Kazık Temel Çizimi

MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI

MEGEP
(MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞTERİM SİSTEMİNİN
GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ)

İNŞAAT TEKNOLOJİSİ

ÇELİK TEMEL ÇİZİMLERİ

ANKARA
 Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller;

 Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının tarih ve sayılı

 Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye

 Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği

 Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki

 Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır.

 Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında

i
 Kotlu Ölçülendirme 23
Yazılar 23
2’lik Yazı Şablonu 23
3’lük yazı şablonu 23
5’lik yazı şablonu 23
Taramalar 23
UYGULAMA FAALİYETİ 25
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 27
PERFORMANS DEĞERLENDİRME 28
ÖĞRENME FAALİYETİ-3 29
3. KAZIK TEMEL PLAN VE KESİTİ ÇİZİMİ 29
Kazık Temel Planı Çizimleri 29
Çelik Kazık Temel Planı Çizimi Kuralları 30
Temel Kesiti Çizimleri 30
Temel Profilini Çizmek 30
Temeli Çizmek 30
Ölçülendirme 31
İç Ölçülendirme 31
Dış Ölçülendirme 32
Kotlu Ölçülendirme 32
Yazılar 33
2’lik Yazı Şablonu 33
3’lük Yazı Şablonu 33
5’lik Yazı Şablonu 33
Taramalar 33
UYGULAMA FAALİYETİ 34
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 36
PERFORMANS DEĞERLENDİRME 37
CEVAP ANAHTARLARI 40
KAYNAKÇA 41

ii
 AÇIKLAMALAR
AÇIKLAMALAR
KOD YIM
ALAN İnşaat Teknolojisi
DAL/MESLEK Çelik Yapı Teknik Ressamlığı
MODÜLÜN ADI Çelik Temel Çizimleri
Bu modül çelik yapı temellerinin çizimini yapma
MODÜLÜN TANIMI
beceri, tavır ve tutumların açıklandığı öğrenme materyalidir.
SÜRE 40/32
Çelik Konstrüksiyon Çizimi modülünü başarmış
ÖN KOŞUL
olmak
YETERLİK
Genel Amaç
Okul için gerekli ortam, okul dışı araştırma
yapabileceği kuruluşlar belirtildiğinde temel plan ve kesit
çizimlerini standartlara uygun olarak yapabileceksiniz.
MODÜLÜN AMACI
Amaçlar
 Temel planı çizimini yapabileceksiniz.
 Temel kesiti çizimini yapabileceksiniz.
EĞİTİM ÖĞRETİM Çizim masası, çizim kâğıdı (eskiz, aydınger vb.),
ORTAMLARI VE yapıştırma bandı, temizlik araçları, T cetveli veya paralel,
DONANIMLARI gönye, pergel, çizim kalemleri.
Modül içeriğinde yer alan faaliyetleri tamamladıktan
sonra verilen ölçme araçları ile kazandığınız bilgi, beceri ve
uygulamalarınızı değerlendireceksiniz.
ÖLÇME VE
DEĞERLENDİRME
Öğretmen, modül sonunda performans testi
uygulayacak, kazandığınız bilgi ve becerileri ölçerek
değerlendirecektir.

iii
iv
 GİRİŞ

GİRİŞ
Sevgili Öğrenci,
Günümüzde bilgi teknolojileri ve iletişim hızla gelişmektedir. Bu gelişmeye bağlı
olarak artan bilgi birikimiyle birlikte her meslek dalında uzmanlaşma daha da artmaktadır.
İnşaat Teknolojisi alanında da artan bilgi birikimi ve teknoloji ile birlikte yeni dallar ortaya
çıkmıştır. Çelik yapılar, gelişen teknoloji ve deprem olgusu sebebiyle tercih edilir hale
gelmiş ve buna bağlı olarak da “Çelik Yapı Teknik Ressamlığı” dalı önem kazanmıştır.

Hepimizin bildiği gibi inşaat alanı, insanlığın var oluşundan bu güne kadar devamlı
olarak gelişen bir sektördür. Günümüzde gelişen teknolojiler ve teknikler yardımıyla değişik
yapı malzemeleri ortaya çıkartılmış ve toplumun ihtiyaçları karşılanmıştır. Bunun yanında
inşaat alanı kendi içinde birçok dala bölünmüştür. Bunlar sizlere birer modül olarak
sunulmaktadır. Bu modüller ayrı ayrı alınıp hepsi tamamlandığında inşaat teknolojisi
alanının bütününü teşkil edecektir.

Bu amaçla Çelik Yapı Temelleri Çizimi modülünde, yapı teknik ve kurallarına uygun
olarak çelik yapı temellerinin çeşitleri, yapılış biçimleri, plan ve kesitleri hakkında kısa ve öz
bilgiler kazandırılarak bunlarla ilgili atölyenizde çizimlerinizi yapabileceksiniz. Bir çelik
temeli size en iyi aşağıdaki şekil izah edebilir. Eflatun renkler temel betonu ve bağ
kirişlerini, mavi renklerle çizilen çizgiler ise temel kolonunu (yuvalı temel) göstermektedir.

Üç boyutlu örnek temel görünümü

1
2
 ÖĞRENME FAALİYETİ-1

ÖĞRENME FAALİYETİ-1
AMAÇ

Uygun ortam sağlandığında yönetmelik ve şartnameler göz önünde bulundurularak

ARAŞTIRMA
 Çevrenizde bulunan çelik konut, fabrika, hangar, depo inşaatlarını gezerek çelik yapı
elemanlarının yapılma şekillerini, koşullarını ve nasıl yapıldıklarını araştırınız. Bu
yapıların temellerini araştırınız. Bu bilgileri çizimlerinizle bütünleştiriniz.

1. TEKİL TEMEL PLAN VE KESİTİ ÇİZİMİ

TS , yapı elemanlarının boyutlandırılmasında alınacak yüklerin hesap değerleri ve

Çelik Temel

Tekil temel; zemin emniyet gerilmesi yüksek (sağlam) zeminlerde uygulanan temel
çeşididir. Çelik temellerin genelinde betonarme ile çelik profiller birlikte kullanılır. Tekil
temelin oluşturulması kolon tabanının düzenleniş durumuna göre iki şekilde yapılır.

3
 Çeşitleri
a. Yuvalı tekil temeller: Tekil temellerde en basit temel şekli yuvalı temel şeklidir.
Çelik kolonun yükünü ileteceği temel yuvası 10–20 cm daha geniş olacak şekilde hazırlanır.
Çelik kolon yuvaya oturduktan sonra yanlardaki boşluklar beton ile doldurulur.

b. Ankrajlı temeller: Kolon, tekil temel yüzeyine konacaksa bu durumda ankrajlı

Şekil Ankrajların görünümü

Çelik Tekil Temel Planı Çizimi Kuralları

4
 Temel Planı Çizimleri
Temel
a. Yuvalı Tekil Temel Planı Çizimi
Yuvalı tekil temeli çizebilmek için aşağıdaki yolu izleyiniz:
 Zemin kat planında oluşturmuş olduğunuz akslardan faydalanarak aksları
çiziniz
 Temele ait çizgileri ölçülerine göre çiziniz.
 Akslara göre profilleri çiziniz.
 Yuvalı temel yapılacaksa kolon kenarlarına 10–20 cm boşluk bırakınız (Şekil
).

Şekil Kolon kenarlarındaki boşlukların görünümü

b. Ankrajlı Temel
Ankrajlı temelin yuvalı temele göre işçiliği zor olup daha masraflıdır. Bu tip
temellerde kolonla temel arasına taban levhası yerleştirilir. Kolon yanlarına korniyer bağlanır
(Şekil ).
 Yuvalı temel çiziminde olduğu gibi zemin kat planında oluşturduğunuz
akslardan faydalanarak aksları çiziniz.
 Temele ait çizgileri ölçülerine göre belirleyerek çiziniz.
 Akslara göre profilleri çiziniz.
 Kolon altına taban levhası yerleştiriniz.

Şekil Ankrajlı temel görünümü

5
 Betonarme temel ile çelik temel arasındaki çizim farkları

 Betonarme yapıdaki temelde tüm elemanlar betonarme olduğundan, kolon

Şekil :Betonarme temel görünümü

Şekil :Çelik temel görünümü

6
 Şekil : Bağ kirişinin görünümü

Temel Kesiti Çizimleri

7
 Yuvalı Tekil Temel Kesitleri
Yuvalı tekil temel kesitleri Şekil ’de görülmektedir. Tekil temelin üç boyutlu
görünümü de verilerek temelin uygulanış şekli daha anlaşılır hale getirilmiştir (Şekil ).

Şekil Temel kesitlerinin görünümü

Şekil Temelin üç boyutlu ortamda görünümü

Ankrajlı Temel Kesitleri

8
 Şekil Temel kesitinde ankrajların görünümü

Şekil :Temel boy kesiti

Tekil temelin üç boyutlu yakın plan görünümü Şekil ’de görülmektedir.

Şekil Ankrajlı temelde temelin üç boyutta görünümü

9
 Ölçülendirme
İç Ölçülendirme
Çelik yapının iç bölümünün ölçülendirmesidir. Ölçülendirmelerde dikkat edilecek en
önemli husus, gereksiz ölçülendirmenin yapılmamasıdır. Yapılan gereksiz her ölçülendirme
projenin okunmasını güçleştirir, çizime yarar yerine zarar vermeye başlar.
İç ölçülendirme yaparken;
 Gerekli çizim araç ve gerecini hazırlayınız.
 Paralel veya T cetvelini gönyesinde tutarak gönye ile çizim sınırlarını
belirleyiniz.
 Ölçü yazılarını sınırlar arasına yazıp, ölçü oklarını yerleştiriniz. Çizimlerinizde
ölçü sınır çizgisini (/) kullanınız.
 İşiniz bittikten sonra çizim paftanızı temizleyiniz. Şekle ait iç ölçülendirme
Şekil ’de görülmektedir.

Şekil İç ölçülendirme

Dış Ölçülendirme

10
  Ölçülendirmelerde şekle en yakın ölçü çizgisini 10 mm mesafede alınız.
 Daha sonraki ölçülendirmeleri de 8 mm mesafelerde alınız.
 Uzantı çizgilerinin şekle olan mesafelerini 3 mm alınız.
 Uzantı çizgilerinin ölçü çizgilerini geçme mesafelerini 3 mm alınız. Şekle ait iç
ölçülendirme Şekil ’te görülmektedir.

Şekil İç ve dış ölçülendirme

Kotlu Ölçülendirme

Şekil Planda kotlu ölçülendirme sembolü

Kotlu ölçülendirme yapabilmek için her yükseklik sınırına aşağıdaki sembolü veya bu
amaçla kullanılan diğer sembollerden birini çiziniz (Şekil ).

Şekil Kesit ve görünüşlerde kotlu ölçülendirme görünümü

11
 Şekil ’da bir temel kesitinde kotlu ve çizgisel ölçülendirmenin yapılış şekli
görülmektedir.

