Ceyda ERENOĞLU / HABERTÜRK MAGAZİN
Doğru gıdalarla dengeli beslenme vücut sağlığı için olduğu kadar sağlıklı nesillerin devamı için de büyük önem taşıyor. Çocuk sahibi olmak isteyen ancak sperm değerleri sınırda olan erkeklerin baba olma şanslarını artırmak amacıyla bitkilerden destek almaları öneriliyor. Memorial Şişli Hastanesi Androloji Bölümü’nden Prof. Dr. Mehmet Murat Başar, sperm kalitesi ve canlılığını artırmak için tüketilebilecek besinler hakkında bilgiler veriyor.
SORUNUN YARIDAN FAZLASI ERKEKLERDE
Evli çiftlerin bir korunma yöntemi olmaksızın 1 yıllık düzenli ilişkiye rağmen çocuk sahibi olamamaları kısırlık olarak değerlendiriliyor. Karşılaşılan sorunlar incelendiğinde nedenlerin yüzde ’ının erkek faktörlü olduğu belirtiliyor. Erkekte kısırlık nedenleri sperm sayısını ve kalitesini etkileyen üretim bozuklukları ile spermi dışarıya taşıyan kanallardaki tıkanıklıklardan kaynaklanıyor. Bunların içinde subfertil olarak değerlendirilen, sperm üretimi bulunan ancak sperm parametreleri sınırda hastalar bulunuyor. Bu hastaların mutlaka tam donanımlı merkezlerde uzman doktorlar tarafından değerlendirilmeleri gerekiyor. Sağlıklı beslenmenin bu süreçte babalık şansını artırma açısından önemli bir role sahip olduğu belirtiliyor.
DOĞAL BESİNLERİ KULLANIN
Erkek kısırlık olgularında spermin üretim ve olgunlaşma bozukluklarının en çok rastlanılan sorun olduğuna dikkat çekiliyor. Üretim bozukluğu sperm sayısıyla ilgili olabileceği gibi kadın yumurtasının döllenmesini engelleyen sperm hareketlerinin zayıflığı veya sperm şekillerinin anormalliğiyle de ilgili olabiliyor. Bu durumlarda spermin hareketini düzenleyen, antioksidan kapasitesine ve gelişimine katkı sağlayan ve sperm üretiminde temel düzenleyici olarak rol oynayan bitkilerin kullanılması büyük önem taşıyor.
SPERM SAYISINI VE HIZINI ARTIRMADA ZENCEFİL ETKİSİ
Keçiboynuzu ve kuşkonmaz: Enerjium ve L-Karnitin, spermlerin hareketini artırdığı için sperm hareket bozukluğu sınırda olan erkeklerde bu maddeleri içeren gıdaların tüketilmesi önem kazanıyor. Enerjium, keçiboynuzu başta olmak üzere yulaf, yerfıstığı, badem, soya fasulyesi, ceviz, süt ürünleri ve kırmızı ette; L-Karnitin ise kuşkonmaz ve avokado gibi sebzelerin yanı sıra balıkta bulunuyor. Keçiboynuzu ayrıca spermin yumurtaya bağlanma mekanizması sırasında ortaya çıkan sorunları kontrol etmesi açısından da faydalı görülüyor.
Kabak ve ayçekirdeği: ‘Eser element’ adı verilen çinko ve selenyum, antioksidan etki gösteriyor. Bunların sperm gelişiminde önemli olduğu belirtiliyor. Çinko; kabakçekirdeği, ayçekirdeği, ceviz, badem, süt, peynir ve deniz ürünlerinde, selenyum ise yine deniz ürünleri ve karaciğerde bulunuyor. Ayçiçeğinde bulunan arginin aynı zamanda sperm sayısını da artırıyor. Çinko ve selenyum tüketimi özellikle protein eksikliği olanlarda önemli bir sorun olarak görülüyor. Protein her 2 maddenin emilimini de artırıyor. Diğer taraftan lifli gıdalar çinko ve selenyum emilimini azaltıyor. Bitkisel tedaviler kullanılırken bu özelliklere dikkat edilmesi gerekiyor.
Zencefil, karnabahar, ıspanak: İçerdikleri çinko bakımından tüketilmesi özellikle tavsiye edilen bitkiler arasında yer alıyorlar. Özellikle zencefilin sperm sayısını ve hızını artırdığı biliniyor. B6 vitamini içermesi nedeniyle karnabahar tüketimi önemli görülüyor. B6, karnabaharın yanı sıra ıspanak, su teresi, muz, bamya, soğan, brokoli, kabak, karalahana, bezelye ve turpta da bulunuyor.
