Kendi Işini Kuracaklara Devlet Desteği

MİTHAT YURDAKUL- İş kurup kendi kanatlarıyla uçmak isteyen küçük yatırımcılar, arkalarında birçok devlet desteği buluyor. Yerli teknoloji geliştirmek isteyenler, yeşil dönüşüme girmek isteyen küçük şirketler, kaybolan meslek erbapları, kendi işini kurmak isteyen ustalar bir dizi destekten yararlanabiliyor. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB) ve Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatifleri Merkez Birliği (TESKOMB) başta olmak üzere girişimcilere, özellikle başlanıç seviyesindeki yatırımcılara sağlanan bazı destekler şöyle:

1-İŞLETME KREDİSİYLE YARIM MİLYON LİRA:İşletme Kredisi adı verilen program kapsamında; girişimci, esnaf ve sanatkarlara hammadde ve döner sermaye ihtiyaçları için kredi kullandırılıyor. Kredinin üst limiti, yatırımcının içinde bulunduğu Esnaf ve Sanatkârlar Kredi ve Kefalet Kooperatifleri (ESKKK) risk grubuna bağlı olarak bin TL, bin TL, bin ve bin TL olarak değişiyor. 60 aya kadar vade ile kullandırılan bu kredide faizin yarısı Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından karşılanıyor, esnaf ve sanatkârların yıllık ödediği kredi ve faiz oranı yüzde olarak uygulanıyor.

2-USTALAR KENDİ KANATLARIYLA UÇUYOR: İşletme kredisinin en önemli alt başlıkları arasında kendi işini kurmak isteyenlere verilen destek yer alıyor. Mesleki Eğitim Kanunu kapsamında, kredi başvuru tarihi itibarıyla en az 1 yıllık ustalık belgesine sahip olan ve ustalıklarıyla ilgili meslek kolunda, son 1 yıl içinde kendi adına işletme kurduğunu belgeleyen girişimci, esnaf ve sanatkârlara kredilerden yararlanabiliyor. Bu destekten yararlanmak için aynı işletme için başka bir kurum ve kuruluştan hibe desteği alınmaması ve bir yıl içinde ticari faaliyet veya vergi mükellefliğin sonlandırılmaması gerekiyor. Kredi programında üst limit bin liraya kadar çıkarken, 60 ay vadeli kredilerde faizin tamamı Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından karşılanıyor.

3- SEDEF KAKMADAN KEÇEYE, KAYBOLAN MESLEK KREDİSİ: Gelir Vergisi Kanunu’nda kapsamı sayılan; geleneksel, kültürel, sanatsal değeri olan kaybolmaya yüz tutan meslek kollarında faaliyetler destekten yararlanıyor. Bu kapsamda el dokuma işleri, bakır işletmeciliği, çini ve çömlek yapımı, sedef kakma ve ahşap oyma işleri, kaşıkçılık, bastonculuk, semercilik, yazmacılık, yorgancılık, keçecilik, lüle ve oltu taşı işçiliği, çarıkçılık, yemenicilik, oyacılık ve bu işlere benzerlik gösterdikleri Maliye Bakanlığı’nca kabul edilen meslek erbabı krediden faydalanabiliyor. “Esnaf Vergi Muafiyet Belgesi” sahibi olanların dahil olabildiği kredi programından, diğer kamu kurum ve kuruluşların faiz veya hibe desteklerinden kullananlar yararlanamıyor. Ancak, son 5 yıl içinde, “KOSGEB Sıfır Faizli İşletme Kredisi Faiz Desteği Protokolü” ve “KOSGEB Sıfır Faizli İşletme Kredisi Faiz Desteği Protokolü” kapsamında KOSGEB destekli kredilerden yararlanan esnaf ve sanatkarlar ile deprem, heyelan, sel afetlerine veya terör olaylarına maruz kalmaları nedeniyle KOSGEB Acil Destek Kredisi Programı kapsamında kredi kullanan esnaf ve sanatkarlar istisna içinde değerlendiriliyor. Program kapsamında, yine risk grubuna bağlı olarak bin, bin, bin ve bin TL’lik krediler, 5 yıla kadar vade ile faizin tamamı Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından karşılanacak şekilde veriliyor.