Şekil :Kotlu ve çizgisel ölçülendirme görünümü

Yazılar
2’lik Yazı Şablonu
Ölçü çizgilerinin çizilmesinde ve yazıların yazılmasında kullanılacaktır.
3’lük Yazı Şablonu
Temel planı ayrıtlarının çizilmesinde kullanılacaktır.
5’lik Yazı Şablonu
Temel planı ayrıtları, kesilen yüzeyler ve kesit çizgilerinin çiziminde kullanılabilir.

Taramalar
 Betonarme taramasında 45°lik düz çizgi ve kesik çizgi kullanınız.
 Profil taramasında düz 45°lik çizgi kullanınız.
 Beton dolgu taramasında serbest boyutlarda noktalar ve yuvarlaklar yapınız
(Şekil ).

Şekil : Betonarme taraması

12
 Profil ve demirsiz beton taramasında aşağıdaki tarama desenlerinin kullanılması
gerekir (Şekil ).

Şekil Profil ve demirsiz beton taraması

13
 UYGULAMA
UYGULAMA FAALİYETİ
FAALİYETİ

İŞLEM BASAMAKLARI ÖNERİLER

 Çelik proje çizimi ve uygulaması ile ilgili  İmar Yönetmeliği: İlgili belediyece
yönetmelik ve şartname bilgilerini yayınlanmış yönetmelikler.
okuyunuz.
 Bayındırlık ve İskân Bakanlığı
 Çizim kâğıdınızı bağlayınız. Şartnamesi: Bayındırlık ve İskân
Bakanlığınca hazırlanmış olan Afet
 Aksları çiziniz. Bölgelerinde Yapılacak Yapılar
Hakkında Yönetmelik.
 Kolonları çiziniz.
 TS Yapı Elemanlarının
 Temelleri çiziniz. Boyutlandırılmasında Alınacak Yüklerin
Hesap Değerleri ve TS Çelik
 Bağ kirişlerini çiziniz. Yapıların Hesap ve Yapım Kuralları’nda
çelik yapılar ile ilgili genel açıklamalar.
 Kesit düzlemini çiziniz.
 İş önlüğünüzü giyiniz.
 Temel kesitlerini çiziniz.
 Atölyenizdeki görsel araçlardan en iyi
 Kesit çizgilerini gösteriniz (A-A, B-B şekilde faydalanınız (projeksiyon,
vb.). bilgisayar, tepegöz vb.). Bu araçları
kullanmasını öğreniniz.
 İç ölçülendirmeleri yapınız.
 Çizim yaparken güvenlik tedbirlerini
 Dış ölçülendirmeleri yapınız. alınız.

 Kotlu ölçülendirmeleri yapınız.  Örnek çalışmaları dikkatle inceleyiniz.

 Temel plan ve kesit bilgilerini yazınız.  Çizim kâğıdınızı masaya düzgün bir
şekilde bağlayınız.
 Taramaları yapınız.
 T cetveli ve gönyelerinizi temizleyiniz.
 Çizim paftasını çinileyiniz. Çizim yaparken bu çizim araçlarını
düzgün tutunuz.
 Çizim paftasını temizleyiniz.
 Temiz ve düzenli olunuz
 Çiziminizi kontrol ediniz. .

14
UYGULAMA SORULARI

1. Aşağıda verilen tekil temeli ölçülendiriniz (Şekil ).

Şekil : I profillerinin görünümü

2. Aşağıdaki temel pabucunu ve profili çizerek ölçülendiriniz (Şekil ).

Şekil : I profilinin ölçülendirilmiş görünümü

3. Aşağıdaki betonarme temeller üzerine yanlarında verilen profilleri destek levhası

Şekil : Çizimi yapılacak temel detaylarının görünümü

15
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

ÇOKTAN SEÇMELİ SORULAR

1. Tekil temellerin yapılış amacı aşağıdakilerden hangisidir?

2. Yapılış amacına göre tekil temel çeşidi aşağıdakilerden hangisidir?

3. Tekil temellerde temel yuvasının genişliği aşağıdakilerden hangisidir?

4. Kolon tekil temel yüzeyine oturacaksa kolonla temelin bağlantısını sağlayan demir
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Perçin
B) Ankraj
C) Bulon
D) Kaynak

5. Çelik elemanların ölçülendirilmesinde kullanılan kalem uç kalınlığı aşağıdakilerden

DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerek
değerlendiriniz.

Eksik olduğunuz konulara dönerek tekrarlayınız. Tüm soruları doğru yanıtladıysanız

16
PERFORMANS DEĞERLENDİRME
PERFORMANS DEĞERLENDİRME
Aşağıda hazırlanan değerlendirme ölçeğine göre yaptığınız uygulamayı
değerlendiriniz.

Gerçekleşme düzeyine göre evet-hayır seçeneklerinden uygun olanı kutucuğa

KONTROL LİSTESİ
Dersin
Çelik Proje Çizimi Öğrencinin
adı
Amaç Tekil temel plan ve kesiti çizimi yapmak Adı soyadı
TEKİL TEMEL PLAN VE KESİTİ
Konu Sınıf Nu
ÇİZİMİ
Değerlendirme Kriterleri Evet Hayır
Plan çiziminde kullanılacak araç ve gereçleri hazırladınız
1
mı?
2 Çizimde kullanacağınız A4 kâğıdını hazırladınız mı?
3 Kâğıdınızı düzgün bir şekilde masaya yapıştırdınız mı?
4 Çizim araç ve gereçlerini temizlediniz mi?
5 Çizim araç ve gereçleriniz kullanılabilecek durumda mı?
Kurşun kalemlerinizin uçları çizim için gerekli kalınlıkta
6
mı?
7 Rapido kalemlerinizin mürekkebi var mı?
8 Rapido kalemlerinizin temizliği yapıldı mı?
9 Çizimlere ait ölçekleri biliyor musunuz?
10 Kalem kalınlıklarını öğrenebildiniz mi?
Çizim yaparken arkadaşlarınız veya öğretmenlerinizle
11
diyalog içerisinde misiniz?
Öğretmenin yardımına ihtiyaç olmadan çizimi yapabiliyor
12
musunuz?
Bu değerlendirme sonucunda eksik olduğunuzu tespit ettiğiniz konuları tekrar ederek
eksiklerinizi tamamlayınız.

Bu faaliyet kapsamında hangi bilgileri kazandığınızı, aşağıdaki soruları cevaplayarak

Aşağıda verilen sorularda doğru olduğunu düşündüğünüz bir seçeneği işaretleyiniz.

17
 ÖĞRENME FAALİYETİ-2

ÖĞRENME FAALİYETİ-2
AMAÇ

Uygun ortam sağlandığında yönetmelik ve şartnameler göz önünde bulundurularak

ARAŞTIRMA
 Çevrenizde bulunan konut inşaatlarını gezerek yapı elemanlarının nasıl yapıldığını
ve yapılma koşullarını araştırınız. Yapı elemanlarına ait bilgiler edininiz. Bu bilgileri
çizimlerinizle bütünleştiriniz.

2. IZGARA TEMEL PLAN VE KESİTİ

Temelin oturacağı yüzey geniş ise, U veya I profilleri yan yana getirildikten sonra
cıvata veya kaynakla birleştirilir. Çelik profillerin su ve rutubetten korunması için etrafına
koruyucu beton dökülür. İki çelik kolon birbirine yakın ise birleşik temel yapılır. Kolonun
temel üzerine oturacağı yere taban levhasının konması kolon ve temelin korunmasını ve
yükün dağıtılması sağlayacaktır.
Kolon
Izgara temelde kolon I veya U profillerden seçilir. Aşağıda I ve U profillerin en
kesitleri görülmektedir (Şekil ).

Şekil 2 Izgara temelde kullanılacak profillerin görünümü

Yukarıdaki şekillerden de görüldüğü gibi alttaki ölçüler kolon yüksekliklerini ifade

18
 Temel Taban Levhası
Kolonla temel arasına konulan metal levhadır. Bu levha konmasıyla kolon başının
ezilmesi ve betonun zarar görmesi önlenmiş olur.
Bağlantı Korniyeri
Bağlantı korniyerleri eşit ve çeşit kollu olmak üzere iki çeşittir. Bunlara köşebent de
denir. Eşit kollularda korniyer en ve yükseklikleri eşittir (Şekil ).

Şekil 2 .2 :Eşit kollu L profili (korniyer)

Bağ Kirişleri

Şekil 2 .3 :Izgara temel planı

19
 Çelik Izgara Temel Planı Çizimi Kuralları
 Temelin boyutlarını belirleyiniz.
 Temel planının ölçeğine uygun kâğıt seçiniz.
 Akslar arasındaki mesafeyi belirleyiniz.
 Temel üzerine ve içerisine konacak profil çeşit ve boyutlarını belirleyiniz.
 Taban levhasını ve boyutlarını belirleyiniz.
 Bağlantı korniyeri çeşit ve boyutlarını belirleyiniz.

Temel Kesiti Çizimleri

20
 Kolon
Kolonlarda çelik profil olarak I veya H (geniş başlıklı I profili) profili kullanılır.
Kolonun zemine bağlantısı korniyerlerle sağlanır. Kolonu temele bağlantı levhaları
yardımıyla bağlayınız. Şekil ’te örnek bir ızgara temel kesiti görülmektedir.

Şekil Izgara temel kesiti

21
 Ölçülendirme
İç Ölçülendirme
 Ölçülendirilecek yüzeyi T cetveli gönye yardımıyla sınırlarını belirleyerek
yatay ve düşeyde sınırlandırınız.
 Ölçü oklarını yerleştiriniz.
 Ölçü yazılarını yazınız (Şekil ).

Şekil Izgara temel planı iç ölçülendirmesi

Dış Ölçülendirme

Şekil Izgara temel planı iç ve dış ölçülendirmesi

22
 Kotlu Ölçülendirme
Kuralına uygun olarak kot sembollerini plan ve kesite göre çiziniz. Üzerine
yükseklikleri yazınız (Şekil ).

Şekil Izgara temelde kotlu ölçülendirme

Yazılar
2’lik Yazı Şablonu
Ölçü çizgileri, taramalar, ölçü yazıları,
3’lük yazı şablonu
Ölçü yazıları, kesilmeyen sınır çizgileri,
5’lik yazı şablonu
Kesilen sınır çizgileri yazılır.

Taramalar
Profil ve beton taramaları uygun kalemle aşağıdaki çizgi tiplerinde taranır (Şekil ,
, , ).

Şekil Izgara temelde profil taraması

23
 Şekil Kesitte tarama

Şekil Izgara temel en kesiti taraması

Şekil Izgara temel boy kesiti taraması

24
UYGULAMA FAALİYETİ
UYGULAMA FAALİYETİ

İŞLEM BASAMAKLARI ÖNERİLER

 İmar yönetmeliği: İlgili belediyece

25
 UYGULAMA SORULARI

Yukarıda anlatılanlardan yola çıkarak aşağıda görünüşleri verilen cismin simetrik

Şekil :H profilinin görünümü

Şekil Kolon ve taban levhası görünümü

26
ÖLÇME VEVE
ÖLÇME DEĞERLENDİRME
DEĞERLENDİRME

ÇOKTAN SEÇMELİ SORULAR

Bu faaliyet kapsamında hangi bilgileri kazandığınızı, aşağıdaki soruları cevaplayarak

1. Izgara profillerin oturacağı zemin nasıl olmalıdır?

2. Izgara temele oturacak kolon kenarlarına aşağıdaki profillerden hangisi konulmalıdır.

3. İki çelik kolon birbirine yakınsa aşağıdakilerden hangisi yapılmalıdır?