FINDIK-FISTIĞIN GÜCÜ
Turunçgiller: Vitaminler genellikle spermin genetik materyali üzerinde etki yapıyor. Turunçgillerde yaygın olarak bulunan C vitamini, oksidatif stresi azaltmanın yanında genetik materyalin gelişiminde de katkı sağlıyor.
Fındık-fıstık: Folik asit sinir sistemi oluşumunda önemli rol oynamakla kalmayıp erkeklerde spermin genetik materyalinin olgunlaşmasında çok önemli görülüyor. Mercimek, badem, fındık, fıstık ve baklagillerde yaygın olarak bulunuyor.
E VİTAMİNİ STRESTEN KORUYOR
Domates ve patates: E vitamini spermleri oksidatif stresten koruyarak hızını artırmanın yanında, yumurta içerisine girme oranını yükseltici etki gösteriyor. E vitamini; domates, fındık, patates ve balıkyağında yaygın olarak bulunuyor.
Çakşır otu ve demir dikeni: Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yaygın olarak bulunan çakşır otu, hormonal mekanizma üzerinde etki yaparak sperm yapımına katkı sağlıyor. Bununla birlikte Hindistan’da yetişen ve Hint tıbbında yaygın olarak kullanılan ‘demir dikeni’ bitkisi testosteron üzerinde artırıcı etki göstererek hem cinsel isteği artırıyor hem de testosteron üzerinden sperm üretimine fayda sağlıyor.
Et ürünleri ve sakatat: B12 vitamini DNA sentezi için gerekli görülüyor. Bu vitamin en çok et ürünleri ve sakatatta bulunuyor.
Ahududu: Kadınlarda hamilelik sırasında ortaya çıkan rahim iltihapları için ahududu yapraklarından yapılan çay öneriliyor.
Sağlık
Son Güncelleme:
gram keçiboynuzunda kalori bulunur. A, B ve E vitaminleri ile potasyum, çinko, kalsiyum ve fosforun yanı sıra alpha-aminopimelic acid, beta-d- glucolgallin, catechin, tannin, tocopherol gibi etken maddelerle, gallik asit içermektedir.
Çocuk sahibi olmak her zaman düşünüldüğü kadar kolay olmayabiliyor. Bu süreçte ortaya çıkabilecek sorunların en bilineni infertilite yani kısırlık sorunu. Ancak tek sorun infertilite değil. Spermin kaliteli ve yeterli sayıda olması da önemli bir unsur. Rakamlara göre infertilite üreme çağındaki her 6 çiftten birinde görülüyor. Bu çiftlerin yüzde 25’inin çocuk sahibi olamamasının nedeni ise düşük sperm sayısı ve kalitesiz sperm. Yapılan çalışmalar egzersiz yapmak, stresten arınmak, sağlıklı beslenme alışkanlıkları edinmek, alkol ile sigara gibi kötü alışkanlıklardan uzak durmak gibi sağlıklı yaşam alışkanlıkları edinmenin sperm sayısını ve sperm kalitesini artırdığını ortaya koyuyor. Peki baba olma şansını artırmak için hangi besinleri düzenli olarak tüketmeli?
Omega 3’ün sperm kalitesini artırmadaki olumlu etkileri, son yıllarda yapılan bilimsel çalışmalarla ispatlandı. Bu nedenle somon, sardalya ve hamsi gibi yüksek omega 3 içeren balıkları sofranızda haftada 2 kez mutlaka bulundurmanız gerektiğini belirtiyor.
Deniz mahsulleri (midye, istiridye vb) yüksek oranda çinko içeriyor. Çinko sperm yoğunluğunu ve hareket kabiliyetini arttırdığından, sperm kalitesini attırıyor. Deniz mahsulleri aynı zamanda D, C, B12 vitamini ve demir, bakır ile selenyum gibi sperm parametrelerini olumlu etkileyen birçok madde açısından da zengin. Dolayısıyla bu tür gıdaları sofranızda daha sık bulundurmanızda fayda var.
Mevsiminde tüketilen domates, spermin sayısı ve kalitesinde artış sağlıyor. Öyle ki mevsiminde ve doğal olarak tüketilen domatesin spermin sayı ve kalitesini yüzde 70 oranında artırdığı belirtiliyor. Domates bu faydayı, aynı zamanda prostat kanserine karşı koruyucu etkisi de bilinen likopen sayesinde sağlıyor.
Folik asit, sağlıklı sperm gelişiminin olmazsa olmazı olarak kabul edilir. Yeşil yapraklı sebzeler, iyi birer folik asit kaynağıdır. Bunlardan en çok bilineni de ıspanaktır. Yüksek folik asit seviyeleri, menideki anormal sperm sayısını düşürür ve böylece spermin yumurtayla penetrasyon şansını artırır.