4-GENÇ GİRİŞİMCİ İÇİN HANGİ DESTEKLER VAR? KOSGEB Uygulamalı Girişimcilik Eğitimi’ni bitiren, kredi başvuru tarihi itibarıyla 35 yaşını tamamlamamış olan genç girişimci, esnaf ve sanatkârlara KOSGEB tarafından onaylanan projelerini sunmaları durumunda, bin liraya kadar faizsiz kredi kullandırılıyor. Kredi vadesi 60 aya kadar olan krediden, Hazine faiz destekli kredi borcu bulunanlar yararlanamıyor. Ancak, son 5 yıl içinde, “KOSGEB Sıfır Faizli İşletme Kredisi Faiz Desteği Protokolü” ve “KOSGEB Sıfır Faizli İşletme Kredisi Faiz Desteği Protokolü” kapsamında KOSGEB destekli kredilerden yararlanan esnaf ve sanatkarlar ile deprem, heyelan, sel afetlerine veya terör olaylarına maruz kalmaları nedeniyle KOSGEB Acil Destek Kredisi Programı kapsamında kredi kullanan girişimci, esnaf ve sanatkarlar burada da istisna içinde değerlendiriliyor. Geleneksel Girişimci Eğitimi’ni tamamlamış olan girişimciler de yeni girişimcilerin hayatta kalma imkanlarını artırmak için 20 bin liraya kadar olan destekten yararlanabiliyor. Bu kapsamda, girişimcinin destek programı başvurusunda bulunduğu işletmedeki kurucu ortak payının en az yüzde 50 olması isteniyor. İşletmenin, kuruluş tarihinden itibaren bir yılını tamamlaması halinde yapılan destek ödemeleri geri alınmıyor. Ancak, destek verilen işletmenin kuruluş tarihinden itibaren bir yılını tamamlamadan kapanması durumunda, geri ödemesiz destekler, ödeme tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte tahsil ediliyor. Programdan yararlanacak girişimcinin, kurulan işletmenin faaliyeti ile ilgili bilgi, birikim ve geçmiş deneyiminin olması isteniyor. Başka bir yere fon sağlamayı amaçlayanlar, destekten yararlanamıyor.

5-İŞYERİ VE TAŞIT İÇİN CAZİP VADE: Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatifleri Birlikleri Merkez Birliği’nin (TESKOMB) sağladığı bir diğer destek türü olan yatırım kredilerinde kişisel üst limit, milyon lira olarak uygulanıyor. Bu kapsamda taşıt alımlarında 84 aya, iş yeri alımlarında aya kadar vade ile kredi kullandırılıyor. Kamu sübvansiyonu ile bu kredilere yansıyan faiz oranı yüzde ’ta tutuluyor. İşyeri Edindirme Kredisi, girişimci, esnaf ve sanatkârların faaliyet gösterdikleri veya gösterecekleri işyerlerini satın almalarına imkân sağlamak amacıyla kullandırılıyor. Üst limiti milyon lira olan kredinin azami vadesi ise ay. Bu kredi kapsamında faizin yarısı Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından karşılanırken, girişimcilerin yıllık ödediği kredi ve faiz oranı yüzde olarak uygulanıyor. Taşıt Edindirme Kredisi de girişimcilerin mesleki faaliyetlerinde kullanmak üzere alacakları sıfır kilometre otomobil, kamyonet, kamyon, minibüs, midibüs, otobüs vs. alımları için kullandırılıyor. Üst limiti milyon lira olan kredinin azami vadesi 84 ay. Kredi kapsamında faizin yarısı Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından karşılanırken, girişimcilerin yıllık ödediği kredi ve faiz oranı yüzde olarak uygulanıyor.

6-YEŞİL DÖNÜŞÜME DESTEK ÇOK Özellikle Avrupa Birliği’nin uygulamalarıyla gündeme gelen Yeşil Dönüşüm’e Türk girişimcilerin uyum sağlaması amaçlanıyor. Programın amacı, küçük ve orta ölçekli işletmelerin yeşil dönüşüm konusunda mevcut durumlarının tespit edilerek sorun ve ihtiyaçlarının belirlenmesi, bu konuda gerekli stratejilerin oluşturulması, bu doğrultuda kapasitelerinin geliştirilmesi ve öncelikli ihtiyaçlarının karşılanması olarak belirtiliyor. Yeşil Dönüşüm Destek Programı kapsamında desteklenecek her bir kaleme ilişkin ayrı ayrı üst limit tutarları ve destek oranları belirleniyor. Yeşil dönüşüme uyum kapsamında “Elektrik Motorları Değişim Giderleri Desteği”, bin lira üst limitle, yüzde 75 oranında devlet katkısı alıyor. “Enerji Etüt Hizmetleri Desteği” ile 30 bin liraya madar yüzde 75 oranında devlet katkısı sağlanıyor. “Verimlilik Artırıcı Giderler Desteği”nde ise üst limit bin liraya çıkarken, devlet katkısı oranı yüzde 40 olarak uygulanıyor. Bu destek için KOSGEB tarafından oluşturulan bir yazılım altyapısı bulunuyor.