4. Kolonun temel üzerine oturacağı yere aşağıdakilerden hangisi konmalıdır?

5. Beton profilleri su ve rutubetten korumak için aşağıdakilerden hangisinin yapılması

DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerek
değerlendiriniz.
Eksik olduğunuz konulara dönerek tekrarlayınız. Tüm soruları doğru yanıtladıysanız
diğer faaliyete geçiniz.

27
 PERFORMANSDEĞERLENDİRME
PERFORMANS DEĞERLENDİRME

Aşağıda hazırlanan değerlendirme ölçeğine göre yaptığınız uygulamayı

KONTROL LİSTESİ
Dersin
Çelik Proje Çizimi Öğrencinin
adı
Amaç Tekil temel plan ve kesiti çizimi yapmak Adı soyadı
IZGARA TEMEL PLAN VE KESİTİ
Konu Sınıf Nu
ÇİZİMİ
Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır
1 Plan çiziminde kullanılacak araç ve gereçleri hazırladınız mı?
2 Çizimde kullanacağınız kâğıt formatını hazırladınız mı?
3 Kâğıdınızı düzgün bir şekilde masaya yapıştırdınız mı?
4 Çizim araç ve gereçlerini temizlediniz mi?
5 Masanız çizim yapmaya elverişli mi?
6 Kurşun kalemlerinizin uçları çizim için gerekli kalınlıkta mı?
7 Rapido kalemlerinizin mürekkebi var mı?
8 Rapido kalemlerinizin temizliği yapıldı mı?
9 Çizimlere ait ölçekleri biliyor musunuz?
10 Kalem kalınlıklarını öğrenebildiniz mi?
11 Arkadaşlarınızla diyalog içerisinde misiniz?
Öğretmeninin yardımına ihtiyaç olmadan çizimi yapabiliyor
12 musunuz?
Neden ızgara temel yapılır hiç düşündünüz mü? Tanımını
13 yapabiliyor musunuz?
14 Ankraj hangi temellerde kullanılmaktadır? Biliyor musunuz?
15 Temel çeşidini hangi özellik belirler biliyor musunuz?

Bu değerlendirme sonucunda eksik olduğunuzu tespit ettiğiniz konuları tekrar ederek

28
 ÖĞRENME FAALİYETİ-3

ÖĞRENME FAALİYETİ-3
AMAÇ

Uygun ortam sağlandığında yönetmelik ve şartnameler göz önünde bulundurularak

ARAŞTIRMA

 Çevrenizde bulunan konut inşaatlarını gezerek yapı elemanlarının nasıl yapıldığını

3. KAZIK TEMEL PLAN VE KESİTİ ÇİZİMİ

Kazık temellerde; temeli oluşturan profillerin sudan zarar görmesini önlemek için
bakırlı çelikle kullanılacak profil
kaplanmalıdır. Bu tip temellerde H veya borulu
(fore kazık) profiller kullanılır.
Boru şeklinde olanlar; silindir veya
konik şekilli, düz, çekme veya vidalı yapılır.
Çelik kazıklar elle veya şahmerdan adı verilen
makinelerle çakılır. Boruların kolaylıkla
çakılabilmesi için alt uçlarına özel hazırlanmış
konik uçlar ve üst başlarına da başlıklar
konmalıdır. Borular çakıldıktan sonra içleri
beton ile doldurulur. Borular yerinde bırakılır.
Kazık temellerin üzerine çelikten veya
betonarmeden temel ızgarası yapılır.
Şekil Fore kazık çizimi

Genellikle metro tünellerinin inşasında bu tip sistem kullanılır. Şekil ‘de fore
kazıklı tünele ait çizim görülmektedir. Resim ’de görülen kazık temel ise Ankara
Büyükşehir Belediyesi’nin Kongre ve İş Merkezi Binasına ait çalışmadır. Temelin hemen
yanında metro inşaatı bulunmaktadır. Metro inşaatı boyunca fore kazıklı temel uygulaması
gerçekleştirilmiştir.

29
 Resim Fore kazıklı temel uygulaması

Çelik Kazık Temel Planı Çizimi Kuralları

Temel Kesiti Çizimleri

Temeli Çizmek

30
 Şekil , Şeikl ve Şekil ’te farklı kazıklı temel şekilleri görülmektedir. Ayrıca
Resim ’de farklı bir fore kazık uygulaması gösterilmiştir.

Şekil H kazıklı temel Şekil Borulu (fore kazıklı) temel

Şekil Borulu kazıklı temel Resim Fore kazık temel çalışması

Ölçülendirme
İç Ölçülendirme
 Temel ve temeller arasındaki mesafeyi ölçülendiriniz.
 Profili ölçülendiriniz.
 Boruyu ölçülendiriniz.
 Betonarme elemanlarını ölçülendiriniz.

31
 Dış Ölçülendirme
 Temele ait yüzeyleri kurallara uygun şekilde ölçülendiriniz.
 Profili ölçülendiriniz.
 Boru çapını (yarıçapını) ölçülendiriniz.
 Kesilen yüzeylerdeki elemanları ölçülendiriniz.
 Gerektiğinde tam ölçülendirme yapınız.

Şekil ve Şekil ’da temellerin ölçülendirilmeleri görülmektedir.

Şekil Kazıklı temel ölçülendirmesi

Şekil Kazıklı temel ölçülendirmesi

Kotlu Ölçülendirme

32
 Şekil Kazıklı temelde kotlu ölçülendirme

Yazılar
2’lik Yazı Şablonu
Ölçülendirme çizgisi çizilmesi ve yazılarını bu kalemle yapınız.
3’lük Yazı Şablonu
Şekildeki yazıları bu kalemle yazınız.
5’lik Yazı Şablonu
Temel ve profile ait ayrıt resimlerini çiziniz. Şekil alt yazılarını yazınız.

Taramalar
 Kesitte kazıklı temel betonarme taraması 45 derecelik gönye ve T cetvelini
kullanarak Şekil ’deki gibi yapılır.
 Temel kesitinde boru ve H profilini taraması yine 45 derecelik gönye ve T
cetvelini kullanarak Şekil ’daki gibi yapılır.

Şekil Betonarme taraması Şekil Borunun taranması

33
 UYGULAMA
UYGULAMA FAALİYETİ
FAALİYETİ

İŞLEM BASAMAKLARI ÖNERİLER

 İmar yönetmeliği :İlgili belediyece

34
 UYGULAMA SORULARI

Yukarıda anlatılanlardan yola çıkarak aşağıdaki soruları cevaplandırınız.

2. Boyutları aşağıdaki resimde görülen boruyu kullanarak yüksekliği cm olan kazık
temeli 1/ ölçeğinde çiziniz (Şekil ).

Şekil Çapı cm olan boru görünümü (kazık)

Şekil Fore kazık ve I profilinden çelik iksa görünümü

35
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
Bu faaliyet kapsamında hangi bilgileri kazandığınızı aşağıdaki soruları cevaplayarak
belirleyebileceksiniz.

Aşağıda verilen sorularda doğru olduğunu düşündüğünüz bir seçeneği işaretleyiniz.

2. Genellikle aşağıdakilerden hangisinin yapımında kazık temeller uygulanır?

3. Betonarme temel taramalarında kullanılan çizgi çeşidi aşağıdakilerden hangisidir ?

4. Borulu temellerde borular aşağıdakilerden hangisi ile temele çakılır?

5. Kazık temelin yapılış sebebi aşağıdakilerden hangisidir?

DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerek
değerlendiriniz.

Eksik olduğunuz konulara dönerek tekrarlayınız. Tüm soruları doğru yanıtladıysanız

36
 PERFORMANSDEĞERLENDİRME
PERFORMANS DEĞERLENDİRME

Aşağıdaki performans testi ile modülle kazandığınız yeterliliği ölçebilirsiniz.

Performans değerlendirmesi sonucunda eksik olduğunuz konuları yeniden tekrar

37
 MODÜL DEĞERLENDİRME

PERFORMANS TESTİ (YETERLİK ÖLÇME)

KONTROL LİSTESİ

Dersin adı ÇELİK PROJE ÇİZİM Öğrencinin

38
Perçinlerde birleştirme araçlarını biliyor musunuz?
Temel kolon altına konan çelik elemanı tanımlayıp görevini açıklar
mısınız?
Ölçek kavramını daha önceki modüllerden öğrendiniz mi? Ölçek
çevirmelerini yapabiliyor musunuz?
Piyasada çelik çizimi yapan büroları gördünüz mü? Çalışmaları sizi bu
mesleği seçmede etkiledi mi?

DEĞERLENDİRME
Yaptığınız değerlendirme sonucunda eksikleriniz varsa öğrenme faaliyetlerini
tekrarlayınız.

Modülü tamamladınız, tebrik ederiz. Öğretmeniniz size çeşitli ölçme araçları

39
 CEVAP ANAHTARLARI

CEVAP ANAHTARLARI
ÖĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI

1 D

2 A

3 C

4 B

5 A

ÖĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI

1 A

2 C

3 B

4 B

5 D

ÖĞRENME FAALİYETİ 3 CEVAP ANAHTARI

1 C

2 D

3 C

4 B

5 C

Cevaplarınızı cevap anahtarları ile karşılaştırarak kendinizi değerlendiriniz.

40
 KAYNAKÇA

KAYNAKÇA
 Doç. Dr. OYMAEL Sabit, Yapı Bilgisi III Temel Ders Kitabı, Milli Eğitim
Basımevi, İstanbul,

 KUTLU Şahin, Çelik Yapılar Temel Ders Kitabı, S.H.Ç.E.K Basımevi,

 Prof. Y. Müh. ARDAN Fahrettin, Çelik Yapı Elemanları, Güven Kitabevi,

 Yüksek Mim. ERGEN Bahri, Bina Bilgisi, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul,

 PEHLİVAN Muslahattin, Çelik Yapı Ders Notları, Ankara,

 Türk Standartları, Yapı Elemanlarının Boyutlandırılmasında Alınacak

 Türk Standartları, Çelik Yapıların Hesap ve Yapım Kuralları (ST ), Türk
Standartları Enstitüsü, Ankara,

 GÜNGÖR Yüksel, Çelik Yapı Ders Notları, Bursa,

 TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası, Çelik Yapılar Sempozyumu Bildirisi

 Revak Mimarlık Mühendislik Şirketi Balgat – Ankara

 PROKON Mühendislik Müşavirlik Şirketi Balgat – Ankara

 AKMER Mimarlık Mühendislik İnşaat Ticaret LTD.ŞTİ. Kızılay - Ankara

41

Çok zayıf zemin direnci olan yapı alanlarında, derin temellerle de sağlam zemine erişilememesi durumunda kazık (kolon) sistemine gidilir. Yapı yükleri ya uç kazıklarla sağlam zemine ya da kazık yüzeylerinin sürtünmesiyle zemine iletilir. Kazık sisteminde kullanılan malzemeler ; ahşap, beton, betonarme ve çeliktir.

