduğunun bizlere göstergesi.