7-ORTAK ÇALIŞARAK GÜÇLER BİRLEŞİYOR: Kendi işini kurup ayakta kalanlar için işlerini sürdürebilmek için de destekler bulunuyor. Bu kapsamda sağlanan “İşbirliği Destek Programı” ile küçük ve orta ölçekli işletmelerin birbirleriyle ve büyük işletmelerle ortak çalışma kültürünün geliştirilmesi, karşılıklı fayda ve rekabet avantajı sağlayıcı iş birlikleri kurmaları amaçlanıyor. Bu programda çeşitli altbaşlıklar bulunuyor. “İşletici Kuruluş Modeli”nde projenin kabul edilmesinden sonra proje ortakları tarafindan işletici kuruluş oluşturuluyor, işbirliği ve projeye ilişkin tüm süreçler, işletici kuruluş tarafından yürütülüyor. “Proje Ortaklığı Modeli”nde ise, proje ortaklarından her biri, iş-zaman planında belirtilen faaliyetlerin bir bölümünü yerine getiriyor. İşbirliği Destek Programı’nda desteklenen projeler şöyle:

-Kapasite, verimlilik, ürün çeşitliliği ve kalitelerini artırmaları amacıyla ortak imalat,
-Müşteri istekleri ve pazarın talebinin karşılanması amacıyla ortak tasarım, ürün ve hizmet geliştirmeleri,
-Ürün ve hizmet kalitelerini geliştirmeleri amacıyla ortak laboratuvar,
-Pazar paylarını artırmaları ve marka imajı oluşturmaları amacıyla ortak pazarlama,
-Beceri ve kabiliyetlerini geliştirmeleri ve değer zincirlerine katılmaları amacıyla yapılan işbirlikleri ve bunlara benzer karşılıklı fayda sağlanan, maliyet düşürücü ve rekabet avantajı sağlayıcı nitelikteki işbirliği projeleri. Bir limit çizilmeyen destek programında bazı şartlar var: Proje ortaklarından birisi kişinin kendisi, eşi, annesi, babası, kardeşi veya çocukları olamıyor.

8-KOBİ'LER YURTDIŞINA NASIL AÇILACAK? Kuruluş aşamalarını yerine getirip yerel rekabette ayakta kaldıktan sonra gözünü yurtdışına diken KOBİ’ler için de destekleme mevcut. “Yurtdışı Pazar Destek Programı ile KOBİ’lerin yurtdışı pazarlara açilabilme beceri ve kabiliyetlerini geliştirmek, yurtdışı pazar paylarını artırmak, KOBİ’leri uluslararası rekabetin aktörleri haline getirmek, ihracata başlayan KOBİ sayısını artırmak, e-ticarete baslayan KOBİ sayısını fazlalaştırmak hedefleniyor. Proje süresi en az 8 ay, en fazla 24 ay olan destek paketinin üst limiti bin lira. Destek tutarları yüzde 70’i geri ödemesiz, yüzde 30’u geri ödemeli olarak sağlanıyor. İşletmeler bu destekten sadece bir kez yararlanabiliyor. Programdan yararlanmak isteyen işletmelerin; son 1 yılda bilanço esasına göre defter tutmuş olması, Yurtiçi Marka Tescil Belgesi’ne sahip olması, proje bütçesinin son mali yıl net satış hasılatını aşmaması gerekiyor. Normal şartlarda proje desteğinden faydalanacak işletmenin son ihracat yapmış olması şartı aranıyor ancak imalat sektöründe veya öncelikli teknoloji alanlarında yer alan sektörlerde faaliyet gösteren işletmelerde uhracat yapmış olma zorunluluğu bulunmuyor. Yurtdışı Pazar Destek Programı kapsamında desteklenen harcamalar şöyle:

9-KOBİ Teknolojik Ürün Yatırım Destek Programı ile de küçük ve orta ölçekli işletmelerin teknolojiye ulaşmaları kolaylaştırılacak. Program kapsamında, Ar-Ge faaliyetleri sonucu ortaya çıkan ürünlerin üretimini, ticarileştirilmesini, orta-yüksek ve yüksek teknoloji alanında yer alan ve cari açığa olumlu katkı sağlayacak ürünlerin üretimini sağlamak amacıyla işletmelere destek verilecek. Ar-Ge ve yenilik faaliyetleri sonucu ortaya çıkan ürünlerin üretimini ve ticarileştirilmesini sağlamak amacıyla yapılan başvurularda düşük ve orta düşük teknoloji alanlarında verilecek desteklerin üst limiti geri ödemeli bin TL ve geri ödemesiz bin TL olmak üzere toplam 1 milyon lira olacak. Orta-yüksek ve yüksek teknoloji alanlarında verilecek desteklerin üst limiti geri ödemeli milyon lira ve geri ödemesiz milyon lira olmak üzere toplam 6 milyon liraya çıkıyor. Destekleme için yatırım projesi süresi azami 36 ay olarak belirlendi.

ŞAMPİYON FIKIRLER HAYATA GEÇEBİLİR: Bir diğer KOSGEB programıyla da girişimcilerin iş kurma ve yürütme konularında teşvik edilmesi için girişimcilik yarışmalarında başarılı bulunan iş planlarının, iş modellerinin ve iş fikirlerinin ödüllendirilerek hayata geçirilmesini sağlanıyor. Bu kapsamda; yüksekögretim kurumları ile gerçekleştirilen yarışmalarda birinci 25 bin TL, ikinci 20 bin TL, üçüncü 15 bin TL desteğin sahibi oluyor. Yurtiçi ve yurtdışı kurumlar tarafindan düzenlenen yarışmalarda ilk üç için toplam bin liraya kadar, yurtdışı orijinli girişimlerin iş fikirlerine yönelik ödüllü/ödülsüz ulusal/ uluslararası yarışmalar ve KOSGEB tarafından düzenlenen iş planı ödülü kapsamında da bin liraya kadar hibe desteği sağlanıyor. Düzenlemeyle özellikle başlangıç için sermayeye ihtiyaç duyan, daha çok gençlerin oluşturduğu araştırması kesimler hedefleniyor.

STRATEJİK SEKTÖRLER AVANTAJLI: İleri Girişimci Destek Programı ile de Türkiye’nin stratejik öncelikleri doğrultusunda belirlenen sektörlerde girişimcilerin kurduğu yeni işletmelerin hayatta kalma oranının artırılması amaçlanıyor. Programa, İleri Girişimci Eğitimi’ni tamamlamış olan girişimcilerin kurduğu ve KOSGEB tarafından belirlenen, KOSGEB web sitesinde yer alan İleri Girişimci Programı Faaliyet Konuları Tablosu’nda belirtilen konularda faaliyet gösteren işletmeler başvurabiliyor. Hayvancılıktan tekstile, savunmadan demiryoluna kadar pek çok iş kolunu içine alan program kapsamında, kişi işletmelerine 5 bin liraya, şirket işletmelerine 10 bin liraya kadar kuruluş desteği veriliyor. İşletme büyüklüğüne göre bin ila bin lira arasında makine, teçhizat ve yazılım desteği de proje kapsamında tahsis edilebiliyor.

GIDADA NAKLIYEYE DESTEK VAR: Özellikle gıda maliyetlerinin düşürülmesi kapsamında, tarımsal ürünlerinin bozulmadan sevkiyatını yapmaya çalışan küçük işletmeler de destekten yararlanabiliyor. “Sebze ve Meyve Soğuk Zincir Finansal Kiralama Destek Programı” adı verilen program kapsamında; küçük ve orta ölçekli işletmelerin, sebze ve meyve zayiatını azaltmak üzere soğuk zincir oluşturmaları sürecinde, finansal kiralama yöntemiyle temin edecekleri, yerli malı ve yeni soğuk hava ünitesi, frigorifik kasa ve ünite yatırımları için finansal kiralama faiz ile masraflarına katkı sağlanıyor. KOBİ’lerin işletmelerin finansal kiralama yöntemiyle temin edecekleri bu tip cihazlar için faiz/kâr payı masraflarına azami 10 puana kadar üst limiti bin liraya kadar destek olunuyor.