SABİT KAZIKLAR ( UÇ KAZIKLAR)

Temel yüklerinin sağlam zemine kolon veya kazık uçlarıyla iletilmesine sabit kazık sistemi denir. Yüklerin sağlam zemine kazıklar aracılığıyla aktarılmasında erişilen zeminde oluşan gerilmeler diğer temellerin taşıyıcı zeminlerinde oluşan gerilmelere benzer. Kazık aralarının dolu oluşu, kazıkların flambajını önler, ankastreliğini sağlar. Bu tür kazıklarda sadece çakılı oldukları zeminin direnci hesaba katılır. Bu kazıklar genellikle betonarme olarak yapılırlar. Forja esası ile zemin delinerek sağlam zemin bulunur ve sağlam zemine kazık ucunun en az 1 metre girmesi sağlanır. Sağlam zemin kalınlığı kazığın zımbalamayacağı kadar olmalıdır. Beton dökme esnasında fil ayağı tarzında meydana gelen oluşumun yarattığı sürtünme kuvvetleri, emniyet olarak hesaba katılmaz. Kazık çapına göre taşıdığı yükler, şartnamelerle belirlenmiştir, kazıklar kolon gibi hesaplanamazlar.

YÜZEN KAZIKLAR

Yapı yüklerinin sabit kazıklar aracılığıyla sağlam zeminlere aktarılmasının olanaksızlığı, sağlam zeminin çok derinde olduğu zaman kullanılır. Yükler, kazık yüzeylerinin sürtünmesiyle zemine aktarılır. Kazıklar zemine; çakılarak, dökülerek, vidalı kazıklar olarak yerleştirilir. Kazıklar düşey eksenleri yönünde yüklenmelidir. Eğer düşey yüklerden sapma varsa gelen yükler eğik kazıklar çakılarak karşılanır. Kazıklar, ahşap beton ve çelikten hazır olarak kullanılabileceği gibi, zemine çakılıp çıkartılan kazıkların boşluğunun betonlar doldurulmasıyla da dökme kazık olarak yapılırlar.

KÖKNAR V E MEŞEDEN YAPILAN AHŞAP KAZIKLAR

Ahşap kazıklar devamlı ılık su altında kalacakları durumlarda kullanılırlar. Su seviyesi düşse bile ahşap kazıklar su içerinde kalmalıdırlar. Su seviyesinin dışında kalmaları durumunda ufalanarak yok olur, tüm dirençlerini yitirirler. Ahşap kazıkların incelen kısımları aşağıya gelmeli, düzgün olmalı, kesitleri yüklenmelerine göre belirlenmeli, boyları ile çapları yükleri karşılayacak şekilde dengeli tutulmalıdır.  Ser bir zeminle karşılaşılması durumunda uç kısmına çelik çarık giydirilmeli, çarığın sıcak giydirilmesi sağlanıp ucu ahşap kazığın tam eksenine göre ayarlanmalıdır. Ayrıca, kazık başlığının tokmak darbesiyle dağılmaması için 50/ mm lik lama ile çemberlenmesi gerekir. Ahşap kazıkların boyları yeterli olmazsa uzatılabilir. Çakma anında ahşap kazık çok sert bir tabakaya rastlayacak olursa kazık ucu hatta kazık parçalanabilir. Bu durum, yapı yüklendikten sonra önemli oranda tasmana (oturmaya) neden olabilir.

BETONARME KAZIKLAR

Kazıkların su içinde oluşunun sakıncaları beton kazıklarda yoktur. İşin gereğine göre istenilen boyutta yapılabilir. Betonarme kazıklar seri şekilde üretilebilir. Tam priz süresince kalıpta bekletildikten sonra kullanılabilir. Boy ve kesitlerinin gereksinimlerine göre belirlenmesi çok sayıda ve her yerde üretilebilmeleri, gerekli pas payı verildikten sonra, ıslak-sulu zeminlerde kullanılabilmeleri, önemli özellikleridir. Ancak ağır oluşları nedeniyle, istiften çakmaya alınışları, taşınmaları, düşeyleştirilmeleri zordur. Beton kazıklarda çakmayı kolaylaştırmak için uç kısımlarına su verilir. Ağırlıklarını azaltmak için de boşluklu üretilebilirler.

ÇELİK ÇAKMA KAZIKLAR

Çelik kazıkların yapımı, istifi, taşınması ve çakma kolaylığı önemli özellikleridir. Kesitleri genellikle silindiriktir, uçları sivriltilmiştir. Çakma ve çekme kolaylıkları vardır. Paslanmaya, korozyona karşı ciddi önlemler alınarak kullanma süreçleri uzatılır. Çelik palplanş çeşitleri de bir tür kazık olarak kullanılabilir, ancak çelik kazıklar önemli avantajlarına karşın maliyetleri yüksek elemanlardır.

YERİNE DÖKÜLEN ÇAKMA KAZIKLAR

Bu sistem, hazır kazığın zemine çakılması şeklinde değildir. Kuru zeminlerde, zeminin cismine ve sıklığına göre, önce bir delik sağlayıp 15 mt den düşen sivri uçlu ağırlıklarla zemin yanlarına doğru sıkıştırılarak boşluk açılır. Darbeyle açılan boşluk yeterli derinliğe ulaşınca beton dökülerek tokmakla dövülür. Beton aşağıya ve yanlara doğru itilerek, zorlanarak pürüzlü bir dış sürtünme yüzeyi elde edilir. Sıkı strüktürü olmayan zeminlerde çelik boru çakılarak yan yüzeyleri tutulan bir çukur açılır. Beton doldurulup çelik silindir dışa çekildikçe tokmaklanır. Sonra demir donatı konularak, beton dökümü ve betonun tokmaklanması devam eder.

SONDAJ YÖNTEMİ

Sondaj borularıyla sağlam zemine kadar inilmesi, özel başlıklarla kazık ayağı boşluğunun açılması, betonlama, bitmiş beton kazığa temel başlığının oturtulması şeklinde uygulanır. Bu sistem sondaj borusunun zeminde bırakılmaması durumunda kullanılır. 

BASMA BETON KAZIKLAR

Sondaj borusuna yüksek basınçla beton basılması ve sondaj borusunun ağır ağır geri çekilmesi yöntemidir. Yüksek basınçla gelen beton, kalıp çekildikçe zayıf kesimlerine doğru genişleyerek çevre sürtünmesi fazla olan kazıkların elde edilmesi sağlanır. Kazık çakma işleri bittikten sonra kazık başları, yapıdan gelen yükleri kazıklara eşit değerde dağıtmak için bir ızgara ile veya temel başlığıyla birbirlerine bağlanırlar. Kazıkların düşey eksenden kaçmalarını engelleyen ve yükleri kazıklara eş değerde dağılmasını sağlayan ızgaralar, ahşap ızgaralar, çelik ızgaralar, beton ızgaralar ve betonarme ızgaralar gibi türlerden oluşur.

TEKİL (Münferit) TEMELLER

BİRLEŞİK TEMELLER

Kolon yüklerinin büyük olduğu, kolonların birbirine yakın olduğu veya bölgesel zeminin zayıf olduğu durumlarda iki kolonun altına tek bir sömel imalatı yapılır. Bu tek sömel iki kolondan gelen yükleri alır ve zemine uniform bir şekilde iletir. Bu tip temellere “birleşik temeller” denir. Eksenel kuvveti yüksek olan kolon tarafında sömel daha geniş yapılarak zemin gerilmesinin sömel altında uniform olması sağlanır.

SÜREKLİ (Mütemadi) TEMELLER

Zeminin daha zayıf, kolon mesafelerinin daha yakın veya yapı yüklerinin daha fazla olduğu durumlarda kullanılır. Bir veya birden fazla doğrultudaki düşey taşıyıcı elemanların altına kirişli veya kirişsiz plaklar düzenlenerek taşıyıcı elemanlardan gelen yükleri zemine yeterli rijitlikte aktaran temellere “sürekli temel” denir. Sürekli temellerde farklı oturma riski tekil temellere göre daha azdır. Birkaç katlı yapılarda farklı oturmaların önüne geçilebilir ancak yine de yüksek yapılarda bu risk fazladır.

Bir doğrultuda olan sürekli temellere “şerit temel” adı verilir. Temelleri her iki doğrultuda da birbirine bağlamak zorunluluğu olduğundan bir doğrultuda sürekli temel yani şerit temel yapılır ancak diğer doğrultuda temeller birbirlerine bağ kirişleri ile bağlanır.

Birden fazla (çift) doğrultuda olan temellere ise “alan temeli” adı verilir.

RADYE TEMELLER

Zeminin çok zayıf olduğu veya yer yer değişkenlik gösterdiği, yapı yüklerinin fazla olduğu, yapının bütün düşey taşıyıcı elemanlarının tek bir temele oturtulduğu temel türlerine “radye temel” denir. Ancak günümüzde sadece zayıf zeminlerde değil, sağlam zeminlerde dahi en çok kullanılan temel türüdür. Radye jeneral temel olarak da isimlendirilir. Yüksek katlı yapılarda tercih edilebilir. Temelde farklı oturma riski düşüktür. Diğer temel türlerine göre daha fazla temel alanına sahip olduğundan, yapı yükünü temel alanınca yayarak, yapı yükünden dolayı zeminde oluşacak gerilmeler de azaltılmış olur. Bu nedenle yayılı temel de denir. Zemin emniyet gerilmesi küçük olan zeminlerde tercih edilme sebebi budur.

Kirişsiz (Düz) Radye Temel

Yapı oturum alanını kapsayan (şartlar elverdiği sürece yapı oturum alanından her yönde daha geniş -konsol- olarak yapılır) bütün düşey taşıyıcı elemanların direkt olarak kalın bir plağa oturduğu, ters yerleştirilmiş plak (döşeme) şeklinde çalışan radye temel çeşitidir.

Kirişsiz düz radye temellerde en önemli sorun kolon bölgelerinde oluşabilecek zımbalama etkisidir. Bu nedenle plak kalınlığını, zımbalama etkisini göz önünde bulundurarak ve zımbalama kontrolünü yaparak belirleyip, zımbalama etkisinin önlenmesi sağlanmalıdır.  Bazı durumlarda örneğin; bir kaç kolonda zımbalama etkisine karşı kolon başlığı yapılarak o kolonların zımbalama bölgelerinde plak kalınlığı arttırılabilir.

“Kirişsiz Radye Temel Donatı İmalatı” adlı yazımızı inceleyerek daha geniş bilgi edinebilirsiniz.

 Kirişli Radyeler

Üstten kirişli ve alttan kirişli radyeler olmak üzere 2’ye ayrılır. Kalıp işçiliği bakımından daha zahmetli olsa da kirişsiz radyelere göre daha emniyetlidir. Kirişsiz radye temellerde bahsettiğimiz gibi plak ve/veya kirişlere konsol yapılabilir. Genelde kirişsiz (düz) ve üstten kirişli radye temeller tercih edilir.

·       Üstten Kirişli (Düz Kirişli) Radye Temel

Yapının düşey taşıyıcı elemanlarının kirişlere, kirişlerin de yapı alanının tamamını kaplayan bir plağa oturtulmasıyla oluşturulan radye temel çeşitidir.