Günde 1 ya da 2 yumurta yemek, sperm kalitesine olumlu katkılar sağlıyor. Yumurta, içeriğindeki antioksidanlarla spermi serbest radikallere karşı koruyarak menideki sağlıklı sperm sayısını artırır. Kolin, inositol, A ve E vitamini bakımından zengin olan yumurta amino asit, yani protein değeri açısından da en zengin besinlerden biri. Ayrıca yumurtayı kaynatarak tüketmek, amino asitler gibi besin maddelerinin daha kolay emilmesine yardımcı oluyor.
Fındık, badem ve ceviz gibi yüksek omega 3 içeren kuru yemişlerin makul miktarda tüketilmesi sperm kalitesini artırıyor. Kuru yemişte bulunan sağlıklı yağlar, sperm hücrelerinin hücre zarı üretiminde gereklidir. Omega 3 yağ asitleri, sperm hacmini ve kalitesini artırmaya yardımcı olur. Cevizdeki arginin içeriği, sperm sayısının artmasına katkı sağlıyor. Ancak ideal miktar aşıldığında kuru yemişin içeriğindeki yağ nedeniyle zararlı olabileceğini de unutmayın.
Kabak çekirdeğinde bulunan fitosterol, testosteron üretimini iyileştirir. Bu da sperm sayısının ve doğurganlığın artmasına destek olur. Kabak çekirdeği, kan dolaşımını ve meni hacmini artıran omega 3 yağ asitlerini bolca içeriyor.
Erkek üreme probleminde en yaygın kullanılan bitkisel kaynaklardan biri keçiboynuzu. Çinko vb. minerallerden zengin olan keçiboynuzu antioksidan özelliğinin yanı sıra sperm ile yumurta etkileşimini sağlayan enzimlerin aktivitesini artıran vitaminler de içeriyor.
Çilek, yaban mersini ve böğürtlen gibi meyveler spermin kalite ve hareketini artıran C vitamininden zenginler. C vitamini aynı zamanda, sperm üretmek için gerekli olan amino asitlerin yapı taşını oluşturuyor. Dolayısıyla bu tür meyveleri alışveriş listenize eklemekte fayda var. Ayrıca narenciye, brokoli, havuç ve muz da olumlu etkiler sağlıyor. Muz, C vitaminin yanı sıra A ve B1 vitaminleri içeriğiyle vücudun daha sağlıklı ve güçlü sperm üretmesine yardımcı olur. Nadir bir enzim olan Bromelaini de içeren muz, bu enzim sayesinde vücutta inflamasyonu engelleyerek sperm sayısı ve hareketliliğinin gelişmesine katkı sağlıyor.
Akdeniz tipi doğal beslenmenin bir parçası olan sarımsak, aynı zamanda alisin ve selenyum içeriğiyle sperm hareketini artırmada faydalı oluyor.
Az yağlı süt ve süt ürünlerinin sperm kalitesini artırdığı, yağlı süt ve süt ürünlerinin ise ters etki yaptığı bilimsel çalışmalarla ispatlandı.
Özellikle bitter çikolatanın ejakülat hacmini artırdığı ve spermin kalitesi ile sperm sayısına olumlu etkilerde bulunduğu kanıtlandı. Bu etkilerinin sebebi, içeriğinde bulunan yüksek orandaki kakao ve bakır, selenyum, çinko ve potasyum gibi faydalı mineraller.
Sperm parametreleri açısından tartışmalı bir konu. Kırmızı ette çokça olan L-karnitin, sperm kalitesi açısından önemli. Bununla beraber ideal miktarda faydalı olan kırmızı et tüketim miktarı arttıkça zararlı etkiler de gösterebiliyor. Haftada 2 kez makul miktarda tüketebilirsiniz.
Sağlıklı yaşamın olmazsa olmazı su aynı zamanda sperm sayısını artırıyor. Aman dikkat! Fiziksel ölçülerinize göre değişmekle birlikte ortalama lt günlük su tüketimi çok önemli.
*Bu içeriğin geliştirilmesinde Tıbbi Direktörlük katkı sağlamıştır.
*Web sitemizdeki bilgiler kişileri tanı ve tedaviye yönlendirme amacı taşımaz. Tanı ve tedaviye yönelik tüm işlemlerinizi doktorunuza danışmadan uygulamayınız. İçeriklerde Acıbadem Sağlık Grubu'nun tedavi edici sağlık hizmetlerine yönelik bilgiler yer almamaktadır.