Alttan Kirişli (Ters Kirişli) Radye Temeller

Alttan kirişli radye temellerde düşey taşıyıcı elemanlardan gelen yük plağa, plaktan da kirişlere aktarılır.

Alttan kirişli radye temellerde bodrum kat tabanında düz bir yüzey elde edilir ve daha az hafriyat yapılır. Örneğin; temel alanımızda kirişler arasında kalan bölgelerin sert kaya olduğunu farz edelim. Bu temel uygulaması ile hafriyattan, dolayısıyla zamandan vs. kazanç sağlamış oluruz. Yine de  pek tercih edilen bir temel türü değildir.

Üstten kirişli radye temele göre genel itibariyle statik açıdan daha sağlıksızdır. Temel plak alanı tüm zemini kaplamadığından dolayı zemin gerilmeleri, aynı koşullardaki  kirişsiz veya üstten kirişli radye temele göre tüm temel alanı için uniform yayılmaz ve gerilmeler daha yüksek olur. Zeminde değişkenlik var ise farklı oturmaların meydana gelme ihtimali kirişsiz ve üstten kirişli radye temellere göre daha fazladır.  Temel zemini, temelde kayma meydana getirebilecek bir özelliğe sahipse (ki bu oldukça zayıf bir zemin olmalı), zemin iyileştirme, kazık vb. yöntemler uygulanmalıdır. (Her tip yüzeysel temel için geçerli)

Alttan kirişli radye temelleri şöyle düşünebiliriz; Kirişli sürekli temel (çift doğrultuda) düşünün. Temel imalatından sonra kirişler arası dolgu yapar sonrasında grobeton vb. malzeme ile bodrum tabanında düz bir yüzey elde etmeye çalışırız. Kirişli sürekli temel imalatı yaparken kirişlerin arasında boşluk olmaması için bu aralıkları kazmayıp, tüm temel alanını kapsayan bir plak imalatı yaptığınızı düşünün. Tek fark sürekli temellerdeki gibi kiriş altında plak olmaması olur. Bu da demektir ki yapı yükü zeminde daha ufak bir alana yayılacak ve zemin gerilmeleri yüksek olacaktır. Tabi kiriş üzerindeki plaklar yükün bir kısmını alsa da uniform bir dağılım elde etmek zordur. Ancak sadece somut değerler üzerinden konuşmak yanlış olur. Gerekirse kiriş altına plak yapılabilir, kiriş ebatları değişebilir. Zemin değerleri, yapı yükü vs. gibi koşullar göz önüne alınarak gerekli önlemler sağlanabilir. Mesela zeminde şişme problemi varsa diğer koşullar ile birlikte değerlendirilip alttan kirişli radye temel sistemi uygulanarak zemindeki şişme sebebiyle binanın zarar görmesi engellenebilir.

Mantar Şeklinde Radye Temeller

“Kirişsiz Radye Temel Donatı İmalatı” adlı yazımızda, kirişsiz radye temellerde en önemli sorunun zımbalama olduğundan ve zımbala kontrolü yapıldığında plak kalınlığı yetersiz olan bazı kolonlara başlık veya tablayapılabileceğinden bahsetmiştik. İşte bu şekilde kirişsiz (düz) radye temellerde kolon bölgelerinde oluşan zımbalama etkisinden dolayı, kolonun plağa aktardığı yükü daha geniş bir alana yaymaya ve böylece zımbalama kuvvetine karşı önlem almamızı sağlar. Yani bu demek oluyor ki, zaman zaman kirişsiz (düz) radye temellerde birkaç kolon için (Bu tercihe bağlıdır. Birkaç kolon için plağın kalınlığını arttırmamak ve fazla maliyet oluşturmamak için bu şekilde önlem alınabilir.) bu uygulama yapılabilir.

Kısacası, zımbalama etkisine karşı kolon altına eğimli veya eğimsiz (belirli hesaplara dayanarak) yapılan başlıkların olduğu kirişsiz radye temellere mantar şeklinde radye temeller denmektedir. Bu başlıklar genelde plağın üstüne yapılır. Ancak bodrum kat tabanında düz bir yüzey elde edilmemiş olacaktır. Kimi zaman da plağın altında kalacak şekilde uygulanırlar. Böyle bir uygulamada radye kazı işinin çok düzgün yapılması gerekir. Radye temel plağı altında boşluk veya örselenmiş zemin kalmamalıdır.

Ters Kemer Şeklinde Radye Temel

Kirişsiz (düz) radye temel plağının ters tonoz şeklinde uygulanmasıdır. Ters tonoz şeklinde plak temeller diyebiliriz.

Tonoz ve kubbeler ince olmalarına rağmen düz plağa nazaran taşıma gücü yüksek sistemlerdir. Kabuklarda yük genelde düzgün yayılıdır ve düz plağa göre moment değerleri çok düşüktür.

Uygulama zorlukları vardır. Temel zemini kabuk formuna tam uyacak şekilde hazırlanmalıdır. Düzgün, özenli işçilik ve dolayısıyla maliyet gerektirir. Kabuk her noktada zemine oturmalıdır yani ters tonoz plakların altında boşluk kalmamalı ve örselenmiş zemin oluşturulmamalıdır.  Zemin gerilmesinin uniform olması sağlanmalıdır. Bu nedenlerden dolayı uygulaması zor, hata payı yüksek ve risklidir. Günümüz yöntem ve teknolojisinde uygulamasının zorunlu olduğu haller yoktur. Tercih edilmeyen bir temel türüdür. (Konu ile ilgili Sayın Prof. Dr. Ahmet Topçu‘nun verdiği bilgiler için kendilerine minnettarız.)

Rijit Perde Duvarlı (Hücresel) Radye Temeller

Bodrum katı olan yapılarda, bodrum katın zemin içerisinde kalmasından dolayı yanal zemin yüklerini de taşıyabilecek perdeler yapılır. Bu perdeler yapı betonarmesi ile kiriş ve döşemeye (bodrum kat tavanı) bağlanarak beraber çalışır. Bu tür temellere rijit radye temel denmektedir. Kirişsiz (düz) radye temel olarak imalat yapılır. Tek farkı bu temelin doğal zemin kotundan derinde olması ve zemin içerisinde kalmasından dolayı perde, kiriş ve tabliye imalatı yapılmasıdır. Yapı yükleri üst katlardaki kolon ve perdelerden temele oturan bir perde sistemine ve oradan da temele aktarıldığı için yükler temele daha uniform bir şekilde dağılıp zemin gerilmesini düşürecek böylece zeminin taşıma kuvvetini yani temelin emniyetli taşıma gücünü arttırıp, oluşabilecek oturmaları da minimize etmiş olacaktır.  Bu şekilde rijit bir temel elde edebiliriz.  Bu perdeler duruma göre sadece yapı çevresini saracak şekilde veya üstten kirişli radye temellerde kirişlerin yetersizliği gibi durumlardan dolayı hücresel olarak (bütün akslar boyunca)  yine perde, kiriş ve döşeme  şeklinde oluşturulur.

Üstten kirişli radye temellerde kiriş yüksekliklerinin yetersiz olduğu durumlarda veya kirişleri yüksek yapmamız gereken durumlarda bu kirişlerin yüksek yapılması yerine perde yapılarak  burulmayı önlemek için üst kısımlarına kiriş ve plak oluşturacak şekilde burulmanın önüne geçilir.

Yani rijit temeller sadece bodrum kat kullanılacak yapılar için yapılmaz. Örneğin; statik hesaplar ve zemin parametrelerine göre bir rijit temel yapmamız gerekiyor ise ve bu rijit temel zeminden derinde ancak bodrum kat yüksekliğinin yetersiz olacağından dolayı bodrum kat olarak kullanılamayacak ise aynı şekilde hücreli rijit temel uygulaması yapılır ve bu perdeler arası uygun malzeme ile doldurulur. (Subasman perdeleri gibi)

Yapı yükünü taşıyamayacak, zemin gerilmeleri yapı yüklerinden dolayı oluşacak gerilmeleri karşılayamayacak durumda  olan (yani yapıdan dolayısıyla temelden gelen yüklerin zeminde oluşturacağı gerilmelerin, zemin emniyet gerilmesinden büyük olması durumu) zayıf zeminlerde; yapı yüklerini taşıyabilecek sağlam zemin, sağlıklı bir zemin iyileştirmesi yapılamayacak kadar derindeyse, yapı yüklerini sağlam zeminin taşımasını sağlamak amacıyla derin temeller oluşturulur.

AYAK TEMELLER

Sağlam zeminin kazık gerektirmeyecek kadar derinde olmayıp; yine sağlam zeminin, bütün derin temeller için geçerli olan, zemin iyileştirmesinin sağlıklı olmayacağı kadar derinde veya yapılacak zemin iyileştirmesine rağmen risk devam ediyorsa gerekli hesaplar yapılarak sağlam zemine kadar kazı yapılır ve ayak temeller sağlam zemine oturtulur. Ayak temeller üst kısımda betonarme kirişler ile birbirine bağlanmalıdır.

Maliyet ve işçilik, zeminin emniyet gerilmeleri vb. etkenler göz önüne alınarak, temel pabuçları tekil temellerdeki gibi düz, eğimli veya ampatmanlı bir şekilde uygun ebatlarda oluşturulur. Gerekirse üstten betonarme kirişlerle bağlanmasına rağmen, alttan da bağ kirişlerle bağlanabilir. Hatta gerekiyorsa ayak temelleri bir plağa oturtulabilir. Bu ve benzeri durumlar zemin ve yapı parametreleri dikkate alınarak gerekli görüldüğü takdirde uygulanmalıdır.

KAZIKLI TEMELLER

Çok zayıf zeminlerde, sağlam zeminin çok derinde olmasından dolayı, yapı yükünü sağlam zemine aktarmak için çeşitli metotlar  ile kazık temel sistemi uygulanır. Yapı yükleri ya uç kazıklarla ya da kazığın yan yüzeylerinin sürtünmesiyle (yanal sürtünme) zemine iletilir. Bu kazıklar üst kısımda betonarme kirişler veya plak ile birbirlerine bağlanır. Betonarme, çelik ve ahşap kazık türleri mevcuttur.

Yüklerin zemine aktarılış şekline göre:

·        Uç Kazığı

·        Sürtünme Kazığı

·        Kombine Kazık

Yük taşıma şekline göre:

·        Basınç Kazığı

·        Çekme Kazığı

Yapıldıkları malzemeye göre:

·        Betonarme Kazıklar (Yerinde dökme veya öndöküm)

·        Çelik Kazıklar

·        Ahşap Kazıklar

Zemin cinsi ve yapı özelliklerine göre değişen imal şekline göre:

·        Çakma Kazıklar

·        Delme Kazıklar (Fore)

           —   Kaplama Borusu Kullanılmayan Kazıklar

                  – Kompres Kazıklar

                  – Kornart Kazıklar

                  – Ekspres Kazıklar

           —  Kaplama Borusu Zeminde Kalan Kazıklar

                  – Raymond Kazıklar

                  – Mansart Kazıklar

                  – Stren Kazıklar

                  – Jansen Kazıklar

                  – Alborenz Kazıklar

                  – Benoto Kazıklar

           —  Kaplama Borusu Çıkartılan Kazıklar

                  – Sipleks Kazıklar

                  – Wolfholz Kazıklar

                  – Straus Kazıklar

                  – Franki Kazıklar

                  – Pedestal Kazıklar

                  – Kombine Kazıklar

En yaygın kullanılan kazık temel ise fore kazıklardır. Fore kazıklar yerinde dökme betonarme kazıklar sınıfındadır.

Fore kazıklar özetle şu şekilde imal edilir:

Kaplama borusu kullanılmayan, kaplama borusu zeminde bırakılan ve kaplama borusu zeminden çıkartılan olmak üzere 3 şekilde yapılır. Boru kullanımının yetersiz olduğu durumlarda bentonit yardımıyla uygulama yapılır.

Sağlam zemine kadar fore kazık delikleri açılır ve içine demir donatılar konularak beton dökülür. En üstte filizler bırakılarak üst tabakada betonarme elemanlar (kirişler veya radye temel) ile birbirlerine bağlanır.

Kazık temeller ile ilgili birçok yöntem mevcuttur. Türkiye Binalar Deprem Yönetmeliği’nde (Taslağı yayınlandı) bu temel sistemlerine değinilmiş olup mutlaka incelenmesi gerekir.

Ayrıntılı bilgi için en altta belirttiğimiz kaynakları inceleyebilirsiniz.

Keson Temeller

Kelime anlamı sandık olan kesonlar çok zayıf, gevşek veya sulu zeminlerde ve su içinde oluşturulacak temel imalatlarında kullanılırlar. Kazık temellerin yapılmasının uygun olmadığı veya yetersiz olduğu durumlarda keson temeller kullanılır. Betonarme, çelik veya ahşaptan yapılabilen, büyük çapta dairesel ve içi boş kesonlar zemine veya suya çeşitli yöntemlerle sağlam zemine kadar batırılır. Üst üste konularak yerleştirilir. İçindeki toprak vs. boşaltıldıktan sonra beton veya taş – beton vb. malzemeler ile doldurulur. Betonarme keson temeller yerinde döküm yapılarak veya ön döküm şeklinde imal edilebilirler. Maliyeti oldukça yüksektir. Genelde köprü ve liman inşaatlarında kullanılırlar. Açık (kuyu) kesonlar, pnömatik (hava basınçlı) kesonlar ve yüzen (sandık) kesonlar gibi keson temel tipleri mevcuttur.

Keson temeller ile ilgili ayrıntılı bilgi için en altta belirttiğimiz kaynakları inceleyebilirsiniz.

Not: Anlatımlarımızdan zemin sağlam ise tekil temel kullanılmalı, zayıf ise radye temel kullanılmalı veya az katlı bir yapıysa radye temel kullanılmaz gibi anlamlar çıkarılmamalıdır. Örneğin; kaya zemine sahip bir bölgede kazıklı temel uygulanmayacaktır gibi bir kaide yoktur. Zemin – temel – yapı etkileşimi göz önüne alınarak, gereken analizlerin yapılarak karar verilmesi gerekir.

Yapının temele bağlanan en alttaki kolonlarının altına, ortasına veya üstüne deprem izolatörü yerleştirilerek yapılır.  Sismik izolatör adı da verilen bu sistemlerin çeşitli uygulama teknikleri mevcuttur. Bu izolatörler deprem esnasında zeminde meydana gelen deprem hareketlerini üst yapıya mümkün olduğunca az yansıtır, böylece taşıyıcı elemanlara etki eden deprem kuvvetlerini azaltırlar. Depremden dolayı meydana gelen enerjiyi sönümlerler. Bitişik nizam yapılarda çarpışmaya sebebiyet vermemek için kullanılmazlar.

Bütün yapılarda amaç, depremin meydana getirdiği enerjiyi yapıda olabildiğince az zarar meydana getirecek şekilde veya yapının bir anda çökmesini değil de olası çökmenin yapı içerisinde bulunan canlıların hayatlarını kurtaracak, kaçmalarını sağlayacak bir zaman dilimi içerisinde oluşmasını sağlayabilmek. yani canlılara kaçıp canlarını kurtarabilecek kadar zaman sağlayabilmektir. Bu nedenle bir inşaat mühendisi yaptığı her işte en kötü durumu düşünerek, hesaplayarak insan ve diğer canlı hayatlarının sorumluluğunu üstlenmeli ve buna göre mühendisçe davranmalıdır.

Bu sebeple tasarımlarımız, yapı – temel – zemin etkileşimi göz önünde bulundurularak, çeşitli prensip (sünek yapı, güçlü kolon zayıf kiriş, temel tasarımı, zemin özellikleri) ve ilkeler ile oluşturulmalı ve bütün yapılarımızda ilk ve en büyük amaç yukarıda bahsettiğimiz gibi can kayıplarını önlemek olmalıdır.

İzolatörlü temel sistemleri ise deprem enerjisini diğer sistemlere göre  çok iyi sönümleyerek, üst katlarda ve katlar arasında farklı yer değiştirmeleri minimize ederek yapıya gelen deprem yüklerini ve etkilerini oldukça indirger. Bu nedenle bu tür yapılar sınırlı süneklik düzeyine göre tasarlanabilir.

İzolatörlü temeller yatay kuvvetlere karşı esnek davranırlar ancak düşey kuvvetlere karşı rijittirler. Deprem yalıtım sistemlerinde çekme kuvveti oluşmaması gerekir.

Deprem izolatör yöntemlerinin; kurşun çekirdekli kauçuk esaslı izolatörler, kayıcı tabakalı kauçuk izolatörler, çelik bilyalı izolatörler, sürtünmeli sarkaç tipi veya düz yüzeyli izolatörler gibi çeşitli tip ve metotları bulunsa da 2 ana ögeye ayrılırlar:

      1. Kauçuk Esaslı Deprem İzolatörleri

      2. Sürtünme Esaslı Deprem İzolatörleri

Türkiye Binalar Deprem Yönetmeliği’nde (Taslağı yayınlandı) bu temel sistemlerine değinilmiş olup mutlaka incelenmesi gerekir.

Konu ile ilgili daha geniş bilgiler için yazının en altındaki kaynakları inceleyebilirsiniz.

Ek olarak sönümleyici cihazlar;

Deprem yalıtımlı temellerin dışında temeller ile beraber üst yapı da da uygulanabilen sönümleyici cihazlar (damper sistemleri veya sismik damper de diyebiliriz) da depreme karşı izolatörler gibi yatay deprem, rüzgar vb. durumlarda oluşan enerjiyi sönümlemek için kullanılan bir sistemdir. Ancak bu damper sistemlerinin üstyapıda çalışma şekli temelde uygulanan izolatörler gibi esnek değil tam tersi rijittir ve deprem izolatörlerinin tersine bitişik nizam yapıların çarpışmasını engellemek gibi bir işlevleri vardır.

Konu ile ilgili daha ayrıntılı bilgiye yazının en altındaki belirttiğimiz kaynaklardan ulaşabilirsiniz.

Belirtmek isteriz ki;

ODTÜ Mühendislik Bilimleri Bölümü öğretim üyelerinden Sayın Prof. Dr. Murat Dicleli “Sismik Damper” olarak anılan bir buluşa imza atmıştır. MRSD olarak adlandırılan bu damper sistemleri (sismik sönümleyiciler) benzer amaçla kullanılmak üzere pazarlanan yabancı kaynaklı ürünlere kıyasla çok daha iyi bir performansa sahiptir. Testleri Almanya’da Münih Harp Akademisinde Maurer Söhne firmasının sorumluluğunda gerçekleştirilmiştir. Mevcut teknolojide yer alan benzeri ürünlerin dayanımı 25 – 50 yıl arasında değişirken bu ürünlerin dayanımı ise yıldır.

Konu ile ilgili daha ayrıntılı bilgiye yazının en altındaki belirttiğimiz kaynaklardan ulaşabilirsiniz.

Çeşitli temel tiplerinin tasarımı ile oluşturulmuş, çeşitli metotlar kullanılarak; büyük açıklıklı yapılarda, titreşimli yüklere maruz kalan yapılarda, deprem veya heyelan riski yüksek olan bölgelerde, zemin ve yapı özelliklerine dayanarak oluşturulan veya özel tasarım ve metotlar kullanılarak bir anlamda sınırların dışına çıkan, nadir yapılarda uygulanan temellerdir.

Bu konu ile bağlantılı olarak Baret Temeller:

Baret temellerin imalatı genel anlamıyla fore kazıklara benzer; “del, donatıyı yerleştir, betonla.”

Ancak baret temelleri fore kazıklardan ayıran özellikleri vardır. Bunlar kazı (delgi) yöntemi ve farklı geometrik şekillerde uygulanmasıdır.

Aynı kesit alanına sahip fore kazıklara kıyasla daha fazla sürtünme alanına sahiptirler ve uygulama şekillerine göre daha büyük düşey ve yatay yükleri karşılayabilme kapasitesine sahiptirler. Ülkemizde uygulaması giderek yaygınlaşmaktadır.

Konu ile ilgili faydalı olabilecek çeşitli kaynaklar:

Burada yayımlanmasını şu an için uygun görmediğimiz Uğur Ersoy’un Betonarme – II (Döşemeler ve Temeller) kitabı. (İnternetten veya kitapçılardan satın alabilirsiniz.)

Delme (fore) kazıklar ile ilgili TS – – standartları. TSE’den satın alabilirsiniz.

Baret Temeller ile ilgili Prof. Dr. Turan Durgunoğlu’nun hazırlamış olduğu faydalı bir kaynak.

ODTÜ öğretim üyelerinden Sayın Prof. Dr. Murat Dicleli’nin “Sismik Damper” (MRSD)  isimli buluşuyla ilgili. 

Sayın Prof. Dr. Ahmet Topçu’nun hazırlamış olduğu  “Temeller” başlıklı temel ve temel çeşitleri, çeşitli hesaplamalar ve resimlerin olduğu oldukça faydalı bir kaynak.

İTÜ İnşaat Fakültesi Profesörü Sayın Zekai Celep tarafından hazırlanmış “Betonarme Temeller” konulu mutlaka incelemeniz gereken faydalı bir kaynak.

İnş. Yük. Müh. Erol Coruk’un hazırlamış olduğu “Depreme Dayanıklı Yapı Tasarımı” isimli, içerisinde temel ve temel çeşitleriyle ilgili oldukça faydalı bilgilerin yer aldığı güzel bir kaynak.

“Yüzeysel Temellerin Taşıma Gücü” isimli, yazının başında bahsettiğimiz zemin emniyet gerilmesi, emniyetli taşıma gücü, zemin taşıma gücü gibi tanımlara çok güzel değinilmiş, kesinlikle incelenmesi gereken güzel bir kaynak.

İnş. Yük. Müh. Öğr. Grv. Tekin Tezcan’ın hazırlamış olduğu temeller ile ilgili oldukça faydalı güzel bir kaynak.

“Yapının Ayağı Temel” isimli özellikle temel çeşitlerinin analizlerinin daha ayrıntılı yapıldığı, uygulama aşamaları, yönetmelikler, hesaplar gibi çeşitli konulara değinilmiş pekiştirici görseller ile desteklenmiş kesinlikle incelemeniz gereken faydalı bir kaynak.

Arş.  Grv. Zeynep Algın’ın hazırlamış olduğu temeller ile ilgili oldukça faydalı güzel bir kaynak.

Öğr. Grv. Cahit Gürer’in hazırlamış olduğu temel sistemleri isimli bir kaynak.

Betonarme Temeller isimli özellikle duvar altı temelleri ve tekil temeller ile ilgili çeşitli hesapların ve hesap yöntemlerinin, zımbalama hesabının vs. anlatıldığı bir kaynak.

Doç. Dr. Selim Altun’un hazırlamış olduğu “Zemin İyileştirme Yöntemler, Derim Temeller ve Uygulama Örnekleri” isimli konumuzla alakalı özellikle derin temeller konusunda çeşitli konu ve yöntemlere de değinilerek oluşturulmuş oldukça faydalı ve tavsiye ettiğimiz güzel bir kaynak.(Geoteknik konusu da mevcut)

MEB’in hazırlamış olduğu “Yüzeysel Temel Planı Çizimleri” konulu bir kaynak olsa da incelenmesinin faydalı olacağını düşündüğümüz bir kaynak.

Doç. Dr. Sadık Öztoprak’ın hazırlamış olduğu “Yüzeysel Temeller” konulu bu kaynakta özellikle zemin emniyet gerilmesi, taşıma gücü, zemin – temel – yapı etkileşimi gibi konuların üzerinde durulmuş, incelenmesi gereken oldukça faydalı bir kaynak.

Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Meslek Yüksek Okulu öğretim görevlisi Harun Özkaya’nın hazırlamış olduğu temeller ve temel çeşitleri ile ilgili bir kaynak.

Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi’nde yayımlanmış “Kazıklı Radye Temel Uygulaması ve Performansı” konusunun incelendiği en azından göz gezdirilerek özellikle “Sonuçlar ve Öneriler” kısmının incelenmesinin faydalı olabileceği bir kaynak.

İTÜ kaynaklı “Temeller” isimli yüzeysel temel sistemlerine değinilmiş incelenmesinde fayda göreceğiniz bir kaynak.

İnş. Yük. Müh. Ünsal Soygür’ün hazırlamış olduğu “Zemin Emniyet Gerilmesi Nedir? Ne Değildir?” konulu yazımızda da bahsettiğimiz zemin emniyet gerilmesi ile ilgili kavram karmaşası hakkında kesinlikle okunması gereken güzel ve faydalı olabilecek bir kaynak.

Yrd. Doç. Dr. Turan Selçuk Göksan’ın hazırlamış olduğu “Geoteknik Mühendisliği ve Eğitimi” konusunun ele alındığı, yazımızda da bahsettiğimiz zemin etüd çalışmalarıyla ilgili sıkıntılar ve bu çalışmaların yetersizliği gibi konularla ilgili en azından bir bilinç oluşması açısından mutlaka ciddiye alınması gereken bir konu olup, okunup incelenmesi gereken güzel bir kaynak.

Prof. Dr. S. Feyza Çinicioğlu’nun hazırlamış olduğu “Zeminlerde Statik ve Dinamik Yükler Altında Taşıma Gücü Anlayışı ve Hesabı” konulu, yazımızda bahsettiğimiz zemin emniyet gerilmesi ve emniyetli taşıma gücü kavramlarının karıştırılması, zemin etüd çalışmaları ile ilgili sıkıntılar gibi konulara da yer veren incelemenizi tavsiye ettiğimiz bir kaynak.

Prof. Dr. S. Feyza Çinicioğlu’nun hazırlamış olduğu “Geoteknik Mühendisliği’nin İnşaat Mühendisliği İçindeki Evrensel Yeri ve Gereklilikleri” konulu diğer bir kaynak.

Turan Karabörk , İbrahim Ö. Deneme ve R. Pelin Bilgehan tarafından hazırlanmış Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi’nde yayımlanmış “Temeli izole edilen yapılarda dinamik yapı-zemin etkileşimi ” konulu, deprem yalıtımlı (sismik izolatörlü) temeller ile ilgili yapı – zemin etkileşimi üzerine hazırlanmış, özellikle sonuçlar kısmının mutlaka okunması gerek faydalı güzel bir kaynak.

MEB’in hazırlamış olduğu “DEPREM İZOLATÖR SİSTEMLERİ” konulu, bahsettiğimiz deprem yalıtımlı temeller ve sönümleyici cihazlar (sismik damperler) konularında faydalı oldukça güzel hazırlanmış bir kaynak.

Erkut Adasu Dinçer’in “TEMEL İZOLASYONLU YAPILARIN DİNAMİK ANALİZİ” konulu yüksek lisans tezi, ayrıntılı analizlerin yapıldığı  incelenmesinin fayda sağlayacağı bir kaynak.

Dr. Erdal Coşkun’un hazırlamış olduğu “Sismik İzolasyon” konulu , deprem yalıtımlı temeller ile ilgili oldukça açıklayıcı faydalı olabilecek bir kaynak.

S. Yıldırım, G. Aşık, B. Erkuş, ve Y.İ. Tonguç’un hazırlamış olduğu “SİSMİK SÖNÜMLEYİCİ VE KLASİK GÜÇLENDİRME YÖNTEMLERİNİN KARŞILAŞTIRIŞMASI” konulu, adı üzerinde sismik sönümleyiciler ile ilgili bir karşılaştırma ile genel bir kanıya varmanızı sağlayacak, en azından değerlendirmeler kısmının okunması gereken oldukça faydalı güzel bir kaynak.

Hakan Türker tarafından hazırlanmış “SİSMİK İZOLASYON SİSTEMLERİNİN KULLANILIŞ TİPLERİ ÖRNEK BİR MALİYET ANALİZİ” konulu maliyet analizi bakımından faydalı güzel bir kaynak.

“Kirişli Radye Temel” analiz ve hesaplarının yapılarak tasarlanan ve donatılandırılan faydalı olabilecek güzel bir kaynak.

KAYNAK : seafoodplus.info

Fore kazık nedir? : Fore kazık ; Zeminin ;belirli çap ve derinlikte dairesel kesitli delgi yapılarak, açılan kuyuya demir donatı yerleştirilip beton dökülmesine denir. Silindirik , sütun şekline benzeyen düşey zemin elemanlarına fore kazık veya yerinde dökme betonarme kazık denir. En çok uygulanan yapım yöntemleri yöntemleri arasında fore kazık ankraj gelmektedir.

Yaygın olarak kullanılan fore kazık çapları 45cm , 65 cm , 80 cm, cm ve cm dir. fore kazık boyları yaklaşık mt aralığında değişmektedir. Uygulama, fore kazık makinesi diye bilinen iş makineleri ile yapılmaktadır. Kendini tutamayan zeminlerde ( gevşek zeminlerde ,dolgularda , sulu zeminlerde vb nedenlerden) kılıflı (borulu), bentonitli, fore kazık uygulamaları gelişmiştir.

Kazık sistemi, zemin iyileştirme yöntemlerinde, sev stabilitesinde, derin kazılarda ve kazıklı temellerde ülkemizde yaygın olarak kullanılan yapım yöntemleri arasındadır.

Fore kazıklar ; fore kazık İksa sistemlerinde,fore kazık radye temel sistemlerinde ve fore kazıklı zemin iyileştirme yöntemlerinde sıklıkla kullanılır

Fore kazık neden yapılır ?

Günümüzde kalabalıklaşan şehirlerde giderek yerlerin önem kazanması bitişik ve derin kazılar yapılarak binaların inşaasını zorunlu hale getirmektedir. mt derinliklere varan derin kazılar ve yapılaşmanın giderek artmasıyla sağlam olmayan zeminlere de inşaatların yapılması kaçınılmaz olmuştur.

Bu gibi derin kazı ve sağlam olmayan zeminleri iyileştirmek için fore kazık temel ve fore kazıklı iksa çalışmaları yapılmaktadır.

İnşaat alanlarından optimum seviyede yararlanmak , yerleşime uygun olmayan yerleri uygun hale getirmek yeni sistem yapılar için oldukça önemlidir. Çevresel düzenlemelerin yapılması , ayrıca depreme dayanıklı konutların inşaası kazıklı sistemlerin gayeleri arasındadır.

Fore kazık faaliyet alanları ?

Yerinde dökme betonarme kazıklar başlıca şu amaçlar için uygulanmaktadır ;

1-Zemin iyileştirme yöntemlerinde : Taşıma gücü zayıf olan zeminlerin donatısız bir şekilde betonlanarak iyileştirilmesinde kullanılır. Bu uygulamaya plastik kazık ta denmektedir. Bu kazık sisteminde amaç zayıf olan zeminin, yerine daha dayanıklı bir malzemenin yerleşmesini sağlamaktır.

2-Derin temeller de ( fore Kazıklı temeller) : Üst yapı yüklerini, taşıma kapasitesi yeterli olan zemine veya kayaya iletmek için yapılan çalışmalarıdır.

3-fore kazık İksa sistemleri &#; Derin kazılarda: yapı çukuru çevresinde oluşabilecek herhangi bir göçme , kayma , devrilme gibi risklere karşı ve kazı çalışmalarının sağlıklı bir şekilde tamamlanabilmesi için iksa amaçlı kazık uygulaması yapılmaktadır.

Fore kazık yapım yöntemleri &#; fore kazık uygulama yöntemleri

Fore kazık imalatına başlamadan önce, projeye uygun şekilde makine ve ekipman seçimi yapılmalıdır. Zemin araştırması kazık makinesi indirilmeden önce iyice yapılmalıdır. Bu konuda uzman kişilerden yardım alınmalı yeterli ve güvenilir veriler yoksa gerekirse yeniden sondaj çalışmaları yeniden yapılmalıdır. Aksi durumda hem iş süreci sıkıntıya girebilir hem de öngörülmeyen maliyetler oluşabilir.

* Kılıfsız ve katkısız normal delgi yöntemi

* Borulu kazık (kılıflı kazık ) delgi yöntemi

* Bentonit kullanarak delgi yöntemi

* Suyla delgi yöntemi

Fore kazık nasıl yapılır ?

* Auger (burgu , matkap ) ile düşey yönde delginin tamamlanması

* Silindirik şekilde hazırlanmış demir donatının, boş kuyunun içine yerleştirilmesi

* Tremi borusu yardımıyla betonun dökülmesi

1- Delgi yapım yöntemi

Matkap Seçimi işin yapımı için önemlidir.

Kaya ve benzeri litolojiler için elmas uçlu matkap seçilmelidir. Augerin yaprak araları dar ve açıları düşük ,yataya yakın olmalıdıseafoodplus.info sırasında maliyet düşürür ve işin süresinde avantaj sağlar.

Kuyu delgisine başlamadan önce demir donatıların hazırlanması ve beton bağlantılarının yapılması önemlidir. Çünkü bu hazırlıklar yapılmadan delgi işlemi yapılırsa fore kazık kuyularının bekleme sonucu göçmesine sebebiyet verilebilir ve işin tekrardan yapılması gerekebilir.

Son olarak platform hazırlıkları da yapılarak delgi hazırlıkları tamamlanmış olur. Bunlara bağlı olarak hava şartlarını da göz önünde bulundurmak gerekir. Yağmurlu ve karlı havalarda hafriyat çıkışı ciddi problem çıkarabilir. Platformun bozulması gibi negatif etkenler olduğu için uygun hava şartlarında çalışmak kaliteli ve sağlık imalat için önemlidir.

Hazırlık aşaması tamamlandıktan sonra projeye uygun şekilde harita hizmetleri sağlanır ve projede belirtilen boy ve çapta delgi işlemi tamamlanır.

2- Kazık demiri bağlanması ve yerleştirilmesi

*Kazık donatısı silindirik şekilde yapılmaktadır.

* Düşeyde boy donatısı ve yatayda etriye demiri bulunmaktadır

* Ana iskeleti ayakta tutabilmek için ve de ekstra mukavemet kazandırabilmek için donatının içine &#; Z &#; demiri ve &#; Çember Donatısı&#; yapılmaktadır.

* Kazık demirinin dayanımı yüksek olabilmesi için mümkün olabildiğince bağ tellerini belirli sıklıkta ve çift kat şeklinde işlenmesi gerekmektedir.

* Demirlerin sertlik özelliklerini koruyabilmek için oksijen gibi demirle tepkimeye girecek yakıcı maddeler kullanılmaması gerekir.

Demir donatıları hazırlarken dikkat edilmesi gerekenler!

* Demir donatıları yaparken düzgün ve kuru bir platformda hazırlamak kaliteli ve sağlıklı bir imalat için önemlidir. Çünkü çamurlanmış bir demir donatı betonla arasında derz oluşturur. Oksitlenmeye maruz kalan demir çürür. Bu da kazık kalitesine ve dayanımına engel oluşturur.

* Demir donatının bağlama işçilikleri tamamlandıktan sonra kazık kuyusuna taşıma işlemi gerçekleştirilir. Bu esnada demir donatının tahrip olmaması için dikkatli bir şekilde taşınması gerekmektedir. Gerekmesi durumunda vinç , hyap vb. iş makinelerinden yardım alınabilir. Çalışma sahasının uygunluğuna göre kazık makinasına yakın bir yerde demir donatı bağlanırsa maliyet avantajı sağlanır.

* Son aşamada hazırlanan demir boş kazık kuyusuna yavaşça indirilir. İndirme işlemi esnasında kuyu çeperleriyle temas olmaması gerekmektedir. Bunu sağlamak için pas payları kullanılmaktadır. Pas payları demirin toprakla temas etmesini engeller ve tüm donatının beton içinde kalmasına olanak sağlar. Kazık tabanına kadar proje boyunca demir donatı kuyuya yerleştirilmiş olur.

3-Betonun dökülmesi

* Betonu dökmeden önce tüm hazırlıklar yapılmalı ve beton geldiğinde bekletmeden betonu dökme işlemine başlamalıyız.

* Betona su katılmamalı , betonun mukavemetini etkileyecek durumlardan kaçınmalıyız

* Beton dökme esnasında tremi borusu yukarı aşağı hareket ettirilir. kuyu içinde herhangi bir boşluk bırakmanın önüne geçilir. Böylece 1 adet kazık imalatını tamamlamış oluyoruz.

* Aynı işlemleri diğer fore kazıklar içinde tekrar edilir.

* Betonu dökme işlemi yapılırken tremi borusu kazık boyunca yerleştirilir.

* İş güvenliği için tremi borusunun kaldırılması ve yerleştirilmesi esnasında dikkatli olmak gerekmektedir . Ciddi bir iş kazasının önüne geçmek için İSG kurallarına uymamız gerekmektedir. Tremi borusu düzgünce ve emniyetli bir şekilde bağlanarak kuyuya indirilmelidir

Fore kazik uygulamasını kısaca özetlersek ;

Zemin tanımlamamızı tamamladıktan sonra uygun makine ekipman tercihini yapıyoruz ve uygulamaya başlıyoruz.

#Kazık makinesi &#;nin çalışacağı platform uygun hale getirilmelidir.

#Kazık yapılacak yerlerin aplikasyon yapılmalıdır. (yanlış konumlandırılan kazık imalatında geri dönüşü olmayan zararlara yol açabilir bu yüzden bu konuda titizlikle çalışma yapmak gerekmektedir.)

# Projede belirtilen derinlikte delgi tamamlanmalıdır.

# Forajdan çıkan malzeme makine çevresinden temizlenmelidir

# Projede belirtilen demir donatıyı boş kazık kuyusuna uygun makine ve ekipman yardımıyla yerleştirilmelidir.

# Tremi borusu demir donatı içinden geçirilerek kuyu sonuna kadar indirilmelidir. Son olarak beton dökümü yapılarak imalatımızı tamamlayarak diğer kazıklar içinde aynı işlemleri tekrarlıyoruz.

Kazık çeşitleri nelerdir ?

1- Yapım yöntemlerine göre kazık çeşitleri

* Betonarme kazıklar (sondaj tipi yerinde dökme kazıklar)

* Çakma kazıklar

* Sondaj ve çakma kazık olarak karma tip

2- Malzeme türüne göre kazık çeşitleri

* Çelik kazıklar

* Ahşap kazıklar

* Beton kazıklar

Fore kazık Projesi ve maliyetleri nasıl hesaplanır ?

Kazık projesi nasıl hazırlanır ?

Üst yapı öncesinde yapılan statik dinamik hesaplar ve bina çizimlerini gösteren mimari proje gibi zemin mühendisliği uygulamalarının zemin parametrelerine göre yöntem ve tasarımını gösteren projelere geoteknik proje denir. Zemin uygulaması olarak, projelerde kazıklı uygulamalara yer verilmektedir.

Öncelikle zemin araştırmaları eksiksiz bir şekilde yapılıseafoodplus.info için sondaj teknikleri, jeofiziksel yöntemler uygulanır. Sondajdan alınan numuneler zemin laboratuarında incelenerek zeminin mekanik, dinamik özellikleri belirlenir.Tüm bu veriler birleştirilerek zemin etüd raporu hazırlanır. Hazırlanan rapor çerçevesinde yapı yükleri ve geoteknik değerler uzman mühendisler tarafından incelenerek zemin &#; yapı uyumunu sağlayacak şekilde geoteknik proje oluşturulur.

Geoteknik hesap raporu ve proje; matematik , fizik formülleri ve birtakım yardımcı bilgisayar programlarıyla İnşaat yüksek mühendisleri tarafından fore kazık teknik şartnamesine göre oluşturulur. Bu hesap raporunda çalışmayla ilgili veriler , depremde zemin &#; yapı etkileşimi , uygulamada kullanılacak kazık beton hesabı, yapının kaç şiddetinde depreme dayanıklı olduğu gibi bilgileri öğrenebilirsiniz.

Fore kazık maliyetleri nasıl hesaplanır ?

Fore kazık fiyatları nasıl belirlenir ?

Kazık fiyatları belirlemede bir çok etken göz önünde bulundurulur. fiyatlama başka bir konu olduğu için burada değinmeyeceğiz fakat genel olarak kazık maliyetini hesaplayacak olursak şu veriler yeterli olacaktır ;

* Geoteknik projede belirtilen kazık miktarı

* Kazık çapı

* Demir donatı detayları

* Fore kazık işçilik fiyatı

Örnek kazık maliyeti

65 cm çapında mt fore kazık işi için maliyet hesabı yapalım ;

Kazıklara gidecek beton miktarını silindir hacminden π r² h formülünden hesaplıyoruz 1 mt için giden beton miktarı 3,14 x 0,² x 1 = 0,33 m³ mt fore kazık için x 0,33 = m³ beton

65 cm çaplı kazık için ortalama demir hesabı metrede 35 kg olduğunu varsayarak 35 x = kg 35 ton demir gitmektedir.

12 metre boylarında kazık işçiliği için orta &#; sert kıvamlı katı kilde Fore kazık fiyatları nı 50 tl/mt diyecek olursak ,

mt 65 cm çapında fore kazık için toplam maliyet :

fore kazık birim fiyatları tahmini verilmiştir. herhangi bir kurumdan alınmamıştır.

Yukarıda belirtilen rakamlara göre 1 mt kazık maliyeti ,9 TL/mt dir.

Fore kazık deprem anında nasıl fayda sağlar ?

Son zamanlarda ülkemizde art arda yaşanan depremler ve daha öncesinde felaketle sonuçlanan  İzmit  ,Düzce ,Van ve Elazığ depremleri  Binaların en sağlam zeminlere inşaa edilmesini göstermiştir. Bu durumda  eski bina temellerini yenilemeniz  veya da mevcut bina temeli güçlendirme çalışmalarını yapmanız  gerekmektedir.

Deprem haberleri

Ülkemizin çoğu bölgesi taze fay hatlarıyla çepe çevre sarılıdır. Bu yüzden hepimizin her an teyakkuzda olması ,deprem  haberleri olduğunda  deprem analizini anlaması gerekmektedir.  Böylece  deprem anında ne yapmanız gerektiğini öncesinde tatbik etmiş olur &#; Deprem değil ihmal öldürür &#; sözünün fiilen de uygulamış olursunuz. bunlardan hariç Deprem hasar sorgulama  ile binanızın ne durumda olduğunu öğrenir , deprem hasar tespiti ile binanız hakkında en güvenilir bilgilere ulaşabilirsiniz.

Yeni yapılan ve yapılacak bütün  binaların zemin araştırmaları yapılmaktadır. Gerekli uygulama ve yöntemler  yapı öncesinde projelendirilerek  belirlenmektedir. Fore kazığın kullanım amacı , derin temellerle yapı yüklerini zayıf zeminlerden sağlam zemine taşıtmaktır. Kazık hesabı  zemin  taşıma gücü özelliğine göre yapılmakta ; kazık ölçüleri ve çeşitleri bu parametrelere göre belirlenmektedir.

Radye temel deprem anında rijitlik oluşturarak kazıklarla birlikte çalışır. Binaların oturmasını , kolonların ve kirişlerin kırılmasını engeller.  En önemli  fore kazık faydaları arasında yaşam alanınızda güven ve emniyet içinde kalmanız yer almaktadır. Fore kazık avantajları içinde makine sayısının  çok sayıda olması hızlıca fore kazık firmaları ile iletişime geçip  Derin temel  uygulamanızı süre kaybı yaşamadan  yapabilmenizdir.

  Kazık imalatının sonunda kesinlikle tavsiyemiz kazık testleri ni yaptırmanız ( kazık süreklilik testi ,plaka yükleme deneyi ) yapılan imalatın yapı yükünü taşıma noktasında yeterliliğini  ölçümlemenizdir.

Yukarıda yapılması gerekenlere daha birçok madde eklemek mümkündür. Karşınıza çıkan problemleri yılmadan araştırarak yerinde çözümler üreterek aşmak gerekir. fore kazik işlerive diğer hizmetler konusunda sizlere hizmet veren torem zemin mühendislik üzerinden dilerseniz; işlerinize ilişkin ön araştırma değerlendirme talep edebilirsiniz. iksa işleri ve zemin iyileştirme işleri konusunda bizimle iletişime geçebilirsiniz.

sss